f 3r ΠΡΟΚΛΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΛΥΚΙΟΥ ΠΛΑΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΥΠΟΜΝΗΜΑ. Τὰ τῆς βίβλου κεφάλαια. Περὶ τοῦ τίνα χρὴ καὶ πόσα πρὸ τῆς συναναγνώσεως
τῆς Πολιτείας Πλάτωνος κεφάλαια διαρθρῶσαι τοὺς ὀρθῶς
ἐξηγουμένους αὐτήν. Περὶ τῶν πρὸς τὸν ὅρον τῆς δικαιοσύνης τὸν τοῦ Πολεμάρχου
ῥηθέντων ὑπὸ τοῦ Σωκράτους συλλογισμῶν. Περὶ τῶν ὑπὲρ δικαιοσύνης τεττάρων λόγων ἐν Πολιτείᾳ
πρὸς τὰ Θρασυμάχου μάχου τέτταρα δόγματα περὶ αὐτῆς. Περὶ τῶν ἐν τῷ δευτέρῳ τῆς Πολιτείας εἰρημένων θεο-
λογικῶν τύπων. Περὶ ποιητικῆς καὶ τῶν ὑπ' αὐτὴν εἰδῶν καὶ τῆς ἀρίστης
 ἁρμονίας καὶ ῥυθμοῦ τὰ Πλάτωνι δοκοῦντα. Α΄ Περὶ τῶν ἐν Πολιτείᾳ πρὸς Ὅμηρον καὶ ποιητικὴν Βιβ.
Πλάτωνι ῥηθέντων. Β΄ Περὶ xov τρόπου τῆς τῶν θείων μύθων διασκευῆς
παρὰ τοῖς θεολόγοις αἰτίων ἀποδόσεις καὶ λύσεις τῶν πρὸς
 αὑτοὺς ἐπιστάσεων. Γ¨΄. Τίνες οἱ παρὰ τοῖς θεολόγοις θεομαχίας διάφοροι
τρόποι, τὴν ἐν αὐτῇ ἀπόρρητον ἀλήθειαν εἰς φῶς ἄγοντες. Δ΄ . Πῶς ἄν τις ὑπὲρ τῶν θείων ἀπολογήσατιο μύθων
τῶν δοκούντων τοὺς θεοὺς αἰτιᾶσθαι τῶν κακῶν. 14 αὐτῆς hic et infra (possis ὑπ']) 24 αὐτιᾶισθαι
Pbocloi, ed. Kroll. 1 Ε΄. Πῶς τὴν τῶν ὅρκων σύγχυσιν δοκεῖ ἡ ποίησις εἰς
θεοὺς ἀναπέμπειν, ἡ ἀληθὴς περὶ αὐτῶν ὑφήγησις. ς΄. Τίς ἐστιν ἡ ἐν τῇ ποιήσει τοῦ Διὸς τῶν θεῶν εἰς
ἔριν κατάστασις διὰ Θέμιδος, ἀνάπτυξις τῆς ὅλης τοῦ μύθου
θεωρίας. Ζ΄. Τίς ἡ τῶν θεῶν κρίσις ἡ ἐν τοῖς μύθοις τοῖς τοῦ
ποιητοῦ καὶ τίνας αἰνίσσεται βίων διαφοράς. Η΄. Τίνες εἰσὶν αἱ ἐν ταῖς θεομυθίαις μεταβολαὶ τῶν
θεῶν εἰσαγόμεναι καὶ κατὰ πόσους τρόπους αὐτὰς διατιθέασι
καὶ διὰ ποίας αἰτίας. Θ΄. Περὶ τῆς τοῦ ἐνυπνίου πομπῆς δοκούσης ψεῦδος
ἐπὶ θεοὺς ἀναπέμπειν πῶς ἀπολογητέον , ἀψευδὲς τὸ θεῖον
δεικνύουσιν. Ι΄. Κοινὴ ἀπολογία ὑπὲρ τῶν Ὁμηρικῶν μύθων καὶ f. 3 v.
τῶν Πλατωνικῶν, ἐν οἷς περὶ τῶν ἐν Ἅιδου λέγουσι δικαιωτηρίων 
καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς λήξεων τῶν διαφόρων, ἃς ἔχουσιν
αἱ ἐξελθοῦσαι τῶν σωμάτων ψυχαὶ κατὰ τὰ ἰδιώματα
τῆς ἐν σώματι ζωῆς. ΙΑ΄. Τίνες αἰτίαι, δι' ἃς ἡ ποίησις ἀναπέμπει θρήνους
κἀπὶ τοὺς ἥρωας καὶ ἐπὶ τοὺς θεοὺς καὶ ἐπὶ τὸν ἄριστον 
αὐτὸν τῶν ἡρώων καὶ ἐπὶ τὸν μέγιστον τῶν θεῶν. ΙΒ΄. Τίς αἰτία τοῦ ἐν τοῖς θεοῖς λεγομένου γέλωτος
ἐν τοῖς μύθοις, καὶ διὰ τί ἡ ποίησις ἐπὶ τῷ Ἡφαίστῳ τοὺς
θεοὺς ἐποίησε γελῶντας ἀσχέτως. ΙΓ΄. Ἀπολογία ὑπὲρ τῶν ἐν τῇ Ὁμήρου ποιήσει δοκούντων 
εἰς καταφρόνησιν σωφροσύνης τοὺς ἀκούοντας κινεῖν
παντοδαπῶν τρόπων. ΙΔ΄. Τί αἰνίττεται ἡ τοῦ Διὸς πρὸς τὴν Ἥραν συνουσία,
καὶ τίς ὁ τῆς Ἥρας κόσμος, καὶ τίς ὁ τόπος, ἐν ᾡ ἡ
συνουσία, καὶ τίς ὁ ἔρως τοῦ Διός, καὶ τίς ὁ θεῖος ὕπνος, 
καὶ ἁπλῶς πάσης ἐκείνης τῆς μυθολογίας ἐξήγησις. 14 ὑπέρ τε τῶν infra 16 infra post δικαιωτηρίων καὶ
τῶν ψυχῶν add. m 3 ΙΕ΄. Τί αἰνίττεται ἡ μυθολογία περὶ Ἀφροδίτης καὶ
Ἄρεως καὶ τῶν Ἡφαίστου δεσμῶν, οἷς λέγει συνδεῖν ἀμφοτέρους
τὸν Ἥφαιστον. Ις΄. Τίνα ῥητέον πρὸς τὰς τοῦ Σωκράτους ἐπιστάσεις
 περὶ φιλοχρηματίας τῆς παρ᾿ Ὁμήρῳ τοῖς ἥρωσιν ἀποδιδομένης. ΙΖ΄. Πῶς δεῖ ἀπολογεῖσθαι ὑπὲρ τῆς φαινομένης περὶ
τὸ θεῖον ὀλιγωρίας ἐν τῇ ποιήσει τῶν ἡρώων. ΙΗ΄. Πῶς ἀπολογητέον ὑπὲρ τῆς τῶν ἡρώων ἐν τῇ
 ποιήσει περὶ τὸν βίον φαινομένης ὀλιγωρίας ἢ ὅλως ἀτόπου
παρὰ τοῖς ποιηταῖς ἐν τοῖς μύθοις ἱστορίας. Α΄. Ὅτι πανταχοῦ τὸν Ὅμηρον ὡς ἡγεμόνα πάσης Βιβ. β΄.
ἀληθείας ὁ Πλάτων εἰωθε γεραίρειν. Β΄. Διὰ τίνας αἰτίας ἐν Πολιτείᾳ τὴν Ὁμήρου ποίησιν
 f. 4r. ὡς | ἀνεπιτήθειον ἀκούειν τοῖς νέοις ἀπεδοκίμασεν. Γ΄. Ὅτι διὰ πάσης τῆς ἑαυτοῦ συγγραφῆς Ὁμήρου
ζηλωτής ἐστιν ὁ Πλάτων ταῖς τε λεκτικαῖς ἀρεταῖς καὶ ταῖς
παργματικαις. Δ΄. Πῶς ἄν τις ἀπολογήσαιτο πρὸς τὰ ἐν Φαίδρῳ ῥηθέντα
 περὶ Ὁμήρου , ἐν οἷς δοκεῖ τὸν Στησίχορον ὡς μουσικώτερον
προκρίνειν. Ε΄. Τίνες εἰσὶν αἱ τρεῖς ἕξεις τῶν ψυχῶν, καὶ πῶς τὴν
ποιητικὴν τριττὴν ἀποδείξομεν κατὰ ταύτας συνδιαιρουμένην
τὰς τρεῖς ἕξεις ἐν ἡμῖν. ς΄. Ὅτι κατὰ Πλάτωνα τὰς τρεῖς ἰδέας τῆς ποιητικῆς
ἀποδείξομεν τοιαύτας οὔσας καὶ τοσαύτας. Ζ΄. Ὅτι καὶ ἡ Ὁμήρου ποίησις ἐπιδείκνυσιν τὰς τρεῖς
ἰδέας ἐν ἑαυτῇ τῆς ποιητικῆς. Η΄. Τί ἐστιν ὅπερ ὁ Σωκράτης ἐν τῷ δεκάτῳ τῆς Πολιτείας
 ἐκβάλλει τῆς Ὁμήρου ποιητικῆς, καὶ διὰ τίνας αἰτίας,
καὶ ὅτι οὐχ ὅλην αὐτήν, ἀλλ᾿ ὅτι τὸ ἔσχατον αὐτῆς ἀποδοκιμάζει
μόνον. Θ΄. Τίνα ἄν τις ἀπολογήσαιτο πρὸς τοὺς ἐλέγχοντας
λόγους, ὡς οὐκ ὄντα τὸν Ὅμηρον ἀνθρώπων παιδευτικὸν
οὐδὲ ὅλως πολιτικόν. Ι΄. Διὰ ποίας αἰτίας ὁ Πλάτων ἐλέγχειν εἵλετο τὸν
Ὅμηρον ὡς μὴ ὄντα παιδευτικὸν ἀνθρώπων ἱκανόν. Περὶ τῶν ἐν τῷ τετάρτῳ τῆς Πολιτείας ἀποδείξεων τοῦ
τρία εἶναι μόρια τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς καὶ τέτταρας τὰς
ἐν αὐτοῖς ἀρετάς. Περὶ τῶν ἐν τῷ πέμπτῳ τῆς Πολιτείας δεικνύντων λόγων
κοινὰς εἶναι τὰς ἀρετὰς καὶ τὴν παιδείαν ἀνδρῶν καὶ 
γυναικων. Περὶ τῶν Θεοδώρου τοῦ Ἀσιναίου λόγων τῶν κατασκευαζόντων
τὴν αὐτὴν ἀρετὴν ἀνδρὸς εἶναι καὶ γυναικός,
καὶ ὧν ὁ Σωκράτης εἷπεν ἐξέτασις. Περὶ τοῦ ἐν τῷ πέμπτῳ τῆς Πολιτείας λόγου δεικνύντος, 
τίς ἡ τῶν | φιλοσόφων ξιλομαθία καὶ τίς ἡ τῶν πολλῶν. f. 4 v. Περὶ τοῦ ἐν Πολιτείᾳ λόγου τοῦ δεικνύντος, τί ποτέ
ἐστι τἀγαθόν. Περὶ τοῦ ἐν τῷ ἑβδόμῳ τῆς Πολιτείας σπηλαίου. Μέλισσα εἰς τὸν ἐν Πολιτείᾳ λόγον τῶν Μουσῶν. Περὶ τῶν δεικνύντων τριῶν λόγων εὐδαιμονέστερον τοῦ
ἀδίκου τὸ δίκαιον. Περὶ τῶν ἐν τῷ δεκάτῳ τῆς Πολιτείας κεφαλαίων. Εἰς τὸν ἐν Πολιτείᾳ μῦθον. Τίς ἡ πρόθεσις τοῦ μύθου παντός. Πόσα δεῖ προληφθῆναι τῶν ψυχικῶν κρίσεων. Πῶς δεῖ νοεῖν τὸ εἰσιέναι καὶ ἐξιέναι ψυχὴν ἀπὸ
σώματος. Πῶς ἡ τῶν παίδων βρῶσις γίνεται ἐκ τοῦ παντός, καὶ
πῶς τοῦτο φιλεῖται ψυχῇ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ κατιούσῃ. Ἐπίσκεψις τῶν ὑπ' Ἀριστοτέλους ἐν δευτέρῳ τῶν Πολιτικῶν
πρὸς τὴν Πλάτωνος Πολιτείαν ἀντειρημένων. f 5r. ΠPOKAOT ATKIOT HAATiiNIKOT
 AIAAOXOT περὶ τοῦ τίνα χρὴ καὶ πόσα πρὸ τῆς συναναγνώσεως τῆς
Πολιτείας Πλάτωνος κεφάλαια διαρθρῶσαι τοὺς ὀρθῶς
 ἐξηγουμένους αὐτήν. Τοὺς προλόγους τῶν Πλατωνικῶν διαλόγων ὅπως χρὴ
διατιθέναι τὸν μὴ παρέργως αὐτῶν ἁπτόμενον δηλῶσαι
βουλόμενος, ἐνδείξομαι καὶ ὑμῖν ἐφ’ ἑνὸς τοῦ τῆς Πολιτείας
συγγράμματος· ὑμεῖς δὲ ὥσπερ ἴχνεσιν ἑπόμενοι τοῖς ῥηθησομένοις
 λόγοις , τὸν αὐτὸν καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων τρόπον
μετιόντες τὰς ἐξηγήσεις στοχάζοισθε ἂν τῆς περὶ ταῦτα μεθόδου.
δεῖ γὰρ δὴ μήτε τοὺς πολλοὺς τῶν ἐξηγητῶν μιμουμένους
ξηρὸν καὶ ἐλλιπῆ τὸν τόπον τοῦτον παραλείπειν,
τοσοῦτον μόνον προαυδῶντας τὸ πρόβλημα περὶ οὗ ὁ λόγος,
 μήτε προσπεριβάλλεσθαι πόρρωθέν τινας καὶ μηδὲν προσᾳδούσας
τοῖς προκειμένοις ζητήσεις ἐν τοῖς πρὸ τῆς λέξεως
σκέμμασιν, ὥσπερ ἑτέρους οἶδα τῶν Πλάτωνος φίλων ἀμήχανον
ὅσην ἀπεραντολογίαν ἐπεισάγοντας διὰ τὰς πρὸς τοὺς
ἑτεροδόξους ἀντιρρήσεις , ἀλλ' αὐτὸ μόνον τὸ προκείμενον
 σύγγραμμα προστησαμένους ὑπ' ὄψιν ἄγειν τοῖς συσχολάζουσιν,
τὴν πρόθεσιν διερευνωμένους ἑκάστου, τὸ εἶδος, τὴν
ὕλην, τὰ δόγματα, συνῃρημένως τὴν δι' ὄλου του συγγράμματος
διήκουσαν τῶν λόγων ὑπόθεσιν. οὕτω γὰρ ἂν
τοῖς ἀκούουσι γένοιτο καταφανὲς τὸ πᾶν βούλημα τοῦ διαλόγου.
 λόγου. Φέρ’ οὖν ὅπερ εἶπον τὸν τύπον ἐπὶ τῆς Πολιτείας
ἐπεκδιηγήσωμαι. λέγω τοίνυν πρὸ τῆς ἀναγνώσεως τῆς Πολιτείας
ἑπτὰ ταῦτα χρῆναι τὸν πρεπόντως αὐτῆς ἀκουσόμενον
 1 — 5 Inscr. im. sup. uncialibus scripta, ductus partim
evanidi et a m. rec. renovati 10 λόγοισ] λ m. rec. ir.
18 iXXinfi (ἐλλ eras. et ἀλ scr. m. rec.)] im. ἀλειπῆ
24 poflt διαλόγου extat ‘τοῖσ ἀκουσομένοισ' 

 
 αݲ διεγνωκέναι. πρῶτον μέν, ὅστις ποτέ ἐστιν αὐτῆς ὁ
ὃν δεῖ καταδήσασθαι κατ’ ἐκείνους, οὓς πολλάκις οἶδα
κανόνας εἰπὼν περὶ τῆς εὑρέσε|ως τῶν ἐν τοῖς Πλατωνικοῖς f. 5 v.
 βݲ διαλόγοις σκοπῶν. δεύτερον δέ, ποῖόν ἐστιν τῶν λόγων
καθ’ ὃ τὴν Πολιτείαν διέθηκεν ὁ τῆς Πολιτείας συγγραφεύς· 
δῆλον δὲ ἔσται καὶ τοῦτο τοῖς μεμνημένοις τῶν ἐν τοῖς
 γݲ διαλόγοις εἰδῶν, ποῖά τε καὶ πόσα τυγχάνει ὄντα. τρίτον
τὴν ὕλην καθ’ ἑαυτὴν ἐπισκέψασθαι τῶν ἐν τῇ Πολιτείᾳ
λόγων, ἣν ἴν τε προσώποις καὶ τόποις καὶ καιροῖς θεωρεῖσθαι
συμβέβηκεν· οἶδα γοῦν καὶ περὶ τούτων εἰπών, ὡς ἄρα δέοι 
συμβαίνοντα δείκνυσθαι πάντα πρὸς τὸν ἑκάστου διαλόγου
 δݲ σκοπόν. τέταρτον, ἐπειδὴ περὶ πολιτείας ὁ πολὺς ἐν
τῷ συγγράμματι λόγος, διελέσθαι τὰς πολιτείας κατὰ Πλάτωνα
τοῦτον τὸν τρόπον, ὃν ἐνταῦθα καὶ ἀλλαχοῦ παραὐτῷ
διῄρηνται, καὶ εἰπεῖν ὑπὲρ τῆς ποίας ἐστὶν αὐτῷ 
 εݲ πολιτείας ὁ λόγος. πέμπτον τὴν κατὰ λόγον μόνον
αὐτὴν ἐφ’ ἑαυτῆς λαβόντας ἀπὸ τῶν κατὰ τὰ πάθη
πολιτειῶν, κατιδεῖν εἰ μία μόνον ἢ καὶ πολλαί, καὶ εἰ
πολλαί, πόσαι καὶ τίνες, καὶ ταῦτα καταδησάμενον δι
ἀναγκαίων λόγων, περὶ ποίας τῶν πολλῶν τούτων ἔσται 
 ςݲ προηγουμένως ἡ θεωρία τῷ λογισμῷ λαβεῖν. ἕκτον
πάλιν τὴν ἐγκριθεῖσαν θεάσασθαι ποσαχῶς αὐτὸς ἀξιοῖ Πλάτων
ἡμᾶς ὁρᾶν, καὶ εἰ μηδένα τρόπον ἀδιερεύνητον ἀφῆκεν
 ζݲ τῆς περὶ αὐτὴν θεωρίας. ἕβδομον τὴν δι’ ὅλου τοῦ
διήκουσαν τῶν δογμάτων ἀκολουθίαν ὑπ' ὄψιν 
ἀγαγεῖν καὶ ἐπιδεῖξαι, καθάπερ αὐτὸς ἐν τῷ Φαίδρῳ φησίν
[p. 264 c], ὡς εἰς ἑνὸς ζῴου μέρη τε καὶ μέλη συντεταγμένα
πρὸς ἄλληλα σύστασιν τὴν πρα|γματείαν ἅπασαν ἀπηκριβωκατ' f. 6 r.
 2 ἐκεῖνογε οὓσ π., im. κατ’ ἐκείνους m. rec. 18 λόγοσ]
ras. inter ο et σ in qua ι scr. m. rec. 16 μόνην cf. add.
18 εἰ μία] ἢ μία 28 aliquid turbatum; possis ἔχοντος addere
ante πρὸς | σύστᾶσαν (α alterum ex ι) |
m 1, ἀπ ss. m 3 


 
μένην· ἐν γὰρ ταύτῃ τῇ διεξόδῳ καὶ τὸ πλῆθος τῶν κεφαλαίων
ἔσται γνώριμον, καὶ ἡ ἐν αὐτοὶς εἰρομένη τάξις
κατάδηλος ὀφθήσεται, καὶ ὅπως εἰς τὸν ἕνα βλέπει πάντα
σκοπον. Πρῶτον οὖν εἰ βούλεσθε τῶν ἑπτὰ τούτων ὅ πρῶτον #x772;
εἴπομεν σκοπήσωμεν· τοῦτο δὲ ἦν τὸν σκοπὸν αὐτὸν ἰδεῖν
τῆς πολιτείας. δοκῶ γάρ μοι πολλῶν διαμφισβητούντων
ἀκούειν ἀνδρῶν εὖ μάλα προϊσταμένων τῆς ἑαυτῶν δόξης.
εἰσὶ γοῦν τινες συχνοὶ περὶ δικαιοσύνης τὴν πρόθεσιν εἶναι
 διατεινόμενοι καὶ ἀξιοῦντες ἡμᾶς ἐννοεῖν, πρῶτον μὲν ὅτι
τοῦτ' ἐστὶν τὸ πρῶτον ἐν τῷ συγγράμματι ζήτημα, τί ποτέ
ἐστιν τὸ δίκαιον καὶ τίς ὁ δίκαιος, καὶ οἱ πρὸς Κέφαλον
λόγοι καὶ Πολέμαρχον καὶ Θρασύμαχον περὶ τούτου γεγόνασιν.
δέυτερον δὲ ὅτι καὶ ἡ περὶ πολιτείας σκέψις δικαιοσύνης
 ἕνεκα τοῖς περὶ αὐτῆς ἐπεισῆλθεν λόγοις, ἵν' ἐν
μεγάλοις γράμμασιν θεάσασθαι δυνηθῶμεν , ὅσα μὴ ῥᾴδιον
ἐν μικροῖς ἰδεῖν, ἀπὸ τῆς Ἀδειμάντου καἰ Γλαύκωνος ἀπορίας
τῆς ἀκριβεστέρας περὶ δικαιοσύνης ζητήσεως ἀρξαμένης,
καὶ τοῦ Σωκράτους ἐναργέστερον αὐτὴν δεῖξαι τοῖς παροῦσιν
 ἐθελήσαντος ἀπὸ τῶν περὶ πολιτείας τούτων λόγων. εἰ οὖν
τὸ μὲν ἕνεκά του σκέψεως ἀξιοῦται, τὸ δὲ οὗ ἕνεκά ἐστιν
ἐν τοῖς ζητουμένοις, ἀνάγκη δήπου φασὶν ἐκεῖνον τίθεσθαι
σκοπόν, οὗ ἕνεκα θάτερον εἰσῆκται τῶν ζητημάτων· τὸ μὲν
 γάρ ἐστι προηγούμενον, τὸ δὲ ἐμπῖπτον τοῖν δυοῖν. τρίτον
 τοίνυν καὶ αὐτὸν μαρτυρεῖν τὸν Σωκράτη πολλάκις βοῶντα
περὶ δικαιοσύνης εἶναι τὴν πρόθεσιν, ὅταν ἄλλου του μεμνη|μένος
f. 6 v. εἰς εἰς τὴν δικαιοσύνην ἐμπέσῃ προαγόμενος ὑπὸ τῶν
λόγων καὶ ἐπάγῃ συχνόν· οὗ δὴ ἕνεκα ἡμῖν ἐστιν ἡ ζήτησις·
καὶ τέλος ὅταν ἀποτελέσῃ τὸν δίκαιον, καὶ περὶ τῶν
ης ασ
 17 cf. Pl. n p. 868 | των . . . ἀποριων 19 post σωκράτουσ
extat τὸ 21 an τὸ δὲ <τὸ> οὗ ἕνεκά ἐπτιν? 23
indttQov, corr. m 1 26 μεμνημένου ex οσ m. rec. 28 cf. Pl. I
336 e || 368 e IX 588 b 


 
ἐν Ἅιδου τιμῶν ὧν λαγχάνει διαλεχθεὶς ἐπιφέρῃ, πάντων
ἕνεκα χρῆναι δικαιοσύνην ἐπιτηδεύειν καὶ ζῆν οὕτως ὡς
ὑπὸ θεοῖς ἀθλοθέταις ἀγωνιζομένους, καὶ τῶν ἄθλων μεγάλων
ὄντων τῆς τοιᾶσδε ζωῆς [X p. 621 cd]. οὗτοι μὲν οὖν
τοιούτοις δή τισιν χρῶνται λόγοις εἰς τὸν περὶ δικαιοσύνης 
ἡμᾶς ἄγουσι σκοπόν. — Ἕτεροι δὲ οὐκ ἐλάττους τούτων
οὐδὲ ἀνεχεγγυώτερα γράφοντες περὶ πολιτείας εἶναι τὴν
πρόθεσιν ἀξιοῦσιν, εἰ καὶ πρότερον ζήτημα γέγονεν περὶ
δικαιοσύνης, οὐχ ὡς προηγούμενον ὄν, ἀλλ’ ὡς † εὐρυπρόσωπον
τῷ περὶ πολιτείας σκέμματι παρέχον ὁδόν. καὶ μαρτύρονται 
καὶ οὗτοι τὴν ἐπιγραφὴν ἀρχαιοτάτην οὖσαν· καὶ
γὰρ Ἀριστοτέλης ἐπιτεμνόμενος τὴν πραγματείαν ταύτην
οὕτωσί φησιν, ἐπιτέμνεσθαι τὴν Πολιτείαν, καὶ ἐν τῷ
Συσσιτικῷ τοῦτον αὐτὴν προσαγορεύει τὸν τρόπον καὶ
ἐν τοῖς Πολιτικοῖς ὡσαύτως, καὶ Θεόφραστος ἐν Νόμοις 
καὶ ἄλλοθι πολλαχοῦ. τῆς δὲ ἐπιγραφῆς ἀρχαίας
οὔσης τοῦτ’ εἶναι πᾶσι δῆλον, ὡς οἱ ἐκ τῶν πραγμάτων ὑπὸ
τοῦ Πλάτωνος ἐπιγεγραμμένοι διάλογοι, καὶ μὴ ἐκ προσώπων
ὡς ὁ Ἀλκιβιάδης ἢ Φαίδων, καὶ ἐκ τῶν ἐν τοῖς διαλόγοις
ζητουμένων πραγμάτων , ἀλλ’ οὐ τῶν περιστατικῶν, 
ὥσπερ τὸ Συμπόσιον, οὗτοι δ’ οὖν πάντες ἀπὸ τοῦ προηγουμένου
προβλήματος ἔχουσιν ἐπιγραφήν , ἀλλ’ οὐκ ἀπὸ τοῦ
ἕνεκά του καὶ μὴ προηγουμένην ἔχοντος τὴν σκέψιν. τὸν
γοῦν Σο|φιστὴν οὕτως ἐπέγραψεν, ἐπειδὴ τοῦτ’ ἦν τὸ προκείμενον f. 7 r. 
εἰς τὴν ἐν ἐκείνῳ τῷ διαλόγῳ σκέψιν, ὁ σοφιστής· 
καίτοι καὶ περὶ τοῦ ὄντος εἴρηται μυρία καὶ περὶ τοῦ μὴ
ὄντος, ἀλλὰ ταῦτα συνέωσται πρὸς τὸν περὶ τοῦ σοφιστοῦ
λόγον. ὡσαύτως δὲ καὶ τὸν Πολιτικὸν ἀπὸ τοῦ προηγου-
 9 ἀλλ’ ἢ (η ex ι) ὡς] corr. b | εὐπρόσωπον b possis
10 μαρτυροῦνται corr. m 3 12 fr. 180. 181 Rose
13 συσσιτικῶι] σιτι ir. 14 Ar. pol. II 1261 a 6 etc. | locus
Theophrasti fragmentis addendus 16 ἄλλοι, ss. θι 17 cf.
Diog. La. III 57 prol. in Plat. 18 19 φαίδων ex φαῖδροσ 


 
μένου ζητήματος ἐπέγραψε, καίτοι περὶ τῆς ἀνακυκλήσεως
τοῦ κόσμου πολλὰ διεξελθών [p. · ἀλλ' ὡς καὶ τούτων
xov πολιτικοῦ ῥηθέντων χάριν ἡ ἐπιγραφὴ μόνον
ἀπείληφεν τὸν πολιτικόν. οὕτω τοίνυν καὶ τοῦτο τὸ ἐπίγραμμα
 τῆσδε τῆς πραγματείας, ἡ πολιτεία ὄν, ἐναργέστατα
παρίστησιν, ὅτι τὸ ζητούμενον τοῦτ' ἐστὶν ἐν ταύτῃ
προηγουμένως, εἴπερ αἱ ἀπὸ τῶν πραγμάτων ἐπιγραφαὶ τῶν
μὴ περιστατικῶν ἀπ' αὐτῶν κεῖνται τῶν ζητουμένων προηγουμένως
ἐν τοῖς διαλόγοις. πρῶτον μὲν οὖν ὅπερ ἔφην
 δύο ταῦτα δείξαντες περὶ τῆς ἐπιγραφῆς, ‘ὲν μὲν ὅτι ἀρχαία
καὶ οὐ νενοθευμένη καθάπερ ἄλλαι τῶν ἐπιγραφῶν προσθέσεις
οὖσαι τῶν νεωτέρων τῆς ἐξουσίας ἀπολαυόντων, ἕτερον
δὲ ὅτι πραγματικὴ καὶ ἀπὸ τῶν προηγουμένων , ἀλλ’ οὐ
περιστατικῶν, ἵνα μὴ τὰς ἀπὸ τῶν προσώπων ἢ ἀπὸ τῶν
 περιστατικῶν παραφέρωμεν , ἐναργῆ ταύτην οἴονται πεπορίσθαι
τὴν ἐπιγραφὴν, περὶ πολιτείας εἶναι τὴν πρόθεσιν.
δεύτερον δὲ καὶ οὗτοι μαρτύρονται τὸν Πλάτωνα σαφῶς ἐν
πέμπτῳ λέγοντα xcbv Νόμων αὐτόν [p. 739 b ss.], πρώτην
 εἶναι καὶ ἀρίστην πολιτείαν, ἐν ᾗ πᾶσα κοινωνία πάντων
 f. 7v. ἐστίν, γυναικῶν παίδων κτημάτων χρημάτων, εἴτε θεῶν | οὖσαν
εἴτε θείων τινῶν φύσει, παράδειγμα πολιτείας οὖσαν
τῆς τῷ ὄντι θείας· δευτέραν δὲ ἐκείνην τὴν ἐν Νόμοις,
ἣν ἐκδιδάσκειν φησίν, ἀθανασίας πῃ κἀκείνην μετέχουσαν
καὶ οὐ πόρρω τῆς πρὸ αὐτῆς οὖσαν· τρίτην δὲ μετ’ αὐτὴν
 διαπερανεῖσθαι συνᾴδουσαν μὲν ταύταις, πολὺ δὲ λειπομένην
dficpoxiQcov, εἰ οὖν τὴν μὲν διϊέναι φησίν, τὴν δὲ εἰσαῦθις
Μιν λόγου, δῆλον δήπουθεν ὅτι τὴν πρὸ τούτων ὡς ἤδη
που διαπερανάμενος οὔτε λέγειν οὔτε λέξειν φησίν. ποῦ δὴ οὖν
πάντα κοινὰ εἶναι καὶ μηδὲν ἴδιόν ἐστιν παρ’ αὐτῷ κεκηρυγτοὐπίγραμμα
 4 ex τὸ ἐπίγραμμα 14 περιστατικῶν corruptum;
an ἐπεισάκτων? 16 malim ἐναργῆ <πίστιν> |
οἱόν τε ex οἴονται 26 διαπεραίνεσθαι corr. m 3
28 λέξειν ex λέγειν m. rec.] λείπειν b 


 
μένον ἢ ἐν τῇδε τῇ πραγματείᾳ; καὶ τί τὸ μάλιστα χαρακτηρίζον
τὴν πολιτείαν ταύτην ἢ τὸ διὰ πάντων κοινόν; εἰ
οὖν ταύτην εἰρηκέναι φησὶν οὕτως ὡς τὴν δευτέραν λέγειν
καὶ τὴν τρίτην διαπερανεῖσθαι, παντί που δῆλον, ὅτι τὸν
αὐτὸν τρόπον τῶν τε Νόμων ὁ σκοπός ἐστιν περὶ τῆς δευτέρας 
πολιτείας, καὶ ταύτης τῆς προκειμένης πραγματείας
περὶ τῆς πρώτης, καὶ ἐκείνης τῆς τὴν τρίτην ἐκδιδαξούσης
περὶ τῆς τρίτης. ὡς οὖν οἱ Νόμοι τοῦτον ἔχουσι τὸν σκοπόν,
τὴν πρώτην διῃρημένην κατὰ κλήρους ὑφηγήσασθαι
πολιτείαν, οὕτως ἡ Πολιτεία τὴν ἀδιαιρέτως κατὰ μίαν 
εὐζωΐαν ἀφοριζομένην κοινωνίαν ἐκφῆναι τῶν εἰς τὴν αὐτὴν
εὐνοϊκῶς συνοίκησιν ἠθροισμένων ἀνθρώπων, καὶ οὐχ ἕν τι
τῆς ἀρετῆς εἶδος τῶν ἄλλων ἀποδιῃρημένον, οἶόν τινες εἶναι
τὴν δικαιοσύνην φασίν. καὶ γὰρ πολὺ τοῦτο καὶ ἐπιστημονικώτερόν
ἐστι καὶ τελείοτερον, πάντα μετὰ τῆς δικαιοσύνης 
τὰ ἀγαθὰ συνῃρηκὸς καὶ οὐχ ἑνὶ μόνῳ | τῆς ἀρετῆς f. 8 r. 
εἴδει κατεχόμενον. τρίτον τοίνυν φασὶν οἱ τόνδε τὸν λόγον
χορηγοῦντες , καὶ αὐτὸν ἐν Τιμαίῳ τὸν Σωκράτην παρὰ
τῶν ἀμφὶ Τίμαιον ἀξιωθέντα τοὺς τῇ προτεραίᾳ ῥηθέντας
αὐτῷ λόγους ἀνακεφαλαιώσασθαι τοὺς περὶ τῆς πολιτείας 
τύπους ἀναλαβεῖν πάντας ἑξῆς, ὅσους ἦν τῇ προτεραίᾳ
κατατείνας [p. 17 b ss.], ὡς ἂν καὶ τῶν περὶ δικαιοσύνης
σκεμμάτων ταύτης ἕνεκα κεκινημένων, καὶ τούτου μὲν ὄντος
παρέργου, θεωρῆσαι τὴν δικαιοσύνην καὶ αὐτὴν καθ' ἑαυτὴν
καὶ ὅπως ἔχει πρὸς τὴν ἀδικίαν, ἔργου δὲ τὴν ἀρίστην 
ὑφηγήσασθαι πολιτείαν, ὁποίαν ἔχει γένεσιν καὶ γενομένη
πῶς σῴζεται καὶ διὰ ποίων ἐπιτηδευμάτων. οὐ γὰρ ἂν αἰτηθεὶς
τῶν ῥηθέντων ὑπομνῆσαι πάλιν τοὺς ἀκούσαντας λόγων
μόνων ἀνεμίμνησκεν τῶν εἰς τὴν τῆς πολιτείας σύστασιν τειωόντων,
εἰ μὴ καὶ τῶν ῥηθέντων αὐτῷ λόγων τοῦτ' ἦν τὸ 
 9 πρώτην, ως ss. m 2 12 εὐνοικῶσυν | ἠθροισμένων] ad
συν im. οίκησιν 16 μόνωσ 27 σώζεται 


 
σκοπιμώτατον τέλος, ἡ τῆς πολιτείας σύστασις. Με διὰ
πάντων εἶναι δῆλον τὸν τῆς Πολιτείας εἶναι σκοπὸν μὴ
ἄλλον ἢ τὴν τῆς ἀρίστης πολιτείας ὑφήγησιν, ὡς τῶν
Νόμι·ον τὴν τῶν νόμων. Τοιαῦτα δὴ τούτων ἀμφοτέρων κατατεινόντων ἡμεῖς τοὺς
 ἀμφοτέρων ἀποδεχόμεθα λόγους, καὶ μὴ διαφέρεσθαι κατ’
ἀλήθειαν τοὺς ἄνδρας, ἀλλ' εἶναι περί τε πολιτείας τὴν
πρόθεσιν καὶ τῆς ὡς ἀληθῶς δικαιοσύνης, οὐχ ὡς δύο τῶν
σκοπῶν ὄντων (οὐδὲ γὰρ δυνατόν· δεῖ γοῦν ἐπείπερ
 προσέοικεν ὁ λόγος, οὗ τι καὶ ὄφελός ἐστιν, ἴνα σκοπὸν
ἔχειν, ὥσπερ πᾶν ζῷον πρὸς τὰ μέρη πάντα συντέτακται
 f. S v. κατὰ | μίαν ὁμολογίαν), Μ’ ὡς τῶν δύο τούτων ἀλλήλοις
τῶν αὐτῶν ὄντων. ὃ γάρ ἐστιν ἐν μιᾷ ψυχῇ δικαιοσύνη, τοῦτο
ἐν τῇ εὖ οἰκουμένῃ πόλει πάντως ἡ τοιαύτη πολιτεία· καὶ
 γὰρ τὰ γένη τὰ ἐν τῇ πολιτείᾳ τρία τοῖς τρισὶ μορίοις ἐστὶ
τῆς ψυχῆς ἀνάλογον, τὸ φυλακικὸν ὡς βουλευόμενον τῷ
λόγῳ, τὸ ἐπικουρικὸν ὡς προπολεμοῦν τῷ θυμῷ, τὸ θητικὸν
ὡς τὰς φυσικὰς χρείας ἐκπληροῦν τῷ ἐπιθυμητικῷ. εἰ οὖν
ἕκαστος ὃ ζῇ τοῦτο ἔστιν, ὁ μέν ἐστι λόγος ὁ φύλαξ, ὁ δὲ
 θυμὸς ὁ ἐπίκουρος, ὁ δὲ ἐπιθυμία τις ὁ θής, ὥστε καὶ
<δικαιοσύνη> ἡ διὰ πάντων διήκουσα πολιτεία, τὸ
πράττοντος ἑκάστου, καὶ ζῶντος του μὲν θητικῶς τοῦ δὲ
τικουρικῶς τοῦ δὲ φυλακικῶς, ταῦτα δέ ἐστιν, φυσικῶς
φρουρητικῶς νοερῶς· ἐπεὶ Tcal τοῦτο δοκεῖ Πλάτωνι, μίαν
 ἕξιν εἶναι τήν τε πόλιν κοσμοῦσαν καὶ οἶκον καὶ ἔνα ἕκαστον.
εἰ δὲ τοῦτο, καὶ ἕκαστος ἡμῶν ζῇ πολιτικῶς ὑπὸ δικαιοσύνης
κεκοσμημένος, καὶ ἡ πόλις ζῇ δικαίως ταχθεῖσα κατὰ
τὴν ἀρίστην πολιτείαν. εἰ δὲ καὶ ὅπερ δῆμος ἐν πόλει,
τοῦτό ἐστιν ἐν ἑκάστῳ τὸ ἐπιθυμητικόν, ὅπερ δὲ τὸ βουλευόμενον,
 τοῦτο ὁ λόγος, ὡς ἐν Νόμοις φησίν [III p. 689 b],
 1 ‘δι' αὐτῶν', im. γρ. διὰ πάντων 2 μὴ ἄλλον: μᾶλλον
9 cf. p. 6, 26 12 ἀλλ' ὡς b] ἄλλως | cf. in Tim. 10 c sqq.
19 8 : ὦ sed ω ptmcto del. et ss. ο ζῆ (id. 26) μέν ἐστι αι 


 
εἴη ἂν καὶ ἡ δικαιοσύνη κατ' αὐτὸν πολιτεία ψυχῆς, καὶ
ἡ ἀρίστη πολιτεία δικαιοσύνη πόλεως. εἰ δὲ ταῦτα ἀληθῆ
καὶ ὁ περὶ δικαιοσύνης διδάσκων, εἰ μὴ ἀτελῶς αὐτὴν διδάσκοι,
τὴν πανταχοῦ δικαιοσύνην ὁρῶν περὶ πολιτείας
διδάσκει, καὶ ὁ περὶ τῆς ὀρθῆς πολιτείας λέγων, εἰ πᾶσαν 
ὁρῴη καὶ μὴ τινά, πάντως ἐρεῖ καὶ περὶ δικαιοσύνης τῆς
ἐν ἑνὶ πολιτείας οὔσης καὶ ταττούσης | τὸν ἐν ἡμῖν δῆμον f. 9r. 
διὰ τοῦ ἐν ἡμῖν ἐπικουρικοῦ κατὰ τὴν τοῦ ἐν ἡμῖν φυλακικοῦ
κρίσιν. ὅτι δὲ καὶ Πλάτων ταύτην ἔχει περὶ τούτων
τὴν δόξαν, λάβοιμεν ἂν ἐννόησαντες ὅπως μεταβαίνων ἀπὸ 
τοῦ περὶ δικαιοσύνης ζητήματος ἐπὶ τὸν περὶ τῆς πολιτείας
λόγον οὕτω φησὶν ποιεῖσθαι τὴν μετάβασιν, οὐχ ὡς ἀπ’
ἄλλου πράγματος ἐπ' ἄλλο τῇ φύσει διαφέρον, ἀλλ’ ὡς ἀπὸ
μικρῶν γραμμάτων ἐπὶ μείζω καὶ φανερώτερα, τὰ αὐτὰ δὲ
δηλοῦντα [II p. 368 d]. οὐκοῦν ἡ μὲν ὕλη διάφορος ὡς 
τῶν μικρῶν καὶ μεγάλων γραμμάτων , τὸ δὲ εἶδος ταυτὸν
ὡς ἐκείνων· μόνῳ ἄρα τῷ ποσῷ τῶν ὑποκειμένων διεστήκατον
τό τε τῆς ἀρίστης πολιτείας εἶδος καὶ τὸ τῆς πολιτικῆς
δικαιοσύνης, τὴν δὲ οὐσίαν μίαν εἰλήχατον. καὶ διὰ
ταῦτα ἄρα καὶ τὸν ἕκαστον ἡμῶν φησιν βλέπειν εἰς τὴν 
ἐν αὑτῷ πολιτείαν, οὑτωσὶ καὶ τῷ ῥήματι λέγων [IX p. 591 e],
καὶ τῷ ἀρίστῳ παραδιδόναι τὴν ἀρχὴν αὐτῆς ἀλλὰ μὴ τῷ
φιλοχρημάτῳ· ταῦτα γὰρ ἐν τῷ ἐνάτῳ γέγραπται. καὶ κατὰ
τοῦτον πάλιν τὸν λόγον τὴν ἐν ἑκάστῳ δικαιοσύνην πολιτείαν
ὑπ' αὐτοῦ λεγομένην ηὑρήκαμεν· καὶ γὰρ αὖ καὶ ὡς 
ἐν ἄλλοις διείλομεν, ἡ μὲν σωφροσύνη μάλιστα χαρακτηρίζει
τὴν ἠθικὴν ἀρετήν οὐδὲν γὰρ (οὐδὲν τοῖς
οἰκεῖον ὡς τὸ σωφρονεῖν) , ἡ δὲ δικαιοσύνη τὴν
 2 ἀληθῶσ ss. ῆ 10 ἐννοήσαντες ss. m 3 14 φανερα m 1
15 δηλοῦντα] δηλούντων 17 μόνων ¨πἄρα
21 αὑτῷ Us.: αὐτῶι 22 αὐτῆς b] ἑαυτῆς sed ἑ post add.
25 ηὑρήκαμεν] ἠρρήκαμεν m. rec. 26 χαρικτηρίζει 


 
πολιτικήν τὸ γὰρ κοσμεῖν ἄλλους μάλιστα δεῖται τῆς τὸ
κατ' ἀξίαν ἑκάστοις ὁριζούσης), ἡ δὲ ἀνδρεία τὴν καθαρτικὴν
τὸ γὰρ ἄτρωτον ὑπὸ τῶν παθῶν ἀληθινῶν ἡμῖν
 f. 9 v. πολεμίων ἕνδον ἐγκαθημένων ταύτης ἐξαί|ρετον), ἡ <δὲ>
 φρόνησις τὴν θεωρητικήν· τοῦτο γὰρ θεωρίας ἴδιον φρονεῖν
ἃ δεῖ δεῖ τῶν ὄντων. εἰ οὖν τὴν πολιτικὴν ἡ δικαιοσύνη
χαρακτηρίζει, πῶς οὐκ ἀνάγκη ψυχῆς τε πολιτείαν
εἶναι τὴν δικαιοσύνην ἑκάστης, καὶ πόλεως δικαιοσύνην
πάσης τὴν ὡς ἀληθῶς πολιτείαν· μὴ οὖν λέγωμεν δύο
 σκοπούς, ἀλλ' ἴνα τόν τε περὶ τῆς πολιτικῆς δικαιοσύνης
καὶ τὸν περὶ τῆς ἀρί·στης πολιτείας· καὶ ἄρξασθαι μὲν ἀπὸ
τῆς δικαιοσύνης τὴν ζήτησιν ὡς ἐν ἑνὶ πολιτείας οὔσης,
μεταβῆναι δὲ εἰς τὴν περὶ πολιτείας τῆς ἀρίστης ὡς ἐν
πολλοῖς δικαιοσύνης οὔσης, nad-dTteQ ἀπὸ σμικρῶν γραμμάτων
 ἐπὶ μείζω τῆς μεταβάσεως γιγνομένης, ὡς αὐτός φησιν,
τῆς [δὲ] κατὰ τὸ ὑποκείμενον διαφορᾶς τὸ εἶδος οὐκ
ἓν καὶ ταὐτὸν ὄν ἐν ὑποκειμένοις διαφόροις.
ἀπὸ πολιτείας ovv ἐπὶ πολιτείαν ἡ μετάβασις, ἀπὸ τῆς ἐν
ἑνὶ δεωρουμένης ἐπὶ τὴν ἐν πολλοῖς, καὶ ἀπὸ δικαιοσύνης
 ἐπὶ δικαιοσύνην ἀπὸ τῆς συνῃρημένης ἐπὶ τὴν φανοτέραν.
καὶ οὐκ ἔστιν τὸ μὲν προηγούμενον ζήτημα, τὸ δὲ ἐμπῖπτον·
τὸ γὰρ προηγεῖσθαι καὶ τὸ ἐμπίπτειν ἐπὶ δυεῖν ἀληθές,
ταῦτα δὲ οὐ δύο φαμὲν ἀλλ’ ἴν. καὶ διὰ ταῦτα ἄρα καὶ
ἐν τοῖς περὶ μεταβολῆς τῶν πολιτειῶν λόγοις ἑκάστην ἐφ’
 ἑνός τε ἀνδρὸς ὁρᾷ καὶ ἐπὶ πόλεως συμπάσης, τὸν τιμοκρατικὸν
ἄνδρα σκοπῶν καὶ τὴν τιμοκρατικὴν πόλιν, καὶ
αὐ τὸν ὀλιγαρχικὸν καὶ τὴν ὀλιγαρχικήν, καὶ τὸν δημοκρατικὸν
καὶ τὴν δημοκρατικήν , καὶ τὸν τυραννικὸν καὶ τὴν
τυραννικήν [VIII p. 544 d ss.]. καὶ τὴν αὐτὴν ἐκφέρει
φῆφον περὶ τῆς ἀριστοκρατικῆς πολιτείας καὶ τῆς τυραννιπολιτείαν
 1 ss. ική 2 τὴν] τῆσ' m. rec, quid m 1 inc.
5 θεωρητικῆς 88, ιας 7 πολιτικῆς ss. είαν 22 ἐμπίπτειν
b] ἐμπῖπτον 


 
κῆς, ἣν περὶ δικαιοσύνης αὐτῆς καὶ ἀδικίας τῆς ἐσχάτης,
ὡς ἂν οὐδὲν διαφερόντων ἀλλήλων, ἀλλὰ τῆς ἐν ἑνὶ δικαιοσύνης
ἀριστοκρα|τίας οὔσης ἐν πόλει, καὶ τῆς ἐσχάτης f. 10 r. 
ἀδικίας τυραννίδος ἐν πόλει. συνᾴδειν ἄρα φήσομεν ἡμεῖς
καὶ τὴν ἐπιγραφὴν τῆς πραγματείας πρὸς τὴν περὶ δικαιοσύνης 
ζήτησιν, αὐτὸ τοῦτο λέγουσαν, ὅ ἐστιν ἡ δικαιοσύνη,
πολιτεία ψυχῆς οὖσα ζώσης κατὰ λόγον τὸν ὀρθόν. εἰ δὲ
μὴ τῷ τῆς δικαιοσύνης ὀνόματι τὴν πραγματείαν ἐσήμηνεν,
ἀλλὰ τῷ τῆς πολιτείας, ὥσπερ ἄλλην τῷ τῶν νόμων, οὐδὲν
οἶμαι χρὴ θαυμάζειν. δεῖ γὰρ τὰς ἐπιγραφὰς ἀπὸ τῶν γνωριμωτέρων 
ποεῖσθαι· γνωριμώτερον δὲ τὸ τῆς πολιτείας ὄνομα,
καθάπερ καὶ αὐτὸς εἶπεν ΙΙ p. 368 d], ἢ τὸ τῆς δικαιοσύνης.
τοῦτο μὲν οὖν καὶ δὴ πεπεράνθαι φῶμεν καὶ τὸν σκοπὸν
ἡμῖν τελέως πεπιέσθαι τοῦ τῆς πολιτείας συγγράμματος. βݲ Δεύτερον δὲ ἦν ἐπὶ τούτῳ κεφάλαιον, ὁποῖόν ἐστιν τῶν
λόγων τὸ εἶδος, καθ’ ὃ διέθηκεν τὴν πραγματείαν ταύτην
ὁ συγγραφεύς. τοῦτο δὲ οὐ πολλῶν οἶμαι δεήσεσθαί μοι
λόγων, ἀλλ' ἀναμνῆσαι χρῆναι μόνον ὅτι καὶ αὐτὸς ἐν τῷδε
τῷ συγγράμματι [ΙΙΙ p. 392 d ss.] τρία φησὶν εἴδη λέξεως
ὑπάρχειν, τὸ μὲν δραματικὸν καὶ μιμητικὸν μόνως τῆς κωμῳδίας 
λέγων καὶ τραγῳδίας· τὸ δὲ ἀφηγηματικὸν καὶ ἀμίμητον,
οἷον καὶ οἱ τοὺς διθυράμβους γράφοντες καὶ οἱ τὰς ἱστορίας
τῶν γεγονότων ἄνευ προσωποποιίας μετέρχονται· τρίτον δὲ τὸ
μικτὸν ἐξ ἀμφοτέρων , οἴαν καὶ τὴν Ὁμήρου ποίησιν εἶναι,
τὰ μὲν ταῖς τῶν πραγμάτων ἀφηγήσεσι, τὰ δὲ ταῖς τῶν 
προσώπων μιμήσεσι πεποικιλμένην. τριῶν δὲ τούτων παρ’
αὐτῷ διῃρημένων, δεῖ δήπου τὴν προκειμένην πραγματείαν
εἰς τὸ μικτὸν εἶδος τῶν λόγων ἀναπέμπειν, τὰ μὲν ὡς
ἔργα λέγουσαν, τὰ δὲ λόγους, καὶ ἐν μὲν τοῖς ἔργοις| τὴν f. 10 v. 
 3 ἀριστοκρατείας 4 πόλει : πόλεσι 8 ἑσήμη νεν 19 συγγράμματι]
συγ ss. m 3 20 an <τὸ> τῆς? 24 post
extat τὴν ἐν 25 τὰ μὲν — τὰ δὲ im. m 3 29 ἐν μὲν]
μὲν ss. m 3 


 
ἀφήγησιν μόνην παρεχομένην, δυεῖν δεομένην ἰδέαιν, εὐκρινείας
τε τῶν προσώπων καὶ πραγμάτων καὶ ἀκριβείας εἰς
παράστασιν (οἷον ὅτι κατῆλθεν εἰς Πειραιᾶ καὶ προσηύξατο τῇ
θεῷ καὶ τὴν ἑορτὴν ἐθεάσατο καὶ τὴν πομπὴν ἀπεδέξατο
 τὴν ἀστικὴν καὶ τὴν ξενικήν, καὶ ἐπανιὼν οἴκαδε πάλιν ἀνέστρεψεν
καὶ εἰσῆλθεν εἰς τοῦ Πολεμάρχου καὶ εἶδεν τὸν
Κέφαλον καὶ τοὺς τῷ Κεφάλῳ συνόντας, καὶ ὅσα τοιαῦτα
ἱστορίαν περιέχοντα τῆς συνουσίας), ἐν δὲ τοῖς ἑκάστων λόγοις
τὴν Μιν ἀκριβεστάτην ποιουμένην, τῶν μὲν πρεσβυτικῶς
 φθεγγομένων, τῶν δὲ μυθοειδῶς, τῶν δὲ σοφιστικῶς, καὶ
τήν τε γνῶσιν καὶ τὴν ζωὴν οἰκείως ἑκάστοις ἀποδιδοῦσαν.
τὸ γὰρ ἐν τούτοις διασώσασθαι τὸ πρέπον τῆς ἀκροτάτης
ἐστὶ μιμήσεως· ὥσπερ καὶ ἐν τοῖς δράμασιν ἄλλως μὲν τὰ
οἰκετικὰ πρόσωπα φθεγγόμενα μιμητέον, ἄλλως δὲ τὰ τῶν
 ἐλευθέρων, καὶ ἄλλως μὲν γυναῖκας, ἄλλως δὲ ἄνδρας τι
λέγοντας· δεῖ γὰρ ἀποδιδόναι τὰ οἰκεῖα ταῖς φύσεσι ταῖς
ἡλικίαις ταῖς τύχαις τοῖς ἐπιτηδεύμασι ταῖς ἀξίαις ῥήματα
τὸν ἑκάστων μιμητήν. τὴν δ᾿ οὖν πραγματείαν ταύτην εἰς τὸ
μικτὸν εἶδος τῶν λόγων ἀνενεκτέον. εἰ δὲ δὴ καὶ οὕτω τὰ
 εἴδη διαιροῖμεν ὡς τῶν Πλατωνικῶν τινες, εἰς τὸ ὐφηγητικὸν
εἰς τὸ ζητητικὸν εἰς τὸ μικτόν, πάλιν καὶ τούτων τὸ
μικτὸν ἐκλεξάμενοι τὴν πολιτείαν εἰς τοῦτο φέροντες ἀναπέμψομεν.
καὶ γὰρ εἰσὶ μὲν καὶ ζητητικοί τινες ἐν αὐτῇ λόγοι
πλείους, εἴσὶν δὲ καὶ ὑφηγητικοί, τοῦ Σωκράτους ἢ
 τὴν λύσιν ὑφηγουμένου τῆς ἀρίστης πολιτείας διὰ τοῦ
λόγου τῶν Μουσῶν ἢ τῶν ἐν Ἅιδου τὴν σκηνὴν διὰ τῶν
 11 r τοῦ Ἠρὸς ῥημάτων. καὶ ἴσως | καὶ ἔστι τὸ μικτὸν εἶδος
τῶν λόγων πρέπον τοῖς περὶ πολιτείας λόγοις, ἐν ᾗ καὶ
 6 εἶδεν] ι rapra ει 7 Κέφαλον] πολέμαρχον ss. m3 | τοιτα
αὖτην ss. m3 8 cf. [Dionys.] ars XI 4 ss. (W.) 9 ην in
ποιουμένην ss. et τῶν μὲν im. add, m3 10 μυθοειδῶς b]
αρ
θυμοειδῶς (ss. m 3) 28 cf. Diog. La. III 49 Albin. introd. 3 
 25 ὑφηγημένου corr. b 27 ηρὸς | ante καὶ prius est η 


 
ἔργων ἐστὶ καὶ λόγων παντοίων ὥσπερ καὶ ζωῶν σύλληψις.
ἐπεὶ καὶ τοῦτο δεῖ μὴ παρέργως ἰδεῖν, ὅτι τρὶς τῆς πολιτείας
ταύτης ῥηθείσης, ἐν Πειραιεῖ μὲν ἀγωνιστικῶς, ἐν δὲ
τοῖς πρὸς Τίμαιον τῇ τρίτῃ μετ’ ἐκείνην ἄνευ προσώπων
συνοπτικῶς, ἐν δὲ τῇ μέσῃ διηγηματικῶς, τά τε πρόσωπα 
καὶ τὰ πράγματα τῆς διηγήσεως ἐχούσης, ἀλλ’ ἐν τάξει μᾶλλον
ἢ τῆς πρὸ αὐτῆς, οὔθ' ἡ πρώτη προσᾴδειν ἔδοξεν
οὔθ’ ἡ τρίτη τοῖς περὶ πολιτείας οὕτω λόγοις ὡς ἡ μέση.
μιμεῖται γὰρ ἣ μὲν ψυχῆς ἔτι πρὸς τὰ πάθη μαχομένης
ζωήν, ἣ δὲ παντελῶς εἰς θεωρίαν ἀνηγμένης καὶ ἀπεκδυσαμένης 
τὴν μνήμην τῶν ἀγώνων ἐκείνων, ἡ δὲ μέση τούτων
ἠρεμούσης μὲν ἤδη, μεμνημένης δὲ ὅμως ὧν ἤθλησεν
καταστέλλουσα τὸν πολὺν ὄχλον τῶν ἀλόγων εἰδῶν. εἰκότως
δὴ οὖν τὴν μέσην ταύτην συνουσίαν προσήκειν ὑπέλαβεν
τοῖς περὶ πολιτείας λόγοις· καὶ γὰρ ἡ πολιτικὴ ζωὴ τούτων 
ἐστὶ θεραπευτικὴ καὶ [εἰ] τέλος ἔχει τὴν θεωρίαν
τὸν ἐν ἡμῖν λόγον, ὃς μόνος ἐν τῇ συναιρέσει συνοπτικῶς
μὲν οἶδεν ὅπως ἐκόσμησεν τὰ μεθ’ ἑαυτόν, ἀναπλοῖ δὲ
λοιπὸν ἑαυτὸν εἰς τὴν θεωρίαν τῶν ὅλων, ἵνα ἴδῃ τὴν ἐν
ἐκείνοις πολιτείαν καὶ τὸν ἕνα πολιτικὸν τοῦ κόσμου. καὶ 
γὰρ εἰ ἐν οὐρανῷ τὸ παράδειγμα τῆς ἀρίστης ἐστὶ ταύτης
πολιτείας καὶ τῶν πολιτικῶν ἄριστος ὁ τοῦ οὐρανοῦ δημιουργὸς,
ὃν θεωρήσει μόνος ὁ τὴν ἐν ἑαυτῷ πολιτείαν καταστησάμενος.
ἀλλὰ τὸ μὲν εἶδος τῶν | λόγων ἱκανῶς οἶμαι f. ν.
δεδηλωκέναι. Τρίτον δὲ ἦν ἐν τοῖς προκειμένοις τὴν ὕλην ἰδεῖν τῆς
πραγματείας ἐν τρισὶν ὁρωμένην, προσώποις καιροῖς τόποις.
 1 ζώιων ex ζωῶν m 3 2 ἰδεῖν m 3] εἰδεῖν m 1 4 τῆι m 3]
τοῖς m 1 10 ζωήν ex ζωη m 3 | ἀπεκδυσαμένης] ss. m 3
16 εἰ] ἴν Raderm. 17 μόνος non sanum; an μένων| | συνοπτικῶς
ut vid. m 1, mv ex ῶς m. rec. 18 an εἶδεν? | ἀναπλοῖ]
ἀνάπτοι ἀνάπτει b) 19 ὅλων] λόγων ὄντων b) 23 καιταστησάμενος
25 δεδήλωκεν corr. Raderm. 


 
λέγωμεν οὖν ἑπομένως τοῖς ἔμπροσθεν. ὁ μὲν δὴ τόπος
ἐστὶν ὡς τῆς πρώτης συνουσίας ὁ Πειραιεύς, οὕτω τῆς δευτέρας
καὶ τρίτης ἡ πόλις. δῆλον δέ που τοῦτο τοῖς Πλάτωνος
ἀκηκοόσιν , ὅτι τοὺς ἐπιθαλαττιδίους τόπους τῆς
 θορυβώδους ζωῆς καὶ ποικίλης γέμειν ἀναγκαῖον, τὰς δὲ
πορρωτέρω θαλάττης πόλεις ἐκείνων καθαρεύειν τῶν κακῶν.
εἰ δὲ καὶ τοιούτων εἶεν θεῶν αἱ πόλεις οἷς ἀνεῖνται,
διότι φρονιμωτάτων εἰσὶν δεκτικαὶ ψυχῶν, ὅπερ πάλιν αὐτός
φησιν [Crit. p. 109 c] περὶ τοῦ κλήρου τῆς Ἀθηνᾶς, ὃν
 ἐκλέξασθαι τὴν θεὸν ὡς ἄνδρας οἴσοντα προσφερεστάτους
αὐτῇ διαφ·ερόντως), δῆλον δήπουθέν ἐστι μᾶλλον, ὅτι τάξις
καὶ [ἡ] ἔμφρων ζωὴ καὶ λόγος οἰκεῖος ἂν εἴη πρὸς
τοιαύτην πόλιν. εἰ δὴ ταῦτα Πλάτωνι δέδοκται περὶ ἀμφοτέρων,
οὐκ ἂν ἀπᾴδοντα λέγοιμεν, εἰ τὸν μὲν τυ πρώτῃ
 συνουτσίᾳ φαῖμεν οἰκειότατον εἶναι, καθ’ ἣν ὡς τὸ εἰκὸς
οὐκ ἀθόρυβος ἦν ὁ περὶ δικαιοσύνης, εἰ δὲ βούλει, καὶ ὁ
περὶ πολιτείας λόγος, οὐδ’ ἄνευ τῶν σοφιστικῶν ἀγώνων
τοῦ Σωκράτους ἀθλοῦντος ὑπὲρ τῆς δικαιοσύνης πρὸς τὴν
πολυκέφαλον σοφιστικὴν ζωήν, τὸν δὲ πάλιν τῇ ἀθορύβῳ
 καὶ μετὰ τῆς πρεπούσης φιλοσοφίᾳ γαλήνης ἀναχωρησάσῃ
πρὸς ἑαυτὴν καὶ τοῖς ὁμοίοις συνούσῃ θεωρίᾳ τῶν αὐτῶν,
ὧν ἐν τῷ θορυβώδει τότε μετὰ πραγμάτων ἐθεάσατο πολλῶν.
f. 12 r. τάχα ἂν ὃ μὲν εἴη γενέσει προσήκων τῶν | τόπων, ὃ
δὲ τῷ γενέσεως καθαρεύοντι καὶ αἰθερίῳ, φαίῃ ἂν ὁ ἐν Φαίδωνι
 Σωκράτης. ἥ τε γὰρ γένεσις ἁλμυρᾶς ἐστι πλήρης ζωῆς
 3 ἠ πόλις] πολιτείας | cf. legg. IV 704 d 4 ὅτι ss. m 3
ων ων ἡ σ 
 9 τῆσ ἀθηνᾶσ ov 88, m 3 10 cf. Pr. hymn. 7, 23 | οἴοντα
προσ φερεστάτουσ ss. m 2, acc. in ά a ’ 16 post φαῖμεν extat
ἠ ό
ωσ exp, 19 cf Pl, Soph. 240 | τὸν δὲ πάλιν ss. m 3 20 ἀναχωρησάσῃ
et συνούσῃ] ἀναχωρησάσησ et συνούσησ 22 τότε πω
(s ex ο)] ss. m 3 24 φαΜι ss. m 3 cf. Pl. Phaed. 109 b.
111 b 26 cf. Pl. legg. IV 705 a rep. V 472 a
Paoclus, ed. Kroll. 


 
καὶ ζάλης μεστὴ καὶ τῶν τρικυμιῶν τῶν τὰς ψυχὰς παπτιζουσῶν,
ὅθεν ἀθόρυβος οὐκ ἔστιν αὐταῖς ἡ ζωή, κἂν 
ζῶσι κατὰ λόγον, καὶ ἐκεῖνος ὁ τόπος ψυχῶν ἐστιν καθαρὰν
καὶ ἀπήμονα περίοδον ἤδη λαχουσῶν, εἰ καὶ μέμνηνται
τῆς ἐν τῇ γενέσει ταραχῆς ἔτι καὶ τῶν ἄθλων, ὧν 
ἤθλησαν ἐν τοῖσδε τοῖς τόποις. — Περὶ μὲν δὴ τῶν τόπων
τοσαῦτα. τοὺς δὲ καιροὺς τούτοις συνᾴδοντας ἔξεστιν ὁρᾶν,
οἷς διεῖλεν τὰς συνουσίας, τὴν μὲν ἐν Πειραιεῖ τοῖς βενδιδίοις
ἀποδούς, τὴν δὲ ἐν ἄστει τοῖς Παναθηναίοις. ἢ οὐκ
ἴσμεν ὡς τὰ μὲν Βενδίδια τὴν Ἄρτεμιν θεραπεύειν κατὰ 
τὸν Θρᾳκῶν νόμον ἐθέλει, καὶ τὸ ὄνομα τοῦτο Θρᾴκιον ἡ
Βένδις; οὕτω καὶ τοῦ Θρᾳκὸς θεολόγου μετὰ τῶν πολλῶν
τῆς Σελήνης ὀνομάτων καὶ τὴν Βένδιν εἰς τὴν θεὸν ἀναπέμψαντος·
 Πλουτώνη τε καὶ Εὐφροσύνη Βένδις τε κραταιά· 
τὰ δὲ Παναθήναια καὶ ταῦτα μικρὰ λέγων τοῖς Βενδιδίοις
ἑπόμενα τὴν Ἀθηνᾶν εἶχεν τῆς ἑορτῆς πρόφασιν. οὐκοῦν
ἄμφω μὲν παῖδες Διός, ἄμφω παρθένοι, προσκείσθω δὲ
ὅτι καὶ ἄμφω φωσφόροι, εἰ καὶ ἣ μὲν ὡς εἰς φῶς ἄγουσα 
τοὺς ἀφανεῖς λόγους τῆς φύσεώς ἐστι φωσφόρος, ἣ δὲ ὡς
τὸ νοερὸν ἀνάπτουσα φῶς ταῖς ψυχαῖς·
 δαῖέ οἱ ἐκ κόρυθός τε καὶ ἀσπίδος ἀκάματον
πῦρ· 
καὶ ὡς ἀφαιροῦσα τὴν ἀχλύν, ἦς παρούσης οὐχ ὁρᾷ ψυχή, 
τί μὲν τὸ θεῖον, τί δὲ τὸ ἀνθρώπειον. ἀμφοῖν δὲ τοιαύτας
ἰδιότητας ἐχουσῶν δῆλον, ὡς ἣ μὲν γενέσεώς ἐστιν προστάτις
καὶ λο|χευτικὴ τῶν γενεσιουργῶν λόγων, ἡ δὲ ἀναγωγὸς f. 12 ν. 
ψυχῶν καὶ νοῦ χορηγὸς καὶ φρονήσεως ἀληθοῦς καὶ ἐν τοῖς
 4 μέμνηνται] μέμνηται 5 ἔτι m3] τε ex τι m1 | τῶν ss. m3
8 οἷσ ss. m3] εἰσ δύο (εἰσδ ir.) m1 9 cf. scliol. Pl. 327a
12 Orph. fr. 184 17 cf. in Tim. 9b. 26e sqq. | λέγων suspectum
23 Iliad. Ε 4 cf. Ε 127 sq. 26 ἀμφοῖν] ν ss. m3 


 
οὐρανίοις δυναστεύουσα μειζόνως, ἄνωθεν δὲ τελειοῦσα πᾶσαν
τὴν σεληναίαν διακόσμησιν. εἰ δὴ ταῦτ’ ἀληθῆ φαμεν,
πρέποι ἂν ἡ μὲν τῶν Βενδιδίων ἑορτὴ τῇ πρώτῃ συνουσίᾳ,
καθάπερ καὶ ὁ τόπος, τυ μιμουμένῃ ψυχὴν κοσμοῦσαν οὐκ
ἀθορύβως δὲ τὴν γένεσιν· τὰ δὲ Παναθήναια τῇ δευτέρᾳ
καὶ τρίτῃ μιμουμέναις ψυχὴν ἀναχωροῦσαν εἰς ἑαυτὴν καὶ
συμπτύσσουσαν τὴν ζωὴν ἀπὸ τῶν κάτω πρὸς τὸν ἑαυτῆς
vovv, καὶ ἀντὶ τοῦ τὰ ἀνόμοια πρὸς ἑαυτὴν κοσμεῖν τοῖς
ὁμοίοις συνοῦσαν καὶ κοινωνοῦσαν νοήσεων καὶ θεαμάτων
 εὐδαίμοσιν θεαταῖς πρεπόντων. εἰ δὲ βούλει, καὶ τὸ μὲν
ξενικὸν τῶν ἱερῶν οἰκεῖον τίθει τῇ ζώσῃ μὲν ἱερῶς κἀν τῇ
γενέσει, ξένοις δὲ ἱεροῖς πλησιαζούσῃ , τοῖς γενεσιουργοῖς
ἀντὶ τῶν οὐρανίων, τὸ δὲ πάτριον οἷον δὴ τὸ τῶν Παναθηναίων
τῇ εἰς τὰ οἰκεῖα ἤθη ἐπιστρεψάσῃ καὶ ζώσῃ ωοερῶς
 καὶ πρεπόντως τῷ συννόμῳ, φησίν ἐκεῖνος [Tim. 42 b],
ἄστρῳ. πάτρια γὰρ ὄντως ἐκεῖνα ἐκεῖνα ταῖς ψυχαῖς, διότι καὶ
πατρὶς ἡμῖν ἐκεῖ κατὰ τὴν δημιουργικήν ἐστι σποράν· ξενικὰ
δὲ τὰ τῆς γενέσεως ἱερά, καὶ ταῦτα ἱερὰ θεῶν ἐφόρων
τυγχάνοντα· καὶ δεῖ καὶ τούτοις ἐκπληροῦν τὰ καθήκοντα
 τὸν ἔχοντα νοῦν, βλέπειν δὲ εἰς ἐκεῖνα καὶ ἐπιστρέφειν ὅτι
τάχιστα, καθάπερ ὁ Σωκράτης ἐποίησεν, τυ μὲν ἐν τούτοις
ἑορτῆς μετασχών, προσευξάμενος δὲ καὶ θεωρήσας οἴκαδε
εὐθὺς ὁρμήσας. τοσαῦτα καὶ περὶ τῶν καιρῶν. — Λείπεται
δὲ ἔτι περὶ τῶν προσώπων διελθεῖν. οὐκοῦν δέκα μὲν
 οἱ συνόντες ἀλλήλοις * * * * * 4 καθάπερ im. m 3 9 cf. Pl. Phaed. 111 a 18 poet
ἱερὰ καὶ ss. γαρ m 3 nempe <εἰ> καὶ aut del. ἱερὰ
28 τοιαῦτα m 1, sed σ ss. m 3 26 exciderunt quattuor quaterniones
cum hniug capitia fine, altero toto (cf. Pl. I 331 e 336 a),
tertii initio. <Περὶ τῶν πρὸς τὸν ὅρον τῆς δικαιοσύνης
τὸν τοῦ Πολεμάρχου ῥηθέντων ὑπὸ τοῦ Σωκράτους
<συλλογισμῶν.> 〈Περὶ τῶν ὑπὲρ δικαιοσύνης τεττάρων λόγων
ἐν Πολιτείᾳ πρὸς τὰ Θρασυμάχου τέτταρα δόγματα 
περὶ x003E; * * * * * | δυνατώτερόν ἐστιν τοῦ δεομένου τὸ μὴ δεόμενον, f. 13r. 
ἀλλ’ αὔταρκες ἑαυτῷ πρὸς τὸ εἶναι ὅ ἐστιν. τούτου
γὰρ ὄντος ἀληθοῦς δείκνυσιν τὴν ἀδικίαν εἰς τὸ ὁπωσοῦν
εἶναι δεομένην τῆς δικαιοσύνης. μὴ γὰρ οὔσης δικαιοσύνης 
ἀργὸν εἶναι καὶ ἄπρακτον τὴν ἀδικίαν· καὶ τοῦθ’ ὑπομιμνήσκει
διὰ πολλῶν, οἷον πόλεως, εἰ αὕτη γέμουσα εἴη
ἀδικίας, μὴ ἄν ποτε δυνηθῆναι αὐτὴν ἢ πρὸς ἄλλην τι
πόλιν πρᾶξαι ἢ αὐτὴν πρὸς αὑτὴν διὰ τὸ διχονοεῖν, ἐξ
ἀδικούντων οὖσαν καὶ ἀδικουμένων· ὁμοίως δὲ καὶ στρατοπέδου, 
εἰ ἐν αὐτῷ εἴη πᾶσα ἀδικία, στασιάσει πρὸς αὑτὸ
καὶ στασιάζον περὶ αὑτὸ καταρρεύσεται καὶ ἀδρανὲς ἔσται
κατὰ τῶν πολεμίων· ὡσαύτως δὲ καὶ οἴκου τινός, ἐν ᾧ
μηδέν ἐστιν ἴχνος δικαιοσύνης , τοῦτον ἀνάγκη διχονοίας
ὄντα μεστὸν μηδὲν δύνασθαι πράττειν οὐ συμβαινόντων 
ἀλλήλοις τῶν ἐνοικούντων. τὸ δὲ πάντων θαυμαστότατον,
ὅτι καὶ ἐν ἑνὶ μόνῳ τὴν ἀδικίαν ἐνοῦσαν ἀνάγκη στάσεως
αὐτὸν πρὸς ἑαυτὸν πληροῦν καὶ διὰ τοῦ στασιάζειν ἀσθενέστερον
ἀποφαίνειν, ἐπ' ἄλλα μὲν καὶ ἄλλα φερόμενον, ἑαυτὸν
δὲ ἀρέσκειν οὐ δυνάμενον. ἀναγκαῖον ἄρα πάντ' ἄδικον, 
εἰ μέλλοι τι καὶ ὁπωσοῦν δυνήσεσθαι, δικαιοσύνης ἴχνος
ἔχειν. ἐκ δὴ τούτων γίνεται συλλογισμὸς τοιόςδε· πᾶσα
 7 pertinent haec ad tertium Socratis argumentum p. 351 c
sqq. 13 ἢ ss. m 3 14 αὑτὴν] αὐτὴν ’ ex ’) 16 αὑτὸ]
αὐτὸ 17 αὑτὸ] αυτωι cf. Demosth. 2, 10 22 ἐτηνοῦσαν ἐ
add. m 3) 25 ἄδίκαιον 


 
ἀδικία χωρὶς δικαιοσύνης ἀσθενής ἐστιν ’ πᾶν τὸ δικαιοσύνης
χωρίς, ἀσθενὲς ὄν, δεῖται τῆς δικαιοσύνης εἰς τὸ δύνασθαι·
π·ᾶσα ἄρα ἀδικία δεῖται δικαιοσύνης εἰς τὸ δύνασθαι. πάλιν
 ἄλλος συλλογισμός· πᾶσα ἀδικία δεῖται δικαιοσύνης εἰς τὸ
 f. 13 v. δύνασθαι· πᾶν τὸ | δεόμενον δικαιοσύνης εἰς τὸ δύνασθαι
δικαιοσύνης ἐστὶν ἀσθενέστερον· πᾶσα ἄρα ἀδικία δικαιοσύνης
ἐστὶν ἀσθενέστερον. τοῦτο δ’ ἦν τὸ προκείμενον. —
Ἵσως δ’ ἄν τις ἀπορήσειεν , μήποτε τὴν τελέαν ἀδικίαν οὐ
λαμβάνομεν ἐφ’ ἑνός, ὅταν λέγωμεν καὶ τοῦτον, εἴπερ ἄδικος
 εἴη, διχονοεῖν πρὸς ἑαυτόν. τὸν μὲν γὰρ τοιοῦτον ἔχειν
τι τοῦ δικαίου, καθ' ὅσον ὁ λόγος ἔτι δύναται μάχεσθαι τῷ
πάθει, τὸν δὲ τελέως ἄδικον χρῆσθαι τῷ λόγῳ δουλεύοντι
καὶ συνηγοροῦντι τῷ πάθει καὶ ὁδοὺς ὑπαγορεύοντι τῶν
πράξεων. πῶς οὖν ἐν τῷ τοιούτῳ διχόνοιαν εἶναι συγχωρήσομεν,
 πάσης τῆς ψυχῆς ἓν λεγούσης ὃ φθέγγεται τὸ πάθος,
καὶ ὁρμώσης ἐφ’ ὅπερ ἐκεῖνο κινεῖ τὴν ζωήν, καὶ πραττούσης
τῆς ἀδικίας ἃ δοκεῖ αὐτῇ, δικαιοσύνης οὐκ ἐνούσης;
Λέγωμεν οὖν πρὸς τὴν ἀπορίαν ταύτην, ὅτι πρώτη μέν
 ἐστιν ἕξις ψυχῆς, ἐν ᾗ πάντῃ κρατεῖ τοῦ πάθους ὁ λόγος
 καὶ ἔχει τὴν ἑαυτοῦ τελειότητα τὴν διττήν, τὴν τε γνωστικὴν
καὶ τὴν ζωτικήν· ἐσχάτη δὲ ἐν ᾗ πάντῃ δυναστεύει
τοῦ λόγου τὸ πάθος, ὥστ’ ἀπ' ἐναντίας ἔχειν ἐκείνῃ καὶ
μήτε διορατικόν τινος εἶναι τὸν λόγον μήτε ὄρεξιν ἔχειν
ὀρθήν. τούτων δὲ ἄκρων οὐσῶν, ἐκ μεσοτήτων ἣ μέν ἐστιν
 ἀμείνων, ἣ δὲ χείρων, ἢ δὲ μέση τούτων ἀμφοτέρων. ἐὰν
μὲν γὰρ μάχηται τῷ λόγῳ τὸ πάθος, κτατῇ δὲ ὅμως ποτὲ
τὸ πάθος, ἀμείνων ἡ τοιάδε ἕξις τῆς ἐσχάτης ῥηθείσης καὶ
χείρων τῆς πρώτης καὶ μέση τῷ ὄντι ἀμφοῖν. ἔτι γὰρ ὁ
 λόγος ἰσχύων ὁπωσοῦν καὶ κατὰ τὸ ζωτικὸν καὶ κατὰ τὸ
 f. 14 r. γνωστικὸν μάχεται τῷ πά|θει, διότι δὲ οὐκ ἔχει γνῶσιν
τελέαν, ἀλλὰ δοξαστικὴν μόνον, ἐνδίδωσί ποτε τῷ πάθει·
 15 ὃ] ἃ 17 αὐτῇ b] αὐτῆσ 

 
παρούσης γὰρ ἐπιστήμης οὐκ ἄν ἠναντιώθη τὸ πάθος,
ἀκείνης ἐκ πρύμνης κοσμούσης πᾶσαν τὴν ζωήν. ἐὰν δὲ
μὴ μάχηται ὁ λόγος τῷ πάθει διὰ τὸ ἡνδραποδίσθαι κατὰ
τὴν ζωὴν καὶ τὸ αὐτὸ τίθεσθαι ὀρεκτὸν τῷ πάθει, τὸ δὲ
γνωστικὸν ἔχῃ πως ἔτι βλέπειν δυνάμενον, ὅ καὶ διὰ τοῦτο 
ἐκείνῳ ὁδοὺς ἐξευρίσκῃ πρὸς τὴν τοῦ πάθους ἀποπλήρωσιν,
ἡ τοιαύτη ἕξις χείρων τῆς εἰρημένης τοῦ λόγου κατὰ τὸ
ἥμισυ ζῶντος τὸ ἑαυτοῦ· γνωστικῆς γάρ ἐστι δυνάμεως
ἴδιον τὸ εὑρίσκειν τὰ προτεθέντα. ἐὰν δὲ γιγνώσκῃ ὁ λόγος
ἅ δεῖ καὶ ὀρέγηται ὧν δεῖ, μὴ τελέως δὲ γιγνώσκῃ, τὸ δὲ 
μὴ τέλεον μὴ οὕτως ἔχῃ ὥςτε δόξας εἶναι μόνον ἐν αὐτῷ
βελτίστας ἀλλ’ ἤδη καὶ εἰς ἐπιστήμην ὁδεύειν, ἡ τοιαύτη
ἕξις ἐστὶν ἐγγυτάτω τῆς ἀρίστης, ἐν ᾗ οὐδεμία μάχη ἐστίν,
τοῦ μὲν πάθους ὅλως μαχομένου, διότι μήπω κρατεῖ ὁ τῆς
ἐπιστήμης λόγος, τοῦ δὲ λόγου δυναμένου, καὶ πολεμοῦντος 15
αὐτῷ τοῦ πάθους, κρατεῖν, διότι μὴ μόνον ἔχει δόξας ὀρ-
θάς, ἀλλ ὁπωσοῦν ἐπιστήμης ἤρξατο μετέχειν· δυναμοῖ γὰρ
αὐτοῦ τὸ γνωστικὸν ἡ τοιαύτη γνῶσις καὶ παρασκευάξει
ἀγαθὸν καὶ μᾶλλον ἔχειν κατὰ φύσιν. ὅταν μὲν οὖν τέλειος 
ᾖ παντελῶς ὁ λόγος, οὐδὲν πράττεται τῶν ἀκίκων διὰ τὴν
τοῦ ἀρίστου δύναμιν· καὶ ὅταν παντελῶς ἀτελὴς τῷ μηδὲ
τὸ γνωστικὸν ἔχειν [τι] διορατικὸν μηδέ γε τὸ ζωτικὸν
κατωρθωμένον, πάλιν οὐδὲν πράττεται διὰ τὸ μη|δ’ ὅλως f. 14v. 
εἶναι τὸ βουλευόμενον. τῶν δὲ ἄκρων [καὶ] ἕξεων τοιούτων 
οὐσῶν λοιπὸν ἐν ταῖς μέσαις ἡ μὲν πρὸς τῇ ἀμείνονι πίλιν
ἀπέχεται τῶν πράξεων ἔνδον μόνον ἔχουσα τὴν ἀδικίαν· ἡ
δὲ μετ’ αὐτὴν καὶ πράξειεν ἄν, ἀλλ’οὐχ ὅλῃ τῂ ψυχῇ
 2 cf. Pl. Crit. 109 c 3 μάχη ται 6 ἐκείνῳ b] ἐκεῖνο |
ἐξευρίσκει b 10 ὀρέγηιται 13 ἐγγυτατάτω 16 κρατεῖν
διότι] κρατοίη (οί ir.) δὲ ὅτι 17 δυναμοῖ ex δυνάμει ut vid.
m3 19 συντονώτερον] συντομώτερον 24 κατορθωμένον
25 τῶν] ἕν. τῶν 


 
δεδογμένα διὰ τὸ εἶναί τινα μάχην· ἡ δὲ μετὰ ταύτην ἐστὶν
ἡ δοκοῦσα καὶ πράττειν καὶ ὅλῃ τῇ ψυχῇ πράττειν, οὐδ’
αὐτὴ δὲ ἄνευ δικαιοσύνης οὖσα. τί γὰρ ἴδιον δικαιοσύνης
ἢ τὸ αὐτοπραγεῖν; ἔστι δὲ τοῦτό πῃ καὶ ἐν ταύτῃ· καθ’
 ὅσον γὰρ τὸ ἐν τῷ λόγῳ γνωστικὸν τὸ οἰκεῖον ἔργον ἐργάζεται
δριμὺ βλέπον καὶ εὑρίσκον ὃ ζητεῖ, κατὰ τοσοῦτον
αὐτοπραγεῖ, καθ’ ὅσον δὲ δουλωθὲν τὴν ὄρεξιν ἔχει κοινὴν
πρὸς τὸ πάθος, οὐκ αὐτοπραγεῖ. πάντως τοίνυν ὅταν γίνηταί
τις ἀπὸ ἀδικίας πρᾶξις, δεῖ μετεῖναι τῷ πράττοντι δικαιοσύνης.
 εἰ δὲ λάβοις καὶ τὴν ταύτης χείρονα ἕξιν, ἐν ᾑ καὶ
ὁ λίγος ἤδη τετύφλωται καὶ τὸ ὀρεκτικὸν διέστραπται, εἰκότως
ἄπρακτος ἡ Με αὕτη, δικαιοσύνης ἀμυδροτάτης ἔτι
οὔσης, ὡς μηδ' εἶναι δοκεῖν· ἔστι γάρ πως, καθ’ ὅσον
ἀπολείπειν τὴν ψυχὴν πάντῃ τὰς κοινὰς ἐννοίας ἀδύνατον,
 καὶ μάλιστα τῇ τοῦ ἀγαθοῦ ἐφέσει. καθ’ ὅσον οὖν ὡς πρὸς
ἀγαθὸν ὁρμᾷ, δικαιοσύνης μετείληχεν· καὶ γὰρ εἰ ἐνεγένετο
παντελὴς ἀδικία ψυχῇ, τάχ' ἂν ἀπώλεσεν καὶ τὸ εἶναι ψυχή·
καὶ γὰρ σῶμα κατὰ πᾶν νοσῆσαν ἀπόλλυται. δεῖ οὖν εἶναί
τι δικαιοσύνης ἴχνος καὶ ἐπὶ τῆς ἐσχάτης ἀδικίας καὶ ἐν
 μιᾷ ψυχῇ, δἰ ὃ σῴζεται κατ’ οὐσίαν· ὥστε διχόνοια μὲν καὶ
ἐν ταύτῃ πάντως ἐστίν, μαχομένης σχεδὸν πάσης τῆς ψυχῆς
 f. 15 r. | πρὸς τὰς ὑποκειμένας ἐν αὐτῇ κοινὰς ἐννοίας· ἄπρακτος
δέ ἐστιν ἕξις, διότι τὸ τῆς δικαιοσύνης ἴχνος ἀμυδρωρὲν
ἐκείνην σχεδὸν μόνην ἀπέφηνεν οὖσαν τὴν μηδὲν καθ’ ἑαυτὴν
 δι' ἀσθένειαν πρᾶξαι ἰσχύουσαν. ὅτι δὲ καὶ ἐν τυ τοιαύτῃ
ἕξει πάνατως ἐστὶν δικαιοσύνης ἴχνος, δῆλον· οὐ γάρ που καὶ
ἑαυτὸν ἀδικεῖν ἐθέλει καὶ διαφθείρειν τὰ ἑαυτοῦ· φυλάττων
οὐν τό γε πρὸς δίκαιον δίκαιον οὐκ ἔστιν μόνως ἄδικος, οὐκ
εἰδὼς δὲ ὅπως ἂν φυλάξειεν, ἄδικός ἐστιν, δι’ ὧν οὐ χρὴ
 φυλάττειν ἑαυτὸν φυλάττων. πάντα ἄρα τὰ δόγματα ἀληθῆ,
 8 γίνται ss. m 3 12 de ἔτι dubito 17 ψυχή] ψυχῆι
χὴν b) 18 fort. καὶ γὰρ <καὶ> 20 διὸ 27 an 


 
καὶ ὅτι διχονοίας αἰτία ἡ ἀδικία αὐτῷ πρὸς ἐαυτόν, οὐ
μόνον πρὸς ἄλλον· καὶ ὅτι πᾶσα ἀδικία τὴν τοῦ πράττειν
ἀφαιρεῖται δύναμιν τοσούτῳ μᾶλλον, ὅσῳπέρ ἐστιν ἀδικία
μᾶλλον· καὶ ὅτι δικαιοσύνης μὲν ἀδικία δεῖται, ἀδικίας δὲ
δικαιοσύνη πρὸς τὸ πράττειν οὐ δεῖται. τούτων δὲ ὄντων 
ἀληθῶν κρατήσει τὸ δυνατωτέραν εἶναι τῆς ἀδικίας τὴν
δικαιοσύνην. Λάβοις δ’ ἂν καὶ πόρισμα διὰ τῶν νῦν εἰρημένων,
ὅπερ πρῶτος εἶδεν Ἀμέλιος, ἀπὸ μείζονος ἀδικίας
ἐλάσσονα γίνεσθαι κακὰ πολλάκις, ἀπὸ δὲ ἐλάσσονος μείζονα.
κρατούσης γὰρ τελέως ἀδικίας ἄπρακτός ἐστιν ἡ ζωή, συνούσης 
δὲ αὐτῇ δικαιοσύνης γίνεταί τις πρᾶξις ἀπ' αὐτῆς.
καὶ μηδεὶς οἰέσθω ψεῦδος εἶναι τὸ ῥηθέν, διότι μείζονα
κακὰ γενοιτ' ἂν ἀπὸ ἀκολασίας ἢ ἀκρασίας, καὶ ταῦτα
μείζονος οὔσης κακίας. ἡ γὰρ ἀκρασία κακία τέ ἐστιν καὶ
οὐ κακία· μάχεται γὰρ ὁπωσοῦν ὁ λόγος πρὸς τὸ πάθος, 
 ὅπερ οὔπω κακίαν ποιεῖ τελείαν, | ὥστε διὰ τοῦτο ἐλάττονα f. 15v. 
γίνεται ἀπὸ τῆς ἀκρασίας, διότι σύμμικτός ἐστιν ἐκ κακίας
καὶ μὴ κακίας. τὸ δὲ ῥηθὲν ἐπὶ δυεῖν κακίαιν ἀληθές, οὐκ
ἐπὶ κακίας καὶ οὐ κακίας. ὅτι δὲ καὶ τοῦτο τὸ ἀξίωμα ἐπὶ
τὸ ἀγαθὸν ἀνάγειν δυνατόν, ᾧ χρώμενος τὸν τρίτον διέθηκεν 
λόγον, δῆλον. τὸ γὰρ αὐταρκέστερον ἔγγιον τοῦ
ἀγαθοῦ, τὸ δὲ ἔγγιον τοῦ ἀγαθοῦ δυνατώτερον τοῦ πορρώτερον
ἐξ ἀνάγκης. ὥστ' εἰκότως δυνατώτερόν ἐστιν δικαιοσύνη
τῆς ἀδικίας. Λοιπὸς δὲ ἡμῖν ὁ τέταρτός ἐστιν λόγος, δεικνὺς ὡς 
προείπομεν τὸν δίκαιον εὐδαίμονα καὶ οὐ τὸν ἄδικον ὄντα,
ὡς ἔλεγεν Θρασύμαχος. δείκνυσι δὲ κανόνα τοιόνδε θέμενος,
παντὸς ἔργον εἶναι τοῦτο ὅπερ ἂν ἢ μόνον ἢ κάλλιστα
ἀπεργάζηται· μόνον μὲν ὡς ὀφθαλμοῦ τὸ ὁρᾶν καὶ 
ὤτων τὸ ἀκούειν καὶ τὸ γεύεσθαι γλώσσης· κάλλιστα δέ, 
 4 διὅτι coxx. m 3 8 εἴδεν (ει ex ι m 3 aut m.
18 δυεῖν (ε ex ο) 19 καὶ οὐ κακίασ im. m 3 25 cf.
343 c 344 ab 352 d 


 
ὡς τοῦ δρεπάνου τέμνειν ἄμπελον, ἀλλ’ οὐ σμίλης, σμίλης
δέ, ὡς τὸ σκύτη τέμνειν, ἀλλ' οὐ μαχαίρας, μαχαίρας δὲ ὡς
τὸ κρέα τέμνειν, ἀλλ' οὐ τῶν λοιπῶν, διότι τούτων ἑκάστον
ἐφ’ ὧν εἴπομεν κάλλιστα ἕχει τὸ τέμνειν, τὰ δὲ ἄλλα χειρόνως,
 καὶ ἑκείνων τῶν ἔμπροσθεν, διότι ἕκαστον μόνον ποιεῖ
τὸ εἰρημένον ἔργον, τὸ ὁρᾶν τὸ ἀκούειν τὸ γεύεσθαι. καὶ
ἀνάγοις ἂν ἐπὶ τὴν πάντων ἀρχὴν καὶ τοῦτον τὸν κανόνα,
διότι τοῖς μὲν δίδωσιν τὸ οἰκεῖον ἐκπληροῦν ὡς οὖσα αὐτοὲν
μόνοις, τοῖς δὲ ὡς οὖσα τἀγαθὸν εἰ καὶ μὴ μόνοις,
 ἀλλὰ κάλλιστα. παρ’ ἐκείνης γὰρ πᾶσιν ὑπάρχει τὸ οἰκεῖα
ἔργα ἔχειν ἄλλα ἄλλοις, διότι καὶ ἐκείνης πρώτης ἐστὶν
ἔργα τὰ ὄντα πάντα, καθάπερ τοῦ ἐσχάτου <οὐδέν>,
δὲ μέσων τὰ μὲν ἔστιν, τὰ δὲ οὐκ ἔστιν. τούτου δὴ
 f. 16 τε|θέντος τοῦ κανόνος λαμβάνει πρότασιν τοιαύτην ἀναμφισβήτητον·
 πᾶν τὸ οἰκεῖον ἔργον εὖ ἀπεργάζεται τῷ ἔχειν
οἰκείαν ἀρετήν, μεθ’ ἧς ἐκπληροῖ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον καὶ κατ’
ἐκείνην· Μου γὰρ ἡ ἀρετὴ τελειότης ἐστίν, καὶ ἐνεργοῦν
αὐτὸ ποιεῖ τελείως ἐνεργεῖν.Ηθ’ ἑτέραν πρότασιν περὶ
ψυχῆς διπλῆν· τότε μὲν εἰ τῆς ψυχῆς ἔργον ἐστὶν τὸ βουλεύεσθαι
 καὶ ἐπιμελεῖσθαι καὶ ἄρχειν ἐρωτῶν μόνῳ γὰρ
τούτῳ ἄν φησιν πρᾶξαι), τότε δὲ εἰ τὸ ζῆν ἔργον ψυχῆς·
καὶ γὰρ ζῶμεν μόνῳ τούτῳ, τῇ ψυχῆ. πεποίηται δὲ διπλῆν
τὴν ἐρώτησιν, ἢ ἵνα λάβῃ τό τε τῆς λογικῆς ἴδιον ἔργον,
οἷον τὸ βουλεύεσθαι καὶ τὰ τούτῳ σύστοιχα, καὶ τὸ μὴ
 ταύτης μόνον, ἀλλὰ καὶ πάσης ψυχῆς ἔργον καὶ γὰρ τοῦ
ἀλόγου τὸ ζῆν ἔργον, οὐκ ἐκεῖνα)· ἢ ἵνα λάβῃ τῆς ψυχῆς
τό τε γνωστικὸν καὶ τὸ ὀρεκτικόν, ὃ ἐκάλεσεν ζῆν. Τούτων
δ' οὖν ὑποκειμένων οὑτωσὶ πρόεισιν ὁ λόγος· τὸ βουλεύεσθαι
καὶ ἐπιμελεῖσθαι καὶ ἄρχειν καὶ ἁπλῶς xb ζῆν μόνῃ ὑπάρχει
 9 μὴ im, add. m 3 18 εἴθ' ex εἰσ m 3 ut vid. 20 ἐρωτῶν
(v et ss. m 3, ε ex ο) 21 post φησὶν extat
22 μόνῳ b] μόνωσ 28 ἐρώτησινην ἴνα] ἐρώτησιν ἴνα b
26 ταυτησ πάσησ 26 λάβησ τὸν τῆσ 


 
ψυχῇ· τὸ δὲ μόνῃ ψυχῇ ὑπάρχον ἔργον ἐστὶ ψυχῆς διὰ τὸν
κανόνα· τὸ ἄρα ζῆν ἁπλῶς καὶ τὸ βουλεύεσθαι καὶ ἐπιμελεῖσθαι
καὶ ἄρχειν ἔργον ψυχῆς. δεύτερος ἕτερος· τὸ ζῆν
ἔργον ἐστὶ ψυχῆς, ὡς δεδείχαμεν· πᾶν ἔργον μετὰ τῆς οἰμκείας
ἀρετῆς ἔχει τὸ εὐ· τὸ ἄρα ζῆν τῆς ψυχῆς μετὰ τῆς 
οἰκείας ἀρετῆς ἔχει τὸ εὖ. τρίτος· τὸ εὐ ζῆν τῆς ψυχῆς
μετὰ τῆς ψυχικῆς ἀρετῆς παραγίνεται. τὸ δὲ μετὰ τῆς ψυχικῆς
ἀρετῆς παραγινόμενον μετὰ τῆς δικαιοσύνης παραγίνεται·
δέδεικται γὰρ ἀρετὴ ψυχῆς· τὸ ἄρα εὖ ζῆν τῇ ψυχῇ μετὰ
δικαιοσύνης παραγίνεται. τέταρτος· ἡ δικαιοσύνη τοῦ εὐ 
ζῆν αἰτία· τὸ δὲ αἴτιον τοῦ εὖ | ζῆν αἴτιόν ἐστιν τοῦ f. 16 v 
εὐδαιμονεῖν· ἡ ἄρα δικαιοσύνη τοῦ εὐδαιμονεῖν ἐστιν αἰτία.
τὴν γὰρ εὐζωΐαν εὐδαιμονίαν εἶναι· καὶ γὰρ τοῦτο πάντες
ὁμολογοῦσιν, ταὐτὸν εἶναι τὴν εὐζωΐαν καὶ τὴν εὐδαιμονίαν,
οἱ τε ἐν ψυχῇ τὸ εὖ ζῆν εἶναι λέγοντες καὶ οἱ ἐν τοῖς ἐκτὸς 
καὶ οἱ ἐν ἀμφοτέροις· μὴ γὰρ εἶναι τὸ εὐδαιμονεῖν
ἄνευ τοῦ εὖ ζῆν. Ὅτι μὲν οὖν ἡ δικαιοσύνη συντελεῖ πρὸς
τὸν εὐδαίμονα βίον, δέδεικται διὰ τούτων. ὅτι δὲ ἀρετὴ
ψυχῆς ἐστιν, ἔλαβεν ἀπὸ τοῦ δεῖξαι πρότερον [p. 349 c ss.]
φρονήσει καὶ σοφίᾳ σύστοιχον αὐτήν , τὴν δὲ ἀδικίαν τοῖς 
ἐναντίοις. ἅπαντες γὰρ τὴν φρόνησιν καὶ τὴν σοφίαν ἀρετὴν
ὑπειλήφασιν· καὶ γὰρ γελοῖον μὴ οὕτω λέγειν, ἐπεῖ καὶ
αὐτὸ τὸ μὴ λέγειν τὴν φρόνησιν ἀρετὴν ἐμφρόνως ἢ ἀφρόνως
λέγουσιν. εἰ μὲν γὰρ ἀφρόνως, οὐκ ἀληθές ἐστιν ὃ
λέγουσιν, ἀλλ’ ἀρετή ἐστιν ἡ φρόνησις· εἰ δὲ ἐμφρόνως καὶ 
διὰ τοῦτο ὀρθῶς, ἀρετὴ πάλιν ἐστὶν ἡ φρόνησις. εἰ οὖν
τὸ τῇ φρονήσει σύστοιχον ἀρετῇ σύστοιχόν ἐστιν, τὸ δὲ
ἀρετῇ σύστοιχον ἀρετή ἐστιν, ἀλλ’ οὐ κακία, δῆλον ὅτι
τὴν δικαιοσύνην ἀρετὴν εἶναι ψυχῆς ἀναγκαῖον. εἰ δέ τις
ἀποροίη, πῶς ἔργον εἶναι ψυχῆς εἶπεν τὸ βουλεύεσθαι καὶ 
ἄρχειν, ἀλλ’ οὐ τὸ θεωρεῖν κρεῖττον ὄν, ῥᾴδιον ἀπαντᾶν,
 3 post καὶ ss. καὶ sed exp. 6 an τῇ ψυχῇ? 


 
ὅτι τυ πολιτικῆς εὐδαιμονίας ἴδια ταῦτ' ἐστιν, ὅσα τῆς
ψυχῆς ἔργα ἔθετο εἶναι· ταύτην δὲ ἴδει σκοπεῖν καὶ τὰ
ταύτης ἔργα, διότι καὶ δικαιοσύνην ζητοῦμεν τὴν πολιτικήν,
εἰς ἣν καὶ ὁ Θρασύμαχος βλέπων ἔλεγεν αὐτὴν εἶναι τὸ
 συμφέρον τοῦ κρείττονος [p. 338c]· Με εἰκότως τὰ
πολιτικῆς ἔργα μόνα παρέλαβεν ὡς μόνης ὄντα ψυχῆς. Περὶ τῶν ἐν τῷ δευτέρῳ τῆς Πολιτείας εἰρημένων
θεολογικῶν τύπων. Ἐν τοῖς τύποις τοῖς θεολογικοῖς, οὓς ἐν τῷ δευτέρῳ τῆς
 Πολιτείας ἐξέφηνεν, πρῶτον ἐκτίθεται τὸν τῆς ἀγαθότητος
ἀεὶ στοχαζόμενον τῶν θεῶν καὶ μόνων τούτων αὐτοὺς αἰτιώμενον,
τῶν ἀγαθῶν λέγω πάντων, ἀλλ’ οὐχὶ καὶ τῶν ἐναντίων·
ἀξίωμα προλαβών [p. 379 a], ὅτι πᾶς θεὸς ἀγαθός.
ὅταν γὰρ λέγῃ τόν θεὸν ἀγαθόν, δεῖ τοῦτο πρῶτον ἐννοεῖν,
 ὅτι πάντα λέγει θεόν· ἡ γὰρ τοῦ ἄρθρου πρόσθεσις ἢ τὸ
καθ' ὑπεροχὴν δηλοῖ μόνον ὡς ὅταν λέγωμεν· ὁ ποιητὴς
εἶπεν, τῷ ἀκροτάτῳ τοῦτο ἐξαίρετον ἀπονέμοντες), ἢ τὸ ὅλον
πλῆθος, ὡς ὅταν λέγωμεν· ὁ ἄνθρωπος λογικός, ἀντὶ τοῦ
παντὸς τὸ ἄρθρον προσάπτοντες. οὐκοῦν ἐπείπερ οὕτω φησίν·
 ὁ θεὸς ἀγαθός, ἢ τὸν πρῶτον λέγοι ἂν ἢ πάντα θεόν.
ἀλλ' ὅτι οὐ περὶ μόνου τοῦ πρώτου βούλεται τοὺς τύπους
τούτους κρατεῖν, δηλοῖ μετὰ ταῦτα συμπεραινόμενος, ὅτι
ἕκαστος τῶν θεῶν κάλλιστός ἐστιν καὶ ἄριστος εἰς δύναμιν
[p. · δηλοῖ δὲ καὶ τοὺς ποιητὰς ἀξιῶν ἐν τούτοις
 γράφειν τοῖς τύποις, οἷς οὐκ ἔστι περὶ του πρώτου πάντως
ὁ λόγος. εἰ οὖν ὀρθῶς εἴπομεν, ἀξίωμα τοῦτο πρῶτον
ληπτέον· μᾶς θεὸς ἀγαθός, καὶ τῶν λογίων τῷ ἀξιώματι
μαρτυρούντων, ἐν οἷς αἰτιώμενα τὴν τῶν ἀνθρώπων ἀσέβειάν
φησιν·
 2. 8 δὲ — ταύτησ im. m 2 9 cf. theol. plat. 10, 86
11 aincthi] αὐτὸν 18 λέγωμεν — λογικός im. m 3 


 
 οὐδ’ ὅτι πᾶς ἀγαθὸς θεὸς εἰδότες· ἆ ταλαεργοὶ νήφατε. 
τριῶν δὲ εἰρημένων ἐν Νόμοις [X p. 900 d sqq.]
θεοὺς χαρακτηρίζειν, ἀγαθότητος δυνάμεως γνώσεως, τὸ μὲν
πρῶτον διὰ τοῦ πρώτου τύπου λαμβάνει, τὰ δὲ δύο διὰ 
τοῦ δευτέρου, τὴν ἀλήθειαν εἶναι λέγων ἐν θεοῖς καὶ τὴν
| ἀμεταβλησίαν. τούτων γὰρ τὸ μὲν τῇ γνώσει, τὸ δὲ τῇ f. 17 v.
δυνάμει προσήκει· τῆς γοῦν γνώσεως ἡ ἀλήθεια τελειότης,
τῆς δὲ δυνάμεως ἡ ἀπάθεια. τὸ μὲν οὖν ἀξίωμα τοῦτο
πρῶτον· εἴληπται δὲ μετὰ διορισμοῦ τινος ἀναγκαίου. οὐ 
γὰρ ἁπλῶς εἶπεν· ὁ θεὸς ἀγαθός, ἀλλ’ ὅτι τῷ ὄντι ἀγαθός,
εἰωθὼς διαστέλλειν τὸ ὄντως ἀπὸ τοῦ μὴ ὄντως τῷ ἐκεῖνο
μὲν ἄμικτον φυλάττειν πρὸς τὸ ἐναντίον, τοῦτο δὲ λέγειν
ἤδη τοῦ χείρονος ἀναπεπλῆσθαι. ζωὴν γὰρ ὄντως καλεῖ
καὶ νοῦν ὄντως καὶ κάλλος, οἷς μηδὲν ὑπάρχει τῶν ἀντικειμένων, 
ἀζωΐας ἀνοίας αἴσχους· μὴ ὄντως δὲ ἕκαστον τούτων,
οἷς συμμέμικταί τι τῶν χειρόνων. πᾶς οὖν θεὸς ὄντως
ἀγαθός, οὐσιωμένος κατὰ τὸ ἀγαθὸν καὶ οὐκ ἔχων
ἐπίκτητον οὐδ’ ὡς ἕξιν τὸ ἀγαθόν τὸ γὰρ οὕτως ἀγαθὸν
οὐ τῷ ὄντι ἀγαθὸν <ὂν> τοῦ ἀγαθοῦ μετέσχεν)· κατ’ αὐτὴν
ἄρα τὴν ὕπαρξιν ὁ θεὸς ἀγαθός, καθ’ ὃ καὶ ἔστιν θεός,
οὐκ ἄλλο τι ὤν, εἶτα ἀγαθός, ἀλλ’ αὐτοαγαθός, ὥσπερ τὸ
πρῶτον αὐτὸ τἀγαθόν. Τούτου δ' οὖν ληφθέντος ἑνὸς ἀξιώματος
δύο σχίζονται συλλογισμοί, δι' ὧν δείκνυται πᾶς θεὸς
ἀγαθῶν μὲν αἴτιος, κακοῦ δὲ οὐδενός, καὶ οὗτος μὲν τοιῶσδε 
πρόεισιν· πᾶς θεὸς ἀγαθὸς τῷ ὄντι· οὐδὲν τῷ ὄντι ἀγαθὸν
βλαβερόν· τὸ μὴ βλαβερὸν οὐ βλάπτει· τὸ μηδὲν κακὸν
ποιοῦν οὐδενὸς αἴτιόν ἐστι ἐστι τῶν κακῶν· πᾶς ἄρα θεὸς οὐδενός
ἐστιν αἴτιος τῶν κακῶν. ἐν οἷς πρῶτον ἐκεῖνο δεῖ
εἰδέναι, ὅτι τὸ οὐδὲν καὶ τὸ οὐδενὸς ὡς μέρος εἴληπται 
τῆς προτάσεως καὶ τοῦ κατηγορουμένου· οὐ γὰρ ἂν καὶ ὁ
 1 cf. de or. chald. 15 | θεός im. m 3 | ἁταλαεργοί 


 
 f. 18r ὑποκείμενος εἶχεν προσδιορισμὸν τὸ | πᾶς. ἔπειθ’ ὅτι ἀποφατικαὶ
δοκοῦσιν εἶναι πᾶσαι πλὴν μιᾶς ἐκ μεταθέσεως
οὖσαι καταφάσεις· δηλοῦσι δὲ αἱ ἑξῆς ἀεὶ τὰ ὑποκείμενα
μετὰ τῆς ἀποφάσεως λαμβάνουσαι. τῶν δὲ λογικῶν θεωρημάτων
 ἐρρωμένων ὅρα καὶ τὸ πραγματειῶδες τῶν λημμάτων
καὶ τὴν συνέχειαν. πᾶς θεὸς τῷ ὄντι ἀγαθός· τούτου
ἀξίωμα· τὸ τῷ ὄντι ἀγαθὸν οὐκ ἔστιν βλαβερόν. εἰ γὰρ
οὐσίωται ἐν τῷ ἀγαθῷ καὶ μὴ πῃ ἀγαθόν ἐστιν τῷ ὄντι
γὰρ εἴληπται ἀγαθόν), οὐκ ἔχει τὴν δύναμιν τὴν βλαπτικήν.
 ταύτην γὰρ ἔχον μετέχοι ἂν τοῦ ἐναντίου καὶ οὐκέτ' ἂν
εἴη τῷ ὄντι ἀγαθόν· οὐδὲ γὰρ ἄλλο τι τῶν τοῦ ἐναντίου
μετεχόντων. οὐ γὰρ τῷ ὄντι καλὸν τὸ τοῦ αἰσχροῦ μέτοχον
ἢ κατὰ δύναμιν ἢ κατ' ἔνεργείαν, εἴπερ ὀρθῶς διώρισται
τὸ ὄντως καὶ μὴ ὄντως. τὸ δ’ οὖν τῷ ὄντι ἀγαθόν, <διότι>
 οὐκ δύναμιν δύναμιν τὴν τοῦ ἐναντίου τῷ ἀγαθῷ, οἶον τὴν
βλαπτικήν, διὰ τοῦτο οὐκ ἔστι βλαβερόν. τὸ δὲ μὴ ὂν βλαβερόν,
φησίν, οὐδαμῶς βλάπτει. τίνι οὖν ταῦτα διέστηκεν;
ἢ τὸ μὲν τὴν δύναμιν ἀφεῖλεν τὸ πρότερον, τοῦτο δὲ ἐκ
πολλοῦ τοῦ περιόντος τὴν ἐναντίαν ἐνέργειαν. βλαβερὸν
 γὰρ λέγεται, κἂν μὴ βλάπτῃ, δυνάμενον δὲ ᾖ βλάπτειν,
βλάπτον δὲ τὸ ἤδη ἐνεργοῦν. ᾗ οὖν διαφέρει τὸ θερμαντικὸν
καὶ τὸ θερμαῖνον, ταύτῃ διέστηκεν τὸ βλαβερὸν καὶ
τὸ βλάπτον. ἐκεῖνο δὲ ἐν πᾶσι τοῖς τοιούτοις δῆλον, ὅτι
τὸ μὲν ἐνεργοῦν καὶ δύναται, τὸ δὲ δυνάμενον οὐκ ἐξ
 ἀνάγκης ἐνεργεῖ· ὥστ' εἴ τι βλάπτει, καὶ βλαβερόν, οὐ
μέντοι ἀνάπαλιν. σὺν ἀντιθέσει οὖν ἀντιστρέψα ἔλαβεν,
 f. 18 v. ὅτι τὸ μὴ βλαβερὸν οὐδαμῶς βλάπτει. τὸ δὲ μὴ βλά|πτον,
φησίν, οὐδὲν ποιεῖ κακόν· ταῦτα γὰρ ἀλλήλοις ἐξισάζει, καὶ
εἴ τι βλάπτει, κακόν τι δίδωσι τῷ βλαπτομένῳ, καὶ εἴ τι
 κακὸν ποιεῖ, βλάπτει τὸ πάσχον. τοῦτο δὲ ὅτι ἀληθές, λάλημάτων
 5 19 ad ἐκ-περιόντος cf. Philop. de aet. 209, 16.
888, 88 Heliod. aeth. 268, 23 20 θερματικὸν] ν ss. m 3 


 
βοις ἂν ἐκ τοῦ ὅρου τῆς βλάβης· ὡρίσατο γὰρ ἐν τῷ πρώτῳ
[p. 335 b] βλάβην εἶναι τὴν χεῖρον ποιοῦσαν εἰς τὴν οἰκείαν
ὁτιοῦν ἀρετήν. εἰ δὲ χεῖρον ποιεῖ, δῆλον ὅτι κακύνει
τὸ βλαπτόμενον. εἰ ἄρα τι μηδαμῶς βλάπτει, οὐδὲν ποιεῖ
χεῖρον εἰς τὴν οἰκείαν ἀρετήν· εἰ μηδὲν ποιεῖ χεῖρον εἰς 
τὴν οἰκείαν ἀρετήν, οὐδὲν κακύνει τῶν πάντων· <εἰ μηδὲν
κακύνει τῶν πάντων>, οὐδενὶ ποιεῖ τι κακόν. τὸ γὰρ
τι ποιοῦν κακύνει τὸ δεχόμενον, καὶ ἔοικεν ἀντιστρέφειν μὲν
ταῦτα, τὸ βλάπτειν καὶ τὸ κακὸν ποιεῖν· μὲν τὸ μὲν ὡς
πρὸς τὸ μετεχόμενον ἀναφέρεσθαι, τὸ δὲ ὡς πρὸς τὸ μετέχον. 
κακὸν γάρ ἐστι τὸ μετεχόμενον, βλάπτεται δὲ οὐ
τοῦτο, ἀλλ’ ἐκεῖνο ἐν ᾧ ἐστιν τοῦτο, ὥστε βλάπτει μὲν τὸ
ὑποκείμενον , ποιεῖ δὲ κακὸν τὸ ἐν τῷ ὑποκειμένῳ· οἶον
νόσον μέν τι ποιεῖ, βλάπτει δὲ οὐ τὴν νόσον, ἀλλὰ τὸ λαβὸν
τὴν νόσον. ἐπεὶ οὖν οὐδὲν τῶν κακῶν χωριστόν, ἀλλ’ 
ἐν ἄλλῳ πάντως, δῆλον ὅτι πᾶν τὸ ποιοῦν τι κακὸν ὑποκείμενόν
τι πρότερον τῷ κακῷ βλάπτει. λέγων οὖν τὸ μὴ
βλάπτον μηδὲν κακὸν ποιεῖν ἐκ τοῦ μηδὲν ὑποκείμενον
διατιθέναι χεῖρον λαμβάνει μηδὲ διάθεσιν ἐν αὐτῷ ποιεῖν
παρὰ φύσιν. καὶ οὕτως οἱ ὅροι διαφέροντές εἰσι καὶ τῆς 
προτάσεως ταύτης. Τὸ δὲ δὴ μηδὲν κακὸν ποιοῦν οὐδενός,
φησίν, αἴτιόν ἐστι τῶν κακῶν. εἰ γὰρ αἴτιόν τινός ἐστιν,
δύναμιν ἂν ἔχοι κακὸν ποιεῖν, ὥστε καὶ ἐνέργειαν ἕξει ποτὲ
τοιαύτην· ἐὰν οὖν τὸ δυνάμενον ἤδη ὡς ἐνεργοῦν θῶμεν,
ἔσται τὸ αἴτιον τῶν κακῶν τινος ποιοῦν τι κακόν, ἐξ ὧν συμβαίνει 
τὸ μηδαμῶς κακὸν ποιοῦν κακόν τι ποιοῦν. τοῦτο δὲ
τὸ ἀδύνατον οὐκ ἠκολούθησεν τῇ ὑποθέσει τῇ λαβούσῃ τὸ
δυνάμενον ἤδη τι ἐνεργοῦν δυνατῷ γὰρ οὐκ ἀκολουθεῖ
ἀδύνατον), ἀλλὰ τῷ τὸ μηδαμῶς κακὸν ποιοῦν αἴτιον εἰπεῖν
κακοῦ τινος. ἀληθὲς ἄρα τὸ μηδενὸς αἴτιον εἶναι τοῦτο τῶν 
 4 ποιεῖ b] ποιῆι 6 εἰ — πάντων add. b (quae tamen
οὐδὲν) 8 ποιοῦν b] ποιεῖν 21 δὴ] δ ir. m 2 aut m 3, m 3 


 
κακῶν. οὗτος μὲν οὖν ὁ συλλογισμὸς συνάγει πάντα θεὸν
αἴτιον ἶναι κακοῦ μηδενός. — Ὁ δὲ ἑπόμενος τούτῳ διὰ τῶν
ἀντικειμένων τοῖς εἰρημένοις, ὧν τὰς ἀποφάσεις ἐλάμβανεν,
ἀγαθῶν αἴτιον μόνων εἶναι δεικνύει πάντα θεόν. καὶ
 ἔχουσι τάξιν ὀρθήν, πρότερον μὲν εἶναι τὸν ἀφαιροῦντα τὸ
χεῖρον ἀπὸ τῶν θεῶν, δεύτερον δὲ τὸν προστιθέντα τὸ
δρεῖττον. οὐδὲ γὰρ ἦν πλεονέκτημα τῶν θεῶν τὸ μὴ εἶναι
κακῶν αἰτίους οὐδὲ γὰρ ὁ τραγέλαφος), ἀλλὰ τὸ πάντων
 ἀγαθῶν αἰτίους ὑπάρχειν. ἔστιν οὖν ὁ δεύτερος λόγος
 τοιόσδε. πᾶς θεὸς τῷ ὄντι ἀγαθός · τὸ τῷ ὄντι ἀγαθὸν
μόνως ὠφέλιμον. τοῦτο γὰρ ἀντίκειται τῷ βλαβερῷ, δύναμιν
σημαῖνον ὠφελητικήν. ἄλλο γὰρ τὸ ὠφέλιμον καὶ ἄλλο
τὸ ὠφελοῦν· ὠφέλιμον γὰρ τὸ σιτίον καὶ μὴ ἐνεργοῦν.
διὸ καὶ ἑξῆς ἐπάγειν δυνατόν· τὸ δὲ μόνως ὠφέλιμον μόνως
 ·φιλεῖ· οὐ γὰρ δὴ βλάπτει μόνως ὠφέλιμον ὄν, βλαβερὸν
δὲ οὐδ' ὅλως, αὖ αὖ μηδέποτε ὠφελεῖν αὐτὸ
τὸ γὰρ δυνατὸν ἐνδέχεται γενέσθαι. ἐὰν οὖν ληφθῇ γεγονός,
ἔσται τὸ μηδέποτε ὠφελοῦν ποτὲ ὠφελοῦν, ὅπερ ἀδύνατον.
τοῦτο δὲ οὐ διὰ τὴν ὑπόθεσιν, ἀλλ’ ὅτι μηδέποτε ὠφελοῦν
 ἐθέμεθα τὸ δυνατὸν ὠφελεῖν. ἀλλὰ μὴν τὸ μόνως ὠφελοῦν
 f. 19v μόνως ἀγαθὰ | ποιεῖ· βλάπτοι γὰρ ἂν καὶ τῶν κακῶν
τι ποιοῦν, κεῖται δὲ μόνως ὠφελεῖν. καὶ πάλιν ἰστέον τὴν
τῶν δύο τούτων ὅρων διαφοράν, ὅτι τὸ μὲν ὠφελεῖν πρὸς
τὸ ὐποκείμενον ἀναφέρει τὴν ἐνέργειαν, τὸ δὲ ἀγαθοποιεῖν
 πρὸς τὰ ἐν ὑποκειμένῳ. ποιεῖ γὰρ ὑγείαν εἰ τύχοι καὶ ἀρετήν,
ἀλλ' οὐχὶ τὰ ποιούμενα ὠφελεῖ, ἀλλὰ τὰ μεταλαμβάνοντα
τούτων, σῶμα καὶ ψυχήν· ὥστε οὐκ εἰσὶν οἱ ὅροι οἱ
αὐτοί, πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο τὴν ἀναφορὰν ἔχοντες, κεν ἀντιστρέφωσιν,
ὃ δή τινες ἐνεκάλεσαν τούτοις τοῖς συλλογισμοῖς.
 5 ἕξουσι ir. m 3, quid scripserit m 1 inc, dedi ἔχουσι ut b
τοῦτο 
 7 κρεῖττον· γὰρ ἦν, im. γρ. οὐδὲ γὰρ ἦν m 3 15 ὠφελεῖ] 


 
ὑπόλοιπον δὲ λῆμμα καὶ ἐν τούτῳ τῷ συλλογισμῷ, τὸ μόνως
ἀγαθὰ ποιοῦν μόνων εἶναι ἀγαθῶν αἴτιον· ἀφ’ ὧν συνάγεται
πάντα θεὸν μόνων εἶναι ἀγαθῶν αἴτιον. καὶ ἡμεῖς
μὲν καὶ ἐπὶ τοῦ δευτέρου συλλογισμοῦ πάσαις ἐπεξήλθομεν
ταῖς προτάσεσιν· ὁ δὲ Πλάτων τὰς ἄκρας μόνας ἔθηκεν εἰπών· 
πᾶν τῷ ὄντι ἀγαθὸν μόνως ὠφέλιμον, καὶ πᾶν τὸ μόνως
ὠφέλιμον μόνης εὐπραγίας αἴτιον, ἀντὶ παντὸς ἀγαθοῦ τὴν
εὐπραγίαν λαβών. διὸ καὶ ἐπάξει τοῖς ἀνθρώποις μόνων
ἀγαθῶν εἶναι τὸν θεὸν αἴτιον· τὴν γὰρ εὐπραγίαν ἐν ἀνθρώποις
εἶναι, διότι καὶ τὰς πράξεις· τοῦτο δέ, διότι καὶ 
προαίρεσιν. ἐν δὲ ἀλόγοις ἢ ἀψύχοις ἔστι μὲν ἀγαθά, πράξεις
δὲ οὐκ εἰσίν· διὸ οὐδὲ τὸ ἀγαθὸν τὸ ἐν τούτοις εὐπραγίαν
ὀνομάζουσιν. Τίς μὲν οὖν ἀρχὴ κοινὴ τῶν δύο
συλλογισμῶν, εἴπομεν, τί δὲ ἀπ' ἀμφοτέρων πόρισμα συνάγειν
δυνατόν, νῦν λέγωμεν. εἰ γὰρ μόνων ἀγαθῶν αἴτιος 
ὁ θεὸς καὶ πᾶς θεὸς κακοῦ οὐδενός, συναποδέδεικται καὶ
ὅτι κακῶν ἰδέα οὐκ ἔστιν· καὶ γὰρ ἡ τῶν κακῶν ἰδέα θεὸς
ἔσται, ἐπεί|περ πᾶσα ἰδέα θεός, ὡς ὁ Παρμενίδης εἴρηκεν f. 20 r. 
[p. 134 c]. εἰ οὖν καὶ ἡ τῶν κακῶν ἰδέα θεός, πᾶς 
δὲ θεὸς ἀγαθῶν μόνων αἴτιος, κακοῦ δὲ οὐδενός, ἔσται καὶ
ἡ τῶν κακῶν ἰδέα μόνων ἀγαθῶν αἰτία, κακοῦ δὲ οὐδενός.
τὸ δὲ μηδενὸς κακοῦ αἴτιον οὐδὲ παράδειγμά ἐστι κακῶν·
καὶ γὰρ τὸ παράδειγμα ἔν τι τῶν αἰτίων. τὸ δὲ μὴ ὂν
παράδειγμα τῶν κακῶν οὐκ ἔστιν ἰδέα κακῶν· πᾶσα γὰρ 
ἰδέα παράδειγμα. συμβαίνει ἄρα τὴν ἰδέαν τῶν κακῶν μὴ
εἶναι αὐτὸ τοῦτο ἰδέαν κακῶν. οὔσης δὲ ἰδέας κακῶν τί
τὸ ποιοῦν πρὸς αὐτήν; ἴσως γὰρ εἴποις ἂν τὴν ἰδέαν μὴ
ποιεῖν, ἀλλὰ ἄλλο τι πρὸς αὐτὴν βλέπον. εἰ μὲν οὖν ὁ
ἔχων αὐτὴν θεός, ἀδύνατον, εἴπερ τῶν κακῶν οὐδενὸς αἴτιος 
ὁ θεός· εἰ δὲ ὁ ποιῶν τι τῶν ἐνταῦθα κακῶν, πᾶς
 6 an πᾶν <τὸ> τῷ? 22 μόνων b] μόνον 23 δὲ
τὸ ss. m 3 24 τὸ prius ss. m 3 


 
δὲ ὁ τὸ παράδειγμα εἰδὼς οἶδε καὶ τὴν εἰκόνα, γιγνώσκων
ἄρα τὸ κακὸν ποιήσει ὁ ποιῶν, ὅπερ ἀδύνατον· ἀγνοίᾳ γὰρ
δρῶσι τὰ κακὰ πάντες, ὡς ἐν Μένωνι δέδεικται. ταῦτα
περὶ τῶν δύο συλλογισμῶν τῶν ἐν τῷ πρώτῳ τύπῳ περιεχομένων,
 καθ' οὓς δεῖ μυθολογεῖν περὶ θεῶν ὑμνοῦντας
αὐτῶν ἀεὶ τὴν ἀγαθότητα καὶ φυλάττοντας ἀναιτίους
κακῶν. Ἐπὶ δὲ τὸν δεύτερον μεταβάντες διπλοῦν αὐτὸν εὑρήσομεν.
κοινὸν μὲν γὰρ αὐτῷ δόγμα δεῖξαι πάντῃ τὸ θεῖον
 ἀπαθές, καὶ μήτε μεταβάλλον μήτε ἐξαπατῶν ὡς μεταβάλλον·
καὶ γὰρ τοῦτο πάθος ἐπ' αὐτό τι φέρει· τὸ γὰρ ἑκούσιον τῆς
ἀπάτης οὐκ ἀπαθές. διῃρημένου δὲ τοῦ λόγου παντὸς εἰς
τὸ μήτε μεταβάλλειν αὐτὸ κατ’ ἀλήθειαν μήτε ἀμετάβλητον
 f. 20v ὂν σοφίζεσθαι καὶ ἐξαπατᾶν ὡς μεταβάλλον | τοὺς ὁρῶντας,
 εἴποις ἂν διπλοῦν εἶναι τὸν δεύτερον τύπον· καὶ τὸ
μὲν αὐτοῦ δεικνύναι ὅτι ἀμετάβλητον τὸ θεῖον, τὸ δὲ ὅτι
μόνως ἀληθευτικόν, ἀπάτης πάσης καὶ ψεύδους καθαρεῦον.
Πῶς οὖν δείκνυται τὸ πρότερον τοῖν δυεῖν; λαμβάνει δὴ
πάλιν ἀξίωμα πρὸ τοῦ λόγου τοιόνδε· πᾶν τὸ μεταβάλλον
 ἢ ὑφ' ἑαυτοῦ μεταβάλλει, ὡς ψυχὴ κακυνομένη καὶ ἀρετὴν
ἴσχουσα προαιρετικῶς, ἢ ὑπ' ἄλλου, ὡς σῶμα θερμαινόμενον ἢ
ψυχόμενον. τούτου δὲ ληφθέντος ἐπιφέρει, ὅτι καὶ τὸ θεῖον,
εἰ μή ἐστιν ἀμετάβλητον, δεῖ κατὰ θάτερον μεταβάλλειν τούτων.
κείσθω πρότερον ὑπ' ἄλλου τινὰ μεταβάλλειν θεόν.
 οὐκοῦν τὸ μεταβαλλόμενον πᾶν τοῦ μεταβάλλοντος ἀσθενέστερον,
εἴπερ τὸ μὲν ποιεῖ, τὸ δὲ πάσχει· τὸ δὲ θεῖον πᾶν
δυνατώτατον, καὶ ἀσθένεια πάθος οὖσα ὑλικὸν πόρρω τῶν
θεῶν. οὐκ ἄρα ὑπ' ἄλλου μεταβάλλεταί τις τῶν θεῶν·
δὐδὲν γὰρ ἔχει δυνατώτερον· τὸ δὲ ὑπ' ἄλλον μεταβαλλόμενον
 ἔχει τι δυνατώτερον. δόξειεν δ’ ἂν οὗτος ὁ λόγος
 3 cf. Pl. Men. 77 c aqq. 24 an <καὶ> κείσθω? 
Ti iposflis etiam θεῖων) 30 ἔχειγέτι γ post ins.) del. m 3
PROCLUS, ed. Kroll. 


 
ἕνα μόνον ποιεῖν θεόν· πολλῶν γὰρ ὄντων ἔστι καὶ τὸ
δυνατώτερον. ἢ τὸ μὲν δυνατώτερον ἔστιν, οὐκ ἀσθενεστέρου
δὲ δυνατώτερον, ἀλλὰ τὴν οἰκείαν ἔχοντος ἀσάλευτον
δύναμιν. οὐ γὰρ ἀσθενὴς ὁ ἡλιακὸς νοῦς, ὅτι μὴ ταύτην
ἔχει τὴν δύναμιν ἣν ὁ δημιουργός, ἀλλ’ ἐν τῷ οἰκείῳ εἴδει 
τὴν ἀκροτάτην ἔχει δύναμιν. τὸ οὖν ἀσθενὲς δι’ ἀπόπτωσίν
ἐστι τῆς οἰκείας δυνάμεως ἀσθενές, οὐ δι' ὕφεσιν τὴν
πρὸς τὸ κρεῖττον. ἅπαντα γὰρ οὕτως ἂν εἴη ἀσθενῆ πλὴν
ἑνός, καὶ εἰ ἡ ἀσθένεια κακόν, πάντα κακοῦ μέτοχα πλὴν 
ἑνός. οὐδενὶ δὲ ἡ ὕφεσις κακόν· οὐσίωται | γὰρ κατὰ f. 21 r. 
ταύτην. εἰ οὖν ἡ ὡς ὕφεσις ἀσθένεια οὐσιώδης, πᾶν δὲ
κακὸν ᾧ ἐστι κακὸν οὐκ οὐσιῶδες τὸ γ·ὰρ οὐσιῶδες κατὰ
φύσιν , τὸ δὲ κακὸν παρὰ φύσιν), οὐκ ἂν εἴη κακὸν ἡ
ὕφεσις οὐδὲ τὸ οὕτως ἀσθενές· ἀλλ’ ὅταν τι μὴ ἔχῃ τὴν
ἐπιβάλλουσαν αὐτῷ δύναμιν, τότε ἡ ἀδυναμία κακόν. τοιαύτην 
δὲ ἀνάγκη ἔχειν τὸ ὑπ' ἄλλου μεταβάλλον, τῆς οἰκείας
ἀποπῖπτον δυνάμεως. εἰ οὖν πᾶν τὸ θεῖον ἐν τῇ ἑαυτοῦ
τάξει δυνατώτατον καὶ ἄριστον , καὶ εἰ ἄλλο ἄλλου δυνατώτερον,
οὐδεμίαν ὑπομένει μεταβολὴν τὸ καταδεέστερον
ὑπὸ τοῦ κρείττονος. καὶ γὰρ ἐκεῖνο ἄριστον μειζόνως, οὐδὲν 
δὲ τῶν ἀρίστων μεταβλητικόν ἐστι τῶν ὁμοίων, ἀλλὰ
μειζόνως τοῦ ἐν αὐτοῖς ἀρίστου φυλακτικόν. πᾶν γὰρ τὸ
μεταβάλλον ἑαυτῷ τὸ μεταβαλλόμενον ἐξομοιοῖ πάντως. εἰ 
οὖν τὸ κρεῖττον μεταβάλλοι τι τῶν χειρόνων, ἑαυτῷ τὸ μεταβαλλόμενον
ἐξομοιώσει· τὸ δὲ τῷ κρείττονι ὁμοιούμενον 
ταὐ
 4 μάτην ss. m 3 5 ἣν ex ἢ m 3 9 πάνταχοῦ corr. m 3 |
κακοῦ-ἑνός im. m 3 15 η post τότε ss. m 3 | an ταύτην?
17 ἀποπίπτον b] ἀποπίπτειν. Possis etiam <τῷ> τῆς 18
sl del. m 3, im, κἂν ἦι m 3 (unde ἄριστον ἂν εἴη b) 19 τὸ]
τὸ
ὑπὸ ss. m 3 | ex καταδεέστερον fecit καταδεεστέρου ἢ m 1, rursus
καταδεέστερον m 3 20 οὐδὲν — 22 μειζόνως im. m 
25 τὸ δὲ ss. m 3 


 
δυνατώτερον γίνεται· τὸ δὲ δυνατώτερον γινόμενον ἀμεταβλητότερον
γίνεται· εἰ ἄρα τὸ κρεῖττον ἐκεῖ μεταβάλλοι τι
τῶν χειτόνων, τὸ μεταβαλλόμενον ἀμεταβλητότερον γίνοιτ
ἄν, ὅπερ ἀδύνατον. Ὅτι μὲν οὖν πᾶν τὸ θεῖον ἀμετάβλητον
ὑφ' ἑτέρου, δέδεικται· λείπεται δὲ εἰ μεταβάλλει τοῦτο ὑφ’
ἑαυτοῦ πάσχειν. ἀλλὰ πᾶν τὸ ὑφ’ ἑαυτοῦ μεταβαλλόμενον
ἢ ἐπὶ κρεῖττον ἢ ἐπὶ χεῖρον ἴσχει τὴν μεταβολήν. ἀλλ' ἐπὶ
μὲν τὸ χεῖρον ἑκουσίως οὐδὲν ἂν ἑαυτό ποτε μεταβάλλοι·
πᾶν γὰρ τὸ πάσχον τοῦτο δι' ἄγνοιαν αὐτὸ φαίνεται πάσχον
 τοῦ ἀγαθοῦ. ἐπὶ δὲ τὸ κρεῖττον εἴ τι μεταβάλλοι ἑαυτό,
πρὸ τῆς μεταβολῆς ἐνδεὲς ὂν τοῦ οἰκείου ἀγαθοῦ τὴν τοιαύτην
 f. 21 v. αἱρεῖται μεταβολήν. ἐξ ἀμφοῖν δὲ | ἢ ἀκούσιον
ἐνέργειαν ἀνοίσομεν ἐπὶ τὸ θεῖον ἢ ἔνδειαν ἀγαθῶν. ἀλλὰ
μὴν καὶ γνῶσίς ἐστιν τοῖς θεοῖς ἡ ἀρίστη καὶ ζωὴ αὐτάρκης·
 οὔτε ἄρα ἐνδεεῖς εἰσιν ἀγαθοῦ τινος οὔτε ἀκούσιόν τι
πάσχουσιν. ει' δὲ ταῦτα, οὐδὲ ὑφ’ ἑαυτῶν μεταβάλλουσιν,
ὥσπερ οὐδ' ὑπ' ἄλλων. καὶ λαμβάνει πόρισμα πάλιν ἐκ
τούτων, ὅτι οὔτε τοῖς σώμασιν οὔτε ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν ὁμοούσιοί
εἰσιν οἱ θεοί. τὸ μὲν γὰρ ὑπ' ἄλλων μεταβάλλειν
 σώμασι πᾶσι προσήκει, τὸ δὲ ὑφ’ ἑαυτῶν ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.
εἰ οὖν ἐν Νόμοις [X p. 894 c ss.] λέγοιντο τὴν
κίνησιν μεταβολῶν οὖσαν τὴν πρωτίστην αἱ θεῖαι ψυχαὶ
κινεῖσθαι, τὸν τρόπον τῆς μεταβολῆς ἐκεῖνον ἐροῦμεν μήτ
ἐπὶ τὸ κρεῖττον εἶναι μήτε ἐπὶ τὸ χεῖρον, ἀλλὰ μεταβατικὴν
 ζωῆν ἀπ' νοήσεως νοήσεως ἄλλην, ἄλλην, τῆς αὐτῆς τελειότητος
μενούσης. διὸ καὶ ἀμετάβλητόν τινες ἐκείνην μεταβολὴν
καλοῦσιν, ὡς οὐκ ἐξισταμένην τοῦ οἰκείου ἀγαθοῦ, ἀλλ’ ἀεὶ
ἐν τέλει οὖσαν, ὅ φησιν Ἀριστοτέλης περὶ τῆς οὐρανίας
φορᾶς. ὁ δὲ παρὼν λόγος ταύτας ἔλαβεν τὰς ἀλλοιωτικὰς
 τοῦ κινουμένου μεταβολάς, ἀλλ' οὐ τὰς μεταβατικάς , διὰ
 10 ἑαυτὸν 16 οὐδὲ] οὔτε 17 an λαμβάνεται? 27 ἀεὶ
ex εὶ m 3 28 ἐντελῆ Raderm. | cf. mazime de caelo 11 4 



 
τὴν τῶν ἑπομένων ἐξέτασιν. ἕπεται δὲ ὠς μαθησόμεθα
διελέγξαι τοὺς λέγοντας μεταβάλλειν τοὺς θεοὺς εἰς ἀνθρώπους
ἢ καὶ εἰς ἄλλο τι ζῷον ἐν ταῖς εἰς ἀνθρώπους κοινωνίαις
καὶ ἐν ταῖς ἐπιφοιτήσεσιν. ἀλλοιοῦσθαι μὲν οὖν
ἀδύνατον θεούς, μεταβατικῶς δὲ ζῆν δυνατόν, ἀναλλοιώτου 
τῆς μεταβάσεως οὔσης· ὥσπερ καὶ τὰ ἐμφανῆ ταῦτα τὰς
τοπικὰς μεταβάσεις ἄνευ ἀλλοιώσεως ὑπομένειν φαμέν. αἱ
δὲ ἅμα | ἀλλοιώσεσι μεταβάσεις τῶν μερικῶν εἰσι ψυχῶν f. 22r. 
κατιουσῶν ἢ ἀνιουσῶν, ὡς καὶ σωμάτων τῶν ἐνύλων. —
Ταῦτα μὲν οὖν δείκνυσιν ἀμετάβλητον πάντα θεόν· λείπεται 
δὲ ἐκεῖνο κατιδεῖν, εἰ μὴ μεταβάλλον αὐτὸ μήθ’ ὑφ’ ἑαυτοῦ
μήθ’ ὑπ' ἄλλου κατὰ τὸν τῶν γοήτων τρόπον ἡμᾶς ἐξαπατᾷ,
φανταζόμενον οἷον οὐκ ἔστιν. πάλιν οὖν ἀξίωμα προειλήφθω
τούτων, ὅτι πᾶν τὸ ἐξαπατῶν ἢ ἐν ἑαυτῷ ἔχον τὸ
ψεῦδος καὶ ἠπατημένον ἀπατᾷ ἕτερον, ἢ αὐτὸ μὲν οἶδε τἀληθές, 
ἐξαπατᾷ δὲ διὰ τῆς εἰς ἄλλο ἐνεργείας, οὐ δυνάμενον
ἄλλως ἢ ἐχθρῶν κρατῆσαι ἢ φίλους ἀνοήτους ὄντας
καὶ μὴ δυναμένους ὠφεληθῆναι διὰ τοῦ ἀληθοῦς εὖ ποιῆσαι.
πότερον οὖν ἔνδον ἔχουσι τὸ ψεῦδος οἱ θεοὶ καὶ οὕτως
ἀπατῶσιν; ἀλλὰ ἀδύνατον· πᾶν γὰρ τὸ τοιοῦτον ψεῦδος καὶ 
ἀνθρώποις ἐχθρὸν καὶ θεοῖς· οὐδεὶς γὰρ ἂν οὕτως ἀπάτην
ἔχειν ἐν ἑαυτῷ βούλοιτο· παντὶ γὰρ τὸ ἠπατῆσθαι ἀκούσιον.
ἀλλ’ ἆρα οὐκ ἠπατημένοι ἄλλους ἀπατῶσιν; ἀλλ’ οὐδὲ τοῦτο
δυνατόν· οὔτε γὰρ ἐχθρόν τι τοῖς θεοῖς ἐστιν οὔτε φίλον,
ἀνοήτως διακείμενον. οὐδαμῶς ἄρα τοῖς θεοῖς ἀπατᾶν προσῆκεν, 
οὔθ’ ὡς ἠπατημένοις οὔθ’ ὡς φίλοις τῶν ἀπατωμένων
οὔτε ὡς ἐχθροῖς. Οἱ μὲν οὖν τύποι τοιοῦτοι, καθ’
οὓς ἐθέλει τοὺς περὶ θεῶν διατιθέναι μύθους ταῦτα τρία
σώζοντας· ἀγαθὸν τὸ θεῖον καὶ μόνων ἀγαθῶν αἴτιον·
ἀμετάβλητον τὸ θεῖον, οὔθ’ ὑπ' ἄλλον μεταβαλλόμενον οὔθ’
 8 an ἀλλοιώσει? 11 μήθ’ ὑφ’] θ ex τ et’‘ a
ι
16 ἐξαπατᾶται corr. m 1 21 οὗτοσ] οὕτως b 


 
ὑφ᾿ ἑαυτοῦ· ἀληθευτικὸν τὸ θεῖον, οὔτε διὰ τὸ ἀπατᾶσθαι
ἀπατῶν οὔτε δι᾿ αὐτὸ τὸ ἀπατᾶν. Τούτων δὲ ὑπὸ τοῦ Πλάτωνος δεδειγμένων πρὸς μὲν
 f. 22 v. τὸ πρῶτον | ἀπορεῖται, πόθεν τὰ κακά· καὶ γὰρ εἴτε ᾱ 
 θεόθεν, ψευδὴς λόγος ὁ δεικνὺς μόνων ἀγαθῶν τὸ
θεῖον αἴτιον· εἴτε ἀλλαχόθεν, εἰ μὲν ἐκεῖνο θεόθεν, πολλῷ
μειζόνως τὸ θεῖον αἴτιον τῶν κακῶν· εἰ δὲ μὴ θεόθεν,
αἱ ἀρχαὶ πλείους μιᾶς, ἣ μὲν ἀγαθῶν ἣ δὲ κακῶν.
πρὸς δὲ τὸ δεύτερον, πῶς αἱ αὐτοφάνειαι γίγνονται τῶν βݲ 
 θεῶν, φαινομένων τότε μὲν ἀτυπώτων φώτων, τότε δὲ τετυπωμένων·
μὴ γὰρ προισέμενοι ταῦτα τὴν ἱερατικὴν ὅλην
ἀνατρέπομεν καὶ τὰ ἔργα τῶν θεουργῶν, καὶ ἄνευ τούτων
τὰς αὐτομάτους ἐπιφανείας τῶν θεῶν ἐν σχήμασιν ἄλλοτε
φανταζομένων. φανταζομένων. ἄπορον οὖν πῶς μὴ μεταβάλλον τι
 τῶν θείων ἐν διαφόροις αὐτοπτεῖται μορφαῖς. πρὸς δὲ τὸ γݲ 
τρίτον, πῶς χρησμοῖ δίδονται ψευδεῖς τῶν χρώντων μὴ
ψευδομένων, ὧν τὰ χρηστήρια μεστὰ πάντα· καὶ πῶς οὐχὶ
τοῦ ἀγαθοῦ πρὸ τῆς ἀληθείας ὄντος διὰ τὸ ἀγαθὸν οἱ θεοὶ
καὶ ψεύσονταί ποτε καὶ ἀπατήσουσι τοὺς ἀναξίους τῆς ἀληθείας
 αὐτόθεν τυχεῖν. ταῦτα γὰρ ἄν τις διαπορήσειεν πρὸς
τοὺς εἰρημένους λόγους, καίτοι δι᾿ ἀναγκαίων ἀποδεδειγμένους. Εἴρηται μὲν οὖν διὰ πλείονων ἐν ἄλλοις περὶ τούτων,
λεγέσθω δὲ καὶ νῦν συντόμως εἰ δοκεῖ, πρὸς μὲν τὴν πρώτην ᾱ 
 ἀπορίαν, ὅτι τὸ κακὸν οὔτε θεόθεν οὔτ᾿ ἀπ᾿ ἄλλης αἰτίας
τινὸς προηγουμένης εἰς τὰ ὄντα τὴν πάροδον <δέχεται>.
οὐδὲ γὰρ ἢ κακῶν ἰδέαν εἰσάγειν ἢ τὴν ὕλην αἰτίαν λέγειν
αὐτῶν δυνατόν· πάντα γὰρ τὰ εἴδη θεῖα τέ ἐστι καὶ νοερὰ
 f. 23 r. καὶ οὐσιῶν ἢ τῶν ἐν ταῖς οὐσίαις τελειοτήτων προέστη|κεν·
 καὶ ὕλη παρῆκται θεόθεν ὡς ἀναγκαία τῷ κόσμῳ, καὶ
 2 οὔτε δι᾿ b] οὐδὲ δι᾿ | τὸ ss. m3 10 an del. φώτων?
15 ἐν] ἐνδε 16 χρώντων im. m3 26 τινὸς] ἐστὶν ὡσ | προηγουμένην,
μένην, corr. b 27 εισἀνάγειν exp. m3 28 τα (pro τὰ) ss. m a 

 
οὔτε κακοποιὸς ἡ συντελοῦσα πρὸς τὴν γένεσιν τοῦ παντός,
οὔτε ἀγαθὸν ἡ ἐσχάτη τῶν ὅλων, ἀλλ’ ἔχει τὴν τάξιν ἐν
τοῖς ἀναγκαίοις· πᾶν γὰρ τὸ ἕνεκά του τοιοῦτον. οὐδεμίαν
οὖν οὔτε εἰδητικὴν οὔθ’ ὑλικὴν τῶν κακῶν αἰτίαν ὑποθετέον,
οὔθ’ ὅλως μίαν ἀρχήν, ἀλλ’ ὡς αὐτὸς εἶπεν, μερικὰ 
καὶ διεσπαρμένα τὴν παρυπόστασιν αὐτοῖς προξενεῖν λεκτέον·
μερικὰ μέν, ὅτι μηδὲν τῶν ὅλων, οἷον νοῦν ἢ ψυχὴν ἢ
σῶμα, πολλὰ δέ, ὅτι μὴ ἕν· διὸ καὶ αὐτός φησιν ἄλλ’ ἄττα 
αὐτῶν χρῆναι ζητεῖν τὰ αἴτια [p. 379 c]. πάντως γὰρ εἰ
σῶμά ἐστιν κακοῦ μετέχον, ἔστιν ἐν τούτῳ διάφορα ἄττα, 
ὧν ἀσυμμέτρως ἐχόντων πρὸς ἄλληλα παρυφίσταται νόσος,
ἑκάστου κρατεῖν ἐθέλοντος. καὶ εἰ ψυχή, διάφορα ζωῆς εἴδη
καὶ ἐν ταύτῃ καὶ ἐναντία πώς ἐστιν, ὧν μαχομένων ἐκ τῶν
ἑτέρων τοῖς ἑτέροις ἐνδύεταί τι κακόν, ἑκατέρου τὸ ἑαυτοῦ
πράττοντος. ἔδει δὲ καὶ σῶμα εἶναι τοιοῦτον ἐκ μαχομένων, 
ἵν' ᾖ τι καὶ φθαρτὸν καὶ ὁ κόσμος τέλειος ἐκ πάντων
ὑποστάς, καὶ ψυχῶν ἐνταῦθα σύμμιξιν, ἵν' ᾐ μὴ λογικῶν
ἄμοιρα τὰ τῇδε ζῴων, μηδ’ αὖ λογικαὶ ζωαὶ σώμασιν ἐμφύωνται
χωρὶς μεσότητος καὶ ποιῶσι καὶ πάσχωσι τὰ τῶν
ἀλόγων, ὀρέγωνται αἰσθάνωνται φαντάζωνται· τούτων γὰρ 
χρεία τοῖς θνητοῖς, εἰ μέλλοι καὶ βραχύν τινα σώζεσθαι
χρόνον. παρυφίσταται οὖν τὰ κακὰ ταῖς προηγουμέναις τῶν
ὄντων ἐνεργείαις καὶ οὐδὲ δι’ ἄλλο τι ἢ τὸ ἀγαθόν, καὶ
παρυποστᾶσιν αὐτοῖς εἰς δέον χρῆται τὸ πᾶν καὶ ἀγαθύνεται 
| καὶ ταῦτα τῇ τῶν χρωμένων δυνάμει. διὸ καὶ οὐδὲν f. 23v. 
ἄκρατον κακόν, ἀλλ’ ἴχνους ἀγαθοῦ μετείληχεν. καὶ τὸ κακὸν
οὖν θεόθεν, ὡς ἀγαθόν πῃ, καὶ ταῦτα ὑπ' ἄλλων μερικῶν
αἰτίων καὶ πλειόνων ἐπεισοδιῶδες γεγονὸς αὐτοῖς τοῖς πολλοῖς
ἐκείνοις. πρὸς μὲν οὖν τὴν περὶ τῶν κακῶν ζήτησιν
τοσαῦτά φησιν ὁ λόγος, ἀναιτίους αὐτῶν ἀποφαίνων τοὺς 
 1 cf. de mal. subs. 237, 21 5 cf. Tim. 48 a. 68 e Pr. de mal. subs.
250,5 6 διεσπαρμένα] ε prius ex α m 3 8 ἔν ex ὄν, deinde ο ss.
11 τὧν corr. m 3 14 τοῖσ ex τὸ m 3 21 θνητοῖσ im. add. m 3 


 
θεούς. Πρὸς δὲ τὴν δευτέραν τὴν περὶ τῶν αὐτοφανειῶν βݲ
λεκτέον, ὅτι τῶν θεῶν μενόντων ἀμεταβλήτων καὶ μηδὲν
προσλαμβανόντων ἢ ἀποβαλλόντων αὐτῶν φάσματα θεῖα
προβάλλεται, τὴν γένεσιν ἐν τῷ περὶ ἡμᾶς δεχόμενα τόπῳ.
 τῶν γὰρ ὁρώντων σώμασι χρωμένων καὶ τῶν θεῶν αὐτῶν
ἀσωμάτων ὄντων τὰ ἀπ' αὐτῶν προτεινόμενα θεάματα τοῖς
ἐπαξίοις ἔχει μέν τι καὶ ἀπὸ τῶν προτεινόντων, ἔχει δέ τι
καὶ τοῖς ὁρῶσιν συγγενές· διὸ καὶ ὁρᾶται καὶ οὐ πᾶσιν
ὁρᾶται. καὶ γὰρ τοῖς ὁρῶσιν αὐτοῖς ὁρᾶται τοῖς αὐγοειδέσι
 τῶν ψυχῶν περιβλήμασιν· καλυπτομένων γοῦν τῶν ὀμμάτων
ὁρᾶται πολλάκις. ὡς μὲν οὖν διαστατὰ καὶ ἐν ἄλλῳ τοιούτῳ
τῷ τῷ φανταζόμενα συγγενῆ τοῖς ὁρῶσιν ὑψίσταται·
ὡ δὲ θεῖον προβεβλημένα φῶς καὶ ὡς δραστήρια καὶ ὡς
ἐνεικονιζόμενα τὰς τῶν θεῶν δυνάμεις διὰ τῶν ἐναργῶν
 συμβόλων αὐτῶν ἐξήρτηται τῶν προτεινόντων αὐτὰ δρειττόωνω·
διὸ καὶ τὰ ἄρρητα συνθήματα ἐκείνων ἀποτυποῦται,
τὰ μὲν ἄλλην τὰ δὲ ἄλλην μορφὴν προβεβλημένα. δηλοῖ
δὲ καὶ τὰ λόγια πρὸς τὸν θεουργὸν λέγοντα σαφῶς, ὅτι
 ἀσώματα μέν ἐστι τὰ θεῖα πάντα, σώματα δὲ αὐτοῖς
f. 24r. ὑμῶν ἔνεκεν ἐνδέδεται, μὴ δυναμένων μετα|σχεῖν
ἀσωμάτως τῶν ἀσωμάτων, διὰ τὴν σωματικὴν εἰς ἣν
ἐνεκεντρίσθητε φύσιν. ταῦτα μὲν οὖν καὶ φαίνεται
καὶ ἀφανῆ γίνεται κατὰ τὴν βούλησιν τῶν θεῶν· αὐτοὶ δὲ
ἀφαωεῖς εἰσιν, μένοντες οἷοίπέρ εἰσιν μήτε τι προσλαμβάνοντες
 ἐκ τῶν φασμάτων τούτων μήτε ἀλλοιούμενοι· καθάπερ
οὐδὲ τὰ εἴδη τὰ νοερὰ ἢ σωματοειδῆ γίνεται ἢ σύνθετα ἢ
μεμορφωμένα τῶν ὑφισταμένων κατ’ αὐτὰ τοιούτων ὑφισταμένων,
ἐκ μὴ τοιούτων ἐκείνων ὄντων. πᾶς οὖν θεὸς
 1 cf. Macrob. in somn. I 2, 20 4 προσβάλλεται 8. 9 ὁρὰιται
bis αὐτοῖς suspectum Ι ὁρᾶται τοῖσ im. m3 11 ὁρᾶιται |
διαστατὰ τᾶ exp. m3 16 διὸ] nempe ὃ 18 cf, de or. chald. 56 
 28 ἐκ μὴ ir, 6 litt. m3 | ἐκείνων ir. 6 litt. m3 deinde sequitur
| μενων καταύτα τό σόυ των ϋφισταμενὄντων· | πᾶσ etc.:
exp. m1, ultimum ο ex ω m3, " et ultimum ν add, m3 


 
ἀμόρφωτος, κἂν αὐτοπτῆται μορφωτικῶς· οὐ γὰρ ἐν αὐτᾷ
ἡ μορφή, ἀλλ’ ἀπ' αὐτοῦ, μὴ δυναμένου τοῦ αὐτοπτοῦντος
ἀμορφώτως ἰδεῖν τὸν ἀμόρφωτον, ἀλλ’ ὁρῶντος κατὰ τὴν
αὐτοῦ φύσιν μορφωτικῶς. τοσαῦτα καὶ πρὸς τὴν δευτέραν
#x772; εἰρήσθω ζήτησιν. Πρὸς δὲ τὴν τρίτην ἀπαντητέον, ὡς ἄρα 
τὸ ψεῦδος οὐκ ἐν τοῖς χρῶσίν ἐστιν, ἀλλ’ ἐν τοῖς ὑποδεχομένοις
τὰς χρησμῳδίας, ἐν ἅπασι τοῖς μαντείοις τοῦ μὲν
χρῶντος οὔτε ἀπατῶντος οὔτε ἀπατωμένου^ τῶν δὲ χρωμένων
διὰ τὴν ἑαυτῶν ἀνεπιτηδειότητα καὶ ἀσθένειαν ἀλλοτρίως
δεχομένων τὴν χρησμῳδίαν, καὶ] οὐδὲ τούτου γινομένου 
παρὰ τὴν βούλησιν τῶν χρώντων. ἀξίους γὰρ ὄντας
τοὺς χρωμένους ἐθέλουσιν ὧν εἰσιν ἄξιοι μόνων τυγχάνειν·
ἔστι δὲ οἶς τὸ μὲν ἀληθὲς παρ’ αὐτοῖς καθαρῶς ἱδρυμένον
οὐ προσήκει γνῶναι, διὰ δὲ τοῦ ψευδοῦς εἰς αὐτοὺς ἥκοντος
καὶ ἐν αὐτοῖς ὑποστάντος παθεῖν ὅσα προσήκει. οὔτε 
οὖν ἀγνοοῦσιν τὴν ἀλήθειαν οὔτε ἀφανίζουσιν οὐ γὰρ θέμις
αὐτοῖς), ἀλλ’ ἀ|φανιζομένῃ διὰ τοὺς μετέχοντας εἰς ὡφέλειαν f. 24 v. 
τῶν τὴν ἀλήθειαν ἀφανιζόντων. τίς δὲ ἡ ἀνεπιτηδειότης,
δι’ ἧς τῆς ἀληθείας ἐνδέχεται μὴ τυγχάνειν ὡς
ἔστιν ἀλλ' ὡς οὐκ ἔστιν παρατρέποντας αὐτὴν τοὺς ὑποδεχομένους, 
εἴρηται διὰ πλείονων ἐν τοῖς εἰς τὰ λόγια
γεγραμμένοις, καὶ τῆς ἐν τοῖς μαντικοῖς ἱστορίας μαρτυφούσης
ρούσης ἡμῖν, ὅταν λέγωσιν ἢ διὰ τὸν τόπον ἢ διὰ τὸν
καιρὸν ἢ διὰ τὸν τρόπον τῆς τῶν χρησμῶν ἐκδόσεως ἢ διά
τινα ἄλλην πλημμέλειαν παρυφίστασθαι τὸ ψεῦδος ἐν τοῖς 
χρηστηρίοις. καὶ γὰρ παρὰ τὰς ἐρωτήσεις οὐκ ὀρθῶς γενομένας,
μένας, μὴ ὅτι γε παρὰ τὰς ἄλλας τὰς κυριωτέρας αἰτίας
δυνατὸν τοῦτο συμβαίνειν, κάτωθεν τῶν αἰτίων ὄντων,
 4 post φύσιν extat η 20 ὡσ έ·σται, η ἄλλ’ ὡσ οὐκ ἴστιν]
'"inter λ et ω add. m3 24 χρησμῶν] μῶν ss. m3 27 dici
solet μή τι γε (Sclimid Attic. III 333 Porpli. ad Gaur. 34, 25
Geopon. 112, 12 B.) aut μὴ ὅτι (cf. Matthiae 624); ita ut hic
μὴ ὅτι γε in pap. mus. Brit. 42, 23 K. (a. 172 a. Chr.) 


 
αὐτῶν δὲ τῶν θεῶν ἄνωθεν τὴν ἀλήθειαν ἀεὶ προτεινόντων
τοῖς δυναμένοις αὐτῆς τυγχάνειν. Ταῦτα μὲν οὖν καὶ ἐν ἄλλοις ἔτυχεν διαίτης μετρίας,
δέδεικται δὲ ἐκ τούτων πάντων, ὅτι δύο τῶν νόμων ὄντων
 τῶν θεολογικῶν, καὶ τοῦ δευτέρου διπλοῦ, τρεῖς οἱ τύποι
πάντες εἰσίν· ὧν ὃ μὲν τὸ ἀγαθουργὸν μόνως ἀπονέμειν
ἀξιοῖ τοῖς θεοῖς, ὃ δὲ τὸ ἀμετάβλητον παντελῶς (καὶ γὰρ
ὑγ' ἑαυτῶν καὶ ὑπ' ἄλλων), ὃ δὲ τὸ ἀληθευτικὸν ἐν ἁπάσαις
ταῖς ἐνεργείας. καὶ ταῦτα συμβαίνει τοῖς ἐν τῷ δεκάτῳ
 τῶν Νόμων [p. 900d sqq.] τρισὶν ὡς εἴπομεν, τῇ
ἀγαθότητι τῇ δυνάμει τῇ γνώσει προσθέντος δὲ τοῦ Πλάτωνος
ἐν τοῖς περὶ τῆς ἀληθείας ρ. ε], ὅτι πάντῃ
ἀψευδὲς οὐ μόνον τὸ θεῖον, ἀλλὰ καὶ τὸ δαιμόνιον, δεῖ
 λαβεῖν ἀπὸ ταύτης τῆς προσθήκης, ὅτι τὸ ὡς ἀληθῶς δαιμόνιον
f. 25r. πάντῃ οὐ τὸ κατὰ σχέ|σιν, ὃ καὶ μεταβολὰς ὑπομένει
παντοίας καὶ ἀπατᾷ τούτους οἷς ἂν γένηται φίλον),
πᾶν δὲ τὸ κατ' οὐσίαν δαιμόνιον λογικὸν μὲν ὂν πάντως
ἀληθευτικόν ἐστιν, ἄλογον δὲ ὂν ἄδεκτον καὶ ἀληθείας καὶ
 ψεύδους. διὸ καὶ καὶ ὁ Πλάτων οὐκ εἶπεν ἀληθευτικὸν
 πᾶν τὸ δαιμόνιον καὶ θεῖον, ἀλλ’ ὅτι ἀψευδὲς πᾶν· ἄδεκτον
γὰρ πᾶν ψεύδους· ἀλλὰ τὸ μὲν ὡς πεφυκὸς ἀληθεύειν μόνως,
τὸ δὲ ὡς μήτ’ ἀληθεπῦον μήτε ψευδόμενον. ὅσον οὖν ἀπατητικὸν
γένος, ὃ ἱστορεῖται ἢ τὰς χρησμῳδίας ὐποδυόμενον
ἢ ταῖς κλήσεσιν ὑπακοῦον ἢ καὶ ἐκ ταὐτομάτου τισὶν συγγινόμενον,
 τῶν κατὰ σχέσιν ἐστὶ δαιμόνων· εἰ δέ τινες ὑπὸ
δαιμόνων ἀπατῶνται τῶν ὄντως δαιμόνων, δι’ ἑαυτοὺς ἀπατῶνται
καὶ οὐ δι' ἐκείνους, ὥσπερ καὶ ἐπὶ τῶν θεῶν ἐλέγομεν.
κοινὸς γὰρ εἴρηται λόγος ἐπί τε θεῶν τῷ Πλάτωνι
καὶ δαιμόνων τῆς ἀψευδείας. 4 ὄντων 88. m3 16 an πᾶν? 16 γένηιται ηι ir.)
17 μὲν ὂν] μένον 18 ἀληθευτικόν — ἄδεκτον καὶ im. m3
δε ???
20 ἄκτον m3 ex ακ . . . 21 γὰρ im. add. m3 22 ὅσον ex οἷον m3
28 cf. de myst. 91,10 175,14. 190,7 26 ἀπατῶνται — δαιμ. im. m3 Περὶ ποιητικῆς καὶ τῶν ὑπ' αὐτὴν εἰδῶν καὶ τῆς
ἀρίστης ἀρμονίας καὶ ῥυθμοῦ τὰ Πλάτωνι δοκοῦντα. Πρῶτον εἰπεῖν χρὴ καὶ διαπορῆσαι περὶ τῆς αἰτίας, δι
ἣν οὐκ ἀποδέχεται τὴν ποιητικὴν ὁ Πλάτων, ἀλλὰ ἐξοικίζει
τῆς ὀρθῆς πολιτείας, εἰ καὶ μύρον αὐτῆς καταχέας, ὡς τῶν 
ἐν τοῖς ἁγιωτάτοις ἱεροῖς ἀγαλμάτων θέμις, καὶ ὡς ἱερὰν
στέψας αὐτὴν, ὥσπερ καὶ ἐκεῖνα στέφειν ἦν νόμος [p. α].
#x772; καὶ γὰρ αὐτὸ τοῦτο ζητήσεως ἄξιον, εἰ μέν τι θεῖον ἔχει
κατ' αὐτόν, πῶς ἐκβάλλεται τῆς θείας πολιτείας, εἰ δὲ μηβ
δέν, πῶς τιμᾶται ταῖς τῶν θεῶν τιμαῖς. δεύτερον, τί δήποτε 
μάλιστα τὴν τραγῳδίαν καὶ τὴν κωμικὴν οὐ παρα|-
δέχεται, καὶ ταῦτα συντελοῦσαν πρὸς ἀφοσίωσιν τῶν παθῶν, f. 25v. 
ἃ μήτε παντάπασιν ἀποκλείειν δυνατὸν μήτε ἐμπιμπλάναι
πάλιν ἀσφαλές, δεόμενα δή τινος ἐν καιρῷ κινήσεως,
ἣν ἐν ταῖς τούτων ἀκροάσεσιν ἐκπληρουμένην ἀνενοχλήτους 
 ἡμᾶς ἀπ' αὐτῶν ἐν τῷ λοιπῷ χρόνῳ ποιεῖν. τρίτον πῶς
ἐν Συμποσίῳ [p. 223d] μὲν ἠνάγκαζεν τῆς αὐτῆς ἐπιστήμης
εἶναι κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν ἐργάζεσθαι τοὺς ἀμφὶ Ἀγάθωνα
καὶ Ἀριστοφάνη συνομολογεῖν, ἐν Πολιτείᾳ δὲ οὐκ ἐθέλει
τὸν αὐτὸν εἶναι τούτων δημιουργόν, καὶ ταῦτα ἐγγύτατα 
οὐσῶν, οὐδέ γε ὑποκριτὴν ἀμφοτέρων, οὐχ ὅτι μιμητὴν τὸν
δ αὐτόν [p. α]. τέταρτον, τί δήποτε τὰς ἁρμονίας οὔ
φησιν [p. 398e ss.] εἰδέναι τὰς συμποτικὰς αἵτινές εἰσιν
καὶ τὰς θρηνώδεις, οὐδὲ ἃς ὁ προσδιαλεγόμενος ὡς ἀμείνους
τῶν ἄλλων προτείνει καὶ πρὸς παιδείαν ἀξιοχρεωτέρας, 
καίτοι περί γε τῶν ῥυθμῶν εἰδέναι τι προσποιούμενος ἀπὸ
τῆς Δάμωνος ὑφηγήσεως ὁ Σωκράτης, καὶ ὀνομάζων οὓς
#x772; ἐκεῖνος παρεδίδου ῥυθμούς [p. 400b]. πέμπτον τίς ἡ ὄντως
κατ’ αὐτὸν μουσική, καὶ τίνες αἱ δεύτεραι καὶ τρίται
 1 ὑπ' αὐτῆς 10 τιμᾶται 12 συντελούσας Bernays
zwei Abh. 46 (Rose Aristot. fr. 81) 14 δή] δέ 15 ἡν ss. m3 
 25 an προκρίνει? 26 προσποιούμενος b] ποιούμενοσ 


 
μουσικαί· δοκεῖ γοῦν ἄλλα ἀλλαχοῦ περὶ τούτων λέγειν, καὶ
δὴ καὶ τὴν ποιητικὴν τότε μὲν μουσικήν τινα τίθεσθαι,
τότε δὲ διοικίζειν ἀπὸ τῆς μουσικῆς. ἕδτον, ποῖον ἐγκρίνει ςݲ
τῶν ἁρμονιῶν γένος ὡς παιδείᾳ χρήσιμον, ὃ δεῖ μεταχειρίζεσθαι
 τοὺς παρ’ αὐτῷ ποιητάς, καὶ τί τῶν ὁυθμικῶν εἱδῶν
ἑκλέγεται· δοκεῖ γὰρ ἀδιόριστα ταῦτα ἀφεῖσθαι, καίτοι
 f. 26r. δεόμενα διορισμοῦ μάλι|στα τοῖς περὶ παιδείας διαλεγομένοις.
ἕβδομον, τίνα ἁμαρτήματα εἶναι τῶν κατ’ αὐτόν ζݲ
φησιν ποιητῶν, καὶ διὰ ποίας αἰτίας μήποτε ἂν τὰς
 Μούσας αὐτὰς ἁμαρτεῖν [legg. 11 669c] . διὰ γὰρ τούτων
γνωσθέντων εὐρήομν, ὅπως ἄριστος ἦν κριτὴς ποιητικῆς,
ἀλλ' οὐχ ὥς τινες ᾠήθησαν τῶν ἔμπροσθεν φαῦλος διὰ
τὸν ἐν πιμαίῳ κατὰ τῶν Σόλωνος ποιημάτων ἔπαινον.
ὄγδοον, τίς ὁ κατὰ Πλάτωνα ποιητὴς ἄριστος, καὶ ἐκ ποίων ηݲ
 τῶν τε πραγματικῶν καὶ τῶν λεκτικῶν χαρακτηριζόμενος
πλεονεκτημάτων. δεῖν γὰρ εἶναί τινα πάντως κατωρθωμένον,
πρὸς ὃν ἀποβλέποντες κρίνειν οἰόμεθα χρῆναι τὴν ποιητικήν.
ἔνατον, τί τέλος ἐστὶ κατ' αὐτὸν τῆς ὀρθῆς ποιητικῆς· θݲ
δεῖ γὰρ τὴν ὀρθότητα παντὸς εἴς τι τέλος ἀναφέρεσθαι,
 καὶ δι' ἐκεῖνο ἢ ἀμαρτανόμενον ἢ κατορθούμενον ποιεῖν τὸ
ὀρθὸν καὶ διάστροφον ἑκάστου τῶν ἐπιτηδευμάτων. δέκατον, ιݲ
τίς ὁ ἐν τῷ παντὶ ποιητής, εἰς ὃν βλέπων καὶ ὁ τῇδε ποιητὴς
τεύξεται τοῦ οἰκείου τέλους. οὐ γάρ ἐστιν οὐδὲν τῶν
ὡς ἀληθῶς ἀγαθῶν, ὃ μὴ πολλῷ πρότερόν ἐστιν ἐν τοῖς
 ὅλοις ἢ τοῖς μέρεσιν. Ἄνωθεν οὖν ἀρξάμενοι λέγωμεν, δἰ ἣν αἰτίαν τὴν αݲ
ποιητικὴν καὶ ταῦτα εὐδοκιμοῦσαν ὡς παιδευτικὴν ἐν ἐκείνοις
τοῖς χρόνοις οὐκ ἀποδέχεται, τῆς παιδείας τοὺς τύπους
 2 καὶ post δὴ ss. m3 4 παιδείᾳ] παιδείασ 6 ἀφεῖσθαι]
εῖ ex ί m3 (possis ἀφέσθαι) 9 αἰτίασ· αν] 11 πῶς m1,
corr. m3 12 sc, Callimachua et Duris, cf. in Τim. 28c
15 πραγματικῶν] πραγμάτων m1 πρακτικῶν m3 16 δεῖ b 
 18 τί] εἰ m1, del. et τί ss. m3 20 ἢ prius ss. m3
23 οὐδὲν] ν post add. m3 24 im. πρ. τὸ ἀ et sic deinceps 

 
αὐτὸς παραδιδούς. ἔοικεν γὰρ μιμητικῆς ἁπάσης οὔσης τῆς
τῶν ποιητῶν πραγματείας συνιδεῖν, ὅτι δύο ταῦτα πλημμε-
λοῦσιν ἐν ταῖς μιμήσεσιν, τότε μὲν ἀνομοίως μιμούμενοι τὰ
πράγματα, περὶ ὧν ποιοῦνται τοὺς λό|γους, τότε δὲ ὁμοίως f. 26 v. 
μὲν ποικίλων δὲ ὄντες μιμηταὶ ποικίλας παρεχόμενοι τὰς 
μιμήσεις εἰκότως. ὅταν μὲν οὖν τὰ τῶν θεῶν ἤ τὰ τῶν
ἡρώων μιμῶνται, λανθάνειν αὐτοὺς ἀνομοίως μιμουμένους,
δι’ ἐμπαθῶν ἀνομάτων καὶ ἤτοι παρὰ φύσιν ὄντων ἤ παρὰ
θεσμὸν ἐπιχειροῦντάς τι λέγιν περὶ αὐτῶν εἴτε ἐν μύθων
πλάσμασιν εἴτε ἄνευ μύθων, ἐξομοιοῦντας μὲν τὰ ἡρωϊκὰ 
τοῖς ἀνθρωπίνοις ἤθεσιν, καὶ καθέλκοντας εἰς τὰ αὐτὰ τῷ
λόγῳ πάθη, φιλοχρηματίαν ἀνελευθερίαν ἀλαζονείαν ἀκο-
λασίαν (εἶναι δὲ ταῦτα τῶν ἡρώων ἀνάξια πάντως, οὕς
θεῶν παῖδας ὑπειλήφαμε), παραπετάσμασιν δὲ χρωμένους
ὀνόμασιν αἰσχροῖς ἐπὶ τῶν θεῶν τῆς περὶ αὐτῶν ἀληθείας, 
ὧν οὐ ῥᾀδιον τοῖς ἀκούουσιν ἄλλως τε καὶ νέοις οὖσι γενέσθαι
κριταῖς. ταῦτα δὲ ἀμφότερα δηλοῦν τὴν ἀνόμοιον
μίμησιν, τῶν μὲν αὐτόθεν οὐκ ἐφαρμοζόντων, οἷς μιμοῦνται,
τῶν δὲ οὐκ αὐτόθεν ἐφαρμοζόντων διὰ τὴν κατὰ τὸ
πρόσχημα τῆς μυθοτοιίας φαινομένην ἀτοπίαν. δεῖ γὰρ 
τὸν μιμητὴν καὶ τὰς ἐννοίας οἰκείας παρέχεσθαι τοῖς πράγμασιν,
εἰκόνας ἐκείνων εἶναι βουλομένας, καὶ τὰ ὀνόματα 
πρέποντα ταῖς ἀννοίαις ἐκλέγεσθαι. διὸ περὶ μὲν τῆς τῶν
μύθων τῶν θείων ποιήσεως εἴωθεν λέγειν συχνόν, ὅτι καλῶς
ψεύδεται, ψεῦδος ἐκεῖνο καλὸν ἐνομέζων, ὅπερ ἄν ᾖ δἰ 
ἀνομάτων καλῶν ἀποκρύπτον τὴν ἀλήθειαν· περὶ δὲ τῆς
τῶν ἡρωϊκῶν πραγμάτων μιμήσεως, οὐκ ὅτι οὐ καλῶς ψεύ-
δεταί φησιν, ἀλλ’ ὅλως ὅτι ψεύδεται, τοτούτους εἶναι τοὺς |
 1 ἁπάσης] ἁ ir. m3 2 post ποιητῶν extat πραγματων
7 ἡρώιων 9 inter εἴτε et μύθων διὰ exp. m3, ἐν add. eadem
10 πλάσμασιν (σμ ir.) 12 ἀλαζονείαν] ει ex ι m3
13 ἡρώιων ἀν άξια] ἀν ss. m3 quae in ά eras.’ 23 cf. Pl. II
377d sq. 26 δὲ ss. m3 


 
 f. 27 r. ἥρωας δεικνῦσα οἵους τοὺς ἀνθρώπους. ὅπου μὲν οὖν
δέον τὰ ἀληθῆ λέγειν ψεύδεσθαι διὰ τὴν ἀνοικειότητα τῶν
παθῶν, ἅπερ ἐπὶ τοὺς ἥρωας ἀναπέμπουσιν, ὅπου δὲ ψεύδεσθαι
δέον μὴ καλῶς ψεύδεσθαι διὰ τὴν ἀνοικειότητα
 τῶν ὀνομάτων, ὧν ἐν ταῖς θεομυθίαις παραλαμβάνουσιν,
πρὸς τοὺς θεούς. αἴτιον δὲ εἶναι τούτων, ὅπερ αὐτὸς ἐν
Τιμαίῳ λέγει σαφῶς ρ. δ], ὅτι τὸ μιμητικὸν ἔθνος οἷς
ἂν ἐντραφῇ, ταῦτα μιμεῖσθαι δύναται μάλιστα· τὸ δὲ ἐκτὸς
τῆς τροφῆς ἑκάστοις γινόμενον χαλεπὸν μὲν ἔργοις μιμεῖσθαι
 γίνεται, χαλεπώτερον δὲ λόγοις. οὐκοῦν οὔτε ἔργα πρέποντα
τοῖς ἥρωσιν ἀποδιδόναι δύνανται καὶ διὰ τούτων μιμεῖσθαι
τὴν ἐκείνων ζωήν, τὰ μὲν ἀνδρικῶς τὰ δὲ σωφρονητικῶς
ἐνεργοῦσαν, οὔτε λόγους οὓς ἂν ἐκεῖνοι φθέγξαιντο, ἢ ἐν
ποέμοις ἀναστρεφόμενοί τισιν ἢ ἐν εἰρήναις, ἢ πρὸς θεοὺς
 ἢ πρὸς ἀνθρώπους, ἀλλ' οὓς οἱ πολλοὶ τῶν ἀνθρώπων ἢ
βλασφημοῦντες εἰς θεοὺς καὶ ἀπαυθαδιζόμενοι, ἢ κολακεύνοτες
ἀνθρώπους ἢ ὑβρίζοντες. ὑβρίζοντες. δὲ τὴν αὐτὴν αἰτίαν
καὶ περὶ θεοὺς πλημμελοῦσιν, ἀπὸ τῶν συνήθων αὐτοῖς
ἀνομάτων λαμβάνοντες καὶ οἷς ἐνετράφησαν^ ὅσα πρὸς
 κρύψιν οἴονται συντελεῖν αὐτοῖς, τῶν θεῶν κλοπὰς ἁρπαγὰς
πλάνας μοιχείας πολέμους ἐπιβουλάς, πολλοῦ δέοντες ἐκεῖνα
τὰ ὀνόματα τοῖς πράγμασιν τιθέναι περὶ ὧν λέγουσιν, ὅσα
τῶν εὖ πραφέντων ἐστὶν καὶ ἐν ταῖς ὀρθαῖς ἄνω καὶ κάτω
θρυλεῖται πολιτείαις, οἷον θέμιν δίκην νόμον νόμον
 αἰδὼ πάντα τὰ τοιαῦτα, σύντροφα τοῖς εὖ πολιτευομένοις
 f.27 v. ὄντα. τὰ γοῦν | αἰσχρὰ καὶ ἄθεσμα οὐδὲ προξέρεσθαι
τούτοις ἀνεκτόν· οὑ γὰρ ἡγοῦνται χρῆναι μολύνειν τὴν
γλῶτταν, ὅργανον οὖσαν τῆς θεῶν ὑμνῳδίας καὶ τῆς πρὸς
 10 an οὔκουν? Ι2 σωφρονητικῶσ η ex ι) exp. m3?
19 ἐνεργοῦσαν 14 ἢ προσ θεούσ im. m3 16 ἀπαυλειζόμενοι
88. m3, im. μὴ προσαυλοῦντες κατὰ τρόπον et paulo infra
γρ. ἀπαυθαδιζόμενοι m1 aut m2 20 ἁρπαγάσ add. m3 


 
τοὺς ἀγαθοὺς συνουσίας, διὰ τῆς τούτων φθέγξεως. τὴν
μὲν οὖν ἀνόμοιον μίμησιν διπλῆν οὖσαν παρὰ τοῖς ποιηταῖς
διὰ ταῦτα ἐπερράπισεν, ὅμοιον ταύτην πράττουσαν, ὡς εἰ
ζωγράφος Ἀχιλλέα μιμεῖσθαι προθέμενος Θερσίτην γράψειεν,
ἢ Ἀχιλλέα μὲν οὐ φυλάττοντα δὲ τὴν ἀνδρικὴν ζωήν, ὅπερ 
ἐν Νόμοις Π p. 668d] ἐκάλεσεν τὸ εὖ μετὰ τῆς ὀρθότητος.
Τὴν δὲ ἀνομοίαν μίμησιν ἐκάκισεν τὴν παρὰ τοῖς
ποιηταῖς καθ' ἕτερον τρόπον διὰ τὴν τῶν παντοίων ἠθῶν
καὶ εἰδῶν ζωτικὴν ὁμοίωσιν ὡσαύτως μιμουμένην δειλοὺς
ἀκολάστους ἀνοήτους ὡς ἀνδρείους σώφρονας ἔμφρονας. 
ταύτην γὰρ τὴν ποικιλίαν παντάπασιν ἀνεπιτήδειον εἶναι
πρὸς τὴν παιδείαν, τυποῦν τὰ ἤθη τῶν παιδευομένων ἐν
μόνοις τοῖς ἀγαθοῖς ἔργοις τε καὶ λόγοις σπουδάζουσαν.
φύσει γὰρ τὴν ψυχὴν ἡμῶν χαίρειν τοῖς μιμήμασιν, διὸ
καὶ φιλόμυθοι πάντες ἐσμέν, καὶ παῖδες ὄντες, ἐὰν συνεθιζώμεθα 
συζῆν μιμήμασι παντοδαποῖς, ἐξομοιούμεθα μὲν
αὐτοῖς διὰ τὸ προσπάσχειν, γιγνόμεθα δὲ καὶ ἡμεῖς τοιοῦτοί
τινες καὶ ἀποβαίνομεν τὰ ἤθη ποικίλοι διὰ τὸ χαίρειν τοῖς
ποικίλοις ὑπὸ τῶν ποικίλων πλαττόμεροι μιμημάτων. αἴτιον
δὲ πάλιν τοῦ τὴν ποιητικὴν τῶν ποικίλων ἡθῶν μᾶλλον 
εἶναι ποιητικὴν ἢ τῶν ἁπλῶν ταὐτόν, ὃ καὶ ἔμπροσθεν
εἴπομεν ἐν Τιμαίῳ γεγραμμένον, τὸ μιμητικὸν ἔθνος ταῦτα
μιμεῖσθαι ῥᾷον, οἷς | ἂν ἐντραφῇ. τοὺς οὖν ποιητὰς ποιητὰς f. 28 r. 
τοιούτοις συντρόφους ὄντας ἀνθρώποις ποικίλοις καὶ παντοδαποῖς
ἀπᾴδειν τῆς τῶν ἁπλῶν καὶ ἀπλάστων μιμήσεως 
καὶ τὰ ποιήματα παρέχεσθαι τοιαῦτα^ τοιούτους ἄλλους
δυνάμενα ποιεῖν τοὺς σπουδάζοντας περὶ αὐτά. τοιγαροῦν
εὑρήσομεν καὶ τῶν νῦν ἀνθρώπων τοὺς μάλιστα ζηλωτὰς
αὐτῶν μάλιστα τὸ ἦθος ποικίλους· ἔχει γοῦν λόγον πανπράττουσαν]
 3 πράττουσιν 8 παθῶν 9 post ὁμοίωσιν
extat ὡσ μιμουμένων δὲ δμοίωσιν' | μιμουμένων, corr. b
18 διὰ — ποικίλοισ im. m^ 21 an μιμητικὴν? 22 τὸτὸ 


 
ταχοῦ τὸ θαυμάζον ὁμοιοῦσθαι πρὸς τὸ θαυμαζόμενον, καὶ
πᾶν τὸ ἡδόμενον συμφύεσθαι πρὸς τὸ ἦδον. τοῖς τοίνυν
παιδευτικοῖς τῶν νέων μάλιστα νόμοις φυλακτέον τὴν τοιαὐτην
ποιητικήν, ὡς ἡδεῖαν μὲν οὖσαν παισίν, οὐ μέντοι
 πρὸς πρὸς ἀρετὴν ὠφέλιμον, ἀλλ’ ὅσῳπερ ἡδεῖα μᾶλλον,
τοσούτῳ βλαβερὰν οὖσαν μᾶλλον· καὶ Μοῦσαν ἐκλεκτέον
τὴν αὐστηροτάτην μέν, εὐθὺ δὲ τῆς ἀρετῆς ἄγουσαν. οὐδὲ
γὰρ ἱατρικὴν θαυμάζομεν τὴν ἥδουσαν, ἀλλὰ τὴν ὑγιάζουσαν·
ἔστι δὲ καὶ ἡ παιδεία τῶν ψυχῶν ἰατρική, τὴν ἀνωμαλίαν
 ἐξορθοῦσα καὶ τὴν διαστροφὴν τῶν ἐν αὐταῖς παθῶν,
ὥστε ὥστε καὶ ταύτην ἐκλέγεσθαι δεῖ καὶ ποιήματα καὶ
ἐπιτηδεύματα πάντα πρὸς τὴν τῶν νέων ἀγωγήν, οὐχ ὅσα
τέρπει τὴν νεότητα βλάπτοντα, ἀλλ’ ὅσα κοσμεῖ, κἂν ᾖ
δυσκολώτερα. — Δύο τοίνυν, ἴνα συλλαβόντες εἴπωμεν, αἴτια
 τοῦ μὴ εἷναι παραδεκτέαν τὴν ποιητικὴν εἰς παιδείαν ὁρθήν,
<ἐν> οἷς μὲν ἀληθῶς μιμεῖται ταῦτα δ’ ἐστὶν τὰ ἀνθρωπικά),
τὸ ποικίλον τῆς μιμήσεως, ἐν οἷς δὲ ψευδῶς
μιμεῖται, τὸ ἀπᾷδον τῆς μιμήσεως, καὶ τοῦτο διττόν, ἢ ἐν
 f. 28v τοῖς ὀνόμασιν μόνοις ἢ καὶ τοῖς πράγμασιν, ὡς ἐδείκνυ|μεν.
 ἐπειὴ δὲ ὅλως τὴν ποιητικὴν ἱερὰν εἶναι τῶν Μουσῶν
ἅπαντες ὑπειλήφαμεν καὶ τὴν ἀρχὴν εἰς ἀνθρώπους παρελθεῖν
κατὰ τὴν ἐκείνων ἐπίπνοιαν, εἰκότως δήπου καὶ τῆς
ἑαυτοῦ πολιτείας ἐκπέμπων αὐτὴν διὰ τὰς εἰρημένας αἰτίας
οὐκ οἴεται δεῖν ἀτιμάσας ἐκπέμπειν, ἀλλ' ὡς ἱερὰν Μουσῶν
 ταῖς ὁμοίαις τιμαῖς τῶν ἀγαλμάτων τιμήσας, μύρῳ καὶ
στέμματι. μὴ γὰρ δὴ τοῦτο οἰηθῶμεν, ὅτι καὶ τὴν τοιαύτην
ποιητικήν, καὶ εἰ τῇ ἀρίτῃ πολιτείᾳ τυγχάνει προσήκουσα
μηδέν, πρὸς πᾶσαν ζωὴν ἀνάρμοστον εἶναι θήσεται καὶ
βλαβεράν, ἀλλ’ εἶναί τινας, οἳ καὶ ἀπὸ τῶν ταύτης ὀνίἠὅτόν
 2 m3 5 an ἡδεῖαν? 6 βλαβερὰν] α posterius
ex ο m3 10 ἐν-ταύτην im. m3 αὐταῖς] αὐταῖσ 19 ἐν post
καὶ ss. m3; at cf. ad f. 165r 24 οὐκ οἴεται] οὐχ ὥστε ε ir.),
im. γρ. οὐκ οἴεται m3 οὐκ ᾤετο Raderm.) 25 τιμαῖσ ss. m3 


 
ναιντο ἂν λόγων. ὡς γοῦν αὐτός φησιν, καὶ τὴν ψευδῶς
τὰ θεῖα μεμιμημένην ἐν μέσοις ἱεροῖς χώραν ἔχειν, ἐν οἶς
καὶ τὰ συμβολικῶς λεγόμενα πρέποντα φαίνεται τῇ συμπάσῃ
θεραπείᾳ τῶν θείων καὶ ἡ τούτων ἀκρόασις συντελεῖ πρὸς 
τὴν ὅλην ἱερατικήν, αὐτῆς τῆς ζωῆς τῶν ἀκουόντων ἐνιδρυθείσης 
τοῖς θεοῖς καὶ ἀσφαλῶς ἤδη τῶν τοιούτων ἀκουού-
σης λόγων, δι’ ὧν ἐπανάγεται καὶ τὰ τελευταῖς τῶν πνευμάτων,
καὶ θέλξαντα τοῖς τοιοῖσδε συμβόλοις ἀκώλυτον προξενεῖ
παρ’ ἐκείνων εἰς ἡμᾶς προϊέναι τὴν θείναι ἐπίπνοιαν,
οἷον ἀποπλησθέντων οἷς χαίρουσιν ὀνόμασιν καὶ πράγμασιν, 
οὕτω δὴ καὶ τὴν τῶν ποικίλων μιμητικὴν ἠθῶν εὕριομεν ἄν πού
τισιν ὠφέλιμον, οἷς τὸ μὴ ποικίλον τοῦ ποικίλου βλαβερώτερον·
διὸ δὴ πρὸς τὴν τυραννικὴν ἅπασαν πολιτείαν εἶναι
χρήσιμον, οὐκ ἐῶσαν ἑνὶ χαίρειν τῷ χειρίστῳ τῆς ζωῆς εἴδει 
μόνον, ἀλλ’ ἐπεισάγουσαν τὴν ἐκ τῆς | τῶν παντοδαπῶν f. 29 r. 
ἠθῶν μιμήσεως ἀγωγήν, πρὸς] τὴν ὁμοῦ καὶ τὰ ἀμείνω
καὶ τὰ χείρω περιπτυσσομένην ἐπιτηδεύματα. καὶ γὰρ ἔοικεν
ὡς τῷ βασιλικῷ καὶ θείῳ τῆς πολιτείας εἴδει τοῦτο εἶναι
τὸ ποικίλον βλαβερόν, οὕτω τῷ ἐσχάτῳ καὶ τυραννικῷ ὠφέλιμον·
λιμον· διττὸν γοῦν τὸ ἁπλοῦν, ἢ τὸ κρεῖττον ἢ τὸ χεῖρον 
τοῦ ποικίλου, καὶ τὸ μὲν βλάπτοιτο ἂν τῷ ποικίλῳ προσχρώμενον
χεῖρον γιγνόμενον, ὡς τοῦ χείρονος ἀναπιμπλάμενον,
τὸ δὲ ὠφελοῖτ’ ἂν κρεῖττον γινόμενον, ὡς τοῦ κρείττονος
τονος ἀπολαῦον. εἰ δ’ οὖν καὶ ἄλλαις ἐστὶ πολιτείαις τισὶν
ἡ ποιητικὴ χρήσιμος, ὡς μὲν τῇ πρωτίστῃ μὴ προσᾴδουσαν 
ἀποπεμπτέον, ὡς δὲ Μουσῶν ἄγαλμα οὖσαν τιμητέον. ἐπεὶ
καὶ πᾶσαν τέχνην ἱερὰν εἶναι θείου τινός φαμεν, ἀλλ' οὐ
διὰ τοῦτο τοὺς παρ’ ἡμῖν φύλακας τεχνικοὺς ἐθελήσομεν
 1 cf. Pl. ΙΙΙ α 2 an μεγίστοις? 7 haec non sana;
an ἐπάγεται? 10 ἀπολησθέντων m1 π ss. m3 11 δὴ b] δὲ
14 ἐνὶ ex ἐνι m3 | χαίρειν] αί ir. m3 | χειρίστωι im. m3
15 ἀλλ’ ἐπεισάγουσαν]’ ἐπ m3 ex ο? 18 εἴδει] ras. supra
et post ει, ss. ναι (unde εἰδέναι b) 27 θείου ex θεοῦ m3 


 
ἀποτελεῖν, ἓν ἐπιτήδευμα μόνον ἔχοντας τὴν τῆς πόλεως
σωτηρίαν. τὰς μὲν οὖν τέχνας εἰς τὴν κάτω πόλιν ἀπέπεμψεν,
τὴν δὲ ποιητικὴν εἰς ἄλλην εἰκότως. αἳ μὲν γὰρ
ὀργανικὴν παρέχονται τῷ πολιτικῷ καὶ τοῖς ἄρχουσιν χρείαν,
 ὡς ὐποτετάζθαι καὶ μὴ ἀμφισβητεῖν τὴν ἑαυτῶν φυλαττούσας
τάξιν πρὸς τοὺς τῆς πόλεως σωτῆσας· τὴν δὲ ποιητικὴν
φρονήματος οὖσαν ἀνάπλεων καὶ παιδεύειν ἐπαγγελλομένην
οὐκ ἔστι συγκαταλέγειν ταῖς τέχναις, μὴ λάθωμεν ἐπιτειχίσματα
κατασκευάζοντες πρὸς τοὺς ἄρχοντας ἐκ τῆς κάτω πόλεως
 καὶ τρέφοντες ἐπιτήδευμα πρὸς τὴν τῶν φυλάκων ἐπιτήδευσιν
ἐναντιώτατον. τὸ μὶν οὖν πρῶτον τῶν προβλη-
 f. 29 v. μάτων | ταύτῃ διαθήσομεν. Τὸ δὲ δεύτερον τοῦτο δ’ ἦν τὸ τὴν τραγῳδίαν ἐκβάλλεσθαι ݲβ 
καὶ κωμῳδίαν ἀτόπως, εἴπερ διὰ τούτων δυνατὸν
 ἐμμέτρως ἀποπιμπλάναι τὰ πάθη καὶ ἀποπλήσαντας εὐεργὰ
πρὸς τὴν παιδείαν ἔχειν, τὸ πεπονηκὸς αὐτῶν θεραπεύσαντας),
τοῦτο δ’ οὖν πολλὴν καὶ τῷ Ἀριστοτέλει παρασχὸν
αἰτιάσεως ἀφορμὴν καὶ τοῖς ὑπὲρ τῶν ποιήσεων τούτων
ἀγωνισταῖς τῶν πρὸς Πλάτωνα λόγων οὑτωσί πως ἡμεῖς
 ἑπομένως τοῖς ἔμπροσθεν διαλύσομεν. πᾶν τὸ μιμητικὸν
τῶν παντοδαπῶν ἠθῶν, διὰ μὲν τὴν μίμησιν ῥάδίως εἰσδυόμενον
εἰς τὰς τῶν ἀκουόντων διανοίας, διὰ δὲ τὴν ποικιλίαν
βλαβερὸν αὐτοῖς γιγνόμενον ὁποῖ’ ἄττα γὰρ ἂν ᾖ τὰ μιμητά,
τοιαῦτα ἀνάγκη γίνεσθαι τὸν προσπάσχοντα τοῖς μιμήμασιν),
 ἀλλοτριώτατόν ἐστιν πρὸς τὴν εἰς ἀρετὴν τῶν νέων ἀγωγήν.
ἁπλοῦν γὰρ ἡ ἀρετὴ καὶ αὐτῷ τῷ θεῷ μάλιστα προσεοικός,
ᾧ φαμεν διαφερόντως προσήκειν τὸ ἴν. τὸν οὖν τῷ τοιούτῳ
παραπλήδιον γενησόμενον φεύγειν δεῖ τὴν ἐναντίαν τυ
ἀπλότητι ζωήν, ὥστε πάσης αὐτὸν δεήσει καθαρεύειν ποικιλίας·
εἰ δὲ τοῦτο, καὶ τῶν εἰς ταύτην καθελκόντων πάνἐαυτῶν]
 5 ν 80. m3 | φυλαττούσασ ex φυλάττουσα m3
 καί | τρέφοντεσ ex καί | τι ἐπιόντεσ m3 16 ἀποπλήσαντα,
corr. Bernays 17 fr. 81 Rose. 


 
των ὅτι μάλιστα πορρωτάτω νέον ὄντα καὶ διὰ τὴν νεότητα
ῥᾳδίως πλαττόμενον ἐπιτηδευμάτων ἀφεστάναι. δῆλον οὖν
ὅτι καὶ τὴν τραγῳδίαν καὶ τὴν κωμῳδίαν παντοίων οὔσας
μιμητικὰς ἠθῶν καὶ μεθ’ ἡδονῆς προσπιπτούσας τοῖς ἀκούουσιν
διευλαβηθησόμεθα, μὴ τὸ ἐπαγωγὸν αὐτῶν εἰς συμπάθειαν 
τὸ ἀγώγιμον ἑλκύσαν τὴν τῶν παίδων | ζωὴν f. 30r. 
ἀναπλήσῃ τῶν ἐκ τῆς μιμήσεως κακῶν, καὶ ἀντὶ τῆς πρὸς
τὰ πάθη . μετρίας ἀφοσιώσεως ἕξιν πονηρὰν ἐντέκωσιν ταῖς
ψυχαῖς καὶ δυσέκνιπτον, τὸ ‘ὲν καὶ τὸ ἁπλοῦν ἀφανίσασαν,
τὰ δ’ ἐναντία τούτων ἐκμαξαμένην ἀπὸ τῆς πρὸς τὰ παντοῖα 
μιμήματα φιλίας. ἐπεὶ καὶ διαφερόντως αἱ ποιήσεις
αὗται πρὸς ἐκεῖνο τῆς ψυχῆς ἀποτείνονται τὸ μάλιστα τοῖς
πάθεσιν ἐκκείμενον, ἣ μὲν τὸ φιλήδονον ἐρεθίζουσα καὶ εἰς
γέλωτας ἀτόπους ἐξάγουσα, ἣ δὲ τὸ φιλόλυπον παιδοτριβοῦσα
καὶ εἰς θρήνους ἀγεννεῖς καθέλκουσα, ἑκατέρα δὲ τρέφουσα 
τὸ παθητικὸν ἡμῶν, καὶ ὅσῳ ἂν μᾶλλον τὸ ἑαυτῆς ἔργον
ἀπεργάζηται, τοσούτῳ μᾶλλον. δεῖν μὲν οὖν τὸν πολιτικὸν
διαμηχανᾶσθαί τινας τῶν παθῶν τούτων ἀπεράσεις καὶ ἡμεῖς
φήσομεν, ἀλλ’ οὐχ Με τὰς περὶ αὐτὰ προσπαθείας συντείνειν,
τοὐναντίον μὲν οὖν ὥστε χαλινοῦν καὶ τὰς κινήσεις 
αὐτῶν ἐμμελῶς ἀναστέλλειν· ἐκείνας δὲ ἄρα τὰς ποιήσεις
πρὸς τῇ ποικιλίᾳ καὶ τὸ ἄμετρον ἐχούσας ἐν ταῖς τῶν παθῶν
τούτων προκλήσεσιν πολλοῦ δεῖν εἰς ἀφοσίωσιν εἶναι
χρησίμους. αἱ γὰρ ἀφοσιώσεις οὐκ ἐν ὑπερβολαῖς εἰσιν, ἀλλ
ἐν συνεσταλμέναις ἐνεργείαις σμικρὰν ὁμοιότητα πρὸς ἐκεῖνα 
ἐχούσαις ὧν εἰσιν ἀφοσιώσεις. εἰ τοίνυν οὐ δεῖ φιλοθρήνους
ἡμῖν ἀποτελεῖσθαι καὶ φιλογέλωτας τοὺς παιδευομένους,
οὐκ ἂν δέοι προσομιλεῖν αὐτοὺς ταῖς ταῦτα ἀμφότερα τὰ
πάθη πολλαπλασιαζούσαις μιμήσεσιν. δύο τοίνυν ταῦτα πετὸ
 6 ἀγώγιμον im. add. m 3 | ἑλκύσαν ex ἕλκομεν m3 9 cf.
Pl. Π 378d 14 γέλωτας Bernays] τελετὰς ε alt. ir.)
18 ἀπεράνσεισ 20 χαλινοῦν (post λ ras., ου ex ο), im. γρ. χαλᾶν
(perperam ex 54, 13) 26 ἕχουσαι b 


 
 f. 30v. ποίηται τὸν Πλάτωνα μὴ προσέσθαι τρα|γῳδίαν καὶ κωμῳδίαν
εἰς τὴν ὁρθὴν πολιτείαν ὡς ἀξίας οὔσας σπουδῆς
τοῖς νέοις, ἓν μὲν τὸ ποικίλον ὡς εἴρηται τῶν ἐν ταύταις
μιμήσεων, ἕτερον δὲ τὸ τῶν παθῶν ἀμέτρως κινητικόν, ἃ
βούλεται συστέλλειν κατὰ δύναμιν, τρίτον δὲ ἐπὶ τούτοις
τὸ πρὸς πᾶσαν τὴν περὶ τὸ θεῖον καὶ ἡρωϊκὸν γένος αὐτῶν
πλημμέλειαν εὐχερές. οὐδενὸς γοῦν ἀπέχονται τῶν εἰς δυσσέβειαν
τεινόντων βημάτων, βλασφημοῦσαι μὲν περὶ τοὺς
θεούς, ἀπορρίπτουσαι δὲ εἰς τοὺς ἥρωας ἀναξίους τῶν
 ἡρώων λόγους· οἷς εἰ μὲν πιστεύσαιεν ἡμῖν οἱ νέοι, τὴν
Γιγαντικὴν ζωὴν ἐκθρέψουσιν καὶ τὴν ἄθεον φαντασίαν,
ἧς επιταθείσης οἰχήσεται πᾶς ὁ τῆς ἀρετῆς χορός· οὐ γὰρ
 ἐθέλει συνοικεῖν ἀθέῳ ζωῇ καὶ ἀποθρασυνομένῃ πρὸς τοὺς
κρείππονας· εἰ δὲ μὴ πιστεύσαιεν, οὐδ’ εἴ τι χρηστὸν ἔχουσιν
 αἰ ποιήσεις, αὐτὸ πιστὸν ἡγήσονται διὰ τὴν περὶ τὰ μέγιστα
πρὸς αὐτὰς ἀπιστίαν. πεφύκαμεν γὰρ ἅπαντες οἷς ἂν ἐπὶ
τῶν σπουδῆς ἀξίων διαφερόντως ἀπιστήσωμεν, μηδὲ ἐπὶ
τῶν ἀτιμοτέρων ἐνδιδόναι τὴν ἑαυτῶν διάνοιαν· Μ’ ἢ
περιττὰς ἀναγκαίως αὐτὰς ἢ βλαβερὰς τοῖς παιδευομένοις
 εἶναι. καὶ ταῦτα προϊδόμενος ὁ Πλάτων οὐ δίδωσι χορὸν
τοῖς τῶν τοιούτων ποιήσεων δημιουργοῖς, οὐδὲ ἐπιτρέπει
νέοις οὖσιν αὐτῶν ἀκροᾶσθαι, τριῶν ὡς εἴρηται φυλακῆς
ἕνεκα, δοξῶν πονηρίας, παθῶν ἀμετρίας, τῆς ἐν τῇ πάση
ζωῇ ποικιλίας· ὧν τὸ μέν ἐστιν τοῦ ἐν ἡμῖν γνωστικοῦ
 κακόν, τὸ δὲ τοῦ ὁρεκτικοῦ, τὸ δὲ τῆς ὅλης ψυχῆς. f. 31 r. Τούτων δὲ διηυκρινημένων ἐκεῖνο προσθῶ|μεν, ὃ δὴ #x772;
προὐθέμεθα συγγενὲς ὄν τῷ πρόσθεν, πῶς ἂν αὐτὸς συνᾴδοι
πρὸς ἐαυτόν, ἐν Συμποσίῳ μὲν ἀναγκάζων τῆς αὐτῆς εἶναι
τέχνης κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν πολεῖν, ἐν πολιτείᾳ δὲ μηἀπορρίπτουσαι]
 9 ρ prius ir. m3 11 cf. th. pl. 49 in
Tim. 52b 345d 16 αὐτόπιστον (post ό ras.) 16 οἶς ἂν ex
οῖ κἂν m3 18 ἐνδιδόναι] ν prius ss. m3? 20 προειδόμενοσ
ει εχ ι) 


 
δὲν ταύτας γειτνιώσας ἀλλήλαις <οὐ> τῆς αὐτῆς ἕξεως
λέγων ἀποτελεῖν, διὰ τὸ τὴν φύσιν ἡμῶν ἄλλην πρὸς ἄλλο
πεφυκέναι κατακεκερματισμένην, ὡς μηδὲ ἐπὶ τραγῳδίας
μόνης πάντας ὁμοίως ἔχειν πρὸς πάντα τὰ μέρη τῆς ποιήσεως
ταύτης, ἀλλὰ τοὺς μὲν ἐν ἄλλοις αὐτῆς μέρεσιν τοὺς 
δὲ ἐν ἄλλοις κατορθοῦν, καὶ κωμῳδίας ὡσαύτως. ὅτι μὲν
οὖν ἀληθὲς τὸ τὴν ἀνθρωπίνην ψυχὴν διὰ τὴν ἀπόστασιν
τῆς ζωῆς καὶ τὴν εἰς τὸ ἔσχατον πτῶσιν ἀπὸ τῆς ὁλικῆς
ἐνεργείας εἰς τὴν μερικωτάτην καταντῆσαι, παντός ἐστι συνιδεῖν.
δεῖν. ἐκείνη μὲν γὰρ αὐτὴν ἐποίει κοσμικήν, εἰς τὸ ὅλον 
βλέπουσαν καὶ τοῖς θεοῖς συνδιοικοῦσαν τὸ πᾶν σμικρὸν
ὁρῶσαν τὴν γένεσιν, ὅπου γε καὶ ὁ ἐνταῦθα κορυφαῖος τὴν
γῆν εἰωθὼς εἰς τὸ ὅλον βλέπειν· ἡ δὲ εἰς τοῦτο τὸ εἶδος
κάθοδος ἀπὸ τοῦ ὅλου καὶ παντὸς εἰς τὸ μερικώτερον ἀγομένης
γέγονεν, ἀπὸ μὲν τοῦ κοσμικοῦ λόγου καθ' ὃν ἔζη 
πρότερον <τὸν> τοῦ θνητοῦ ζῴου μόνον
ἀπὸ δὲ τούτου μερικώτερον ἄλλον τὸν ἀνθρώπειον προβαλλομένης
ἀντὶ <τῆς> τοῦ παντὸς θνητοῦ ζῴου προνοίας
ἑνός, ἀπὸ δὲ τούτου κατὰ τὸν τινὸς ἀνθρώπου βίον ἀπερειδούσης
τὴν ἑαυτῆς ζωήν, οἷον φιλοσόφου, καὶ τὸν κοινὸν 
τοῦ ἀνθρώπου λόγον ἀφείσης, ἀπὸ δὲ τούτου τὸν ἐν τῷδε
τῷ κλίματι καὶ τῇδε τῇ πόλει καὶ τῷ|δε τῷ γένει βίον f. 31 v.
ἐνδυσαμένης, καὶ οὕτω δὴ γινομένης μερικῆς ἀντὶ τῆς ὁλικῆς,
ἀπὸ δὲ τῆς εἰς τοῦτο πτώσεως λοιπὸν ἐπιτηδειότητας
ἄλλας προσλαβούσης, τὰς μὲν ἐκ τῶν προσεχῶν αἰτίων, οἷον 
πατέρων καὶ σπερμάτων, τὰς δὲ ἐκ τοῦ περιέχοντος καὶ τῆς
ἐν τούτω φύσεως ἰδίας, τὰς <δὲ> ἐκ τῶν περιστάσεων
ζωῆς τῆς οἰκείας τοῖς τόποις, ἐν οἷς κατετάχθη πεσοῦσα τὴν
τελευταίαν πτῶσιν. ἐκ γὰρ τούτων πάντων ὄντως ἡ φύσις
 1 οὐ add. b 2 post ἄλλο extat ταν, an τι? 3 cf. Pl.
395b | μηδὲ] δὲ 7 ὑπόστασιν 12 sc. Sol cf. Pl. VI 509d
ou 
 16 τοῦ] υ ex ν 18 <τῆς> τοῦ] τῆσ 21 αφείσησ
αφισισ ut vid. m3 27 δὲ add. b | περιστάσεων] προστατην 


 
αὐτῆς κατακεκερματισμένη τὴν πρὸς τὰς διαφερούσας τέχνας
καὶ ἐπιστήμας καὶ ἐπιτηδεύσεις ἀπεστένωσεν ἐπιτηδειότητα,
καὶ ἄλλη πρὸς ἄλλα πέφυκεν, καὶ οὐδὲ πρὸς ταῦτα ὅλα,
διελοῦσα ταῖς ἑαυτῆς δυνάμεσι τὰς περὶ αὐτὰ ζωάς. τοῦτο
μὲν οὖν ὅπερ ἔφην πάντων ἐστὶν ἀληθέστατον καὶ ὡς διὰ
τοῦτο τοῖς μὲν κωμῳδίαν τοῖς δὲ τραγῳδίαν ἐργάζεσθαι
δυνατόν καὶ οὐδὲ ὅλην κωμῳδίαν τισὶν ἢ τραγῳδίαν ὡσαύτως
πᾶσαν. οὐ μὴν ἀλλ’ ἐπειδὴ τοῖς ταύτας ἐργαζομένοις
τὰς ποιήσεις δυοῖν τούτοιν δεῖ, τῆς τε γνώσεως καὶ τῆς
 ζωῆς, τῆς μὲν ὅπως ἂν ἔχωσι τέχνην τοῦ πῶς ἑκατέραν
μεταχειριστέον καὶ ἐκ τίνων μερῶν διασκευαστέον καὶ πῶς
τεταγμένων καὶ ὁποίων προσώπων, ἃ δὴ καὶ λέγειν εἰώθασιν
οἱ περὶ αὐτῶν γράφοντες, τῆς δὲ ὅπως ἂν τοιαύτην παράχωνται
τὴν τῶν ἠθῶν μίμησιν, ὁποῖα τά τε πράγματά
 ἐστι τὰ ὑποκείμενα καὶ τὰ πρόσωπα, καὶ μὴ ἀνόμοιοι γένωνται
μιμηταὶ τῶν προτεθέντων αὐτοῖς, τὴν μὲν γνῶσιν
 f. 32r. μίαν ἐν ἀμφοτέραις εἶναι τὴν τεχνικὴν δυ|νατόν, ὃ καὶ
ὁ Σωκράτης ὁ ἐν Συμποσίῳ φησίν οὐ γὰρ μιμεῖσθαι τὸν
αὐτόν, ἀλλ' ἐπίστασθαι ποιεῖν κωμῳδίαν καὶ τραγῳδίαν)·
 τὴν δὲ διὰ τῶν ἠθῶν ἐπιτηδειότητα πρὸς αὐτὰς τὴν μιμητικὴν
ἀναγκαῖον μηκέτι μιν ὑπάρχειν. <ὃ> καὶ ὁ ἐν
λέγει Σωκράτης· μιμεῖσθαι γὰρ τὸν αὐτὸν κωμικῶς
καὶ τραγικῶς οὐκ εἶναι δυνατόν. μάλιστα γὰρ ἠθοποιός
ἐστιν ἡ μίμησις, οὐκ ἔστιν δὲ ταὐτὸν ἦθος ἐπιτήδειον πρός
 τε τραγῳδίαν φιλόθρηνον οὖσαν καὶ πρὸς κωμῳδίαν φιλόγελων.
ὥστ’ εἰκότως διελὼν ὁ Σωκράτης τὸ τεχνικὸν τοῦ
ἠθικοῦ τότε μὲν ἔφατο τὸν αὐτὸν ἐπίστασθαι ποιεῖν ἀμφοτέρας,
τότε δὲ οὐ τὸν αὐτὸν μιμεῖσθαι δυνατὸν ἀμφοτέρας·
δεῖ γὰρ καὶ τέχνης πρὸς αὐτὰς καὶ ἤθους, ὧν ἣ μὲν κοινὴ
 3 ἄλλην 5 an ὡς delendum? 6 ante δυνατόν extat τό] exp.
m3 | τισὶν ἢ τραγωιδίαν im. m3 8 πᾶσαν] πᾶσιν 10 ἔχωσι b ]
εχουσι 19 πολεῖ 21 cf. ad, 42, 21 26 φιλόθρηνον — κωμωιδίαν
im. m3 26 ὥστ'] ὥῖγ᾿ τ ω ex ο, ιγ ex?, ~ ex ’. τ ´ ss. m3) 


 
γένοιτ’ ἂν ἀμφοῖν, τὸ δὲ ἐξ ἀνάγκης ἐστὶ διάφορον. τοσαῦτα
καὶ περὶ τούτου. δݲ Τί δὲ δὴ περὶ τοῦ τετάρτου φήσομεν, πῶς ὁ Σωκράτης
ἀναίνεται τὰς τῶν ἁρμονιῶν εἰδέναι διαφοράς, καὶ ταῦτα
περί γε τῶν ῥυθμῶν ἀκηκοέναι τι παρὰ Δάμωνος λέγων, 
καὶ εἰς τὸν Γλαύκωνα τὴν γνῶσιν αὐτῶν ἀποπέμπει προστιθείς·
σὺ γὰρ μουσικός. λέγωμεν τοίνυν καὶ πρὸς ταύτην
τὴν ζήτησιν, τῷ πολιτικῷ προσήκειν καὶ περὶ ἁρμονιῶν τι
λέγειν καὶ περὶ ῥυθμῶν, ἀλλ’ οὐχ ὡς τῷ μουσικῷ. τοῦ μὲν
γὰρ ἔργον ἀφορίσασθαι τὸ εἶδος οἷον εἶναι δεῖ τῶν ἁρμονιῶν 
τῶν εἰς ὀρθὴν ἀγωγὴν νέων καὶ παιδείαν συντεινουσῶν,
τῷ δὲ πάσας ἠκριβωκέναι τὰς ἐν αὐταῖς διαφοράς, ὅσαι τε
τὸ φιλόλυπον ἐγείρουσιν τῆς ψυχῆς καὶ ὅσαι χαλῶσι τὸ
φιλήδονον καὶ ὅσαι μετροῦσι τὰς ἀμφοτέρων κινήσεις. δεῖ 
γὰρ αὐτόν, εἴπερ ἐστὶ τῷ ὄντι μου|σικός, ἐπεσκέφθαι τίνες f. 32 v.
ὠφέλιμοι ταῖς πολιτείαις. διὸ καὶ ὀρθῶς οἱ λέγοντες, ὡς
ἄρα δεῖ μήτε τὸν πολιτικὸν ἄμουσον εἶναι μήτε τὸν μουσικὸν
ἀπολίτευτον. ὃ μὲν γὰρ ἄμουσος ὢν οὐδ’ ὅτι συντελεῖ
τις ἁρμονία πρὸς παιδείαν γνώσεται διὰ τὴν ἄγνοιαν τῆς
μουσικῆς· ὃ δὲ ἀπολίτευτος ὢν ὁμοίως ἀσπάσεται πάσας, 
ὅσαι τε συντείνουσιν εἰς ἀπαιδευσίαν καὶ ὅσαι συντελοῦσι
πρὸς παιδείαν· καίτοι τῆς μουσικῆς ἐπαγγελλομένης τὴν
ψυχὴν συμπάσχουσαν μὲν τοῖς καλοῖς ἀποφαίνειν, ἀνιλλομένην
δὲ ἐπὶ τοῖς αἰσχροῖς. τῷ τοίνυν πολιτικῷ τὸ πρέπον
φυλάττων ὁ Σωκράτης ἅτε πολιτείας ὢν δημιουργὸς εἰς ἄλλους 
ἀποπέμπει τὴν τῶν ἁρμονιῶν διάκρισιν, αὐτὸς τοὺς τύπους
μόνον ὑπογράφων τῆς πρὸς παιδείαν συντεινούσης ἁρμονίας.
οὕτω δὲ καὶ τῷ στρατηγῷ τὸ μὲν τέλος αὐτὸν προσῆκεν
ὁρίζειν τὸν ὡς ἀληθῶς πολιτικόν, τίσιν πολεμητέον, ὅτι τοῖς
 3 δὲ δὴ m3] δέ πω m1 6 αὐτῶν] ῶ ir. m3 10 ἀφορίσθαι
m1, ασ ss. m3 ἀφορίσαι b) 11 τῶν — νέων im. m3 
 19 τισ — γνώσε- im. m3 23 αλλομένην, im. γρ. ἀνιλλομένην
m3 


 
ἀδικεῖν ἐγχειροῦσιν, τοὺς δὲ τρόπους τοὺς πολεμικοὺς καὶ
τὰς διαφορὰς ἐκείνῳ καταλιπεῖν ὡς εἰδότι, ποῦ καὶ πῶς
καὶ διὰ τίνων πολεμητέον. οὕτω καὶ τῷ ἰατρῷ προστάξει
 μὲν ὁ πολιτικὸς ὑγιάζειν οὓς δέον, μὴ μακρὸν ποιοῦντι
 θάνατον, θάνατον, τοὺς δὲ τρόπους τῆς ὑγιάσεως ἐκκίνῳ παραδώσει
γυγνώσκειν, εἴτε διαίταις τοῦτο ποιεῖν δυνατὸν εἴτε
φαρμακείαις εἴτε χειρουργίαις. οὕτω καὶ τῷ ῥήτορι παρακελεύσεται
ὁητορεύειν καὶ πείθειν, ὡς τῶν αὐτῶν ὄντων
δικαίων καὶ συμφερόντων, τὰ δὲ εἴδη τῶν λόγων οἷς χρώμενος
 πείθειν δύναται καὶ τὰς ἐν αὐτοῖς διαφορότητας ἐκείνῳ
 f. 33r. καταλείψει διελέσθαι καὶ ὁρᾶν, εἰ διὰ σεμνῶν λό|γων ἢ
διὰ ἠθικῶν ἢ διὰ δεινότητα πλείονα ἐχόντων χρὴ πείθειν
τοῦς ἀκούοντας· ἑκάστους γὰρ ἐπάζεται διὰ τῶν οἰκείων.
οὕτω δὴ οὖν καὶ περὶ τῶν ἁρμονιῶν μέχρι τῶν τύπων ὁ
 πολιτικὸς ἑστήξεται τῆς ἐκλογῆς αὐτῶν, αὐτὴν δὲ τὴν λεπτουργίαν
τῶν ἐν αὐταῖς διαφορῶν ἐπιτρέψει τῷ μουσικῷ. διὰ
ταῦτ' οὖν ὁ Σωκράτης οὐδ’ εἰδέναι φησὶ τὰς ἁρμονίας,
οὔτε τίνες θρηνῴδεις οὔτε τίνες συμποτικαί, τοσοῦτον δὲ μόνον
ὁρίζειν, ὅτι τὸν παιδεύνοντα δεῖ πρὸς ἐκείνην βλέπειν
 τὴν ἀρμονίαν, ἥτις ἂν ἀπεργάζηται τὸν παιδευόμενον ἐν
πάσαις πράξεσιν καὶ πάσαις περιστάσεσιν καὶ πᾶσιν πάθεσιν
τεταγμένον, ἐν μὲν τοῖς βιαίοις καὶ ἀκουσίοις ἀνδριζόμενον
καὶ μὴ χαλῶντα τὸν τόνον τῆς ζωῆς, ἐν δὲ ταῖς εὐροωτέραις
καὶ ἑκουσιοις σωφρονοῦντα καὶ μὴ ἐκμελῆ γιγνόμενον ὑπὸ
 τῆς παρούσης εὐπραξίας. φιλεῖ γὰρ τὰ μὲν ἀβούλητα τῶν
συμπιπτόντων ταπεινοῦν, τὰ δὲ βουλητὰ χαυνοῦν τὰς ψυχάς.
εἰ δὲ μὴ] τὰς ἁρμονίας ἀναινόμενος εἰδέναι διὰ τὸ τῷ
πολιτικῷ προσῆκον λέγει τι περὶ ῥυθμῶν, τούτου δήπου
τὴν τοῦ Γλαύκωνος αἰτιατέον ἄγνοιαν· τὰς μὲν γὰρ ἀρμο-
 3 cf. Pl. ΙΙΙ p. 406b 5 ὑγιάσεωσ] ν ν 88. m3 7 φαρμακίαις
b 9 λόγον, corr. b 14 οὕτω] τούτω ι 18 οὔτε —
οὕτε] οὐδὲ — οὐδὲ 19 δεῖ ss. m3 22 μὲν ss. m3 27 possis
etiam δὴ 

 
νίας εἰδέναι καὶ τὰ εἴδη τὰ ἐν αὐταῖς, τοὺς δὲ ῥυθμοὺς
ἀγνοεῖν ἔφατο, καὶ εἰ καὶ τούτων εἰσί τινες ἐπιτήδειοι πρὸς
παιδείαν. ἵν’ οὖν ἐνδείξηται καὶ τῆς τούτων δυνάμεως πέρι
καὶ μὴ ἀτελὴς ὁ λόγος αὐτῷ καταλειφθῇ περὶ τῆς ὅλης
μουσικῆς καὶ τῆς εἰς παιείαν αὐτῆς συντελείας, βραχέα 
περὶ τῶν ῥυθμῶν εἰκότως εἶπεν, ἐφιστὰς πῶς ἐστι καὶ ἐν
τούτοις παιδευτικὸν | καὶ φέρον εἰς ἀρετήν· εἶτ’ εὐθὺς τὸν f. 33 v. 
πολιτικὸν φυλάττων, ἀλλ’ οὐκ εἰς τὸν μουσικὸν μεταπεσεῖν
ἐθέλων, καὶ εἰς Δάμωνα τὴν περὶ τῶν ῥυθμῶν ἀποέμψας
θεωρίαν ἕν ἐκ πάντων συλογίζεται, χρῆναι τὸν παιδευτικὸν 
εὐλογίας στοχάζεσθαι καὶ εὐαρμοστίας καὶ εὐρυίας, τάχα
κἀν τούτοις εἰς πᾶσαν βλέπων τὴν ψυχήν. διὰ μὲν γὰρ
τῆς εὐλογίας ὁ ἐν ἡμῖν τελιοῦται λόγος, διὰ δὲ τῆς εὐαρμοστίας
καὶ εὐρυθμίας τὸ ἄλογον κοσμεῖται· τῆς μὲν ἀπὸ
τῶν δυνάμεων αὐτῶν ἀρχομένης (ἁρμόζονται γὰρ ἐκαἒῖναι 
πρὸ τῶν ἐνεργειῶν), τῆς δὲ ἐν ταῖς ἐνεργείαις μόνως ἐμφαινομένης·
τάττονται γὰρ αἱ κινήσεις διὰ τῶν ῥυθμῶν, διότι
καὶ τούτων ἐστὶ τάξις ὁ ῥυθμός, καθ’ ὅσον χρόνῳ μετροῦν-
ται καὶ τὸ πρότερόν ἐστιν ἐν αὐταῖς καὶ ὕστερον. εݲ Τούτων μὲν οὖν ἅδην· τὸ δὲ ἑπόμενον σκοπῶμεν, τίνα 
εἰδέναι χρὴ κατ’ αὐτὸν περὶ μουσικῆς καὶ ποιητικῆς, πῶς
ἔχουσι πρὸς ἀλλήλας καὶ πόσαι τάξεις εἰσὶν μουσικῆς.
δόφειεν γὰρ ἄν ὡδὶ μὲν τὴν μουσικὴν συνάπτειν πρὸς τὴν
ποιητική, ὅταν λέγῃ τὸν ποιητὴν ἐν τῷ τρίποδι καθῆσθαι
τῆς Μούσης [legg. IV p. 719b] καὶ ὅταν τὴν ἀπὸ Μουςῶν 
κατοκωχὴν λαβοῦσαν ἁπαλὴν καὶ ἄβατον ψυχὴν ἀνεγείρειν
καὶ ἐκβακχεύειν κατά τε ᾠδὰς καὶ τὴν ἄλλην ποίησιν [Phaedr.
p. 245a], ὡδὶ δὲ διϊστάνειν αὐτὰς ἀλλήλων, ὥστερ ὅταν
τοὺς βίους διορίζων τὸν μὲν μουσικὸν εἰς τὸν πρῶτον φέ-
 4 καταληφθῆι, corr. b 6 nempe ἔστι <τι> 9 ἐθέλων
εἰσ δάμωνα καὶ τὴν π. | ἀποπέμψασθαι 10 χρῆναι b] χρῆν
15 ἐκεῖναι] ἐκείνην b] χρἦν 


 
ρων κατατάττῃ, καθάπερ καὶ πάντα τὸν φιλόκαλον, τὸν δὲ
ποιητικὸν εἰς τὸν ἕκτον, καθάπερ καὶ πάντα τὸν μιμητικόν
 f. 34r. [Phaedr. p. 248d] . ἔοικεν | δὴ οὖν πολλὰ τῆς μουσικῆς
εἴδη δεασάμενος πᾶν μὲν τὸ ποιητικὸν γένος ὑπὸ τὴν μουσικὴν
 ἀναπέμπειν, οὐ πᾶν δὲ τὸ μουσικὸν εἰς τὴν ποιητικὴν
κατακλείιν. τίνα οὖν μουσικὴν ἂν φαίη ποιητικήν,
ἄξιον ἡμᾶς λέγειν διορισαμένους πρῶτον τὰ εἴδη πάντα τῆς
μουσικῆς. λέγομεν οὖν καὶ τὴν φιλοσοφίαν αὐτὴν μεγίστην #x772;
εἶναι μουσικήν, ὥσπερ καὶ ἐρωτικὴν εἰ βούλει φάναι τὴν
 ἐρωτικωτάτην ἁρμοσαμένην οὐ λύραν, ἀλλ’ αὐτὴν τὴν ψυχὴν
τὴν ἀρίστην ἁρμονίαν, δι’ ἣν ἡ ψυχὴ τά τε ἀνθρώπινα
πάντα δυνατὸν κοσμεῖν καὶ τὰ θεῖα τελέως ὑμνῳδεῖν, αὐτὸν
μιμουμένη τὸν μουσηγέτην, ὃς ὑμνεῖ μὲν τὸν πατέρα ταῖς
νοεραῖς ᾠδαῖς, συνέχει δὲ τὸν ὅλον κόσμον τοῖς ἀλύτοις
δεσμοῖς ὁμοπολῶν πάντα, καθάπερ ὁ ἐν τῷ Κρατύλῳ λέγει
Σωκράτης [p. 405c] . διὸ καὶ τὴν ἔνθεον μουσικὴν παρὰ
τῷ φιλοσόφῳ πρώτως ἂν εἶναι φαίη καὶ γὰρ ὁ φιλόσοφος
ἐνθουσιάζων λέληθε τοὺς πολλούς) καὶ τὰ τῆς παιδευτικῆς
ἀγαθὰ μουσικῆς μειζόνως καὶ πάντα ἁπλῶς, εἰς ἃ βλέποντες
 ἠγούμεθα τὴν μουσικὴν εἶναι σπουδῆς ἅπασιν ἀξίαν.
καὶ ὅ γε τῶν μουσικῶν ἀκρότατος οὗτός ἐστιν, ὁ αὐτὸς ὢν
ὡς εἴρηται τῷ ὡς ἀληθῶς φιλοσόφῳ, μηδενὶ τῶν κατὰ μουσικὴν
ἀγαθῶν ἐλλείπων. λέγει δὲ καὶ τὴν ἐκ Μουσῶν κατοκωχὴν #x772;
μουσικὴν τρόπον ἄλλον ὡς ἐξορμῶσαν καὶ κινοῦσαν
 εὶς τὴν ποιητικὴν ποιητικὴν τὰς ψυχάς· ὃς γὰρ ἄν, φησίν,
Μουσῶν μανίας μανίας ἐπὶ ποιητικῆς θύρας ἀφίκηται,
καὶ αὐτὸς ἀτελής ἐστι ποιητὴς καὶ ἡ ποίησις
 f. 34 v. αὐτοῦ ὑπὸ τῆς | τῶν μαινομένων ἡ τοῦ σωφρονοῦντος
ἠφανίσθη [Phaedr. p. α]· κἀνταῦθα τὸ μουσικὸν
 1 καθάπερ im. m3 8 cf. Pl. Phaed. 61a 10 cf. Pl. Lach.
188d 12 an δύναται? 14 ὠδαῖσ 17 cf Pl. Phaedr. α. 249d
26 μανίας ΡΙ (qni μανίας Μουσῶν): λαλιᾶς λα ex?) 27 ποιητικὰς
Pl. | ἡ post καὶ ss. m3 28 ἡ] ἢ (item Pl. T, η Pl. B) 


 
εἰς ταὐτὸν ἥκει καὶ τὸ ποιητικόν, τῆς ἐνθέου μουσικῆς τὸν
ἔνθεον ἀποτελούσης ποιητήν· οὐ γὰρ εἰς ἄλλο τί φησιν τὸν
ἐκ Μουσῶν κάτοχον ἐνθεάζειν ἢ εἰς τὸ ποιητὴν γενέσθαι,
τῶν μὲν ἔμπροσθεν γεγονότων ἔργων ἀγαθῶν ὑμνῳδόν, εἰς
ζῆλον δὲ ἀνεγείροντα παιδείας διὰ τούτων τοὺς ἐπιγινομένους. 
ὅπου δὴ καὶ τὸ ἔργον μάλιστα τῆς ποιητικῆς ὅσον
ἐστὶν εἰς παιδείαν ἀνῆκον ἐξέφηνεν καὶ οἷον, καὶ ὡς οὐ
νομοθετικόν ἐστιν, ἀλλ’ ὄντως τρίτον ἀπὸ τῆς ἀληθείας,
διὰ τῶν εἰς τοὺς ἀγαθοὺς γεγονότας ἐγκωμίων παιδεῦον
τοὺς ζηλοῦντας τὰ τῶν ἀγαθῶν ἐπιτηδεύματα. καὶ γὰρ καὶ 
οὗτός ἐστιν παιδείας τις τρόπος τοῖς ἀρχαίοις μάλιστα
συνήθης, διὰ δή τινα πεῖραν τῶν κατ' ἀρετὴν ζησάντων
ὁδηγεῖν ἄλλους κατὰ τὴν ἐκείνων μίμησιν εἰς ἀρετήν· οἷον
δηλοῖ καὶ ἐκεῖνος ὁ παρὰ τῷ ποιητῇ λέγων οὕτω·
Καὶ τῶν πρόσθεν ἐπευθόμεθα κλέα ἀνδρῶν 
Ι 524].
καί·
 Οὐχ ὁράᾳς οἷον κλέος ἔλλαβε δῖος Ὀρέστης, πάντας ἐπ’ ἀνθρώπους α 298 sq.]. 
καί · 
 Οὐ γάρ πω τοίους ἴδον ἀνέρας οὐδὲ ἴδωμαι· κάρτιστοι μὲν ἔσαν Α 262. 267]. 
ἕκαστα γὰρ τῶν τοιούτων παιδεύει μέν, ἀλλὰ διὰ παραδειγμάτων·
νομοθέτου δὲ οὐχ οὗτος ὁ τρόπος, ἀλλὰ τίς ὁ
τῷ ὄντι λέγειν ἀγαθός, καὶ πῶς ἂν ὁ παιδευόμενος γένοιτο 
τοιοῦτος, καὶ ἡ παιδεία ὑπὸ καθολικῶν οὐχὶ μερικῶν παρα-
#x772; δειγμάτων. λέγει δὲ ἄρα καὶ τὸ τρίτον μουσικῆς εἶδος,
οὐκέτι τοῦτο καθάπερ τὸ προρρηθὲν ἐν|θεαστικόν, ἀναγωγὸν f. 35 r.
γὸν δὲ ὅμως ἀπὸ τῶν φαινομένων ἁρμονιῶν εἰς τὸ ἀφανὲς
 2 τὸν b] τῶν 7 ἐξέφηνεν ι 12 διὰ δή] uterque acc.
et δ alt. ir. m3 13 ἦ οὐκ ἀίεις οἷον Hom. 21 γάρ πω]’ ir.
m3, πω ss. m3 | κάρτιστοι ex κράτιστοι m3 26 ὑπὸ] τύπου
δή που b) 27 an καί τι τρίτον? 


 
τῆς θείας ἁρμονίας κάλλος· φιλόκαλος γὰρ καὶ ὁ τοιοῦτος
 μουσικός, ὥσπερ καὶ ὁ ἐρωτικός, εἰ καὶ ὃ μὲν δι’ ὄψεως,
ὃ δὲ δι’ ἀναμιμνήσκεται ἀναμιμνήσκεται τοῦ καλοῦ. τοῦτον δ’ οὖν
καὶ ἐν τῷ πρώτῳ βίῳ συνηρίθμησε τῷ ἐρωτικῷ καὶ τρεῖς
 ἐποίησεν τοὺς τὸν ἀναγωγὸν καὶ ἐπιστρεπτικὸν ἑλομένους
βίον ἀπὸ τῶν τελευταίων εἰς τὰ πρῶτα πάλιν, ὅθεν δεῦρο
κατεληλύθασιν, τὸν φιλόσοφον, τὸν ἐρωτικόν, τὸν μουσικόν,
τὸν μὲν περὶ τὶ καλὸν ἐνεργοῦντα τὸ ἐν ἁρμονίαις καὶ
ῥυθμοῖς καὶ ἀπὸ τούτου πρὸς τὰς ἀφανεῖς ἁρμονίας ἀνιόντα
 ῥυθμοὺς ἐκείνους ἐκείνους οὐκέτι δι’ ἀκοῆς ὄντας γνωστούς,
ἀλλὰ τῷ τῆς διανοίας λογισμῷ καταφανεῖς, τὸν δὲ περὶ
πᾶν τὸ ἐν αἰσθήσει καλόν, ἀναμνηστικὸν ὄντα κάλλους
ἁπλῶς, ἀλλ᾿ οὐ τινός, τὸν δὲ ἀπὸ πάντων τῶν αἰσθητῶν
εἰδῶν εἰς τὴν θέαν τῶν νοητῶν, ὧν εἰκόνες τὰ αἰσθητὰ
 ταῦτα, στελλόμενον καὶ προειληφότα τό τε τοῦ μουσικοῦ καὶ
τὸ τοῦ ἐρωτικοῦ τέλος. τὸ γὰρ τὶ καλὸν πάντως δήπου καὶ
καλόν ἐστιν καὶ τὸ τὶ εἶδος πάντως καὶ εἶδος· ὁ τοίνυν
παντὸς εἴδους θεατὴς οἶδεν ἄμφω, καὶ τὸ ἁπλῶς μὲν
καλόν, τὶ δὲ εἶδος, καὶ τὸ τὶ καλόν· ὥστ' εἴη ἂν ὁ τοιοῦτος
 μουσικὸς τῷ φιλοσόφῳ σύστοιχος. λέγει δὴ οὖν <δݲ>
ἄλλην ἐπὶ ταύταις μουσικήν, τὴν παιδευτικὴν τῶν ἠθῶν
διά τε ἁρμονιῶν τῶν εἰς ἀρετὴν καὶ ῥυθμῶν, ἀνευρίσκουσαν
τίνες μὲν ἁρμονίαι καὶ ῥυθμοὶ παιδεύειν δύνανται
 f. 35 v. | τὰ πάθη τῶν ψυχῶν δαὶ πλάττειν ἤθεσι βελτίστοις ἐν
 πάσαισ πράξεσι καὶ περιστάσεσιν, τίνες δὲ ἐναντίοι τούτοις
ἐκμελεῖς αὐτὰς ἀποτελοῦσιν ἐπιτείνουσαι ἢ χαλῶσαι καὶ εἰς
ἀναρμοστίαν ἄγουσαι καὶ ἀρρυθμίαν. καὶ ταύτην εἴποις ἂν
εἷναι τὴν παιδευτικὴν μουσικὴν ὑπὸ τῷ πολιτικῷ τεταγμένην
τῇ γυμναστικῇ σύστοιχον, εἰς ἣν ὁ ἐν Πολιτείᾳ Σωκράτης
 10 ῥυθμοῦς ex ῥυθμοῦ m3 12 fort. post καλόν excidit
στρεφόμενον vel sim. 22 an ἀρετὴν <ἀγουσῶν>? 27 
 28 τῶν πολιτικων 29 cf. Pl. II 376e 


 
βλέπων τοὺς περὶ ἁρμονιῶν καὶ ῥυθμῶν κεκίνηκεν λόγους,
ὥσπερ εἰς τὴν πρὸ ταύτης, ἡνίκα τὰς ἐπιστήμας ζητῶν τὰς
ἐχούσας τι πρὸς τὴν ἀλήθειαν ὁλκὸν ἀξιοῖ καὶ τὴν ἁρμονίαν
μὴ τὴν αἰσθητὴν ἀσπάζεσθαι ταύτην, ἀλλ’ εἰς τοὺς καθολικοὺς
ἀνάγειν λόγους, μεθιστᾶσαν τὸν νοῦν ἡμῶν εἰς τὰ 
νοητὰ ἀπὸ τῶν αἰσθητῶν. Τοσούτων τοίνυν ὄντων τῶν παρ
αὐτῷ μουσικῶν ἤδη φανερόν, ὅπως τὴν ποιητικὴν ὑπὸ τὴν
μουσικὴν τακτέον, εἴτε τὴν ἔνθεον εἴτε τὴν μὴ τοιαύτην,
καὶ τίνος διοριστέον, ὅτι τῆς ἀναγομένης. ταύτην γὰρ εἶχεν
ὁ πρώτιστος βίος, καὶ ταύτην διώριζεν τῆς ποιητικῆς ὡς 
μιμητικῆς, οὐκ ἐθέλουσαν μιμητικῶς ζῆν, ἀλλὰ ἀπὸ τῶν
μιμητῶν ἀναρπάζειν ἑαυτὴν εἰς τὰ παραδείγματα τῶν ἁρμονιῶν
τῶν τῇδε καὶ ῥυθμῶν. ς Ἀλλ’ ἐπειδὴ καὶ ταῦτα διώρισται, μηδὲ ἐκεῖνα παραλείπωμεν
ἀδιόριστα τούτοις ἑπομένως, τίνας ἁρμονίας ἐγκρίνει 
δεῖν τὸν ποιητὴν παραλαμβάνειν εἰς τὴν τῶν νέων
παιδείαν, καὶ τίνας αὐτὸν ῥυθμοὺς προσαναγκάζει ζηλοῦν,
τὴν πασῶν μὲν ἁρμονιῶν πάντων δὲ ῥυθμῶν ἐπιτήδευσιν
ἐκτρεπόμενος ὡς ποικιλίας ἀμούσου πρόξενον γιγνομένην 
τοῖς ἤθεσιν | τῶν παιδευομένων. δοκεῖ γοῦν δι’ ἃς εἴπομεν f. 36 r. 
αἰτίας ἄλλοις ἐπιτρέπων τὴν τούτων ἐπίκρισιν μετεώρους
ἡμὰς ἀφεῖναι διψῶντας ἀκοῦσαι, τί ποτέ ἐστι τὸ τῷ Σωκράτει
περὶ τούτων δοκοῦν, ὅς ἐστιν τῶν μουσικῶν ἀκρότατος·
ὥσπερ οἶμαι καὶ αὐτὸς ὁμολογεῖ, φιλοσοφίαν μὲν
εἰναι λέγων τὴν μεγίστην μουσικὴν, ἑαυτὸν δὲ μηδὲν ἀπολελοιπέναι 
ταύτης ἐν παντὶ τῷ βίῳ, καὶ ταῦτα διατεινόμενος
ὁ εἰρωνικὸς ἐκεῖνος καὶ μηδὲν εἰδέναι λέγων πρὸ τῆς
τελευταίας ἡμέρας. Τίνα οὖν αὐτῷ δοκεῖ περί τε ἁρμονίας
καὶ ῥυθμοῦ τῶν εἰς παιδείαν φερόντων, ἐν οἶς καὶ τοὺς
ποιητὰς ἀναγκάζει ποιεῖν, ὅσα προσᾴσονται τοῖς νέοις καὶ 
 1 cf. Pl. VII 530e sqq. 5 ἀναγωμὸν Wendl. 10 τὴν ποιη-
τικὴν ὡς μιμητικην 14 cf. Arist. Quint. II 6 16 τῶν ss. m3 17 δηλοῦν
19 ἐκτρεπομένους 24 cf. p. 57, 7 29 an συμφερόντων? 


 
οἷς μόνοις δώσειν χορόν φησιν, ἀλλ’ οὐχὶ τοῖς παντοίων
ἡθῶν μιμηταῖς; τοὺς μὲν οὖν ῥυθμούς, ἐξ ὧν καὶ Δάμωνος
ἀκοῦσαι λέγει καὶ ἀποδέχεται τοῦ λόγου, δῆλός ἐστιν τῶν
μὲν συνθέτων τὸν ἐνόπλιον ἀποδεχόμενος, ὅς ἐστιν ἔκ τε
 ῖάμβου καὶ δακτύλου καὶ τῆς παριαμβίδος· τοῦτον γὰρ ἀνδρικὸν
ἦθος ἐμποιεῖν καὶ παρατεταγμένον πρὸς πάσας τὰς
ἀναγκαίας καὶ ἀκουσίους πράξεις· τῶν δὲ ἁπλῶν τὸν ἡρῷον
δάκτυλον, περὶ οὗ καὶ λόγων φησὶν ἀκοῦσαι Δάμωνος καὶ
δάκτυλόν γε καὶ ἡρῷον διακοσμοῦντος, ἐνδεικνύμενος ὡς
 ἄρα τὸν τοιοῦτον ῥυθμὸν ἡγεῖται κοσμιότητος εἶναι ποιητικὸν
καὶ ὁμαλότητος καὶ τῶν τοιούτων ἀγαθῶν. ἐκ δὲ ἀμφοτέφων
ἀποτελεῖσθαι τὴν ψυχὴν ἅμα μὲν εὐκίνητον ἅμα
δὲ ἠρεμαίαν· ταῦτα δὲ ἄμφω καλῶς ἀλλήλοις συγκραθέντα
 f. 36 v. παιδείαν | τὴν ὡς ἀληθῶς ἐντιθέναι. δεῖν γὰρ καὶ ἐν τῷ
 Πολιτικῷ Ρ. 309b] φησιν μήτε τὸ εὐκίνητον μόνον αἱρεῖσθαι
τῶν ἠθῶν, ὀξύρροπον καθ' αὑτὸ καὶ ἄστατον ὄν,
μήτε τὸ ἠρεμαῖον ἀργὸν καὶ ἀδρανὲς ὑπάρχον θατέρου χωριζόμενον.
ἄμφω τοίνυν οἱ ῥυθμοὶ την ἀμφοτέρων μετριότητα
προξενοῦσιν ἀλλήλοις συμπλεκόμενοι. τὰς δὲ αὖ ἁρμονίας
 ἤδη μέν τινες τῶν θρηνοποιῶν καὶ συμποτικῶν, ὧν αἳ μὲν
τὸ φιλήδονον χαλῶσιν, αἳ δὲ τὸ φιλόλυπον συντείνουσιν,
τούτων δ᾿ οὖν ἐκβεβλημένων ἀξιοῦσιν τὰς λοιπάς, ὧν Δάμων
ἐδίδασκεν, τήν τε Φρύγιον καὶ τὴν Δώριον αὐτὸν ὡς
παιδευτικὰς παραδέχεσθαι· καὶ διαμφισβητοῦσι πρὸς ἀλλήλους,
 οἳ μὲν τὴν Φρύγιον εἰρηνικήν, τὴν δὲ Δώριον λέγοντες
εἶναι κατ’ αὐτὸν πολεμικὴν εἶναι], οἳ δὲ ἀνάπαλιν,
τὴν μὲν Φρύγιον ὡς ἐκστατικὴν εἶναι πολεμικήν, τὴν δὲ
Δώριον καταστηματικὴν καὶ εἰρηνικήν. ἡμεῖς δὲ εὑρόντες
ἐν Λάχητι [p. 188d] λέγοντα σαφῶς αὐτὸν τὸν ἀγαθὸν
 4 ὅσ post ing. m2 16 post ἄστατον extat καθαυτὸ (exp.
m3?) 20 sive θρηνητικῶν sive θρηνωδῶν verum puto
21 post χαλῶσιν extat ἁι δε το φἰ|'ληδονον χαλωσιν 22 cf. Ar.
pol. 1340a 38 24 παιδευτικὸν 26 κατὰ ταυτὸν | εἶναι del. b 


 
ἄνδρα εἶναι καὶ ἄντως πεπαιδευμένον τὸν ἁρμοσάμενον <οὐ>
λύραν οὐδὲ ὄργανα παιδείας, ἀλλ' αὐτὸν τὴν αὐτοῦ ψυχήν,
οὐ φρυγιστὶ οὐδὲ αὖ ἰαστὶ ἢ λυδιστί, ἀλλὰ δωριστί, ἥπερ
μόνη ἐστὶν ἁρμονία Ἑλληνική, ταύτην μὲν αὐτὸν ἡγούμεθα
μόνην οἴεσθαι τῶν ἁρμονιῶν ἐν παιδείᾳ ἐξαρκεῖν, τὴν δὲ 
φρυγιστὶ πρὸς ἱερὰ καὶ ἐνθεασμοὺς ἐπιτηδείαν ὑπάρχειν ὡςκαὶ
τοῦτο ἐν Μίνωϊ λέγει [p. 318b] σαφῶς, τὰ Ὀλύμπου
μέλη μόνα τοὺς εἰς κατοκωχὴν πεφυκότας κινεῖν ἐξιστάντα,
πρὸς δὲ παιδείαν μὴ συντελεῖν)· τῶν δὲ ῥυθμῶν | 
τὸν μὲν ἐνόπλιον οὐκ εἰς τὸ παιδεύειν νέων ψυχάς, άλλ' f. 37 r. 
εἰς τὸ ἐξορμᾶν εἰς τὰς πολεμικὰς πράξεις παρέχεσθαι χρείαν
ὑπειληφέναι, καὶ τὸ ὄνομα λαβεῖν ἐντεῦθεν τὸν ῥυθμόν·
μόνον δὲ τὸν δάκτυλον καὶ ἡρῷον ἁρμόττειν παιδευομένοις
καὶ ὅλως τὸν τῇ ἰσότητι κεκοσμημένον. διό μοι δοκεῖ καὶ
οὕτω εἰπεῖν Δάμωνος ἀκοῦσαι τοῦτον διακοσμοῦντος τὸν τὸν
ῥυθμόν, ὡς εἰς κατακόσμησιν ὡς ἀληθῶς συντελοῦντα τῆς 
ζωῆς καὶ παιδευτικόν. μίαν οὖν ἁρμονίαν τὴν Δώριον καὶ |
ῥυθμὸν ἕνα τὸν δακτυλικὸν αὐτὸν ἐγκρίνειν ἡμῖν λεκτέον
τοῖς παιδεύειν μέλλουσι ποιηταῖς ἐμπρέπειν· καὶ γάρ ἐστι
τούτοις κοινωνία κατὰ τὸν τῆς ἰσότητος λόγον. καὶ γὰρ 
ὥσπερ <ὁ> δακτυλικὸς ῥυθμὸς ἐν τῷ ἴσῳ συνίσταται
ἄρσεως καὶ θέσεως, οὕτω καὶ ἡ Δώριος ἁρμονία τὸν ἴσον
ἐφ’ ἑκάτερα τοῦ τόνου λόγον ἁρμόζει· δύο γὰρ τετράχορδα
διοριζόμενα τόνῳ μελῳδεῖται κατ᾿ αὐτήν. ἐμπρέπει δὲ ὁ τῆς
ἰσότητος λόγος ταῖς τῶν ἀλόγων εἰδῶν ἀρεταῖς, τὰς ὐπερβολὰς 
καὶ τὰς ἐνδείας ἀφελών, αἳ δὴ τῆς τοῦ ἀνίσου μερίδος
εἰσίν. ταῦτα μὲν οὖν εἰρήσθω δεικνύντα, τίνας ἁρμονίας
ἐκλέγεται καὶ τίνας ῥυθμοὺς εἰς ποίησιν παιδευτικήν. ὅτι
 6 ἐπιτηδείαν ex ἐπιτήδειον (vel δευμα) m3 9 cf. Arist.
Quint. Π 15 | δὲ ir. m3 10 ψυχὰς ex ψυχῶν m3 14 ὅλοισ,
corr. b | δοκεῖν 15 τοῦτο, corr. b 19 μέλουσι 26 αἳ
(acc. et spir. a m3?) δὴ η ir. m3) 27 δεικνύντα] ῦ ss. et ν
ex υ fecit m1, ' ex ~ fecit m3 


 
δὲ ὥσπερ ἐν τῇ μιμήσει τὴν ποικιλίαν ἀπεσκευάζετο καὶ
διὰ τοῦτο τὴν τοιαύτην ποιητικὴν ἐξέπεμπεν, οὕτω καὶ ἐν
ταῖς ἁρμονίαις καὶ τοῖς ῥυθμοῖς τὰς παντοδαπὰς αὐτῶν
 ἔξεις, αἳ δὴ χειροῦνται τὰς τῶν πολλῶν ἀκοάς, ἐκτρέπεται,
 f. 37 v. δηλοῖ [p. 399c] καὶ τῶν ὀργάνων ἀτιμάζων τὰ καλού|μενα
παναρμόνια καὶ τοὺς τριγώνους καὶ αὐτὸν τὸν αὐλόν, ἐοικότα
τοῖς παναρμονίοις διὰ τὸ πλῆθος τῶν τρυπημάτων,
οἷς τὸ ὄνομα γέγονεν ἐκ τοῦ παντοίας ἁρμονίας εἶναι δυνατὸν
ἐπιδείκνυσθαι δι' αὐτῶν. ὡς οὖν συντόμως εἰπεῖν,
 παννταχοῦ δεῖ τὸν παρ' αὐτῷ ποιητὴν εἰς δύο ταῦτα βλέπειν
καὶ ἐν ταῖς μιμήσειν καὶ ἐν ταῖς ἁρμονίαις καὶ ἐν τοῖς
ῥυθμοῖς, τὸ καλὸν καὶ τὸ ἁπλοῦν, ὧν τὸ μέν ἐστι νοερὸν
τὸ δὲ θεῖον· καὶ εἰκότως. δεῖν γὰρ ὁμοιωθῆναι τούτοις τὴν
ψυχὴν πρὸ αὐτῆς οὖσιν· καὶ γὰρ μετ’ αὐτὴν σῶμα καὶ ὕλη,
 αὕτη μὲν αἶσχος οὖσα, τὸ δὲ σῶμα σύνθετον. Τούτων οὖν ἡμῖν συμπερανθέντων ἴδωμεν, τίνα ποτέ ζ
ἐστιν, ἃ καθ᾿ ἑαυτὸν ἐπιτιμᾷ ποιηταῖς καὶ δι’ ἅ φησιν
αὐτοὺς ἀποπίπτειν τῆς ἀληθοῦς μουσικῆς. τὸ γὰρ μὴ ἄν
ποτε τὰς Μούσας αὐτὰς ἐζαμαρτεῖν ἅπερ οὗτοι πλημμελοῦσιν
 ἐκβαίνοντας αὐτοὺς δείκνυσι τὴν τῷ ὄντι μουσικὴν καὶ
φερομένους εἰς τὴν τὸν πολὺν ὄχλον ἀρέσκουσαν. ἔστι δὴ
οὗν τούτων, ὧν φησι τοὺς καθ’ ἑαυτὸν ποιητὰς πλημμελεῖν,
ἓν μὲν τὸ τοὺς λόγους καὶ τὰς ἁρμονίας καὶ ῥυθμοὺς
μὴ πολεῖν οἰκείους τοῖς εἴδεσι τῆς ζωῆς ἃ μιμοῦνται, παριάπτοντας
 γυναιζὶν μὲν ἀνδρικοὺς λόγους, ἀνδράσι δὲ γυναικῶν
καὶ οὐδὲ τούτων σπουδαίων· τοῦτο γὰρ οὐκ ἕστιν
μιμήσεως ὀρθῆς, ὥσπερ οὐδὲ τὸ δειλοῖς ῥυθμοὺς ἀνδρείων
ἢ ἀνάπαλιν διανέμειν. ἔτερον δὲ τὸ συγχεῖν τὰς ἁρμονίας
καὶ τοὺς ῥυθμοὺς πρὸς τὰ εἴδη τῶν λόγων καὶ τὰ ἀσύγκλωστα
 15 αὕτη b] αὐτῆι 19 post οὕτοι est τη, exp. m3
21 τὸν ss. m3 24 τῆς ζωῆς] τοῖσ ζώοισ 28 cf. etiam rep. 11
397b 398d 


 
συγκλώθειν, οἷον λόγοις θρηνη|τικοῖς ἁρμονίαν Δώριον f. 38r 
ἐπιφέρειν, καὶ ἀνδρικοῖς Λύδιον γοερὰν οὖσαν· δεῖν γὰρ
ἕπεσθαι τῷ μὲν λόγῳ τὴν ἁρμονίαν, τῇ δὲ ἁρμονίᾳ τὸν
ῥυθμόν καὶ εἰ μὲν ἀνδρικὸς ὁ λόγος, καὶ τὰ λοιπὰ εἶναι
τοιαῦτα πάντως, εἰ δὲ θρηνώδης, κἀκεῖνα τῆς ῥμοίας εἶναι 
δυνάμεως. καὶ ἔοικεν διὰ τούτου καὶ ταῦτα] κἀκεῖνοι διδάσκειν,
ὡς ἄρα τῶν ἁρμονιῶν κατὰ τὰ εἴδη διῃρημένων
τῆς ζωῆς οἱ ποιηταὶ χρώμενοι πάσαις ἐπὶ πάντων ἀτάκτως
δόξαν παρεῖχον, ὡς ἄρα μὴ οὔσης ἐν ταῖς ἁρμονίαις τοιαύτης
αύτης διαφορᾶς, ἀλλὰ ἁπασῶν εἰς πᾶν ἦθος ἐναρμόζεσθαι 
δυναμένων· ὡς θρηνεῖν μὲν ἰαστὶ τυχόν, ἐν δὲ συμποσίοις
διαγίγνεσθαι μιξολυδιστί. καὶ εἵλοντο λέγειν τινὲς καὶ
συγχωροῦντες εἶναι καὶ λόγων καὶ ῥυθμῶν διαφοράς, καὶ
μὴ ἂν τὸν τοῦ ἀνδρικοῦ λόγον ἁρμόσαι τῷ δειλῷ, μηδὲ
τὸν ἀνδρικὸν ῥυθμὸν γενέσθαι ἂν ἐμπρέποντα δειλῷ. γελοῖον 
γὰρ τῶν ἄκρων ταύτῃ διωρισμένων τὴν ἁρμονίαν μὴ
κατὰ ταῦτα διῃρῆσθαι καὶ ἄλλην ἄλλοις ἤθεσιν ἐμπρέπειν.
τοῦτο μὲν οὖν ὅπερ ἔφην, τὸ πάντα συγχεῖν, ἔοικεν τοῦτο
τοῖς ποιηταῖς ἐπιτιμᾶν. τὸ δὲ πρότερον, τὸ τοῖς ὑποκειμένοις
ἤθεσι καὶ εἴδεσι τῆς ζωῆς μὴ παρέχεσθαι συνᾴδοντας τοὺς 
λόγους καὶ τὰς ἁρμονίας καὶ τοὺς ῥυθμούς, εἰ καὶ ἀλλήλοις
εἴη ταῦτα μὴ ὡς ἔτυχεν συγκεκλωσμένα, διδάσκοντος ἡμᾶς
ἐστιν τὴν πάντων τούτων χρείαν καὶ σύνταξιν εἰς τὰ πράγματα
δεῖν ἀναφέρειν. τὰς γὰρ ἐννοίας ἐκείνοις ἕπεσθαι δεῖν, 
αἳ προηγουμένην ἐν τοῖς λόγοις ἔχουσι δύναμιν· | οἷς f. 
ἕπεσθαι προσήκει τὰς ἁρμονίας, ὡς ταύταις τοὺς ῥυθμούς.
Εἰ δὲ ταῦτα ἀληθῶς ἐν Νόμοις [II p. 699b sqq.] εἰρημένα
πεφωράκαμεν, δῆλον δήπουθεν, ὅτι τὸν τοῖς ὅριος
τούτοις χρώμενον τῆς ποιητικῆς καὶ διορίζοντα τὰ μέτρα
 6 καὶ ταῦτα ss. m2 8 ἀτάκτων 12 an διάγεσθαι? |
requiritur <ὃ> καὶ εἴ. λ. τινές, καὶ τ. σ. 17 possis 
 18 τοῦτο alterum non sanum; possis <διὰ> τοῦτο aut 
 25 οἷς sc. λόγοις 



 
πάντων τούτων, λόγων ἁρμονιῶν Μῶν, καὶ μάλιστα ἂν
θείμεθα κριτὴν ποιητῶν ἄριστον εἶναι, καὶ οὐχ ὥσπερ
ἔδοξέν τισιν κίβδηλον ἐκ τῶν ἐν Τιμαίῳ [p. 21c] περὶ τῶν
Σόλωνος ποιημάτων λόγων, οὓς εἰς Κριτίαν ἀνέπεμψεν τὸν
 πρεσβύτερον, ὃν ἴδει περὶ ἀνδρὸς προσήκοντος αὐτῷ λέγοντα
τὰ αἰσιώτερα λέγειν· πρὸς καὶ καὶ τὸν ἔπαινον ἐστοχάσθαι
τῆς Σόλωνος περὶ τὴν ποίησιν τῶν τε ὀνομάτων ἕνεκα καὶ
τῶν νοημάτων ἐξουσίας. τὸ γὰρ ἐλευθεριώτατον εἰναι
τῶν ποιητῶν τὴν ἐν τούτοις ἄδειαν δηλοῖ, μήτε ὀνομάτων
 ὥρας φροντίζουσαν, οἵαν οἱ πολλοὶ περὶ πλείονος ἄγοντες
βοστρυχίζουσι τοὺς στίχους, μήτε νοημάτων πέρι τῆς ποικιλίας,
οἵας ἀντεχόμενοί τινες τὸ ἦθος ἀμβλύνουσιν τὸ ἀνηγμένον
εἰς ἀρετήν. ὥστε ἐμοὶ δοκεῖ καὶ τοῦτο πρέπον ὄνομα
τῇ ἱδιότητι τῶν Σόλωνος ποιημάτων εἰς αὐτὸν ἀπορρῖψαι,
 κἂν ᾐ κριτίας ὁ κριτής. Ἀλλὰ τούτων ἱκανῶν ὄντων εἰς ταύτην τὴν ζήτησιν #x772;
ἕπεται λέγειν ἡμᾶς, τίς ὁ κατὰ Πλάτωνα ποιητὴς ἄριστος
ἂν εἴη, καὶ τίνα μὲν αὐτὸν εἰδοποιεῖ πραγματικά, τίνα δὲ
λεκτικὰ καθήκοντα. χρὴ μὲν οὖν τὴν ὡς ἀληθῶς ἐπαινετὴν
 παρ' αὐτῷ ποιητικήν, εἴτε περὶ θεῶν εἴτε περὶ δαιμόνων
λέγοι, πρὸς ἐκείνους ὁρᾶν τοὺς τύπους, οὓς αὐτὸς
39r. εἶπεν, ὑμνῳδὸν οὖσαν αὐτῶν ὡς ἀγαθοποιῶν μό|νως, ὡς
ἀμεταβλήτων ταῖς τε οὐσίαις καὶ ταῖς δυνάμεσι καὶ ταῖς
ἐνεργείαις, ὡς ἀλήθειαν συμφυᾶ ταῖς ταῖς ἀεὶ τὴν αὐτὴν
 τὴν ἐχόντων· κἂν πλάττῃ τινὰς περὶ αὐτῶν μύθους, ὥσπερ
οὖν δεῖ πλάττειν πάντως γὰρ τὸ μυθολογικὸν καὶ Πλάτων
ἀποδίδωσιν τοῖς ποιηταῖς· τὸν γὰρ ποιητήν φησιν Ρhaed.
p. 61b] , εἴπερ μέλλοι ποιητὴς εἶναι, χρὴ ποιεῖν μύθους
ἀλλ’ οὐ λόγους), ὁμοίους πλάττειν τοῖς ὑποκειμένοις,
 μὴ διὰ τῶν ἀνομοίων ἐθέλειν αὐτὰ κρύπτειν· λαμβάἐκ
 3 ἐκ τῶν] ἢ η ir.) 8 ἐλευθερώτατον, corr. b
11 τύχουσ στοίχους b) 16 ὄντων dedi pro τῶν quod 88. m3 
 17 ἡμᾶσ α ex ι)] ἡμῖν b
1 PROCTUS, ed. Kroll. 


 
νειν δὲ ἀπὸ μὲν τῶν φυσικῶν ὀνομάτων ὅσα κατὰ φύσιν,
οἷον γάμους καὶ τόκους καὶ ἐκτροφὰς τῶν γεννηθέντων καὶ
συστάσεις κατὰ φύσιν γενομένας, ἀλλ’ οὐ τερατώδεις· ἀπὸ
δὲ τῶν ἠθικῶν τὰ ἔνθεσμα καὶ ἄξια τῶν ἀεὶ τῷ καλῶ καὶ
τῷ ἀγαθῷ κεκοσμημένων, οἷον νόμον καὶ δίκην καὶ παίδων 
εἰς πατέρας τιμὰς καὶ πατέρων εἰς παῖδας παραδόσεις τῆς 
ἀρχῆς. ταῦτα γὰρ ἂν εἴη πρέποντα παραπετάσματα τῶν
θείων νοημάτων ἀπὸ τῶν μετ’ αὐτοὺς ἑλκόμενα πραγμάτων
ἐπ᾿ αὐτούς. εἰ δὲ περὶ ἡρώων ἢ ἀνθρώπων λέγοι,
ἁπάσης κρύψεως τὰ μὲν περὶ ἡρώων προσήκοντα τοῖς ἥρωσι 
ποιεῖν, ἀπάθειαν αὐτοῖς ἀπονέμοντα τὴν ἡμιθέοις πρέπουσαν,
σαν, τὰ δὲ περὶ ἀνθρώπων εἰς ἔπαινον τείνοντα τῶν ἀγαθῶν
ἀεί, καὶ κοσμοῦσαν λόγοις τὰ ἐκείνων ἔργα καὶ μιμήσει
χρωμένην τῶν τοιούτων, τὰ δὲ τῶν κακῶν ἐπιρραπίζουσαν,
ἵν᾿ ᾖ τοῖς νέοις ὠφέλιμα πρὸς ἀκρόασιν, καὶ ἐνδιατρίβουσαν
τοῖς περὶ τῶν ἀμεινόνων λόγοις, τὸ δὲ ἁπλοῦν ἀεὶ μεταδιώκουσαν
ἦθος ἀντὶ | τοῦ ποικίλου κατὰ τὴν μίμησιν. μίμησιν. f 39v 
Τὸ μὲν οὖν πραγματικὸν τῆς ποιητικῆς τοιοῦτον εἶναι δεῖ
κατ᾿ αὐτόν· τὸ δὲ λεκτικὸν κατὰ μὲν τὴν λέξιν
ταῖς διανοίαις μάλιστα μὲν ἀφηγηματικὸν εἶναι τῶν εἰρημένων 
ἐννοιῶν ἀντεχόμενον, εἰ δέ που δεῖ καὶ μιμήσεως
καὶ γὰρ τοῦτο Πλάτων διώρισεν, ὥσπερ μυθολογικόν, οὕτω
καὶ μιμητικὸν εἶναι τὸν ποιητήν), ἐξ ἀνάγκης τὴν μίμησιν
μὴ ποικιλίας μετέχειν, ἀλλ’ εἶναι τῶν ἀγαθῶν μόνων, κἄν
ποτε μιμήσηταί τινα παθαινόμενον, μήτε ἀνεπίπληκτον ἐᾶν 
μήτε ἀπολαύειν τῆς μιμήσεως· τούτοις δὲ οἰκείως καὶ μελοπολοῦντα
τὴν εἰς ἀρετὴν τείνουσαν ἁρμονίαν τιμᾶν καὶ
ταῦτῃ προσχρῆσθαι διαφερόντως· εἰ δέ ποτε τῶν ἄλλων
τινὰ παραλάβοι τῶν κακῶν τινα μιμουμένη πρὸς ὀλίγον, δή-
 6 cf. Orph. fr. 85. 86. 96 9 et 10 ἡρώων 13 κασμοῦσαν
sc. τὴν ποιητικήν 21 an δέοι? 22 cf. rep. II 392d
sqq. Χ 595b sqq. 29 παραλάβοι τῶν] παραλαβόντων | μιμουμένη
m1, sed ν in fine ss. m3 



 
λην γίνεσθαι πρὸς τὸ εἶδος ἀνιλλομένην ἐκεῖνο τῆς ἁρμονίας
ὡς οὐ σπουδαῖον, ἀλλὰ δυσχεραίνουσαν,| ἴν’ ᾖ τῇ
πολιτικῇ προσήγορος. καὶ δὴ καὶ εἰ ῥυθμοῖς χρῷτο, πρέποντας
αὐτοὺς τῇ ἀρμονίᾳ συγκλώθειν, τοὺς μὲν ἐπὶ πλέον
 ὡς σπουδάζουσαν, τοὺς δὲ ἐπ᾿ ἐλάχιστον ὡς παίζουσαν·
οὕτω γὰρ ἂν εἴη πρὸς ἑαυτὴν σύμφωνος. ὥστ᾿ εἴη ἂν ἡ
ποιητικὴ κατ᾿ αὐτὸν ἕξις μιμητικὴ διά τε μύθων καὶ λόγων
μετὰ ἁρμονιῶν καὶ ῥυθμῶν κατ’ ἀρετὴν διατιθέναι δυναμένων
τὰς τῶν ἀκουόντων ψυχάς. Τὸ μὲν οὖν τῆς ποιητικῆς ἄριστον εἶδός ἐστιν παρ’ θݲ 
αὐτῷ τοιοῦτον· ἑξῆς δὲ τούτῳ τί ποτε τὸ τέλος αὐτῆς ἐστι
παντὶ συλλογίσασθαι ῥᾴδιον. εἰ γὰρ μιμητής ἐστιν ὁ ποιητής,
 f. 40r. ὅτι μὲν οὐκ ἔχει τέλος τὴν ἡδο|νήν, ὥσπερ ὑπέλαβον
οἱ πάντα μὲν νομίζοντες πράγματα παραλαμβάνειν εἰς
 Μιν αὐτόν, πάσαις δὲ ἁρμονίαις χρῆσθαι, πάντων δὲ
ῥυθμῶν εἶναι ζηλωτήν, ἵνα ἡδυσμένην ἀποτελῇ τὴν ποίησιν,
ὅτι δ᾿ οὖν τοῦτ’ οὐκ ἀληθές, ἐν Νόμοις ΙΙ p. 667c]
ἔδειξεν οὑτωσὶ συλλογιζόμενος· ὁ ποιητὴς μιμητής· πᾶς
μιμητὴς τέλος ἔχει ὅμοιον ποιῆσαι τῷ παραδείγματι, ἄν τε
 ἥδειν μέλλῃ τινὰς ἄν τε μὴ· δῆλον ἄρα ὅτι καὶ ὁ ποιητὴς
οὐ τὸ ἥδειν ἁπλῶς ποιήσεται τέλος. ὅτι δὲ εἴπερ μέλλοι
τοιοῦτος εἶναι μιμητὴς οἷον εἴπομεν, εἰς τέλος βλέψει τὸ
ἀγαθόν, καὶ τοῦτο γνώριμον· πάσης γὰρ τῆς κατ᾿ ἀρετὴν
ἐπιτηδεύσεως, εἴτε ἐν μιμήσεσιν εἴτ’ ἄνευ μιμήσεων, οὐκ
 ἄλλο τι φήσομεν εἶναι τέλος πλὴν τοῦ ἀγαθοῦ. τοῦτο δὲ
δή τί ἐστιν, ἄξιον συνιδεῖν, ὅτι πρόδρομον εἶδος τῆς πολιτικῆς
ζωῆς, οὐκ εἰς τὸ θεωρητικὸν ἀνάγον τὴν ψυχὴν τέλος,
ἀλλ᾿ εἰς τὸ πολιτικόν· διὸ καὶ ἀναγκαῖον ἐλέγομεν εἶναι
τῷ ποιητῇ τὰ μέτρα τῶν ἐνεργειῶν ἀφοφίζειν τὸν πολιτικόν,
 ὡς τῷ στρατηγῷ καὶ ἰατρῷ καὶ ῥήτορι, τὸν δὲ οἷς ἐκεῖνος
 3 χρῶτο 6 τοὺσ δὲ — παίζουσαν im. add. m3 16 ἀποτελεῖ,
corr. b 19 ἅμοιόν <τι> Raderm. 20 exciditne 


 
διακελεύεται χρώμενον ὅροις τὸν εἰρημένον τρόπον ποιεῖν, εἰς
ἐκεῖνο φέροντα τὰ ποιήματα τὸ τέλος. ιݲ Τούτου δὲ ἡμῖν γνωσθέντος οἶμαι καὶ
εἶναι δῆλον τῶν προβληθέντων ἡμῖν εἰς ζήτησιν, τίς ποτε
ἄρα ἐστὶν ὁ ἐν τῷ παντὶ ποιητής, καὶ εἰς τίνα βλέπει καὶ 
οὗτος πολιτικὸν ὑπὲρ αὐτὸν ὄντα· καθάπερ ἄλλος ὁ ἐν τῷ
παντὶ στρατηγὸς καὶ ῥήτωρ ἄλλος καὶ ἰατρός, ὃ μὲν τὸν
κοσμικὸν πόλεμον τῷ πατρὶ συνδιακοσμῶν καὶ τὰ ἀμείνω
κρατεῖν ἀεὶ τῶν χειρόνων παρασκευάζων, μετὰ τοῦ μηδὲ 
τὴν | ἐκείνων ἀφανίζειν δύναμιν δεῖ γὰρ εἶναι κἀκεῖνα f. 40v. 
πάντως, ἱν ᾖ τὸ πᾶν ἐκ τῶν ἐναντίων), ὃ δὲ τὴν ἐν τῷ
παντὶ φύσιν δυναμῶν, ἵνα συνέχῃ τὰ σώματα πάντα, καὶ
ἀγήρων ᾖ καὶ ἄνοσον ἀεὶ τὸ πᾶν κατὰ φύσιν ἔχον, ὃ δὲ
τοῖς νοεροῖς λόγοις πείθων ταῦτα ζῆν ἃ βούλεται ὁ πολιτικὸς
ἐν τῷ παντὶ νοῦς. οὕτω γάρ που καὶ ποιητὴς ἄλλος 
ἐστὶ κοσμικός, μυθολογικὸς μόνως, μιμήματα ποιῶν τὰ ἐμφανῆ
τῶν ἀφανῶν καὶ καλῶν καλά, τῶν κατὰ νοῦν τὰ
κατὰ φύσιν, ἁρμονίαις χρώμενος, δι’ ὧν ἀρετὴν ἐν τῷ ὅλῳ
παρέχεται κρατοῦσαν, ἡττωμένην δὲ κακίαν· καὶ ῥυθμίζων
τὰς κινήσεις, ὥστε κατὰ λόγον κινεῖσθαι, καὶ μίαν ἐκ πάντων 
ζῶσαν ἀποτελῶν ἁρμονίαν καὶ ἕνα ῥυθμόν. τοῦτον
ἐγὼ τὸν ποιητὴν οὐκ ἄλλον εἶναι φαίην ἂν ἢ τὸν τοῦ μεγάλου
πολιτικοῦ μέγαν συνεργὸν καὶ παιδευτικὸν ὡς ἀληῶς
θεόν, εἰς τὸν ἐκείνου βλέποντα νοῦν. ὁ μὲν γὰρ ἐν
τῷ παντὶ πολιτικός ἐστιν ὁ μέγας ὑμνούμενος Ζεύς, παρ’ 
ᾡ καὶ αὐτὸς εἶναί φησιν τὴν πολιτικήν [leg. I 624a]· ὁ
δὲ τούτῳ μὲν συνεργὸς τῆς ἐν τῷ παντὶ πάσης τάξεως ἴν
τε ὀξείαις καὶ βαρείαις κινήσεσι καὶ ἐν βραχυπορωτέραις ἢ
μακροπορωτέραις περιόδοις οὐκ ἄλλος ἐστὶν ἢ ὁ Ἀπόλλων,
 2 φέροντα] φέρον. Possis etiam ποιεῖν εἰς ἐκ. φέφοντα π.
τὸ τ. | πρ. τὸ ΐ im. m3 3 δ]ὲ ἡμῖν — τελευ[ταῖον im. m3
(usque ad γμωσ- ir.) 13 an <καὶ> κατὰ?
κακων 


 
ποιητὴς ὢν μιμημάτων ἐναρμονίων καὶ ἐνρύθμων. ἐκείνων
δὲ ὁ μὲν στρατηγὸς ὁ μέγιστος Ἄρης, πολέμων προστάτης
θεὸς καὶ ἀνεγείρων πάντα πρὸς τὴν ἐναντίωσιν τὴν κοσμικήν·
ὁ δὲ πειθοῦς δημιουργὸς οὐκ ἄλλος ἢ ὁ Ἑρμῆς,
 δι’ ὃν καὶ δημηγοροῦσιν ἄλλοι θεοὶ κατ᾿ ἄλλους, καὶ πρὸς
πάντας ὁ Ζεὺς τὸν ἐν ἑαυτῷ προχειρίσας Ἑρμῆν· ὁ δὲ
 f. 41r. πάντα κατὰ φύσιν | ἔχοντα δεικνὺς Ἀσκληπιός, δι’ ὃν οὐ
νοσεῖ <τὸ> πᾶν, οὐ γηράσκει, τὰ στοιχεῖα οὐκ
ἀλύτων δεσμῶν. εἰ οὖν με δεῖ τὰ ἀνέξοιστα λαλεῖν, ὁ μὲν
 ποιητὴς ὅστις ἐστὶ δῆλον· κινεῖ δὲ τὰς Σειρῆνας ᾄδειν
μίαν φωνὴν ἱείσας ἴνα τόνον, ὡς ὁ ἐν τῷ δεκάτῳ
λέγει τῆς Πολιτείας μῦθος [p. 617b]· κινεῖ δὲ ὡς ὁ
[p. 36c] τοὺς τῶν θείων ψυχῶν κύκλους ἐν λόγῳ
προφερομένους ἐνρύθμους κινήσεις. πάντα δὲ ἀπὸ τῶν
 ψυχῶν ἀρξάμενα ποιήματά ἐστιν Ἀπόλλωνος ἐναρμόνια καὶ
ἔρρυθμα· καὶ εἰς τοῦτον βλέπων ὁ τῇδε ποιητὴς ὑμνείτω
μὲν θεούς, ὑμνείτω δὲ ἀγαθοὺς ἄνδρας ἔν τε μύθοις καὶ
ἄνευ μύθων, ἢ περὶ ἄλλα στρεφόμενος γιγνωσκέτω καὶ
ποιητικῆς ἁμαρτὼν καὶ Ἀπόλλωνος. Πρόκλου διαδόχου περὶ τῶν ἐν Πολιτείᾳ πρὸς
 Ὅμηρον καὶ ποιητικὴν Πλάτωνι ῤηθέντων. <Βιβλίον αݲ> Ἔωαγχος ἡμῖν ἐν τοῖς τοῦ Πλάτωνος γενεθλίοις διαλεγομένοις Α
παρέστη διασκέψασθαι, τίνα ἄν τις τρόπον ὑπέρ τε
 Ὁμήρου πρὸς τὸν ἐν Πολιτείᾳ Σωκράτη τοὺς προσήκοντας
ποιήσαιτο λόγους καὶ ἐπιδείξειεν τῇ τε φύσει τῶν πραγμάἄλλους
 5 sc. Ἑρμᾶς 8 τὸ add. b 14 an περιφερομένους?
| ἐνρύθμωσ m1, ου ss. m3 | κινεῖσθαι ει ir.) m1, ήσεισ ss.
16 ἐρρύθμια, corr. b 22 add. ex indice 23 cf. Porph. vit.
Plot. 16 Plut. qnaest. conv. 8, 1 Easeb. pr. ev. X 3 in. 


 
των καὶ τοῖς αὐτῷ <τῷ> φιλοσόφῳ μάλιστα πάντων ἀρέσκουσιν
συμφωνότατα περί τε τῶν θείων καὶ τῶν ἀνθρωπίνων
ἀναδιδάσκοντα, καὶ τὸν Πλάτωνα τῆς πρὸς ἑαυτὸν ἐξέλοι
διαφωνίας, καὶ ἀποφήνειεν ὡς ἄρα ἐκ μιᾶς ἐπιστήμης
ἅπαντα καὶ νοερᾶς ἐπιβλέψεως καὶ προαιρέσεως θεοπρεποῦς, 
ὅσα τε ἐγκωμιάζων γέγραφεν τὴν Ὁμήρου ποίησιν καὶ ὅσα
| ἐπαιτιώμενος ἔφθεγκται. καὶ γὰρ ἄν τις ἀπορήσειεν f. 41v 
εἰς ταῦτα ἀποβλέψας, εἰ μὲν ὀρθῶς ὁ Πλάτων αὐτὸν ἐλέγχειν
προὕθετο καὶ δεικνύναι τῆς προσηκούσης τοῖς πράγμασιν
ἀληθείας ἀπᾴδοντα, πῶς ἔτι δυνατὸν ἐν τοῖς ἐπιστήμοσιν 
καὶ τόνδε τὸν ποιητὴν καταλέγειν, καὶ ταῦτα τῆς περὶ τῶν
θείων γενῶν καὶ τῶν ἀεὶ ὄντων διδασκαλίας· εἰ δὲ τά τε
ἄλλα Ὁμήρῳ καὶ ταῦτα τῆς πρεπούσης ἠξίωται παραδόσεως,
πῶς ἔτι κατὰ νοῦν τὸν Πλάτωνα καὶ τὴν ἀνέλεγκτον γνῶσιν
ἐνεργεῖν συγχωρήσει τις; ἔστιν μὲν οὖν ὅπερ ἔφην καὶ 
ταῦτα σκέψεως δεόμενα, μάλιστα δὲ ἁπάντων ἐκεῖνο ἡμῖν
δοκεῖ παμπόλλην ἐξέτασιν ἀπαιτεῖν, τὸ καὶ αὐτὸν τὸν Πλάτωνα
πρὸς ἑαυτὸν ἐν τοῖς περὶ Ὁμήρου λόγοις διαμάχεσθαι.
πῶς γὰρ ἂν ἀλλήλοις συμβαίνοιεν ὅ τε ἐν τῷ Φαίδωνι
[p. 95a] λεγόμενος παρ’ αὐτῷ θεῖος ποιητὴς καὶ ὁ ἐν 
Πολιτείᾳ [X p. 597e] τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας δεικνύμενος;
οὐ γὰρ λίνον λίνῳ συνάπτειν ἐστὶν τὸ ταῦτα ἀλλήλοις
συμπλέκειν, οὐδὲ ἔστιν τις μηχανὴ τὸν αὐτὸν ἑκάτερον τιθέναι.
τὸ μὲν γὰρ ἐπέκεινα πάσης τῆς ἀνθρωπικῆς καὶ
μεριστῆς ἐπιβολῆς αὐτὸν ἐνεργήσαντα καὶ τοῖς θεοῖς ἐνιδρύσαντα 
τὴν ἑαυτοῦ νόησιν ἐπιδείκνυσιν, τὸ δὲ εἰδώλοις συνόντα
τῆς ἀληθείας καὶ πόρρω πῃ τῆς περὶ θεῶν ἐπιστήμης
πλανώμενον. ἐῶ λέγειν, ὅτι καὶ τὴν ποιητικὴν αὐτὴν τότε
μὲν ἐκ Μουσῶν κατοκωχήν τε καὶ μανίαν τιθέμενος καὶ
θεῖον τὸ ποιητικὸν γένος ἀποκαλῶν, τότε δὲ εἰδωλοποιὸν 
καὶ φανταστικὸν καὶ πολλο|στὸν ἀπὸ τῆς ἀληθοῦς γνώ- f. 42r. 
 28 Pl. Phaedr. 245a 30 εἴδωλον οἷον, corr. Raderm. 


 
σεως ἀποφαίνων δόξειεν ἂν κἀν ταῖς περὶ τῶν πραγμάτων
κρίσεσιν τῆς πρὸς ἑαυτὸν οὐκ ἀπηλλάχθαι διαφωνίας. Φέρ
οὖν ὅσα κἀνταῦθα τοῦ καθηγεμόνος ἡμῶν ἠκούσαμεν περὶ
τούτων διαταττομένου καὶ τῆς κοινωνίας τῶν δογμάτων,
 ἣν ἔχει τὰ Ὁμήρου ποιήματα πρὸς τὴν ὑπὸ τοῦ Πλάτωνος
ἐν ὑστέροις χρόνοις καθεωραμένην ἀλήθειαν, συλλαβόντες
ἐν τάξει διέλθωμεν καὶ θεωρήσωμεν πρῶτον μέν, εἴ πῃ
δυνατὸν τὰς τοῦ Σωκράτους ἀπορίας διαλύειν· δεύτερον δὲ
τὸν σκοπὸν τῆς φαινομένης ταύτης πρὸς Ὅμηρον ἀπαντήσεως·
 τρίτον δὲ αὖ τὴν τῶν Πλάτωνι δοκούντων περί
ποιητικῆς αὐτῆς καὶ Ὁμήρου μίαν καὶ ἀνέλεγκτον ἀλήθειαν
πανταχοῦ προβεβλημένην. οὕτω γὰρ ἂν ἑκάτερος ἡμῖν ἀποφανθείη
τῶν θείων κατὰ νοῦν καὶ ἐπιστήμην θεωρὸς καὶ
περὶ τῶν αὐτῶν ἀμφότεροι τὰ αὐτὰ διδάσκοντες καὶ ὡς
 ἀφ’ ἑνὸς θεοῦ προεληλυθότες καὶ μίαν συμπληροῦντες σειράν,
τῆς αὐτῆς περὶ τῶν ὄντων ἀληθείας ὑπάρχοντες
ἐξηγηταί.
Περὶ τοῦ τρόπου τῆς τῶν θείων μύθων διασκευῆς
παρὰ τοῖς θεολόγοις αἰτίων ἀποδόσεις καὶ λύσεις τῶν
 πρὸς αὐτοὺς ἐπιστάσεων. Γα μὶν δὴ προκείμενα τοιαῦτα ἄττα ἐστίν, περὶ ὧν Β 
ποιήσομαι τοὺς λόγους. δεῖ δὲ ὅπερ ἔφην ὑμᾶς μὲν καὶ
τούτων αἰτιᾶσθαι τόν τε Πλάτωνα αὐτὸν καὶ τὸν ἐκείνου
ζηλωτὴν καί, ὡς ἂν ἐγὼ φαίην, ἱεροφάντην· ἐμὲ δὲ τὸν
 λέγοντα πειρᾶσθαι πάντα ἀκριβῶς ὑμῖν εἰς δύναμιν τὰ τότε
ῥηθέντα διαμνημονεῦσαι καὶ ὅσα καὶ ὕστερον ἡμᾶς περὶ
τῶν αὐτῶν διασκοπουμένους ἐπεκδιδάσκειν ἐκεῖνος ἠξίωσεν.
 2 διαφωνίας] φωνίασ im. m3, post α prius erasum σ
4 διαττατομένου 7 θεωρήσομεν 10 τῶν] τῶ ι 23 Syrianum
dicit cf. 8 27 διασκοπουμένοισ, corr. b 


 
ἐπεὶ δὲ πρὸ τῶν ἄλλων ἁπάν|των ὁ Σωκράτης αἰτιᾶται f. 42v 
τὸν τῆς μυθοποιΐας τρόπον, καθ’ ὃν Ὅμηρός τε καὶ Ἡσίοδος
τοὺς περὶ θεῶν παρέδοσαν λόγους, καὶ πρὸ τούτων
Ορφεύς καὶ εἰ δή τις ἄλλος ἐνθέῳ στόματι γέγονεν τῶν
ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτως ἐχόντων ἐξηγητής, ἀνάγκη 
δήπου καὶ ἡμᾶς, πρὶν τοὺς περὶ τῶν καθ’ ἕκαστα δογμάτων
ἀνασκεψώμεθα τῆς θεωρίας τύπους, αὐτὴν τὴν τῶν Ὁμηρικῶν
μύθων διάθεσιν προσήκουσαν ἐπιδεῖξαι τοῖς πράγμασιν,
ὧν δὴ καὶ παρέχονται τὴν ἔνδειξιν. πῶς γὰρ δὴ ταῦτα,
φαίη τις ἄν, τὰ πόρρω τοῦ ἀγαθοῦ καὶ τοῦ καλοῦ καὶ τῆς 
τάξεως ἀποπλανώμενα καὶ αἰσχρὰ καὶ ἔκθεσμα τῶν ὀνομάτων
πρέποντα ἂν γένοιτό ποτε τοῖς κατ᾿ αὐτὸ τὸ ἀγαθὸν
τὴν ὕπαρξιν λαχοῦσιν καὶ τῷ καλῷ συνυφεστηκόσιν, καὶ
ἐν οἶς ἡ τάξις πρώτως ἐστὶν καὶ ἀφ’ ὧν πάντα τὰ ὄντα
μεστὰ μὲν καλλονῆς, μεστὰ δὲ τῆς ἀχράντου δυνάμεως ἀνεφάνη. 
πῶς οὖν τοῖς τοιούτοις ἐφαρμόζει τὰ τῆς τραγικῆς
τερατολογίας ἀναπεπλησμένα καὶ τοῖς ἐνύλοις συνυπάρχοντα
φαντάσματα, τῆς τε ὅλης δίκης καὶ τοῦ θείου νόμου στερόμενα·
μὴ γὰρ οὐκ ᾖ θεμιτὸν τὰ τοιάδε ταῖς πάντων τῶν ὄντων
ἐξῃρημέναις τῶν θεῶν ὑποστάσεσιν προσφέρειν, μοιχείας 
λέγω καὶ κλοπὰς καὶ ἀπ᾿ οὐρανοῦ ῥίψεις καὶ πατέρων ἀδικίας
καὶ δεσμοὺς καὶ ἐκτομάς, καὶ ὅσα ἄλλα παρά τε Ὁμήρῳ
θρυλεῖται καὶ τοῖς ἄλλοις ποιηταῖς. ἀλλ᾿ ὥσπερ αὐτοὶ χωριστοὶ
τῶν ἄλλων ὄντες οἱ θεοὶ τῷ ἀγαθῷ συνήνωνται καὶ 
οὐδὲν | εἰς αὐτοὺς παρεισδύεται τῶν χειρόνων, ἀλλ’ εἰσὶν εἰσὶν f. 43r
ἀμιγεῖς πρὸς πάντα καὶ ἄχραντοι καθ’ ἕνα ὅρον καὶ μίαν
τάξιν ἑνοειδῆ προϋπάρχοντες, οὕτω καὶ τοὺς περὶ αὐτῶν
λόγους προσήκει τὰ ἐξαίρετα τῶν ὀνομάτων καὶ τὰ νοῦ
πλήρη καὶ τὰ ἀπεικάζεσθαι δυνάμενα κατὰ τὴν οἰκείαν τάξιν
πρὸς τὴν ἐκείνων ἄρρητον ὑπεροχὴν ἐπ᾿ αὐτοὺς ἀνα- 
 1 πρὸσ, corr. b 6 πρὶν τοὺς] πρὸ τοῦσ, post πρὸ ss.
τοῦ (unde ἀνασκέψασθαι b) 9 παρέχεται 


 
 πέμπειν. καὶ δεῖ καὶ τὰς τῆς ψυχῆς ἐπιβολὰς καθαρεύειν
μὲν τῶν ὑλικῶν φαντασμάτων ἐν ταῖς περὶ τοῦ θείου μυστικαῖς
νοήσεσιν, ἀποσκευάζεσθαι δὲ ἅπαν τὸ ἀλλότριον καὶ
κάτωθεν ἀπὸ τῆς ἀλογίας ὁρμώμενον δόξασμα, μικρὰ δὲ
πάντα πρὸς τὴν ἄχραντον τῶν θεῶν ὑπερβολὴν ἡγεῖσθαι,
καὶ μόνῳ τῷ λόγῳ λόγῳ πιστεύειν καὶ τοῖς κρείττοσιν τοῦ
νοῦ θεάμασιν εἰς τὴν περὶ αὐτῶν ἀλήθειαν. μὴ οὖν λεγέτω
τις ἡμῖν τοιαῦτ’ ἄττα περὶ τῶν θεῶν, οἷα καὶ περὶ
ἀνθρώπων ἁρμόσει λέγειν, μηδὲ τὰ τῆς ἀλογίας τῆς ἐνύλου
 παθήματα τοῖς τοῦ νοῦ καὶ τῆς νοερᾶς οὐσίας καὶ ζωῆς
ὑπερηπλωένοις ἐπιχειρείτω προσάγειν· οὐ γὰρ ἐοικότα φανεῖται
τὰ σύμβολα ταῦτα ταῖς ὑπάρξεσι τῶν θεῶν. δεῖ δὲ
ἄρα τοὺς μύθους, εἴπερ μὴ παντάπασιν ἀποπεπτωκότες
ἔσονται τῆς ἐν τοῖς οὖσιν ἀληθείας, ἀπεικάζεσθαί πως τοῖς
 πράγμασιν, ὧν ἀποκρύπτειν τοῖς φαινομένοις παραπετάσμασιν
τὴν θεωρίαν ἐπιχειροῦσιν. ἀλλ’ ὥσπερ αὐτὸς ὁ Πλάτων
 f. 43v. πολλαχῇ διά τινων εἰκόνων | τὰ θεῖα μυστικῶς ἀναδιδάσκει,
καὶ οὔτε σἶσχος οὐδὲν οὔτε ἀταξίας ἔμφασις οὔτε
ἔνυλον καὶ ταραχῶδες φάντασμα παρεμπίπτει τοῖς μύθοις,
 ἀλλ᾿ αὐτὰ τὰ περὶ θεῶν νοήματα ἄχραντα ἀποκέκρυπται,
προβέβληται δὲ αὐτῶν οἷον ἀγάλματα ἐμφανῆ τοῖς ἔνδον
ἀπεικασμένα ὁμοιώματα τῆς ἀπορρήτου θεωρίας, οὕτως ἄρα
καὶ τοὺς ποιητὰς ἴδει καὶ αὐτὸν Ὅμηρον, εἰ τοῖς θεοῖς
προσήκοντας μύθους ἔπλαττον, τὰς μὲν πολυειδεῖς ταύτας
 συνθέσις καὶ διὰ τῶν ἐναντιωτάτων τοῖς πράγμασιν ὀνομάτων
συμπληρουμένας ἀποδοκιμάζειν, τὰς δὲ τοῦ καλοῦ
καὶ τοῦ ἀγαθοῦ στοχαζομένας προϊσταμένους διὰ τούτων
ἅμα μὲν ἀποκλείειν τοὺς πολλοὺς τῆς μηδὲν αὐτοῖς προσηκούσης
τῶν θείων γνώσεως, ἅμα δὲ εὐαγῶς περὶ τοὺς θεοὺς
 χρῆσθαι τοῖς μυθικοῖς πλάσμασιν. ταῦτ᾿ ἐστίν, ἃ καὶ ὁ
 1 δεῖ b] δὴ 8 τοιαῦτα τὰ. corr, Raderm. 18 an οὔτε
<τι>? 22 ἀπεικασμένα cf. Schneider ad rep. 473c | ἀπορήτου 

 
Σωκράτης οἶμαι τῇ τε Ὁμήρου μυθοποϊᾳ καὶ τοῖς ἄλλοις
ἀπιπλήττει ποιηταῖς, <καὶ> ἕτερός τις ἴσως ἄν ἐκγκαλέσειεν,
ταῖς φαινομέναις τῶν ἀνομάτων τερατολογίαις οὐκ ἀρεσκό-
μενος. καὶ δὴ διαφερόντως οἱ καθ’ ἡμᾶς ἄνθρωποι τοῖς
παλαιοῖς μύθοις ἐπιτιμᾶμ εἰώθασιν, ὡς πολλῆς μὲν εὐχερείας 
ἐν ταῖς περὶ θεῶν δόξαις, πολλῆς δὲ ἀτόπου καὶ
πλημμελοῦς φαντασίας αἰτίοις γεγονόσιν καὶ οὐδὲν ἀλλ’ ἤ
πρὸς τὴν παροῦσαν τοὺς πολλοὺς δεινὴν καὶ ἄτακτον σύγχυσιν
τῶν ἱερῶν θεσμῶν συνεληλακόσιν. Ἡμιῖς δὲ πρὸς 
μὲν τούτους οὐ πολλοῦ δεησόμε|θα λόγου τοὺς τῆς περὶ f. 44 r. 
<τὸ> θεῖον πλημμελείας αἰτιωμένους τὴν τῶν μύθων παρα-
δοχήν· πρῶτον μὲν ὅτι τοὺς διὰ τὰ φαινόμενα πλάσματα
τῆς περὶ τοὺς κρείττους ἡμῶν κατολιγωρήσαντας θεραπείας
οὔτε τὸν σκοπὸν τῆς μυθοποιίας οὔτε τὴν δύναμιν
ἐγνωκότας εἰς ταύτην ὑπενηνέχθαι τὴν ἀλόγιστον καὶ Γιγαντικὴν 
ἀνοσιουργίαν συμβέβηκεν. εἰ γὰρ οἱ μὲν μῦθοι τὴν
προβεβλημένην αὐτῶν ἅπασαν σκευὴν ἀντὶ τῆς ἐν ἀπορρή-
τοις ἱδρυμένης ἀληθείας προεστήσαντο καὶ χρῶνται τοῖς
φαινομένοις παραπετάσμασι τῶν ἀφανῶν τοῖς πολλοῖς καὶ
ἀγνώστων διανοημάτων (καὶ τοῦτό ἀστιν, ὅ μάλιστα ἐξαίρτον 
αὐτοῖς ἀγθὸν ὑπάρχει, τὸ μηδὴν τῶν ἀληθῶν εἰς τοὺς
βεβήλους ἐκφέρειν, ἀλλ’ ἴχνη τινὰ μόνον τῆς ὅλης μυστα-
γωγίας προτείνειν τοῖς ἀπὸ τούτων εἰς τὴν ἄβατον τοῖς
πολλοῖς θεωρίαν περιάγεσθαι πεφυκόσιν), οἱ δὲ ἀντὶ μὲν τοῦ
ζητεῖν τὴν ἐν αὐτοῖς ἀλήθειαν τῷ προσχήματι μόνῳ χρῶνται 
τῶν μυθικῶν πλασμάτων, ἀντὶ δὲ τῆς καθάρσεως τοῦ νοῦ
ταῖς φανταστικαῖς ἐφέπονται καὶ μορφωτικαῖς ἐπιβολαῖς, τίς
μηχανὴ τοὺς μύθους αἰτιάσθαι τῆς τούτων παρανομίας,
ἀλλ’ οὐκ ἀκείνους τοὺς κακῶς τοῖς μύθοις χρωμένους τῆς
περὶ αὐτοὺς πλημμελείας. ἔπειθ’ ὅτι καὶ ἐκ τῶν ἔλλων 
 7 ex ἀλλὴ (post η ras.) fecit ἄλλ’ ἤ m 3 | Christianismum
dicit 8 δεινὴν] acc. et ει ir. a m3 10 τοὺς] τοῦ
13 κατολιγορήσαντας (η ex ι) 17 αυτῶν m1 ἑ praemisit m3 

 
ἀπάντων, ὅσα δὴ σεμνὰ καὶ τίμια δοκεῖ διαφερόντως εἶναι
καὶ αὐτοῖς ἐνιδρυμένα τοῖς θεοῖς καὶ ὑπ᾿ αὐτῶν παραγόμενα,
 f. 44v. μενα, τοὺς πολλοὺς βλαπτο|μένους ὁρῶμεν, καὶ οὐ διὰ
ταῦτα τὴν ἐκείνων αἰτιώμεθα γένεσιν, ἀλλὰ τὴν τούτων
 ἀνόητον τῆς ψυχῆς ἔξιν. τίς γὰρ οὐκ ἂν συνομολογήσελεν
τά τε μυστήρια καὶ τὰς τελετὰς ἀνάγειν μὲν ἀπὸ τῆς ἐνύλου
καὶ θνητοειδοῦς ζωῆς τὰς ψυχὰς καὶ συνάπτειν τοῖς θεοῖς,
ἀφανίζειν δὲ ἅπασαν τὴν ἐκ τῆς ἀλογίας παρεισδυομένην
ταραχὴν ταῖς νοεραῖς ἐλλάμψεσιν, ἐξωθεῖν δὲ τὸ ἀόριστον
 καὶ τὸ σκοτεινὸν τῶν τελουμένων τῷ φωτὶ τῶν θεῶν; ἀλλ
ὅμως οὐδὲν παραιρεῖται τοὺς πολλοὺς τὸ μὴ οὐχὶ καὶ ἐκ
τούτων παντοίας ὑπομένειν διαστροφάς, καὶ τοῖς ἐκ τούτων
ἀγαθοῖς καὶ ταῖς δυνάμεσιν κατὰ τὴν οἰκείαν ἔξιν ἐπὶ τὸ
χεῖρον χρωμένους ἀφίστασθαι μὲν τῶν θεῶν καὶ τῆς ὄντως
 ἱερᾶς θρῃσκείας, φέρεσθαι δὲ εἰς τὴν ἐμπαθῆ καὶ ἀλόγιστον
ζωήν. ὅστις οὖν ἡμῶν αἰτιᾶται τοὺς μύθους τῆς δεινῆς
ταύτης καὶ πλημμελοῦς τῶν παλαιῶν νομίμων συγχύσεως,
καὶ τῶν μυστηρίων αἰτιάσθω τὴν ἔκφανσιν καὶ τῶν τελετῶν
τὴν εἰς ἀνθρώπους πάροδον. καὶ τί δεῖ περὶ τούτων λέγειν;
 ἀλλὰ καὶ αὐτὴν ἐξέσται τὴν δημιουργίαν αἰτιᾶσθαι τοῦ παντὸς
καὶ τὴν τάξιν τῶν ὅλων καὶ πρόνοιαν τῶν τῇδε πάντων,
διότι δὴ καὶ τοῖς ἐκ τούτων ἐνδιδομένοις οἱ δεχόμενοι
χρῶνται κακῶς. ἀλλ᾿ οὔτε τοῦτα ὅσια φαίην ἂν οὔτε τὴν
κατὰ τῶν μύθων διαβολὴν ἀπὸ τυ τῶν πολλῶν παραφορᾶς
 δικαίαν ἄξιον ἡγεῖσθαι. οὐ γὰρ ἐκ τῶν διαστρόφως χρωμένων
τὴν τῶν πραγμάτων ἀρετήν τε καὶ κακίαν κριτέον,
ἀλλ᾿ ἀπὸ τῆς οἰκείας ἔκαστα φύσεως καὶ τῆς ἐν αὐτοῖς
f. 45r. ὀρθότητος δοκιμάζειν προσήκει. ταῦτά τοι καὶ ὁ Ἀθηναῖος
ξένος [leg. I 646a sq.] οὐδὲ αὐτὴν ἐκβάλλειν
 5 συνομολογήελεν 9 ἐλλάμψεσιν] λ prius ins. m3
16 αἰτιᾶται 17 post πλημμελοῦσ est ἐν, ezp. m3 | in τῶν
acc. et ν ss. m3 


 
οἴεται χρῆναι τὴν μέθην τῆς εὖ διοικουμένης πόλεως διὰ
τὴν τῶν πολλῶν ἄσκοπον καὶ ἀόριστον περὶ αὐτὴν φοράν,
ἀλλ᾿ ἀπὸ τῆς ἐναντίας χρήσεως τῆς ὀρθῆς καὶ ἔμφρονος
μεγάλην μοῖραν καὶ ταύτην εἰς παιδείαν συμβάλλεσθαί φησιν.
καίτοι φαίη τις ἂν καὶ τὴν μέθην διαφθείρειν τά τε 
σώματα καὶ τὰς ψυχὰς τῶν χρωμένων· ἀλλ’ οὐχ ὅ γε νομοθέτης
διὰ ταῦτα τῆς προσηκούσης αὐτὴν ἀξίας παραιρεῖται
καὶ τῆς πρὸς ἀρετὴν συντελείας. οὔτ’ οὖν ἡ μέθη φευκτὸν
διὰ τοὺς πολλοὺς καὶ ἀπαιδεύτως αὐτὴν καὶ ἀμούσως μεταδιώκοντας,
οὔτε αἱ τελεταὶ καὶ αἱ τῶν μυστηρίων δυνάμεις 
διὰ τὴν τῶν δεχομένων μοχθηρίαν κατηγορίας ἄξιαι τοῖς
ἔμφροσιν, οὔτε οἱ μῦθοι διὰ τὴν τῶν εἰκῇ καὶ ἀλόγως
αὐτοῖς χρωμένων διαστροφὴν βλαβεροὶ τοῖς ἀκούουσιν ἂν 
νομίζοιντο δικαίως, ἀλλ’ ἐν ἅπασι τούτοις τὴν τῶν μεταχειριζομένων
αἰτιατέον πλημμελῆ καὶ ἀνόητον ἕξιν, δι᾿ ἣν 
καὶ τοῖς τοῦ ἀγαθοῦ στοχαζομένοις ἐπὶ τὸ χεῖρον χρώμενοι
τοῦ προσήκοντος αὐτοῖς τέλους ἀποτυγχάνουσιν. Εἰ δέ
τις τὴν προφαινομένην αἰτιᾶται τῆς μυθοποιΐας αἰσχρότητα
καὶ τὸ τῶν ὀνομάτων φορτικὸν καὶ διὰ ταῦτα τῆς πρεπούσης
αὐτὸν ἀποστερεῖ τῶν θείων μιμήσεως ἅπας γὰρ δήπου 
μιμητὴς διὰ τῶν φύσει προσηκόντων τοῖς παραδείγμασιν
ἀπεικονίζεται τὴν ἐκείνων ἰδέαν, ἀλλ’ οὐ διὰ τῶν ἐναντιωτάτων
καὶ πόρρω τῆς τῶν ἀρχετύπων οὐσίας καὶ | δυνάμεως f. 45v. 
βεβλημένων), πρῶτον μὲν διαιρετέον οἶμαι τὰς τῶν
μύθων προαιρέσεις καὶ χωρὶς ἀφοριστέον τούς τε παιδευτικοὺς 
λεγομένους καὶ τοὺς ἐνθεαστικωτέρους καὶ πρὸς τὸ
πᾶν ἀποβλέποντας μᾶλλον ἢ τὴν τῶν ἀκουόντων ἕξιν·
ἔπειτα διακριτέον τὰς τῶν χρωμένων αὐτοῖς ζωάς, καὶ τὰς
μὲν νεαροπρεπεῖς καὶ ἐν ἤθεσιν ἁπαλοῖς τρεφομένας θετέον,
 2 τὴν — ἄσκοπον] τὸν ο ir.) — σκοπὸν 6 τῶν] ν ss.
m3 uv. 13 διαστροφων m1, ὴ ss. m3 17 τυγχάνουσιν
18 φαινομένην m1, προ ss. m3 20 αὐτῶν | ἀπεστέρει m1,
corr. m3 

 
τὰς δὲ ἀνεγείρεσθαι πρὸς νοῦν δυναμένας καὶ πρὸς τὰ ὅλα
γένη τῶν θεῶν καὶ τὰς διὰ πάντων προόδους τῶν ὄντων
καὶ τὰς σειρὰς καὶ τὰς ἀποτελευτήσεις τὰς ἄχρι τῶν ἐσχά-
των ἀνατείνεσθαι σπευδούσας. καὶ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον
 τάς τε τῶν μύθων ἰδίας διαστήσαντες ἀπ’ ἀλλήλων καὶ τὰς
τῶν ὑποδεχομένων αὐτοὺς ἐπιτηδειότητας, τὸ μὲν μήτε πρὸς
παιδείαν συντελεῖν τοῦς μύθους τούτους, οὕς Ὅμηρός τε
καὶ Ἡσίοδος ἐγραψάτην, μήτε τοῖς νέοις προςήκειν αὐτῶν
τὴν ἀκρόασιν συγχωρῶμεν τοῖς λέγουσιν· ὅτε δὲ τῇ φύσει
 τῶν ὅλων ἕπονται καὶ τῇ τάξει τῶν ὄντων καὶ τοὺς ἀν-
άγεσθαι δυναμένους εἰς τὴν τῶν θείων πραγμάτων περιωπὴν
αὐτοῖς συνάπτουσιν τοῖς ὄντως οὖσιν, τοῦτο προστιθῶμεν.
κατιδόντες γὰρ οἱ τῆς μυθοποιΐας πατέρες, ὅτι καὶ ἡ φύσις
εἰκόνας δημιουργοῦσα τῶν ἀΰλων καὶ νοητῶν εἰδῶν καὶ
 τόνδε τὸν κόσμον ποικίλλουσα τοῖς τούτων μιμήμασιν τὰ
μὲν ἀμέριστα μεριστῶς ἀπεικονίζεται, τὰ δὲ αἰώνια διὰ τῶν
κατὰ χρόνον προϊόντων, τὰ δὲ νοητὰ διὰ τῶν αἰσθητῶν,
ἐνύλως τε τὸ ἄϋλον ἀποτυποῦται καὶ διαστατῶς τὸ ἀδιάστα-
 f. 46r. τον καὶ διὰ μεταβο|λῆς τὸ μονίμως ἱδρυμένον, ἑπομένως
 τῇ τε ξύσει καὶ τῇ προόδῳ τῶν φαινομένως ὅντων καὶ
εἰδωλικῶς, εἰκόνας καὶ αὐτοὶ πλάττοντες ἐν λόγοις φερο-
μένας τῶν θείων τοῖς ἐναντιωτάτοις καὶ πλεῖστον ἀφεστη-
κόσιν τὴν ὑπερέχουσαν τῶν παραδειγμάτων ἀπομιμοῦνται
δύναμιν, καὶ τοῖς μὲν παρὰ φύσιν τὸ ὑπὲρ φύσιν αὐτῶν 
 ἐνδείκνυνται, τοῖς δὲ παραλόγοις τὸ παντὸς λόγου θειότερον,
τοῖς δὲ φανταζομένοις ὡς αἰσχροῖς τὸ παντὸς μεριστοῦ
κάλλους ὑπερηπλωμένον· καὶ οὕτω δὴ κατὰ λόγον τὸν εἰ-
κότα τῆς ἐκείνων ἡμᾶς ἀναμιμνήσκουσιν ἐξῃρημένης ὑπεροχῆς.
πρὸς δὲ αὖ τούτοις καθ’ ἑκάστην τάξιν θεῶν ἄνωθεν ἄχρι
 4 ἐνἀνατείνεσθαι, exp. et spir. in a pos m3 6 μὲν ss.
m3 10 ὅλων οδων 12 τῆς m1, οῖ ss. m3 15 ποικίλουσα
19 ἱδρυομένον corr. m3 25 ἐνδείκνυται m1, ν ins. m2
29 θεῶν exp. m3 


 
τῶν τελευταίων ὑφιζάνουσαν καὶ διὰ πάντων ἐπεξιοῦσαν τῶν
ἐν τοῖς οὖσιν γενῶν ἔξεστιν θεᾶσθαι τῶν σειρῶν αποτελευτήσεις
τοιαύτας ἰδιότητας προστησαμένας, ὁποίας οἱ μῦθοι
τοῖς θεοῖς αὐτοῖς ἀπονέμουσιν, καὶ τοιούτων πραγμάτων
ὑποστατικὰς καὶ συνεκτικάς, δι᾿ οἵων ἐκεῖνοι τὴν περὶ τῶν 
πρωτίστων ἀπόρρητον θεωρίαν κατέκρυψαν. τὰ γὰρ ἔσχατα
τῶν δαιμονίων γενῶν καὶ περὶ τὴν ὕλην στρεφόμενα τῆς
τε τῶν κατὰ φύσιν δυνάμεων παρατροπῆς καὶ τῆς αἰσχρότητος
τῶν ἐνύλων καὶ τῆς εἰς τὴν κακίαν παραφορᾶς καὶ
τῆς ἀτάκτου καὶ πλημμελοῦς προέστηκεν κινήσεως. δεῖ γὰρ 
εἶναι καὶ ταῦτα ἐν τῷ παντὶ καὶ συμπληροῦν τὴν ποικιλίαν
τῆς ὅλης διακοσμήσεως, καὶ τῆς παρυποστάσεως | αὐτῶν f 46v. 
καὶ τῆς στάσεως καὶ τῆς διαμονῆς ἐν τοῖς ἀΐδίοις γένεσιν
περιέχεσθαι τὴν αἰτίαν. ἃ δὴ καὶ οἱ τῶν ἱερῶν θεσμῶν
ἡγεμόνες κατανοήσαντες περιόδοις ὡρισμέναις ἔταξαν γέλωτά 
τε καὶ θρήνους ἐπιτελεῖσθαι, τοῖς τοιούτοις γένεσιν ἀφοσιούμενοι
καὶ τῆς ὅλης περὶ τὸ θεῖον ἁγιστείας τὴν προσήκουσαν
μοῖραν ἀποκληρώσαντες. ὥσπερ οὖν ἡ τῶν ἱερῶν τέχνη κατανείμασα
δεόντως τὴν σύμπασαν θρῃσκείαν τοῖς θεοῖς καὶ τοῖς
τῶν θεῶν ὀπαδοῖς, ἵνα μηδὲν ἄμοιρον τῆς ἐπιβαλλούσης 
θεραπείας ἀπολείπηται τῶν ἀϊδίως ἑπομένων τοῖς θεοῖς,
τοὺς μὲν ταῖς ἁγιωτάταις τελεταῖς καὶ τοῖς μυστικοῖς συμβόλοις
βόλοις προσάγεται, τῶν δὲ τοῖς φαινομένοις παθήμασιν
προκαλεῖται τὰς δόσεις διὰ δή τινος ἀρρήτου συμπαθείας,
οὕτως ἄρα καὶ οἱ τῶν τοιῶνδε μύθων πατέρες εἰς πᾶσαν
ὡς εἰπεῖν ἀποβλέψαντες τὴν τῶν θείων πρόοδον καὶ τοὺς
μύθους εἰς ὅλην ἀνάγειν σπεύδοντες τὴν ἀφ’ ἑκάστου προϊοῦσαν
σειρὰν τὸ μὲν προβεβλημένον αὐτῶν καὶ εἰδωλικὸν
ἀνάλογον ὑπεστήσαντο τοῖς ἐσχάτοις γένεσιν καὶ τῶν τελευταίων
καὶ ἐνύλων προεστηκόσι παθῶν, τὸ δὲ ἀποκεκρυμμένον
καὶ ἄγνωστον τοῖς πολλοῖς τῆς ἐν ἀβάτοις ἐξῃρημένης
 17 ἀγιστίασ 27 προϊοῦσαν — μὲν im. m3 31 ἐν ἀβάτοισ
exp. m3 (??) | ἐξηρημένησe 


 
τῶν θεῶν οὐσίας ἐκφαντικὸν τοῖς φιλοθεάμοσιν τῶν ὄντων
ταρέδοσαν. καὶ οὕτω δὴ τῶν μύθων ἕκαστος δαιμόνιος
μέν ἐστιν κατὰ τὸ φαινόμενον, θεῖος δὲ κατὰ τὴν ἀπόρρητον
θεωρίαν. Εἰ δὴ ταῦτα ὀρθῶς εἴπομεν, οὔτε τοὺς Ὁμηρικοὺς μύθους
 f. 47r. θους διὰ ταῦτα τῆς πρὸς τὰ πράγμα|τα τὰ ὄντως ὄντα
οἰκειότητος παραιρεῖσθαι προσήκει, διότι μὴ πρὸς παιδείαν
ἡμῖν συντελοῦσιν τῶν νέων (οὐ γὰρ παιδευτικὸν τῶν τοιούτων
ἐστὶ μύθων τὸ τέλος, οὐδὲ εἰς τοῦτο βλέποντες αὐτοῦς
 οἱ μυθοπλάσται παρέδοσαν), οὔτε τοὺς παρὰ τῷ Πλάτωνι
γεγραμμένους εἰς τὴν αὐτὴν ἰδέαν ἀναπέμπειν τοῖς
ἐνθεαστικωτέριος, ἀλλὰ χωρὶς ἑκατέρους ἀφορίζειν· καὶ τοὺς
‘ὲν φιλοσοφωτέρους τίθεσθαι, τοὺς δὲ τοῖς ἱερατικοῖς θεσμοῖς
προσήκοντας καὶ τοὺς τοὺς μὲν νέοις ἀκούειν πρέποντας,
 τοὺς δὲ τοῖς διὰ πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς ἄλλης παιδείας ὀρθῶς
ἠγμένοις καὶ εἰς τὴν τῶν τοιῶνδε μύθων ἀκρόασιν
ὥσπερ ὄργανόν τι μυστικὸν ἱδρῦσαι τὸν τῆς ψυχῆς νοῦν
ἐφιεμένοις. ἀλλ᾿ ὁ μὲν Σωκράτης καὶ ταῦτα ἱκανῶς ἐνδείκνυται
τοῖς συνορᾶν δυναμένοις, καὶ ὅτι τῆς Ὁμήρου
 μυθοποιΐας ὡς μήτε παιδευτικῆς μήτε τοῖς τῶν νέων ἀπλάστοις
καὶ ἀβάτοις ἤθεσιν συναρμοζομένης ἀπιλαμβάνεται,
καὶ ὡς τὸ ἀπόρρητον αὐτῆς καὶ κρύφιον ἀγαθὸν μυστικῆς
τινος δεῖται καὶ ἐνθεαστικῆς νοήσεως. οἱ δὲ πολλοὶ τῶν
 Σωκρατικῶν λόγων οὐκ ἐπῃσθημένοι πόρρω ποι τῆς τοῦ
 φιλοσόφου διανοίας ἀποπεπτωκότες διαβάλλουσιν ἅπαν τὸ
τολοῦτον τῶν μύθων εἶδος. Τί δὴ οὖν φησιν ὁ Σωκράτης περὶ αὐτῶν, ἄξιον ἀκούειν,
καὶ δι’ ἣν αἰτίαν ἀποσκευάζεται τὴν τοιάνδε μυθολογιαν.
ὁ γὰρ νέος οὐχ οἷός τε κρίνειν ὅτι τε ὑπόνοια καὶ ὃ
 μή, ἀλλ᾿ ὅσ’ ἂν τηλικοῦτος ὢν λάβῃ ἐν ταῖς δόξαις,
 7 παραιρεῖσθαι im. m2 15 τοῖς] οἱσ 17 τι] τινα
30 ὅσ᾿ ex ὁσ m3] ἃ Pl. 


 
δυσέκνιπτά τε καὶ ἀμετάστατα | φιλεῖ γίνεσθαι, f. 47v 
ὧν δὴ ἴσως ἕνεκα περὶ παντὸς ποιητέον ἃ πρῶτα
ἀκούουσιν, ὅτι κάλλιστα μεμυθολογημένα πρὸς ἀρετὴν
ἀκούειν ΙΙ p. 378d] . εἰκότως ἄρα τοὺς Ὁμηρικοὺς
μύθους οὐκ εὖ μεμιμῆσθαι λέγομεν τὸ θεῖον· οὐ γὰρ πρὸς 
ἀρετὴν καὶ παιδείαν οὐδὲ τὴν ὀρθὴν τῶν νέων ἀγωγὴν
συντελοῦσιν τοῖς νομοθέταις, ἀλλὰ ταύτῃ μὲν οὐδὲν ἐοικότες
φαίνονται τοῖς οὖσιν, οὐδ’ ἂν πρέποιεν τοῖς τῆς πολιτικῆς
ἐπιστήμης προΐσταμένοις, τρόπον δὲ ἄλλον συναρμόζονται
τοῖς θεοῖς καὶ ἀνάγουσιν εἰς τὴν ἐκείνων θεωρίαν τοὺς εὖ 
πεφυκότας· καὶ τὸ ἀγαθὸν αὐτῶν ἐστιν οὐ παιδευτικὸν ἀλλὰ
μυστικόν, οὐδὲ νεαροπρεποῦς ἕξεως ἀλλὰ πρεσβυτικῆς στοχαζόμενον.
δηλοῖ δέ που καὶ τοῦτο ὁ Σωκράτης λέγων, ὅτι
δι᾿ ἀπορρήτων ἀκούειν ὡς ὀλιγίστους πρέπει τῶν
τοιούτων μύθων, θυσαμένους οὐ χοῖρον ἀλλά τι μέγα 
καὶ ἄπορον θῦμα [p. 378a]. πολλοῦ ἄρα δεῖ κατὰ
πολλῶν δόξαν ἀτιμάζειν τὸν τρόπον τοῦτον τῆς μυθοποιΐας,
<ὅτε> ταῖς τε ἁγιωτάταις τῶν τελετῶν καὶ τοῖς τελειοτάτοις.
τῶν μυστηρίων σύστοιχον αὐτῆς ἀποφαίνεται τὴν ἀκρόασιν
ὑπάρχειν. τὸ γὰρ μετὰ θυσιῶν καὶ τούτων τῶν μεγίστων 
καὶ τελεωτάτων ἐν ἀπορρήτῳ χρῆναι τοὺς τοιούτους μύθους
ἐκφαίνεσθαι μυσταγωγίαν καὶ τελετὴν ἀναγωγὸν τῶν ἀκουόντων
εἶναι δηλοῖ τὴν ἐν αὐτοῖς θεωρίαν. ὅστις οὖν ἡμῶν
τὸ παιδαριῶδες τῆς ψυχῆς καὶ νεαροπρεπὲς ἀπεσκευάσατο
καὶ τὰς τῆς φαντασίας ἀορίστους ὁρμὰς κατεστήσατο καὶ 
νοῦν ἡγεμόνα προὐστή|σατο τῆς ἑαυτοῦ ζωῆς, οὗτος f. 48r. 
ἐγκαιρότατα ἂν μετέχοι τῶν ἐν τοῖς τοιοῖσδε μύθοις ἀποκεκρυμμένων
θεαμάτων, παιδείας δὲ αὖ ἔτι καὶ τῆς τῶν ἠθῶν
συμμετρίας προσδεόμενος οὐκ ἂν ἀσφαλῶς ἅπτοιτο τῆς τούτων
θεωρίας. οὐ γὰρ δεῖ τι τοῖς τῶν θεῶν μυστικοῖς νοήγίγνεσθαι 
 1 Pl. 5 μεμιμεῖσθαι ει ex ι) 17 τὸν ss. m3
18 λεπτοτάτοισ 27 μετέχει, corr. b 


 
μασιν κάτωθεν ἀπὸ τῆς ὕλης προσφέρειν, οὐδὲ κατατεινόμενον
ὑπὸ ὑπὸ τῶν φανταστικῶν κινήσεων ἐπιπηδᾶν ταῖς τῷ
νῷ καταφανέσιν ἐπιβολαῖς, οὐδὲ συγχεῖν ἀλλήλοις τά τε τῆς
ἀλογίας παθήματα καὶ τὰ τῆς θεωρητικῆς ἐνεργείας ἐξαίρετα
ἀγαθά, ἀλλὰ τῷ τε Σωκράτει πειθομένους καὶ τῇ τάξει τῆς
ἐπὶ τὸ θεῖον ἀναγωγῆς χωρὶς μὲν τῆς ὀρθῆς ἅπτεσθαι τῶν
ἠθῶν παιδείας, χωρὶς δὲ τῆς νοερᾶς τῶν ὄντων περιωπῆς
ἀντιλαμβάνεσθαι, καὶ ζῆν ἑκατέρᾳ πρεπόντως, ἀρχομένους
μὲν ἀπὸ τῆς καταδεεστέρας καὶ πολιτικωτέρας ἀγωγῆς, τελευτῶντας
 δὲ εἰς αὐτὴν τὴν πρὸς τὸ θεῖον μυστικὴν ἕνωσιν.
Ταῦτα μὲν οὖν ἄλλος ἂν εἴη τρόπος λόγων· ὅτι δὲ καὶ τῷ
Σωκράτει δέδοκται καὶ τὸ τῶν μύθων εἶδος εἶναι διττόν,
ἐκ τῶν εἰρημένων ὑπέμνησται, λέγω δὲ ὡς τὸ μέν ἐστι
παιδευτικόν, τὸ δὲ τελεστικόν, καὶ τὸ μὲν πρὸς τὴν ἠθικὴν
 ἀρετὴν παρασκευάζον, τὸ δὲ τὴν πρὸς τὸ θεῖον συναφὴν
παρεζόμενον, καὶ τὸ μὲν τοὺς πολλοὺς ἡμῶν ὠφελεῖν δυνάμενον,
τὸ δὲ ἐλαχίστοις συναρμοζόμενον, καὶ τὸ μὲν κοινὸν
καὶ γνώριμον τοῖς ἀνθρώποις, τὸ δὲ ἀπόρρητον καὶ ἀσύμμετρον
 τοῖς μὴ τελέως ἐνιδρῦσθαι τῷ θείῳ σπουδάζουσιν,
f.48v. καὶ τὸ μὲν ταῖς τῶν νέων ἕξεσιν σύστοι|χον, τὸ δὲ μετὰ
θυσιῶν καὶ μυστικῆς παραδόσεως μόλις ἐκφαινόμενον. εἰ
τοίνυν ταῦτα καὶ ὁ Σωκράτης ἡμᾶς ἀναδιδάσκει, πῶς οὐχὶ
συμφωνεῖν μὲν αὐτὸν πρὸς τὸν Ὅμηρον φήσομεν περὶ ὧν
μυθικῶς διεξέρχεται, τοσοῦτον δὲ ἄρα τῆς παρ’ αὐτῷ μυθοποιΐας
 ἀποσκευάζεσθαι καὶ διελέγχειν, ὅσον πρὸς τὴν παροῦσαν
τῶν λόγων ὑπόθεσιν καὶ τὴν τῆς παιδείας τῶν νέων
ὑφήγησιν ἀνάρμοστον αὐτῆς καταφαίνεται; Ἀλλὰ ταῦτα μὶν
μικρὸν ὕστερον· εἰ δὲ δεῖ τῶν μυθικῶν πλασμάτων ἄλλως
μὲν τοὺς νομοθέτας ἐφάπτεσθαι καὶ τὰς ἀτελεστέρας ἕξεις
 θεραπεύειν ἐπιχειροῦτας, ἄλλως δὲ τοὺς ἐνθεαστικαῖς ἐπιτῶ
 2 5 τῃ | τῆς ἐπὶ — 6 μὶν im. m3 17 ἐλαχίστοισ
1] πρὸς) ἐλάχιστον m3 29 τὰς] nempe τοὺς 
 PROCLUS, ed. Kroll. 


 
βολαῖς τὴν ἄρρητον τῶν θεῶν οὐσίαν τοῖς ἕπεσθαι πρὸς τὸ
ἄναντες τῆς θεωρίας δυναμένοις ἐνδεικνυμένους, οὔτε τὰς
Ἡφαίστου ῥίψεις ἀπορήσομεν ἀνάγειν εἰς τὴν περὶ θεῶν
ἀνέλεγκτον ἐπιστήμην οὔτε τοὺς Κρονίους δεσμοὺς οὔτε τὰς
Οὐρανοῦ τομάς, ἃ δὴ ταῖς τῶν νέων ἀκοαῖς ἀσύμμετρά 
φησιν ὁ Σωκράτης ὑπάρχειν καὶ οὐδαμῶς συναρμόζεσθαι
ταῖς ἕξεσιν τῶν παιδείας μόνης δεομένων· ὅλως γὰρ ἐν
ἀλλοτρίαις ὑποδοχαῖς ἡ μυστικὴ τῶν θείων γνῶσις οὐκ ἄν
ποτε ἐγγένοιτο. τούτοις δὴ οὖν τοῖς τῶν τοιῶνδε θεαμάτων
ἐπηβόλοις λέγοντες, ὡς ἄρα ἡ μὲν Ἡφαίστου ῥῖψις τὴν 
ἄνωθεν ἄχρι τῶν τελευταίων ἐν τοῖς αἰσθητοῖς δημιουργημάτων
τοῦ θείου πρόοδον ἐνδείκνυται, κινουμένην καὶ
τελειουμένην καὶ ποδηγετουμένην ὑπὸ τοῦ πάντων δημιουργοῦ
καὶ πατρός, οἱ δὲ Κρό] δεσμοὶ τὴν ἕνωσιν τῆς f. 49r. 
ὅλης δημιουργίας πρὸς τὴν νοερὰν τοῦ Κρόνου καὶ πατρικὴν 
ὑπεροχὴν ὑπεροχὴν δηλοῦσιν, αἱ δὲ τοῦ Οὐρανοῦ τομαὶ τὴν διάκρισιν
τῆς Τιτανικῆς σειρᾶς ἀπὸ τῆς συνεκτικῆς διακοσμήσεως
αἰνίσσονται, τάχα ἂν γνώριμα λέγοιμεν καὶ τὸ τῶν
μύθων τραγικὸν καὶ πλασματῶδες εἰς τὴν νοερὰν τῶν θείων
γενῶν ἀναπέμποιμεν θεωρίαν. πάντα γὰρ τὰ παρ’ ἡμῖν 
κατὰ τὸ χεῖρον ἐμφανταζόμενα καὶ τῆς καταδεεστέρας ὄντα
συστοιχίας ἐπ' ἐκείνων οἱ μῦθοι’ αὐτὴν τὴν κρείττονα
φύσιν καὶ δύναμιν παραλαμβάνουσιν. οἶον ὁ δεσμὸς παρ’
ἡμῖν μὲν κώλυσίς ἐστι καὶ ἐπίσχεσις τῆς ἐνεργείας, ἐκεῖ δὲ
συναφὴ πρὸς τὰ αἴτια καὶ ἕνωσις ἄρρητος. καὶ ἡ ῥῖψις 
ἐνταῦθα μὲν κίνησίς ἐστι βίαιος ὑπ’ ἄλλου, παρὰ δὲ τοῖς
θεοῖς τὴν γόνιμον ἐνδείκνυται πρόοδον καὶ τὴν ἄφετον ἐπὶ
πάντα παρουσίαν καὶ εὔλυτον, οὐκ ἀφισταμένην τῆς οἰκείας
ἀρχῆς, ἀλλ’ ἀπ’ ἐκείνης διὰ πάντων ἐν τάξει προϊοῦσαν.
καὶ αἱ τομαὶ τοῖς μὲν μεριστοῖς πράγμασιν καὶ ἐνύλοις 
 9 τοῖσ του 16 cf. theol. pl. V 5 27 πρόδον | ἄφθαστον
m1, corr. m3 


 
ἐλάττωσιν ἐμποιοῦσιν τῆς δυνάμεως, ἐν δὲ ταῖς πρωτουργοῖς
αἰτίαις πρόοδον τῶν δευτέρων εἰς ὑφειμένην τάξιν ἀπὸ τῶν
σφετέρων αἰτίων αἰνίσσονται, τῶν πρώτων ἀνελαττώτων ἐν
ἑαυτοῖς ἱδρυμένων, καὶ μήτε κινουμένων ἀφ’ ἑαυτῶν διὰ
 τὴν τούτων πρόοδον μήτε ἐλασσουμένων διὰ τὸν τούτων
 χωρισμὸν μήτε διαιρουμένων διὰ τὴν ἐν τοῖς καταδεεστέροις
διάκρισιν. ἀλλὰ ταῦτα καὶ ὁ Σωκράτης φησὶν νέοις μὲν
 f. 49v. ἀνεπιτήδεια ἀκούειν, τοῖς δὲ ἐν ἀπορ|ρήτῳ τὴν περὶ θεῶν
ἀλήθειαν συναιρεῖν ἀπὸ τῶν μυθικῶν συμβόλων δυναμένοις
 ζητεῖν τε καὶ θεάσασθαι προσήκει· καὶ οὐ διὰ τοῦτο παντελῶς
ἐκβλητέα, διότι πρὸς τὰς τῶν νέων ἕξεις ἐστὶν ἀνάρμοστα.
πέπονθεν γὰρ τοῦτο καὶ ταῦτα τὰ μυθικὰ πλάσματα,
ὅπερ ὁ Πλάτων πού φησι τὰ θεῖα καὶ παναγέστατα
τῶν δογμάτων πεπονθέναι. καὶ γὰρ ταῦτα τοῖς μὲν πολλοῖς
 ἐστι καταγέλαστα, τοῖς δὲ εἰς νοῦν ἀνεγειρομένοις ὀλίγοις δή
τισιν ἐκφαίνει τὴν ἑαυτῶν πρὸς τὰ πράγματα συμπάθειαν,
καὶ τὴν ἐξ αὐτῶν τῶν ἱερατικῶν ἔργων παρέχεται πίστιν
τῆς πρὸς τὰ θεῖα συμφυοῦς δυνάμεως· καὶ γὰρ οἱ θεοὶ
τῶν τοιῶνδε συμβόλων ἀκούοντες χαίρουσιν καὶ τοῖς κα-
Ο οῦσιν ἐτοίμως πείθονται καὶ τὴν ἑαυτῶν ἰδιότητα προφαίνουσιν
διὰ τούτων ὡς οἰκείων αὐτοῖς καὶ μάλιστα γνωρίμων
συνθημάτων· καὶ τὰ μυστήρια καὶ αἱ τελεταὶ καὶ τὸ
δραστήιον ἐν τούτοις ἔχουσιν καὶ ὁλόκληρα καὶ ἀτρεμῆ καὶ
ἁπλᾶ θεάματα διὰ τούτων προξενοῦσιν τοῖς μύσταις καθορᾶν,
 ὧν ὁ νέος τὴν ἡλικίαν καὶ πολὺ μᾶλλον ὁ τὸ ἦθος
τολοῦτος ἄδεκτός ἐστιν. μὴ τοίνυν λέγωμεν ὡς οὐ παιδευτικοὶ
πρὸς ἀρετήν εἰσιν οἱ τοιοίδε μῦθοι τῶν παρ’ Ἕλλησιν
θεολόγων, ἀλλ' ὡς οὐχὶ τοῖς ἱερατικοῖς θεσμοῖς συμφωνότατοι
δεικνύωμεν, μηδὲ ὡς ἀνομοίως μιμοῦνται τὰ θεῖα διὰ
ἀπεμφαινόντων συμβόλων, ἀλλ’ ὡς οὐχὶ συμπάθειαν
 10 θεάσασθαι exp. m3 18 cf. rp. V 452a 17 ἐξ | αὐτῶν
ξ post ins.) m1 ἐπ ss. m3 (unde ἐπ᾿ αὐτῶν b) 20 προφωνοῦσιν 
 22 del. καὶ ante τὸ? (idem Rad.) 28 cf. Pl Phaedr. 250 c 


 
ἡμῖν ἄρρητον προπαρασκευάζουσιν εἰς τὴν μετουσίαν τῶν
θεῶν. οἱ μὲν γὰρ εἰς τὴν τῶν | νέων παιδείαν συντείνοντες f. 50r. 
ἔστωσαν πολὺ μὲν τὸ εἰκὸς ἔχοντες, πολλὴν δὲ τὴν ἐν
τοῖς φαινομένοις τύποις τῆς μυθοποιΐας εὐπρέπειαν, πάντῃ
δὲ τῶν ἐναντίων ὀνομάτων καθαρεύοντες καὶ δι᾿ ὁμοιότητος 
τῶν συμβόλων πρὸς τὰ θεῖα συνάπτοντες, οἱ δὲ ἐνθεαστικωτέρας
στοχαζόμενοι ἕξεως καὶ δι᾿ ἀναλογίας μόνης τὰ
ἔσχατα τοῖς πρωτίστοις συναρμόζοντες καὶ τῆς ἐν τῷ παντὶ
συμπαθείας τῶν ἀποτελεσμάτων πρὸς τὰ γεννητικὰ αὐτῶν
αἴτια ποιούμενοι τὸν σύμπαντα λόγον εἰκότως δήπου 
τῶν πολλῶν ἡμῶν ὑπεριδόντες χρῶνται παντοίως τοῖς ὀνόμασιν
εἰς τὴν τῶν θείων πραγμάτων ἔνδειξιν. ἐπεὶ καὶ
τὴν ἁρμονίαν ἄλλην μὲν εἶναι τὴν μιμητικήν φαμεν καὶ
διὰ τῶν πρὸς ἀρετὴν ἐγειρόντων μελῶν τὰς τῶν νέων ψυχὰς
θεραπεύουσαν, ἄλλην δὲ τὴν ἔνθεον καὶ κινητικὴν τῶν 
ἀκουόντων καὶ τῆς θείας μανίας ποιητικήν, ἣν δὴ κρείττονα
σωφροσύνης ἐπονομάζομεν· καὶ τὴν μὲν συμπληροῦν
τὴν ὅλην παιδείαν ὑπειλήφαμεν, τὴν δὲ ὡς ἀνάρμοστον πρὸς
τὴν πολιτικὴν διακόσμησιν ἀποσκευαζόμεθα. ἢ οὐ διὰ τοῦτο
καὶ τὴν Φρύγιον ἁρμονίαν ὁ Σωκράτης ὡς ἐκστατικὴν 
τῶν ψυχῶν ἐκβάλλειν τῶν πρὸς παιδείαν συντελούντων τῆς
μουσικῆς τρόπων ἠξίωσεν [Lach. p. 188d]; ὥσπερ oὖν ἡ
ἁρμονία διττή, καὶ ἡ μὲν οἰκεία τοῖς παιδευτικοῖς, ἡ δὲ
ἀλλότριος, οὕτως ἄρα καὶ ἡ μυθολογία διῄρηται πρός τε
τὴν τῶν νέων ὀρθὴν ἀγωγὴν καὶ πρὸς τὴν ἱερατικὴν καὶ 
συμ\βολικὴν τοῦ θείου πρόκλησιν. καὶ ἡ μὲν δι᾿ εἰκόνων f. 50 
μέθοδος τοῖς γνησίως φιλοσοφοῦσιν προσήκει, ἡ δὲ δι᾿
ἀπορρήτων συνθημάτων τῆς θείας οὐσίας ἔνδειξις τοῖς τῆς
μυστικωτέρας ἡγεμόσιν τελεσιουργΙΥς, ἀφ᾿ ἧς δὴ καὶ αὐτὸς
ὁ Πλάτων πολλὰ τῶν οἰκείων δογμάτων ἀξιοῖ πιστότερα κα 
 1. προπαρασκευάζονσιν] πρὸ ex το m3 11 an παντοίοις?
20 cf. 61, 24 30 ἀξιοπιστότερα 

 
ναργέστερα δεικνύναι. δηλοῖ δὲ ἐν Φαίδωνι [p. 62b.
(??)9c. 108a] τό τε ἐν ἀπορρήτοις λεγόμενον, ὡς ἔν τινι
φρουρᾷ ἐσμεν οἱ ἄνθρωποι, σιγῇ τῇ πρεπούσῃ σέβων, καὶ
τὰς τελετὰς μαρτυρόμενος τῶν διαφόρων λήξεων τῆς ψυχῆς
 κεκαθαρμένης τε καὶ ἀκαθάρτου εἰς Ἅιδου ἀπιούσης, καὶ
τάς τε σχίσεις αὖ καὶ τὰς τριόδους ἀπὸ τῶν ὁσίων καὶ τῶν
πατρίων θεσμῶν τεκμαιρόμενος, ἃ δὴ τῆς συμβολικῆς ἅπαντα
θεωρίας ἐστὶ μεστά, καὶ τῶν παρὰ τοῖς ποιηταῖς θρυλουμένων
ἀνόδων τε καὶ καθόδων, τῶν τε Διονυσιακῶν συνθημάτων
 καὶ τῶν Τιτανικῶν ἁμαρτημάτων λεγομένων, καὶ
τῶν ἐν Ἅιδου τριόδων καὶ τῆς πλάνης καὶ τῶν τοιούτων
ἁπάντων. ὥστ' οὐδ’ ἂν αὐτὸς παντελῶς ἀτιμάσειεν τὴν
τοιαύτην μυθοποιΐαν, ἀλλ' ὡς πρὸς τὴν παιδευτικὴν τῶν
νέων προαίρεσιν ἀλλοτρίαν αὐτὴν ὑπείληφεν· καὶ διὰ ταῦτα
 τοὺς τῆς θεολογίας τύπους συμμέτρους τοῖς τῶν παιδευτικῶν
ἥθεσιν παραδίδωσιν. δοκεῖ δέ μοι καὶ τὸ τῶν ποιητικῶν
πλασμάτων τραγικὸν καὶ τὸ τερατῶδες καὶ τὸ παρὰ
φύσιν κινεῖν τοὺς ἀκούοντας παντοδαπῶς εἰς τὴν τῆς ἀληθείας
 ζήτησιν καὶ εἶναι πρὸς τὴν ἀπόρρητον γνῶσιν ὁλκὸν
 51r. καὶ μὴ ἐπιτρέπειν ἡμῖν διὰ τὴν φαι|νομένην πιθανότητα
μένειν ἐπὶ τῶν προβεβλημένων ἐννοιῶν, ἀλλ' ἀναγκάζειν
εἰς τὸ ἐντὸς τῶν μύθων διαβάλλειν καὶ τὸν κεκρυμμένον ἐν
ἀφανεῖ τῶν μυθοπλαστῶν περιεργάζεσθαι νοῦν, καὶ θεωρεῖν
ὁποίας μὲν φύσεις, ἠλίκας δὲ δυνάμεις ἐκεῖνοι λαβόντες εἰς
 τὴν αὐτῶν διάνοιαν τοῖσδε τοῖς συμβόλοις αὐτὰς τοῖς μεθ’
ἑαυτοῦς ἐσήμηναν. ὅτε τοίνυν ἀνεγείρουσιν μὶν οἱ τοιοίδε
μῦθοι τοὺς εὐφυεστέρους πρὸς τὴν ἔφεσιν τῆς ἐν αὐτοῖς
 2 τό] τόν 3 τῆι ss. m3 6 σχίσεις Lobeck Agl. 1843 e Plat. 108a]
τ
σχέσεισ ε ex ι) | πριόδους π ut vid, ex τ, τ ss. m2?)] περιόδους
Pl. τριόδους etiam Olympiod. 168 F. Pl. Gorg. α | ὁσίων
PI.] οὐσιῶν θυσιῶν Lobeck et ita Plat. E ct Stob.) παθημάτων
coni. Abel ad Orpb. fr. 221 21 μένειν] μ et ν
prius ir. m3 26 ἐαυτοῖσ 

 
ἀποκρύφου θεωρίας καὶ διὰ τὴν φαινομένην τερατολογίαν
τῆς ἐν τοῖς ἀκύτοις ἱδρυμένης ἀληθείας ἀνακινοῦσιν τὴν
ζήτησιν, τοῖς δὲ βεβήλοις ὦν μὴ θέμις αὐτοῖς <οὐ> συγχωροῦσιν
ἐφάπτεσθαι, πῶς οὐ διαφερόντως ἂν προςήκοιεν
τοῖς θεοῖς αὐτοῖς, ὦν εἰσιν ἐξηγηταὶ τῆς ὑποστάσεως; καὶ 
γὰρ τῶν θεῶν πολλὰ προβέβληται γένη, τὰ μὲν τῆς δαι-
μονίας τάξεως, τὰ δὲ τῆς ἀγγελικῆς, καταπλύττοντα τοὺς
εἰς τὴν μετουςίαν αὐτῶν ἐγειρομένους καὶ γυμναζομένους
πρὸς τὴν ἕνωσιν τῶν θεῶν. μάλιστα δ’ ἄν τις κατίδοι τὴν 
τῶν μύθων τούτων πρὸς τὸ τῶν δαιμόνων φῦλον συγγένειαν
καὶ διὰ τὴς ἐκείνων ἐνεργείας συμβολικῶς τὰ πολλὰ δηλούσης,
οἶον εἴ τινες ἡμῶν ὕπαρ ἐγένοντο δαίμοσιν προστυχεῖς
ἢ καὶ ὄναρ τῆς παρ’ αὐτῶν ἀπολελαύκασιν ἐπιπνοίας πολλὰ
τῶν γενομένων ἢ καὶ ἐσομένων ἐκφαινούσης. ἐν πάσαις 15 
γὰρ ταῖς τοιαύταις φανταςίαις κατὰ τοὺς μυθοπλάστας ἄλλα 373 f. 51 v. 
ἐξ ἄλλων ἐνδείκνυται, καὶ οὐ τὰ μὲν | εἰκόνες, τὰ δὲ παραδείγματα,
ὅσα διὰ τούτων σημαίνουσιν, ἀλλὰ τὰ μὲν σύμβολα,
τὰ δὲ ἐξ ἀναλογίας ἔχει τὴν πρὸς ταῦτα συμπάθεινα.
εἰ τοίνυν δαιμόνιος ὁ τρόπος ἐστὶ τῆς τοιαύτης μυθοποιϊας,
πῶς οὐ πάντῃ φήσομεν αὐτὸν ἐξῃρῆσθαι τῆς ἄλλης ἁπάσης 
τῶν μύθων ποικιλίας, τῆς τε εἰς τὴν φύσιν βλεπούσης καὶ
τὰς φυσικὰς δυνάμεις ἀφερμηνευούσης, καὶ τῆς τὰ ἤθη τῶν
ψυχῶν παιδεύειν προστησαμένης; 2 ἀδυνάτοις | ἱδρυμένως, corr. b 4 οὐ] οὐν 7 κατα-
πλήττοντας, corr. b 17 τούτου 19 τοιαύτης im. m3 Τίνες οἱ παρὰ τοῖς θεολόγοις θεομαχίας T 
διάφοροι τρόποι τὴν έν αὐτῇ ἀπόρρητον ἀλήθειαν εἰς
φως αγοντες. Περὶ μὲν οὖν τῆς τῶν μύθων ἰδέας, καθ’ ἣν οἴ τε
 ἄλλοι ποιηταὶ καὶ Ὅμηρος τὰς περὶ θεῶν μυστικὰς ἐννοίας
ἀφανεῖς τοῖς πολλοῖς κατεστήσαντο, τοσαῦτα προειρήσθω.
ἔπεται δὲ οἶμαι τοῖς τοῦ Σωκράτους λόγοις τὴν προσήκουσαν
ἀποδοῦναι τῶν καθ' ἕκαστα πλασμάτων διάρθρωσιν καὶ
θεωρῆσαι, κατὰ ποίας ἄρα τῆς ψυχῆς ἐπιβολὰς ἢ μαχομένους
 τοὺς θεοὺς ἢ καὶ ἄλλο τι ποιοῦντας ἢ πάσχοντας Ὅμηρος
παραδίδωσι διὰ τῆς ἑαυτοῦ ποιήσεως. καὶ πρῶτον εἰ βούλεσθε
τὴν λεγομένην ταύτην θεομαχίαν, ἣν Ὅμηρος μὲν
ἐποίησεν, ὁ δὲ Σωκράτης ὡς τοῖς παιδευομένοις ἀκούειν
οὐδαμῇ πρίπουσαν ἐπιστάσεων ἠξίωσεν, ἐφ’ ἠμῶν αὐτῶν
 κατανοήσωμεν. ὅτι μὲν γὰρ οὔτε στάσις ἐστὶν ἐν τοῖς θεοῖς
οὔτε διαφορὰ καὶ μερισμὸς θνητοειδής, ἀλλ’ εἰρήνη καὶ
ἀπήμων βίος, δηλοῖ που καὶ αὐτὸς ὁ ποιητὴς περὶ τοῦ
Ὀλύμπου λέγων, ὡς ὑπέστρωται μὲν τοῖς θεοῖς, οἳ δὲ
 f. 52r. εὐφροσίνην ἔ|χουσι πᾶσαν καὶ θέας ἀμηχάνους τὸ κάλλος·
 τῷ τῷ τέρπονται μάκαρες θεοὶ ἥματα πάντα
ζ 46]. τίς οὖν διάστασίς ποτε παρεισδύεσθαι δύναται καὶ πόλεμος
εἰς τοὺς αἰώνιον λαχόντας τὴν εὐφροσύνην καὶ τὸ ἵλεων
ἀεὶ προβεβλημένους καὶ χαίροντας ἐφ’ οἷς ἔχουσιν ἀγαθοῖς;
 εἰ δὲ δεὶ τῆς τε προνοίας τῶν θεῶν καὶ τῆς τῶν προνοουμένων
φύσεως προβάλλεσθαι] στοχάζεσθαι τοὺς περὶ αὐτῶν
λόγους, οὑτωσί πως οἶμαι τὴν μυθικὴν αὐτῶν πρὸς ἀλλήλους
ἐναντίωσιν ἀφερμηνεύσομεν. καθ' ἴνα μὲν δὴ τρόπον αἱ τῶν ὄντων ἁπάντων διῃρημέναι
 πρόοδοι καὶ αἱ κατ' οὐσίαν διακρίσεις ἄνωθεν ἀπὸ
 7 τοῦ ins. m3 14 ἐπιστάσεως b 22 ποτε] ὅτε (del. b)
26 προβάλλεσθαι exp. m3? 


 
τῆς ἀγνώστου τοῖς πᾶσιν ἄρχονται τῶν πρωτουργῶν αἰτίων
διαιρέσεως καὶ κατὰ τὰς ὑπερηπλωμένας τῶν ὅλων ἀρχὰς
ὑφιστάμεναι διεστήκασιν ἀπ᾿ ἀλλήλων· αἳ μὲν τῆς τοῦ πέρατος
ἑνοποιοῦ μονάδος ἐξηρτημέναι καὶ περὶ ἐκείνην ἀφορίζουσαι
τὴν ἑαυτῶν ὑπόστασιν, αἳ δὲ τῆς γεννητικῆς τῶν 
ὅλων ἀπειρίας τὴν ἀνέκλειπτον δύναμιν καὶ τὴν πλήθους
καὶ προόδων οἰστικὴν αἰτίαν καταδεξάμεναι καὶ περὶ αὐτὴν
προστησάμεναι τὴν οἰκείαν ὕπαρξιν. ᾑπερ οὖν αἱ πρώτισται
τῶν ὄντων ἀρχαὶ διεκρίθησαν ἀλλήλων, ταύτῃ καὶ τὰ θεῖα
πάντα γένη καὶ τὰ ὄντως ὄντα τὴν ἀπ' ἀλλήλων ἔσχεν ἐν 
τάξει διωρισμένην πρόοδον· καὶ τὰ μὲν αὐτῶν ἐξάρχει τῆς
ἑνώσεως τοῖς δευτέροις, τὰ δὲ τῆς διαιρέσεως παρέχεται τὴν
δύναμιν· καὶ τὰ μὲν τῆς ἐπιστροφῆς ἐστιν αἴτια τοῖς προελθοῦσιν
συνελίσσοντα τὸ πλῆθος | αὐτῶν εἰς τὰς οἰκείας f. 52v. 
ἀρχάς, τὰ δὲ αὐτῶν ἀφορίζει <τὴν> πρόοδον καὶ τὴν ἐκ
τῶν ἀρχῶν ὑφειμένην ἀπογέννησιν. ἔτι δὲ τὰ μὲν τῆς
γεννητικῆς ἐστιν περιουσίας χορηγὰ τοῖς καταδεεστέροις, τὰ
δὲ τῆς ἀτρέπτου καὶ ἀχράντου καθαρότητος παρεκτικά· καὶ
τὰ μὲν τῶν χωριστῶν ἀγαθῶν εἰς ἑαυτὰ τὴν αἰτίαν ἀναδησάμενα,
τὰ δὲ τῶν συνυφεστηκότων τοῖς μεταλαμβάνουσιν. 
ὅθεν δὴ καὶ ἐν ταῖς τοῦ ὄντος ἁπάσαις διακοσμήσεσιν ἡ
τοιαύτη τῶν γενῶν ἐναντίωσις διαποικίλλεται· καὶ ἡ μὲν
στάσις ἑδράζουσα σταθερῶς ἐν ἑαυτοῖς τὰ ὄντα ταῖς δραστηρίοις
καὶ ζωῆς πλήρεσιν τῆς κινήσεως ἀντίκειται δυνάμεσιν,
ἡ δὲ τῆς ταυτότητος ὁμοφυὴς κοινωνία ταῖς τῆς ἑτερότητος 
κατ’ εἴδη διακρίσεσιν ἀντιδιῄρηται· τὸ δὲ τῆς ὁμοιότητος
γένος τῇ ἀνομοιότητι καὶ τὸ τῆς ἰσότητος τῇ ἀνισότητι
κατὰ τὴν αὐτὴν ἀναλογίαν τὴν ἐναντίαν ἔλαχεν τάξιν. καὶ
τούτων ἁπάντων αἱ διαιρέσεις ἄνωθεν ἀπὸ τῆς ἀρχικῆς
ἀφορίζονται δυάδος, καθ’ ἣν ἕκαστα τῶν ὄντων διακρίνεταί 
 8 an ὑποστησάμενοι? 9 ταύτῃ] αὐτῆι 13 προσελθοῦσιν
 15 αὐτῶν] αὐτὴν 


 
τε τοῖς οἰκείοις ὅροις καὶ ἀντιδιῃρημένα πρόεισιν ἀλλήλοις
ἀπὸ τῶν γεννητικῶν αἰτίων, καὶ συμπλεκόμενα μετ᾿ ἀλλήλων
ἀπογεννᾷ τὴν ποικιλίαν τῶν δευτέρων. τί δὴ οὖν ἔτι θαυμαστίν,
εἰ καὶ τῶν θεῶν αὐτῶν καὶ τῶν πρωτίστων ἐν τοῖς
 οὖσιν τοιαύτην ἐναντίωσιν οἱ μυθοπλάσται κατανοήσαντες
διὰ τῶν πολέμων αὐτὴν αἰνίσσοιντο τοῖς ἑαυτῶν τροφίμοις,
ἀεὶ μὲν ἡνωμένων ἀλλήλοις τῶν θείων γενῶν, ὁμοῦ δὲ τὴν
 f. 53r. ἓνωσιν καὶ τὴν ἀσύγχυτον διάκρισιν ἐν ἑαυτοῖς | προστησαμέων. Kαὶ ἓτερον δὲ οἶμαι τρόπον ἒξεστιν λέγειν, αὐτοὺς μὲν
τοὺς θεοὺς ἀμερίστως ἀλλήλοις συμφύεσθαι καὶ ἑνοειδῶς
ἐν ἀλλήλοις ὑφεστηκέναι, τὰς δὲ προόδους αὐτῶν τὰς εἰς
τὸ πᾶν καὶ τὰς μεταδόσεις ἐν τοῖς μετέχουσιν διαιρεῖσθαι
καὶ μεριστὰς γίνεσθαι κἀνταῦθα τῆς ἐναντιώσεως ἀναπίμπλασθαι,
 τῶν προνοουμένων ἀμιγῶς τὰς ἐκεῖθεν προϊούσας
δυνάμεις καὶ ἀσυγχύτως καταδέχεσθαι τὰς πολυειδεῖς ἐλλάμφεις
οὐ δυναμένων. ἔτι δὲ τὰς τελευταίας τάξεις τὰς
ἐξηρτημένας αὐτῶν τῶν θείων, ἅτε πόρρω μὲν τῶν πρωτίστων
αἰτίων ἀπογεννωμένας, πσοσεχεῖς δὲ τοῖς διοικουμένοις
 καὶ προσύλους ὑπαρχούσας, ἐναντιώσεως ἤδη καὶ διακρίσεως
παντοίας μετέχειν καὶ μεριστῶς προεστάναι τῶν ἐνύλων,
ἀποτεμαχιξούσας καὶ διαρούσας τὰς ἑνοειδῶς καὶ ἀμερίστως
προϋφεστηκυίας ἐν ταῖς ἑαυτῶν πρωτουργοῖς αἰτίαις
δυνάμεις. Τοιούτων δὴ οὖν καὶ τοσούτων τρόπων ὄντων τε καὶ
λεγομένων, καθ᾿ οὓς αἱ μυστικαὶ τῶν θεολόγων φῆμαι καὶ
ἐπὶ τοὺς θεοὺς αὐτοὺς τὸν πόλεμον ἀναπέμπειν εἰώθασιν,
τοὺς μὲν ἂλλους ποιητὰς καὶ περὶ τὴν τῶν θείων πραγμάτων
ἐξήγησιν ἐνθεάζοντας κατ᾿ ἐκεῖνον φῶμεν τὸν τρόπον
 ἐν τοῖς θεοῖς ὑποτίθεσθαι πολέμους τε καὶ μάχας, ὃν καὶ
 7 nempe τῇ ἑνώσει 11 ἑνοειδῶς] ω m3 ex ου ut vid.
15 post ἀμιγῶς fortasse excidit verbum quale ἐγκολπίξεσθαι
16 ἐλλάμφεισ] λ alterum ss. m3 30 ὃν] ὃσ (ὡς b) 

 
τὰ θεῖα γένη διῄρητο κατὰ τὰς πρωτίστας τῶν ὅλων ἀρχάς.
τὰ γὰρ ἀναγωγὰ τοῖς γενεσιουργοῖς, καὶ τὰ συνεκτικὰ τοῖς
διακριτικοῖς, καὶ τὰ ἑνοποιὰ τοῖς πληθύουσιν τὴν τῶν ὄντων
πρόοδον, καὶ τὰ ὁλικὰ τοῖς μεριστῶς δημιουργοῦσι, καὶ 
τὰ ἀνα|πλωτικὰ τοῖς τῶν μερικῶν προστάταις ἀντικείμενά f.53v. 
πως μάχεσθαι καὶ πολεμεῖν ἀλλήλοις οἱ μῦθοι τὴν
ἀλήθειαν ἐπικρυπτόμενοι λέγουσιν. ὅθεν οἶμαι καὶ τοὺς
Τιτᾶνας τῷ Διονύσῳ καὶ Διΐ τοὺς Γίγαντας ἀνταγωνίζεσθαί
φασιν· τοῖς μὲν γὰρ ὡς πρὸ τοῦ κόσμου δημιουργοῖς ἥ τε
ἕνωσις προσήκει καὶ ἡ ἀμέριστος ποίησις καὶ ἡ πρὸ τῶν 
μερῶν ὁλότης, οἳ δὲ εἰς πλῆθος προάγουσιν τὰς δημιουργικὰς
δυνάμεις καὶ μεμερισμένως διοικοῦσιν τὰ ἐν τῷ παντὶ
καὶ προσεχεῖς εἰσιν πατέρες τῶν ἐνύλων πραγμάτων. Τὴν
δὲ Ὁμηρικὴν θεομυθίαν κατὰ τὸν ἕτερον τρόπον νοήσωμεν
τοὺς ἐν τοῖς θεοῖς πολέμους διαπλάττουσαν. πρῶτον μὲν 
γὰρ τὴν δημιουργικὴν μονάδα παντὸς ἐξαιρεῖ τοῦ πλήθους
τῶν θεῶν καὶ οὔτε προιοῦσαν ἐπὶ τὴν γενεσιουργὸν ἐναντίωσιν
οὔτε ἀνθιστάμενόν τι πρὸς αὐτὴν παραδίδωσιν, ἀλλ᾿
ἐκείνης ἐν ἑαυτῇ σταθερῶς ἱδρυμένης ὁ τῶν θεῶν τῶν ἀπ᾿
αὐτῆς προεληλυθότων ἀριθμὸς μένων ἅμα καὶ προϊὼν εἰς 
τὸ πᾶν μερίζεσθαι λέγεται περὶ τὴν πρόνοιαν τῶν ἐγκοσμίων.
ἔπειτα καὶ τούτων τῶν ἀπὸ τοῦ πατρὸς διῃρημένων θεῶν
τοὺς μὲν ἐν τῷ πατρὶ μείναντας καὶ τῆς οἰκείας μονάδος
ἀνεκφοιτήτους ὑπάρχοντας, οὓς δὴ καὶ Διὸς ἔνδον ἡ
ποίησίς [Il. Υ 13] φησιν ἡδράσθαι καὶ μετὰ τοῦ πατρὸς 
τῶν ὅλων προνοεῖν ἐξῃρημένως, οὔτε πολεμεῖν ἀλλήλοις
οὔτε ἀνθίστασθαι πρὸς ἀλλήλους ὁ μῦθος οὐδὲ κατὰ τὸ
φαινόμενον συγχωρεῖ· τοὺς δὲ ἐκεῖθεν εἰς πολλοστὰς τάξεις
ὑφιζάνοντας καὶ μερικωτέρους γενομένους καὶ | τοῖς διοι- f. 54r. 
 5 τῆσ τῶν μεριστωνκῶν (exp. et acc. add. m3) | προστάτασ
(acc. a m3)] corr. b 16 διμιουργικὴν 21 ἐγκειμένων
26 οὔτε ss. m3 | ἀνθίστασθαι 28 συγχωρεῖν, corr. b 

 
κουμένοις προσεχεστέρους καὶ ἀγγελικὰς ἢ δαιμονίας στορατιὰς
συμπλησοῦντας διὰ τὴν πολλὴν πρὸς τὰ καταδεέστερα
συμπάθειαν καὶ τὴν τῆς προνοίας μεριστὴν διακλήρωσιν
μαχομένους ἀλλήλοις παραδίδωσιν. τούτοις γὰρ οἶμαι καὶ
 τὰ τῶν προνοουμένων πάθη συγγενέστερά πώς ἐστιν, πληγαί
τε καὶ βολαὶ καὶ ἀντιτυπίαι καὶ ἡ γενεσιουργὸς ἐναντίωσις
οὐ πόρρω τῆς τούτων εἰσὶν διακοσμήσεως, τό τε
μεριστὸν τῆς εἰς τὰ δεύτερα ποιήσεως καὶ τὸ τῆς προνοίας
ἀποτετεμαχισμένον ταῖς τοιαύταις προσήκει δυνάμεσιν,
 ἀλλ' οὐ ταῖς ἀρχηγικαῖς καὶ ταῖς ἐξῃρημέναις πάντων τῶν
προνοουμένων καὶ [ταῖς] χωρισταῖς αἰτίαις. Ἐπεὶ δὲ
ἀγγελικαὶ τάξεις τῶν κρειττόνων γενῶν τῆς τῶν θεῶν ἡγεμονίας
ἐξήρτηνται καὶ τὰς ἰδιότητας τῶν σφετέρων ἡγεμόνων,
εἰ καὶ μερικῶς καὶ πεπληθυνσμένως, ἀλλ’ οὖν καὶ
 αὗται διασώζουσιν, τοῖς τε ὀνόμασιν ἀποκαλοῦνται τοῖς
ἐκείνων καὶ ὡς τοῖς πρωτίστοις ἀνάλογον ὑποστᾶσαι αἱ
αὐταί πως εἶναι τοῖς ὁλικωτέροις ἑαυτῶν καὶ προελθοῦσαι
φαντάξονται. καὶ τοῦτο οὐχ οἱ παρ’ Ἕλλησι μῦθοι μόνον
δι’ ἐπίκρψιν μεμηχάνηνται, λέγω δὴ τὸ διὰ τῶν αὐτῶν
 ὀνομάτων τούς τε ἡγεμόνας καὶ τοὺς ὀπαδοὺς προσαγορεύειν,
ἀλλὰ καὶ αἱ τῶν βαρβάρων τελεταὶ παραδεδώκασίν· καὶ
γὰρ καλουμένους τοὺς ἐξημμένους τῶν θεῶν ἀλλέλους ταῖς
αὐταῖς ἐπωνυμίαις ἐκείνοις χαίρειν διαφερόντως φασὶν καὶ
 f. 54v. περιβάλλεσθαι τὰ ὀχήμα|τα τῶν ἡγεμόνων τῆς σειρᾶς καὶ
 τοῖς θεουργοῖς ἀντ' ἐκείνων προφαίνειν ἑαυτούς. εἰ οὖν καἰ
Ἀθηνᾶν καὶ Ἣραν καὶ Ἥφαιστον πολεμοῦντας κάτω περὶ
τὴν γένεσιν καὶ Λητὼ καὶ Ἄρτεμιν καὶ Ξάνθον τὸν ποταμὸν
εἰς ἂλλας τάξεις ἀναπέμποιμεν δευτέρας καὶ προσεχεῖς
 16 αἰ αὐταί] δι’ αὐτά 17 possis καὶ<τοι> aut
18 τοῦτο ir. m3 21 cf. de or. chald. 68 24 ὀήματα σ corr.
m2 26 cf. II. r 67-74 26 κά in κάτω (post ὢ ras.) 88. m3 
 28 ἀναπέμποιμεν m3] ἀνάπτομεν m1 


 
τοῖς μεριστοῖς καὶ ἐνύλοις πράγμασιν, θαυμάζειν οὐ χρὴ
διὰ τὴν τῶν ὀνομάτων κοινωνίαν. ἑκάστη γὰρ σειρὰ τὴν
τῆς μονάδος φέρεται προσηγορίαν, καὶ τὰ μερικὰ πνεύματα
τοῖς ὃλοις τὴν αὐτὴν ἐπωνυμίαν δέχεσθαι φιλεῖ. διὸ καὶ
Ἀπόλλωνες καὶ ΙΙοσειδῶνες καὶ Ἥφαιστοι πολλοί τε καὶ 
παντοδαποί, καὶ οἳ μὲν αὐτῶν χωριστοὶ τοῦ παντός εἰσιν,
οἳ δὲ περὶ τὸν οὐρανὸν διεκληρώθησαν, οἳ δὲ τῶν ὅλων
προεστήκασιν στοιχείων, οἳ δὲ περὶ ἓκαστον κατενείμαντο
τὴν ἐπιστασίαν. καὶ οὐκ ἂν θαυμαστόν, εἰ ὁ μερικώτατος
Ἥφαιστος καὶ τάξιν δαιμονίαν λαχὼν τοῦ ἐνύλου πυρὸς 
καὶ περὶ τὴν γῆν ὑφισταμένου προβεβλημένην ἔχοι τὴν
πρόνοιαν ἢ καὶ τέχνης τινὸς ἔφορος εἲη τῆς χαλκευτικῆς
εἰς γὰρ τὸν ἔσχατον μερισμὸν ἡ τῶν θεῶν πρόνοια τὴν
ὕφεσιν ἔσχεν, ἄνωθεν ἀπὸ τῶν ὁλικῶν καὶ ἡνωμένων αἰτίων
τὴν εὔτακτον λαχοῦσα πρόοδον), καὶ οὗτος χαίροι μὲν 
τῇ σωτηρίᾳ τοῦ σφετέρου κλήρου, πρὸς δὲ τὰ φθοροποιὰ
τῆς ἐκείνου συστάσεως αἴτια ἀλλοτρίως ἔχοι. καὶ
οὖν ἐν τοῖς τοιούτοις γένεσιν καὶ διαίρεσις παντοδαπῶν δυνάμεων,
καὶ οἰκειότης πρὸς ἀλλήλους καὶ ἀλλοτριότης, καὶ ἡ 
πρὸς τὰ διοικούμενα μεριστὴ συμπάθεια, καὶ αἱ διὰ λό- f. 55r.
γων ἐναντιώσεις καὶ διὰ τῶν σκωμμάτων ἄμυναι, καὶ ὃσα
τοιαῦτα περὶ τὰς ἀποτελευτήσεις εἰκότως ἐμφαντάξεται τῶν
θείων διακοσμήσεων. διὸ καὶ οἱ μῦθοι τὰς τοιαύτας δυνάμεις
ὑπὲρ τῶν προνοουμένων στασιαζούσας καὶ διαφερο-
μένας ἀλλήλαις ἀναγράφοντες οὐκ ἄν που πόρρω βάλλοιεν 
τῆς περὶ αὐτῶν ἀληθείας· καὶ γὰρ τὰ πάθη τῶν διοικουμένων
ἐπὶ ταύτας ἀναφέρεται προσεχῶς. Ὡς οὖν συνελόντι φάναι, διττῆς ἐπινοίας θεωρουμένης
τῶν παρὰ τοῖς φοιβολήπτοις ποιηταῖς θρυλουμένων πολέμων,
καὶ τῆς μὲν περὶ τὰς δύο τῶν ὃλων ἀρχάς, ἃς ἡ 
 9 οὐκ ἂν] an οὐδὲ? 11 ὐφεσταμένου m1, l ss. m3 | ἒχει
13 εἰς] εἰ 25 ἀναγράφοντεσ ex ἀνατρέφοντεσ m3 | βάλοιεν 



 
τοῦ ἑνὸς ἐξῃρημένη τῶν πάντων αἰτία παρήγαγεν, τὴν διαίρεσιν
τῶν θείων γενῶν εὐτάκτως νοούσης καὶ κατὰ τὴνἐκείνων
ἀωτίθεσιν καὶ τούτοις τὴν πρὸς ἄλληλα παρεχομένης
ἐναντίωσιν εἴτε γὰρ πέρας καὶ ἄπειρον, εἴτε μονάδα καὶ
 ἀόριστον δυάδα χρὴ προσαγορεύειν τὰς πρωτίστας ἐκείνας
ὑποστάσεις, πάντως φαίνεταί τις αὐτῶν πρὸς ἀλλήλας ἀντιδιαίρεσις,
καθ' ἣν καὶ αἱ τῶν θεῶν διακοσμήσεις ἀπ' ἀλλήλων
διεκρίθησαν), <τῆς δὲ> ἐκ τῆς περὶ τὰ ἒσχατα τῶν
ὂντων ἐναντιώσεως καὶ τῆς ποικιλίας ἐπ' αὐτοὺς τοὺς
 προσεχεῖς αὐτῶν προστάτας ἀναφερούσης τὴν τοιαύτην διάστασιν
καὶ οὓτως δὴ προιόντας εἰς τὴν ἒνυλον φύσιν τοὺς
θεοὺς καὶ περὶ ταύτην μεριζομένους πολεμεῖν ἀλλήλοις
ὑποτιθεμένης, φανήσεται μέν που καὶ περὶ ἐκείνης τοῖς
μὴ παρέργως ἀκούουσιν ἐνδεικνύμενος ὁ ποιητής, ἡνίκα
 ἂν λέγῃ ΙΙ. Ξ 203]·
 ὃτε τε Κρόνον εὐσύοπα|Ζεὺς γαίης νέρθε κάθισε. 
καὶ περὶ τοῦ Τυφῶνος ἐν ἄλλοις [II. Β 781]·
 γαῖα δ’ ὑπεστενάχιζε Διΐ ὡς τερπικεραύνῳ χωομένῳ, ὃτε τ’ ἀμφὶ Τυφωίϊ γαῖαν ἱμάσσῃ εἰν Ἀρίμοις, ὅθι φασὶ Τυφωέος ἒμμεναι εὐνάς. 
πάντως γάρ που τὸν πρὸς τὸν Δία πόλεμον ἐν τούτοις
αὐνίσσεται τὸν Τιτανικὸν καὶ τὰς καλουμένας καταταρταρώσεις
παρὰ τοῖς Ὀρφικοῖς· διαφερόντως δὲ αὖ κατὰ τὴν
 ὃευτέραν ὑπερβολὴν τοὺς θεοὺς πολεμοῦντας ἀλλήλοις καὶ
ὃιαφερομένους περὶ τῶν ἀνθρωπίνων παραδιδοὺς (ἐν
καὶ σφόδρα ἄν τις ἀγαρθείη τὴν ἒνθεον τοῦ ποιητοῦ καὶ
νοερὰν τῶν πλαρμάτων διάθεσιν· ἐπεὶ γὰρ ταῦτα τὰ γένη
περὶ αὐτὰ τὸν πόλεμον τοῦτον ὑφίστασθαί φησιν, εἰ καὶ
 τὰς ἀποπερατώσεις ἐκληρώσατο τῶν θείων προόδων, ἀλλ'
 17 καθεῖσε Hom. 21 εἰναρίμοισ 24 Orph. fr. 
25 nempe ἐπιβολὴν cf. 92, 28 29 αὐτὰ τὸ,] αὐτὸν 


 
οὖν καὶ αὐτὰ τῶν θεῶν ἐξήρτηται καὶ ἔστι προσεχῆ μὲν
τοῖς διοικουμένοις, συγγενῆ δὲ τοῖς αὐτῶν ἡγεμόσιν) τὴν
μὲν πρὸς τὰ καταδεέστερα συμπάθειαν αὐτῶν ἐνδείκνυται
τὴν [δὲ] διῃρημένην ζωὴν καὶ τὴν μάχην καὶ τὴν
ἀπὸ τούτων εἰς αὐτὰ ἀναφέρων ὥσπερ δὴ καὶ Ὀρφεὺς
τοῖς Διονυσιακοῖς εἰδώλοις τὰς συνθέσεις καὶ τὰς
διαιρέσεις καὶ τοὺς θρήνους προσῆψεν ἀπὸ τῶν προνοουμένων
ἅπαντα ταῦτα ἐκείνοις ἀναθείς), τὴν δὲ πρὸς τὰς
σειρὰς ἀφ’ ὧν προεληλύθασι συγγένειαν τῶν μεριστῶν τούτων
πνευμάτων παρίστησιν τοῖς τε ὀνόμασιν τοῖς αὐτοῖς, δἰ ὧν 
τὰς ἐξῃρημένας δυνάμεις τῶν ἐνύλων ἐξύμνησεν, καὶ τοῖς
ἀριθμοῖς καὶ τοῖς σχήμασι προσήκουσι | ταῖς ταῖς αὐτῶν f. 56r. 
διακοσμήσεσι χρώμενος. εἰσὶ μὲν γὰρ οἱ τοῦ πολέμου κοινωνοῦντες
ἕνδεκα τὸν ἀριθμόν, μιμούμενοι τὴν ἑπομένην
τῷ Διὶ· θεῶν τε καὶ δαιμόνων στρατείαν, κατὰ ἕνδεκα μέρη 
κεκοσμημένην. τούτων δὲ οἱ μὲν τῆς κρείττονος προεστῶτες
συστοιχίας τῇ πεντάδι συνέχονται καὶ γὰρ τὸ περιττὸν καὶ
τὸ σφαιρικὸν καὶ τὸ κατὰ δίκην πάντα ἄγειν τὰ δεύτερα
καὶ ἐκ μέσου διατείνειν ἐπὶ πάντα τὸν ἀριθμὸν οἰκεῖόν
ἐστιν τοῖς τὰ νοερώτερα καὶ τὰ τελειότερα καὶ πρὸς τοῦ 
ἑνὸς ὄντα κρατεῖν ἐθέλουσιν), οἱ δὲ τῆς ὑφειμένης μοίρας
κηδεμόνες τῶν ἐνύλων κατὰ τὴν ἑξάδα προεληλύθασιν, τὸ
μὲν τελεσιουργὸν τῶν προνοουμένων ἔχοντες διὰ τὸν οἰκεῖον
ἀριθμόν, τῷ δὲ ἀρτίῳ καὶ πρὸς τὴν χείρονα φύσιν συστοίχῳ
λειπόμενοι τῶν πρὸ αὐτῶν. οὐ δὴ θαυμαστόν ἐστιν, εἰ καὶ 
θεούς τις ἀποκαλοίη ταῦτα τὰ γένη διὰ τὴν πρὸς τοὺς
ἡγεμόνας συγγένειαν καὶ πολεμοῦντας παράγοι διὰ τὴν
περὶ τὰ τῇδε προσεχῆ κηδεμονίαν. ἡ μὲν οὖν τοῦ ΙΙοσειδῶνος
καὶ τοῦ Ἀπόλλωνος ἀντίθεσις τὴν τῶν ὑπὸ σελήνην
πάντων ὁλικῶν προΐδταται δοκοῦσαν ἐναντίωσιν διὸ καὶ 
 3 αὐτὸν corr. b 4, δὲ ir. τὴν τῇδε Raderm.) 5 Orph.
fr. 198. 199 15 cf. Pl. Phaedr. 246e 20 καὶ ταυτὰ
21 μοΐρασ, an σειρᾶς? 30 an παρίσταται? 


 
οὐδὲ μάχονται οἳδε οἱ θεοί· σώζεται γὰρ ὑπὸ τῶν ὁλικῶν
τὰ ἐν αὐτοῖς μερικά, καθ’ ὅσον ἂν ᾖ χρόνον), ἡ δὲ τῆς
HQag καὶ τῆς Ἀρτέμιδος τὴν τῶν ἐνταῦθα ψυχῶν λογικῶν
ἢ ἀλόγων, χωριστῶν ἢ ἀχωρίστων, ὑπερφυῶν ἢ φυσικῶν
 παρίστησιν ἀντιδιαίρεσιν, τῆς μὲν αἰτίας οὒσης τῶν ἀμεινόνων,
 f. 56v. τῆς δὲ τὰ χείρω λοχευούσης καὶ | εἰς φῶς προαγούσης.
ἡ δὲ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ τοῦ Ἄρεως τὴν παντὸς τοῦ
γεωεσιουργῦ πολέμου διάκρισιν παρίστησιν εἰς τὴν κατὰ
νοῦν πρόνοιαν αὐτῶν καὶ τὴν δἰ ἀνάγκης ἐπιτελουμένην,
 τῆς μὲν νοερῶς προεστώσης τῶν ἐναντίων, τοῦ δὲ τὰς
φυσικὰς αὐτῶν δυνάμεις ὁωννύντος καὶ κατ’ ἀλλήλων ἐγείροντος.
ἡ δὲ τοῦ Ἑρμοῦ καὶ τῆς Λητοῦς τὴν κατὰ τὰς
γνωστικὰς καὶ τὰς ξωτικὰς κινήσεις τῶν ψυχῶν [τὰς]
διαφοράν, τοῦ μὲν τὰς γνώσεις τελειοῦντος, τῆς δὲ
 τὰς ζωάς, εἰ καὶ πολλάκις αὗται διΐστανται ἀπ' ἀλλήλων καὶ
ἐναντίως ἒχουσιν πρὸς ἀλλήλας. λοιπὴ δὲ ἡ τοῦ Ἡφαίστου
καὶ Ξάνθου τοῦ ποταμοῦ τὰς τῆς σωματικῆς ὅλης συστάσεως
ἐναντίας ἀρχὰς διακοσμεῖ δεόντως, τοῦ μὲν τῆς θερμότητος
μότητος καὶ τῆς ξηςότητος τὰς δυνάμεις συγκροτοῦντος,
 τοῦ δὲ τῆς ψυχρότητος καὶ ὑγρότητος· ἐξ ὧν ἡ πᾶσα
συμπληροῦται γένεσις. ἐπεὶ δὲ πάσας ἀνάγκη τὰς ἐναντιώσεις
εἰς τὴν πρὸς ἀλλήλας ὁμολογίαν τελευτᾶν, πάρεστι καὶ
ἡ Ἀφροδίτη, καθάπερ εἲπομεν, φιλίαν ἐμποιοῦσα τοῖς ἀντικειμένοις,
συμμαχοῦσα συμμαχοῦσα ὅμως τοῖς χείροσιν, διότι καὶ
 ταῦτα μάλιστα κοσμεῖται σύμμετρα καὶ προσήγορα γινόμενα
τοῖς ἀμείνοσι τῶν ἐναντίων. Περὶ μὲν οὖν τῆς παρ’ Ὁμήρῳ
θεομαχίας τοσαῦτα εἰρήσθω. καὶ γὰρ ἒξεστιν τοῖς περὶ αὐτῆς
ἀκριβέστερόν τι πιέσαι βουλομένοις καὶ ταῖς τοῦ καθηγεμόνος
ἡμῶν θεωρίαις συγγενέσθαι πολλὰ καὶ θαυμαστὰ
 δόγματα ἐκκαλυπτούσαις, ἃς ἐν ταῖς λύσεσιν ἐκεῖνος τῶν
Ομησικῶν προβλημάτων ἐπραγματεύσατο. 13 παντοίασ διαφοσάσ, corr. Wendl. 15 εἰ] an ᾖ? 22 τελεθτᾶν Δ Πῶς ἄν τις ὑπὲρ τῶν θείων ἀπολογήσαιτο μύθων
τῶν δοκούντων τοὺς θεοὺς αἰτιᾶσθαι τῶν κακῶν. Ἡμεῖς δὲ | ἐντεῦθεν ἐπὶ τὰ ἑξῆς τῶν Σωκρατικῶν πρὸς f. 57r. 
Ὃμηρον ἀπορημάτων μετίωμεν. ἓπεται δὲ οἶμαι διασκέψασθαι,
πῶς τῶν θεῶν κατὰ τὴν ἀγαθότητα διαφερόντως τὴν ὕπαρξιν
λαχόντων ἡ ποίησις κακῶν τε καὶ ἀγαθῶν αἰτιᾶται τοὺς
θεούς, δέοντος τῶν ἀγαθῶν μόνων ἐπ' αὐτοὺς ἀναπέμπειν
τὴν ἀρχηγὸν αἰτίαν. ταῦτα γὰρ ὁ Σωκράτης ἀποδείξας, τὸν
θεὸν τῶν ἀγαθῶν ὑποστάτην μόνων, κακοῦ δὲ οὐδενός,
ἐπιστάσεως ἠξίωσεν ἐν τοῖς Ὁμήρου ποιήμασιν· καὶ ἔοικεν 
τὴν μὲν θεομαχίαν ὡς ἀναιρετικὴν τῆς θείας ἑνώσεως
εὐθύνειν, ταῦτα δὲ ἃ νῦν πρόκειται ζητεῖν ὡς τῆς ἀγαθότητος
τῶν θεῶν ἐλαττωτικὰ διελέγχειν. δοιοὶ γάρ τε πίθοι κατακείαται ἐν Διὸς οὔδει,
κηρῶν ἒμπλειοι ὁ μὲν ἐσθλῶν, αὐτὰρ ὁ δειλῶν 
[II. Ω 527 sq.]. Πρὸς δὴ τὰς τοιαύτας ἀπαντήσεις λεγέσθω διττὰς εἶναι
τὰς συστοιχίας τῶν ἐν τῷ κόσμῳ πραγμάτων, ὃ καὶ πρότερον
εἴπομεν, ἄνωθεν ὡρμημένας ἀπ' αὐτῶν τῶν θεῶν.
πάντα γὰρ διῄρηται ταῖς δυοειδέσιν τῶν ὄντων ἀρχαῖς, αἱ 
τῶν θεῶν διακοσμήσεις, αἱ τῶν ὄντων ὑποστάσεις, τὰ γένη
τῶν ψυχῶν, αἱ φυσικαὶ δυνάμεις, αἱ τοῦ οὐρανοῦ περιφοραί,
αἱ τῶν ἐνύλων διαφορότητες· τελευτῶσα δὲ ἡ δίδυμος
αὓτη τῶν πραγμάτων πρόοδος καὶ τῶν περὶ τοὺς ἀνθρώπους
συμπιπτόντων καὶ κατὰ δίκην ἀποκληρουμένων διπλῆν 
προεστήσατο γένεσιν. καὶ γὰρ τούτων τὰ μέν ἐστι τῆς κρίττονος
μοίρας, τὰ δὲ τῆς ὑποδεεστέρας· λέγω δὲ | οἷον τὰς f.
μὲν τῶν σωμάτων κατὰ φύσιν διαθέσεις, κάλλος καὶ ἰσχὺν
 1 inscriptio in codice extat post δειλῶν 1. 16, Δ et hic
et infra, ΑΡΧ i. e. ἀρχή hic 8 ἀποδεῖξαι, corr. b
12 τῆς b] τὴν 14 v. 528 ita affert Proclus ut immutavit
Pl. II 379d 19 cf. 87, 29 


 
καὶ εὐεξίαν, καὶ τῶν ἐκτὸς τῆς σωματικῆς συστάσεως συγκυρούντων
ταῖς ψυχαῖς, τάς τε δυνάμεις καὶ τὰς τιμὰς καὶ
τοὺς πλούτους τῆς ἑτέρας εἶναι συστοιχίας, τὰς δὲ αὖ
τούτιος ἀντικειμένας ἓξεις τε καὶ περιστάσεις τῆς χείρονος.
 τούτων δὴ οὖν κατὰ τὸν εἰρημένον τρόπον ἐξ ἀνάγκης
διῃρημένων τὰ μὲν ὡς τῆς ἀμείνονας ὄντα μερίδος αὐτόθεν
ἀγαθὰ τοῖς παλαιοῖς ἔθος προσαγορεύειν, τὰ δὲ ὡς
τῆς ἐναντίας κακὰ προσονομάζουσιν· καὶ οὐχ οὓτω τὸ κακὸν
ἐνταῦθα δήπου λέγουσιν, ὡς τὴν ἄδικον καὶ ἀκόλαστον
 τῆς ψυχῆς ἓξιν κακὸν ὁμολογοῦμεν ὑπάρχειν· ἀλλ’ ὡς τὰ
ἐμπόδια τῶν ἐνεργειῶν καὶ τὰ ἐπιπροσθοῦντα ταῖς κατὰ
φύσιν ἡμῶν διαθέσεσιν καὶ τὰ διακόπτοντα τῆς ψυχῆς τὴν
μερὰ ῥᾳστώνης ἀποτελουμένην τῶν ἀνθρωπίνων πρόνοιαν
κακὰ συγχωροῦσιν εἶναι καὶ λέγεσθαι τρόπον ἕτερον τῶν
 αὐτῆς τῆς ψυχῆς λεγομένων κακῶν, οὕτως ἄρα καὶ τὴν
νόσον καὶ τὴν ἀδυναμίαν καὶ τὴν ἄπορον τῶν ἀναγκαίων
ξςὴν ἐν τοῖς κακοῖς εἰώθασι καταλέγειν. καὶ τί δεῖ τὴν
ποίησιν ποίνησι μαρτύρεσθαι τῆς τοῦ ὀνόματος ἕνεκα χρή-
σεως; ἀλλὰ καὶ ὁ τῶν Πυθαγορείων λόγος ὁ τὰς διττὰς
 τῶν ὂντων συστοιχίας διαιρούμενος ἐν ἁπάσαις ταῖς διακοσμήσεσιν
τὴν μὲν τοῦ ἀγαθοῦ καλεῖν οὐκ ἀπηξίου, τὴν δὲ
τοῦ κακοῦ· καίτοι τό γε ἄρτιον ἢ τὸ ἓτερόμηκες ἢ τὴν
κίνησιν πῶς ἄν τις ἐν τοῖς τοιούτοις τετάχθαι κακοῖς συγχωσήσειεν,
 f. 58r. ὅσα τῶν ἀγαθῶν στερήσεις ἀφοριξόμε|θα; πῶς
 δ' ἂν τὸ θῆλυ καὶ τὸ τῆς ἑτερότητος γένος καὶ [τὸ]
ἀνομοιότητα παρὰ φύσιν εἶναι τοῖς οὖσιν φήσαιμεν; ἀλλ’
οἶμαι δὴ τοῦτο τοῦτο καταφανές, ὅτι τῶν ἀντικειμένων
κατὰ πάσας τῶν ὄντων τὰς προόδους τὴν καταδεεστέραν
σειρὰν ὡς ἀπολειπομένην τῆς ἑτέσας καὶ οὒτε πρώτως οὖσαν
 ἀγαθουργὸν οὒτε τὴν αὐτὴν λαχοῦσαν ἀπόστασιν πρὸς
 6 δηιρημένων 8 καὶ add. m3 12 τὴν b] καί 17 εἰώθασι
λέγειν καὶ κατὰ τί 19 πυθαγοσείων] ει ex ι m3
27 δὴ τοῦτο] an δήπου? 
 PROCLUS, ed. Kroll. 


 
τὴν μίαν τῶν καλῶν πάντων καὶ ἀγαθῶν αἰτίαν κακὸν
προσηγόρευεν. ταύτας τοίνυν τὰς διττὰς συστοιχίας τῶν τε
ἀγαθῶν καὶ τῶν κακῶν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ γεγονότων τῆς
δημιουργικῆς ἐξάπτειν προσήκει μονάδος. καὶ γὰρ αἱ τῶν
θεῶν διαιρέσεις καὶ αἱ τῶν μετὰ θεοὺς γενῶν εἰς ἐκείνην 
ἀνήρτηνται τὴν πρωτίστην ἀρχήν· καὶ τῶν καθ’ εἱμαρμένην
συμπιπτόντων καὶ κατὰ δίκην ταῖς ψυχαῖς περὶ τὴν γένεσιν
ἀποκληρουμένων ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν ἐν τῷ διακοσμήσαντι
τὸ πᾶν καὶ τὰς ψυχὰς εἰς τὸν θνητὸν τόπον καταπέμποντι
τὴν αἰτίαν ὑποθετέον. καὶ γὰρ ἡ τῆς εἱμαρμένης ποίησις 
τῆς δημιουργικῆς ἐξέχεται προνοίας, καὶ ἡ τῆς δίκης σειρὰ
περὶ ἐκείνην ὑφέστηκεν καὶ ἕπεται τοῖς ἐκείνου ὅροις, τοῦ
θείου νόμου τιμωρὸς οὖσα, φησὶν ὁ Ἀθηναῖος ξένος [leg.
IV 716a], καὶ ἡ τῆς τύχης ἀποπληρωτικὴ τῶν κατὰ δίκην
διανεμομένων προμηθία κατὰ τὴν τοῦ πατρὸς ἀφορίζεται 
βούλησιν. πάντων ἄρα τῶν ἀγαθῶν τε καὶ κακῶν, τῶν τε
βελτιόνων ἐν ταῖς δόσεσιν καὶ τῶν χειρόνων, τῶν τε εὐμοιροτέρων
ὁμοῦ καὶ τῶν ἐμποδιστικῶν τῆς τῶν ψυχῶν εἰς
τὰ ἐκτὸς ἐνεργείας τὴν αἰτίαν ὁ δημιουργὸς καὶ πατὴρ ἐν 
ἑαυτῷ ποροεστήσατο | καὶ πάντα κατὰ νοῦν ποδηγεῖ, διανέμων f. 58v. 
ἑκάστοις τὰ προσήκοντα καὶ πρὸς τὴν ἑαυτοῦ πατρονομικὴν
ἐπιστασίαν ἀνάγων τὰ πάντα. καὶ γὰρ ταῖς ψυχαῖς
τά τε τῆς κρείττονος συστοιχίας καὶ τὰ τῆς καταδεεστέρας
διανέμει πρὸς τὸ ἀγαθὸν βλέπων καὶ τῆς τῶν δεχομένων
ἕνεκα τελειότητος. Εἰ δὴ ταῦτα ὀρθῶς εἴπομεν, ἀποδεξόμεθα καὶ τὴν
Ομηρικὴν διάταξιν ἐν τῷ δημιουργικῷ νῷ τοῦ Διὸς τὰς
διττὰς ὑποτιθεμένην καὶ πρωτουργοὺς αἰτίας τῶν τε ἀγαθῶν,
ὧν δίδωσι ταῖς ψυχαῖς, καὶ τῶν κακῶν· ἐπεὶ καὶ ἡ
δυὰς πάντων μάλιστα προσήκει τῶν νοερῶν βασιλέων τῷ 
 1 ἀγαθῶν b] ἀγαθοῦ 5 αἱσέσεισ m1, δι ss. m3 11 διμιουσγικῆς
12 ἓπονται | ἐκείνου sc. τοῦ δημιουργοῦ δημιουργοῦ, sed
praestat ἐκείνης 15 προμήθεια extat infra 106, 24 


 
δημιουργῷ τοῦ παντός (δυὰς γὰρ παρὰ τῷδε κάθηται,
φησὶν τὸ λογίον), καὶ τὸ κυβερνᾶν τὰ πάντα καὶ τάττειν
ἕκαστιον, οὗ ταχθὲν νικῶσαν μὲν ἀρετὴν ἐν τῷ παντί, κακίαν
δὲ ἡττωμένην ἀποδείξειεν. τί γὰρ διαφέρει ταῦτά τε λέγειν
 καὶ πεττεντῇ τὸν δημιουργὸν εἰκάζειν, μετατιθέντι τὰς ψυχὰς
εἰς τοὺς προσήκοντας αὐταῖς βίους ἑκάστην. δύο τοίνυν
αὗται πηγαί, τῶν τε βελτιόνων καὶ τῶν χειρόνων μέρων,
οἷς ὁ δηθιονργὸς κατὰ δίκην ἂγει τὰς ψυχάς, νοείσθωσαν·
ἃς ὁ ποιητὴς μυθολογῶν πίθους προσείρηκεν, εἲθ' ὅτι διὰ
 πειθοὺς νοερᾶς πᾶσιν ἐπιβάλλει τὸν οἰκεῖον ὅρον ἀρχὴ
γάρ, φησὶν ὁ Τίμαιος [p. α], τῆς ἀνάγκης ὁ νοῦς τῷ
πείθειν αὐτὴν πάντα πρὸς τὸ βέλτιστον ἄγειν), εἴτε καὶ τὸ
χωρητικὸν αὐτῶν περιληπτικὸν περιληπτικὸν τῶν παντοδαπῶν καὶ
 ποικίλων ἀποτελεσμάτων ἐνδεικνύμενος· τὸ γὰρ διεσπαρμένον
f. 59r. πλῆθος πάντων ὧν διανέμει ταῖς | ψυχαῖς ὁ πατὴρ <ἐν>
ἐκείναις ἡνωμένως προείληπται. Με καὶ κατὰ τοῦτον τὸν
λόγον συνᾴδουσιν ἀλλήοις ὅ τε Πλάτων καὶ ἡ Ὁμηρικὴ
ποίησις. ὃ μὶν γὰρ οὐδενὸς κακοῦ φησιν χρῆναι τὸν θεὸν
αἰτιᾶσις. ἣ δὲ πάντα μὲν ἐκεῖθεν παράγει τὰ ἀγαθά, διττὰ
 δὲ ὄντα καὶ ὠφελητικὰ τῶν δεχομένων ἑκάτερα ταῖς διτταῖς
συστοιχίαις διελοῦσα καὶ τὴν πρὸς ἂλληλα διαφορὰν αὐτῶν
ἐνδεικνυμένη τὰ μὲν ὡς ἀγαθά, τὰ δὲ ὡς ἐναντία τοῖς
ἀγαθοῖς ἀπ' ἐκείνων διέστησεν. καὶ ὅτι τὸ λεγόμενον κακὸν
οὐ τοιοῦτόν, ἐστιν, ὁποῖον ὁ του Πλάτωνος λόγος τῆς δόσεως
 τῶν θεῶν ἀπέφησεν, δηλοῖ που καὶ αὐτὸς ἐπιφέρων
ἑξῆς [II. Ω 534 sqq.]·
 ὡς μὲν καὶ Πηλῆι θεοὶ δόσαν ἀγλαὰ δῶρα
ἐκ γεωετῆς. ἀλλ’ ἐπὶ καὶ τῷ θῆκε θεὸς κακόν. 
 1 cf. de or. chald. 14 8 οὑ ου 4 an ἀποδείξει?
6 βίοσ ἐκάστην ex βίουσ χάστην m1, deinde βίουσ e Βίοσ m3
19 ἑκεἶθεν ἀεὶ (post α ras.) 21 αὐτῶν ex αὐτὸν m3 



 
τί τοῦτό τοῦτό ἐστιν τὸ κακόν, αὐτὸς προστίθησιν·
 ὅττι οἱ οὔ παίδων ἐν μεγάροισι γονὴ γένετο κρειόντων, ἀλλ’ ἴνα παῖδα τέκεν παναώριον· οὐδέ νυ τόν γε γηράσκοντα κομίζω· 
μή σοι δοκεῖ τῶν ἀληθινῶν κακῶν αἰτιᾶσθαι τὸν θεόν;
οὐ τὴν ἐρημίαν τῶν παίδων, οὐ τὴν ἀθεραπευσίαν κακὰ
προσείρηκεν; καὶ ὅπως ταῦτα κακὰ προείπομεν, δυσκολίαν
περὶ τὸν τῇδε βίον καὶ δυσθυμίαν ἐναπεργαζόμενα ταῖς
ψυχαῖς. ταῦτα γὰρ εἰ καὶ τοῖς γνησίως φιλοσοφοῦσιν κακὰ 
προσαγορεύειν οὐ θέμις, ἀλλὰ τοῖς τὸν πρακτικὸν βίον ἑλομένοις
ἐμπόδια φαίνεται τῆς κατ' ἀρετὴν εἶναι ζωῆς. διὸ 
καὶ ὁ Ἀθηναῖος ξένος [leg. ΙΙ 661bd] τὰ τοιαῦτα πάντα
τοῖς μὲν ἀγαθοῖς εἶναί που κακὰ διατείνεται, τοῖς δὲ πονησοῖς 
ἀγαθά· καίτοι καὶ τούτων αἰ|τιᾶται τὸν θεὸν καὶ τῶν f. 59v.
ἐκ τοῦ παντὸς ἐνδιδομένων ἁπάντων, ὥστε οὐχ Ὅμηρος
μόνος καὶ ὁ παρ’ Ὁμήρῳ ταῦτά φασιν Ἀχιλλεύς, ἀλλὰ καὶ
ὁ Πλάτων αὐτὸς καὶ ὁ κατ' αὐτὸν νομοθέτης. ω ΙΙῶς τὴν τῶν ὅρκων σύγχυσιν δοκεῖ ἡ ποίησις εἰς
θεοὺς ἀναπέμπειν, ἡ ἀληθὴς περὶ αὐτῶν ὑφήγησις. Τοσαῦτα καὶ πρὸς ταύτην εἰρήσθω τὴν ξήτησιν· ἐφεξῆς
δέ ἐστιν τοῖς εἰρημένοις θεωρῆσαι, πῶς τὴν τῶν ὅρκων σύγχυσιν
καὶ τῶν σπονδῶν ἡ ποίησις κατὰ βούλησιν τοῦ μελάλου
γάλου Διὸς καὶ τῆς Ἀθηνᾶς ὑπουργούσης τῇ βουλῇ τοῦ
πατρὸς γενέσθαι φησίν· καὶ γὰρ ταύτην ὁ Σωκράτης ᾆτιάσατο 
τὴν τῶν κακῶν ἀρχὴν ἐπὶ τοὺς πρωτίστους τῶν θεῶν
ἀναφέρουσαν. κἀνταῦθα μάλιστα διαπορεῖν ἄξιον, πῶς ὁ τῶν
τοιούτων τὸν θεὸν αἰτιώμενος οὐχὶ τῶν μεγίστων αὐτὸν
 2 οὔ τι] ras. inter τ et ι (οὔτοι Homeri Rehdig.) 
ss. m3 10 γὰρ ss. m3 17 φησι b 25 ταύτησ 

 
αἰτιᾶται καὶ ἀληθινῶν κακῶν· οὐ γὰρ ἔτι πενίας καὶ νόσους
οὐδὲ τὴν τοιαύτην συστοιχίαν ἐξέσται λέγοντας δοκεῖν
τι λέγειν, ἀλλ᾿ αὐτῶν τῶν παρὰ πᾶσιν ὁμολογουμένων ὡς
κακῶν τὴν αἰτίαν ἐπὶ τὸν θεὸν ἀνοίσομεν. καὶ ὁ μὲν
 Τίμαιος [P. 41e] τὸν δημιουσγὸν πρὸ τῆς εἰς γένεσιν
καθόδου διαθεσμοθετῆσαι πάντα φησὶν ταῖς ψυχαῖς, ἵνα
τῆς ἒπειτα εἴη κακίας ἀναίτιος· ὁ δὲ λόγος οὗτος καὶ
κατελθούσαις αὐταῖς καὶ ἐν τῇ γενέσει στρεφομέναις τῶν
μεγίστων κακῶν τὴν ἀρχὴν ἐκεῖθεν ἐνδίδοσθαι συγχωρεῖ.
 πῶς οὖν ἄν τις πρὸς ταύτας τὰς ἐπιστάσεις τοὺς προσήκοντας
 f. 60r. κοντας ἀποδοίη λόγους, τῇ τε φύσει τῶν πραγμά|των καὶ
τᾖ Πάτωνος ὑφηγήσει τὴν Ὁμήρου διδασκαλίαν συναρμόξοντας.
Ὅτι μὲν οὖν πρὸς τὴν τῶν νέων ἕξιν ἀσύμμετρός ἐστιν
 ἡ τῶνδε μύθων μύθων ἀκρόασις, εἲσηταί τε πρότερον καὶ
νυνὶ λεγέσθω καὶ παρὰ πάντας τοὺς ῥηθησομένους ὑφ᾿
ἡμῶν λόγους. οὐδὲ γὰρ διακρίνειν τὰς φύσεις τῶν ὄντων
τοῖς νέοις δυνατὸν οὐδὲ ἐπανάγειν τὰ φαινόμενα συνθήματα
τῆς ἀληθείας πρὸς τὴν ἀφανῆ θεωρίαν οὐδὲ καθορᾶν, ὅπως
 ἐν τῷ κόσμῳ πάντα βούλησιν ἐπιτελεῖται τοῦ θεοῦ
διὰ μέσων τῶν ἄλλων αἰτίων. ὅτι δὲ αἰκεῖα ταῦτα τῇ Πλάτωνός
ἐστι φιλοσοψίᾳ δεικνύωμεν. Τὸν μὲν δὴ θεὸν ἀρχήν
τε καὶ τελευτὴν καὶ μέσα τῶν ὂντων ἁπάντων ἒχειν
καὶ ὁ Ἀθηναῖος ξένος φησίν [leg. IV 715e], ἕπεσθαι
 δὲ αὐτᾦ τὴν δίκην τῶν ἀπολειπομένων οὖσαν τοῦ θείου
νόμου τιμωρόν. οὗτοι δέ εἰσιν, ὡς ὁ ἐκείνου λόγος, οἱ
νεότητι καὶ ἀνοίᾳ φλεγόμενοι τὴν ψυχὴν μεθ᾿ ὓβρεως, καὶ
Χρόνον τινὰ δόξαντες κρατεῖν ἒπειτα αὖθις τιμωρίαν ὑπέσχον
τῇ δίκῃ πρέπουσαν, ἑαυτούς τε καὶ πόλιν καὶ οἶκον ἄρδην
 ἀναστάτους ποιήσαντες. ταῦτα δὴ οὖν ὁ μὲν Ἀθηναῖος ξένος
 1 αἰτιᾶταιι 6 πάντα φησὶν] παντάπασιν. 7 ἀναίτιος b]
αἵτιοσ 10 οὖν η exp. m3?) 21 αἰτίων ex αἴτιον m3
29 ἃρδην (v ss.) 

 
πολιτικῶς, ὁ δὲ Ὃμηρος ἐνθεαστικῶς ὑφηγούμενος τοὺς
πολλὰ πλημμελήσαντας καὶ ἀδικίας τὰς μεγίστας ἠδικηκότας
κατὰ τὴν μίαν τοῦ Διὸς βούλησιν δίκην ἀποτιννύναι φησὶν
τῶν ἁμαρτημάτων
σὺν σφῇσιν κεφαλῇσι γυναιξί τε καὶ τεκέεσσιν 
[Δ
ταύτην δὲ ἄρα τὴν δίκην πρώτως μὲν τὸν Δία πληροῦν
καὶ ἐξῃρημένως καὶ ἀφα|νῶς τοῖς πᾶσιν, δευτέρως δὲ τὴν f. 60v.
Ἀθηνᾶν ὑπουργοῦσαν καὶ συναπεργαζομένην τὰ δόξαντα
τῇ πατρονομικῇ προνοίᾳ τοῦ Διός. 
δεινὴ γὰρ Κρονίδαο νόου κράντειρα τέτυκται
φησὶν Ὀρφεύς), ἐσχάτως δὲ τοὺς ὑπομένοντας αὐτοῦ τὴν
τιμωρίαν· δεῖ γὰρ καὶ τὸ ἐφ’ ἡμῖν συμπλέκεσθαι τῇ ποιήσει
τῶν ὅλων. οὗτοι δὴ οὖν ἐν ταῖς σπονδαῖς καὶ τοῖς ὅρκοις
εἰπόντες, ὅτι τῶν παραβαινόντων ταῦτα 
ὧδέ σφ’ ἐγκέφαλος χαμάδις qsol ὡς ὃδε οἶνος
(ΙΙ. Γ
καὶ παραβάντες ἑαυτοὺς ὑπάγουσιν τῇ δίκῃ καὶ πρέποντας
ἑαυτοὺς ἀποφαίνουσι ταῖς ποιναῖς. ἡ τοίνυν σύγχυσις τῶν
ὅρκων καὶ τῶν σπονδῶν ἐπιτελεῖται μὲν ὑπὸ τούτων διαφερόντως
τῶν πάσχειν μελλόντων τὰ δοκοῦντα τοῖς θεοῖς
κατὰ δίκην τὰ θνητὰ ἄγουσιν ἐπὶ τοῖς ἔμπροσθεν ἁμαρτήμασιν,
κινεῖσθαι δὲ λέγεται καὶ εἰς ἐνέργειαν προάγεσθαι
πασ' αὐτῶν τῶν θεῶν, οὐχ ὡς ἐκείνων ποιούντων ἀθέους
καὶ ἀδίκους τοὺς τιμωρουμένους, ἀλλ’ ὡς ἐπιτηδείους ὄντας
αὐτοὺς πρὸς τὰς τοιαύτας πράξεις ἐκκαλουμένων εἰς ἐνέργειαν,
ἕνα ποτὲ κατὰ τὴν ἔνδον ἕξιν ἐνεργήσαντες καὶ ἣν ἔχουσιν
ὠδῖνα τῶν μοχθηρῶν ἐνεργημάτων προβαλόντες ἄξιοι γένωνται
τῆς δίκης. τοῦτο γὰρ δή, φησὶν ὁ Πλάτων [leg. V
728e], δίκη μὲν οὐκ ἔστιν, καλὸν γὰρ τό γε δίκαιον
 σφῖσιν (ισιν ir.) 8 τοῖς ss. m3 11 Orph. fr.
ubi diversa confudit Abel 28 προβάλλοντεσ


 
καὶ ἡ δίκη, τιμωρία δὲ ἀδικίας ἀκόλουθος πάθη,
ἧς ὃ τε τυγχάνων καὶ ὁ μὴ τυγχάνων ἄθλιος. πολλὰ
δὴ οὖν καὶ τὰ μέγιστα ἀδικήσαντες ἄνθρωποι καὶ ἔξιν
 ἔχοντες πονηρὰν καὶ ὠδίνουσαν μείζω καὶ χαλεπώτερα
 f. 61r. τιμω|σίαν ὑπέχουσιν πρῶτον, ἣ δοκεῖ μὲν ἐπιτρίβειν τοὺς
πάσχοντας ἐπὶ τὰς τῶν ὅρκων ἄγουσα συγχύσεις, ἄγει δὲ
αὐτοὺς εἰς τὸ δίκην ὑποσχεῖν τῶν πλημμελημάτων, παραπλήσιόν
τι ποιοῦσα ταῖς ἀναστομώσεσιν τῶν ἑλκῶν, αἳ
παραχρῆμα μὲν ἐπιτείνουσι τὰ πάθη τῶν σωμάτων, ἐκβάλλουσαι
 δὲ τὸν ὓπουλον καὶ ἐντὸς ἀποκρυπτόμενον χυμὸν
αἲτιαι γίνονται τῆς ἐν χρόνοις ὓστερον παραγινομένης ὑγείας.
τὴν δὲ δὴ τιμωρίαν ταύτην ἄνωθεν ἀπὸ τοῦ Διὸς ἀρχομένην
(ἐκείνῳ γὰρ ἕπεται δίκη τῶν ἀπολειπομένων τοῦ
νόμου τιμωρός) διὰ μέσης τῆς Ἀθηνᾶς ἡ ποίησις τελειουμένην
 παραδίδωσιν, ἵνα δῶσί ποτε δίκην οἱ Τρῶες ἰδόντες
οἷ κακοῦ προήγαγον αὑτοὺς καὶ ὡς ταῖς ὀφειλομέναις ποιναῖς
ἐγκατέδησαν τὴν ἑαυτῶν ζωήν. ὃν γὰρ ὅρον ἔθεντο
τῆς ἐσχάτης τῶν ἁμαρτόντων κολάσεως, τοῦτον σαλευτὸν
ὑφ' ἑαυτῶν ταῖς τῶν ὅρκων καὶ τῶν σπονδῶν συγχύσεσιν
 ἀπέφηναν. ΙΙρῶτον μὶν <οὖν> οὐχ οἱ θεοὶ τῆς
ταύτης καὶ ἀτάκτου πράξεώς εἰσιν αἴτιοι τοῖς Τρωσίν,
ἀλλ' ἐκεῖνοι διὰ τὴν ἑαυτῶν πονηρίαν ἀξίους ἑαυτοὺς κατέστησαν
τῆς τοιαύτης ἐνεργείας, καὶ τούτων διαφερόντως ὁ
ΙΙάωοδαρος, φιλότιμός τε ὢν καὶ φιλοχρήματος καὶ τὴν ἄθεον
 ξωὴν προβεβλημένος. διὸ καὶ ἡ Ἀθηνᾶ προελθοῦσα κατὰ
τὸν γοῦν τοῦ πατρὸς οὐ τὸν ἐπιτυχόντα κινεῖ πρὸς τὴν
πρᾶξιν, ἀλλὰ ξητεῖν λέλεται ΙΙάνδαρον, ὡς ἂν μάλιστα πρέποντα
πρὸς τὴν τιμωσὸν ἐνέργειαν
Πάνδαρον ἀντίθεον διζημένη εἲ που ἐφεύροι
M [ΙΙ. Δ 88].
 2 ὃ τε τυχὼν Pl. | ὁ om. Pl. Ι πολλὰ m3] ταῦτα m1
16 αὐτοὺρ 18 σαλευτὸν ὑφ'] ἀσάλευτον ἐφ’ 


 
σπάνιον | γὰρ καὶ δυσεύρετον ὂντως τὸ τοιοῦτον γένος, f. 61v. 
τὸ πάντα μὲν δρᾶν ὑπομένον πάντα δὲ πάσχειν, ἀντικείμενον 
δὲ τῷ θείῳ διὰ δή τινα Γιγαντικὴν καὶ ἀποτετολμημένην
ἔξιν τῆς ψυχῆς. ὥσπερ δὴ οὖν οὐχ οἱ ἰατροὶ τῶν
τομῶν αἴτιοι καὶ τῶν καύσεων, ἀλλὰ τὰ πάθη τῶν ἰατρευομένων, 
οὕτως οὐδὲ οἱ θεοὶ τῶν περὶ τοὺς ὅρκους καὶ τὰς
σπονδὰς ἀσεβημάτων, ἀλλ’ αἱ ἕξεις τῶν ποιούντων. δεύτερον
δὲ ἐπὶ τούτῳ κἀκεῖνο κατανοήσωμεν, ὡς οὐδὲ προελθοῦσα
ἡ Ἀθηνᾶ καταναγκάζειν λέγεται τὸν Πάνδαρον εἰς
τὴν πρᾶξιν, ἀλλὰ πειρᾶσθαι μόνον, εἰ καὶ πρὸς ταύτην 
ἐπιδίδωσιν ἑαυτὸν τὴν ἐνέργειαν· οὐ γὰρ ἀναιρεῖται τὸ ἐφ’
ἡμῖν, οὐδ’ ἂν τὰ ἒσχατα πεπλημμεληκότες ὦμεν·
ἠ ῥά νύ μοί τι πίθοιο, Λυκάονος υἱὲ δαςΐφρον
[II. Δ 93];
ὁ δὲ ὑπὸ λαιμαργίας τῶν χρημάτων ἀκούσας καὶ τῆς δυναστε;ιας 
ἐπιπηδᾷ ταῖς ἀδίκοις ἐνεργείαις, μόνον οὐχὶ τοῦ
ποιητοῦ ταῦτα βοῶντος, ἃ καὶ ὁ ἐν Πολιτείᾳ Σωκράτης,
ὃτι πολλὰ προτείνεται ταῖς ψυχαῖς ἐκ τοῦ παντός, ἃ καταπλήττειν
τοὺς ἀνοήτους καὶ περὶ τὰς αἱρέσεις τῶν βίων
ἀποφαίνειν πλημμελεῖς. ὥσπερ οὖν ὁ προφήτης προτείνει 
τὸν τυραννικὸν βίον καὶ ὁ πρῶτος ἀνελόμενος τοῦτον ἀνόητος
εἲρηται, καίτοι τὸ προτεῖναν θεῖόν τι πάντως ἦν, οὕτω
δὴ καὶ τῆς Ἀθηνᾶς εἰς αἵρεσιν τὸν Πάνδαρον καταστησάσης
τῆς τε δυνατωτέρας καὶ πλουσιωτέρας τάξεως μετὰ ἀθεότητος
καὶ τῆς ἐναντίας ἐκεῖνος αἱρεῖται τὴν χείρονα. καὶ 
οὐχ ἡ Ἀθηνᾶ τῆς αἱρέσεως αἰτία, ἀλλ’ ἡ μοχθησία τοῦ
αἱρουμένου· οὐδὲ γὰρ ὁ προφή|της τῆς τυραννίδος, ἀλλ’ f. 62r.
ἡ λαιμαργία τοῦ τὸν βίον τοῦτον προβάλλοντος. διὸ καὶ
πειθόμενος ὁ Πάνδαρος τῇ Ἀθηνᾷ δἰ ἄνοιαν τοῦτο πάσχειν
εἴρηται· οὐ γὰρ ἐκείνῃ πείθεται, ἀλλὰ τῷ φιλοχρημάτῳ καὶ 
 13 πίθοιο] ι prius ex ει m3 vel rec. 15 malim ὑπακούσας
17 cf. rep. Χ α sqq. 20 πλημμελεῖν m1 ν exp. et
σ ss. m3 | προκρίνει m1 corr. m3 


 
ἀνοήτῳ τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς. καίτοι πῶς οὐ θαυμαστόν, εἰ
Ἀθηνᾶ μὴ φρονήσεως αἰτία, ἀλλὰ ἀνοίας; ἀλλὰ καὶ νοῦ
ἀπόρροια πανουργία γίνεται, φησὶν ὁ Πλωτῖνος ΙΙ 3, 11],
καὶ σωφροσύνης ἒλλαμψις ἀκόλαστός ἐστιν καὶ ἀνδρείας
 δόσις θρασύτης. ὁποῖ’ ἄττα γὰρ ἂν ᾖ τὰ τῆς ζωῆς εἲδη,
ἀνάγκη ἀνάγκη καὶ τὴν μέθεξιν γίνεσθαι τῶν κρειττόνων·
καὶ οἳ μὲν νοερῶς τῶν νοερῶν μετέχουσιν, οἳ δὲ δοξαστιῶς,
οἳ δὲ φανταστικῶς, καὶ οἳ μὲν ἀπαθῶς. τῶν παθῶν,
οἳ δὲ μετριοπαθῶς, οἳ δὲ ἐμπαθῶς· πάντα δὲ ὑπὸ τῶν
 θεῶν κινεῖται [καὶ] κατὰ τὴν ἐπιτηδειότητα τὴν
ὥστε οὐχ ὑπὸ Διὸς καὶ Ἀθηνᾶς ἡ τῶν ὂρχων σύγχυσις,
ἀλλὰ ὑπὸ Πανδάρου καὶ τῶν Τρώων. ἐξῆπται δὲ αὕτη τῶν
θεῶν ἡ πρᾶξις ὡς πρόδρομος οὖσα τῆς δίκης, καὶ ὡς
παρασκευάζουσα τοὺς παρέχοντας πρὸς τὴν τελέαν κόλασιν
τῶν ἁμαρτημάτων τοιαύτη γὰρ ἡ τιμωρία, καθάπερ ἡμᾶς
ὁ Ἀθηναῖος ξένος ἀνεδίδαξεν)· οὐδὲ τῶν ἀληθινῶν κακῶν
αἴτιον τὸ θεῖον ταῖς ψυχαῖς, ἀλλ’ αἱ μοχθηραὶ τῶν
ψυχῶν ἓξεις τῶν πλημμελῶν ἐνεργημάτων εἰσὶν αὐταῖς ἀρχηγοί.
πᾶσα δὲ ἐνέργεια, κἂν ᾖ πλημμελὴς εἰς τὸ πᾶν
προἰοῦσα, θεῶν ἐφεστώτων γίνεται καὶ προνοίας ὁλικωτέρας
ἢ μερικωτέρας. γίνεται γὰρ ἀδίκως μὲν τῷ δρῶντι δικαίως
δὲ τῷ πάσχοντι, φησὶν ὁ Πλωτῖνος [IV 3, 16], καὶ ὅσον
ν. μέν | ἐστιν αὐτῆς ἂθεον, ἐκ τῆς μερικῆς αἰτίας ἔχει τὴν
γένεσιν τῆς ἀποτελούσης τὴν ἐμπαθῆ πρᾶξιν, ὅσον δὲ ἀγαθόν,
ἐκ τῶν ἐφεστώτων τυγχάνει τοῦ προσήκοντος τέλους
ἴδει γὰρ τοὺς τῶν μεγίστων ἀδικημάτων ἄρξαντας ἀνακληθῆναί
ποτε πρὸς τὴν δίκην· τοῦτο δὲ οὐκ ἄν ποτε συνέβη,
μὴ τῆς μοχθηρίας αὐτῶν ἀναπλωθείσης· πολλαὶ γοῦν τῶν
ἓξεων ἀνενέργητοι μένουσαι τῆς προσηκούσης θεραπείας
τυχεῖν ἀδυνέργητος ποιοῦσιν τοὺς ἒχοντας. διὸ καὶ βουλεύονται
 5 an ἐπίδοσις? 11 ἡ ss. m3 14 παρέχοντας sc. τὴν
πρᾶξιν 16 ὁ add, m3 28 ἀναπλωθείσησ m1] πληρωθείσησ
m8 30 cf. Δ 14 sqq. 


 
οἱ θεοὶ περὶ τοῦ παῦσαι τὸν πόλεμον σωζομένων τῶν Τρώων,
καὶ ἡ τῆς δίκης προστάτις θεὸς κωλύει τὴν τοιαύτην ἐνέρ-
γειαν, ἵνα θᾶττον ὑπόσχωσι τῶν ἡμαρτημένων ποινήν·
ἡ ταύτης συνεργὸς κινεῖ πρὸς τὴν σύγχυσιν τοῦ ὅρκου, ἴνα
κατὰ πᾶσαν ἑαυτῶν τὴν μοχθηρίαν ἐνεργήσαντες ὑπὲρ πάσης
τὴν κόλασιν δέξωνται. οὔτε γὰρ ἀνιάτους μένειν
ἀγαθὸν οὔτε πρὸ τῶν δευτέρων ἁμαρτημάτων ἰαθῆναι τὴν
ὑποικουσοῦσαν ἔνδον μοχθησίαν. πάσης οὖν τῆς ἀδίκου
ζωῆς ἐν αὐτοῖς ἀναστομωθείσης ἕπεται δίκη σωφρονίζουσα
τὴν ὅλην ἀνοσιουργίαν. ς Τίς ἐστιν ἡ ἐν τῇ ποιήσει τοῦ Διὸς τῶν θεῶν
εἰς ἒριν κατάστασις διὰ Θέμιδος, ἀνάπτυξις τῆς ὅλης
τοῦ μύθου θεωριας. Πρὸς μὲν οὖν τὴν προειρημένην ἀπορίαν ὧδέ πως ἀπαντήσωμεν.
ἐπεὶ δὲ καὶ τῆς κρίσεως διαμνημονεύει τῆς παρ’ 
Ὁμήρῳ τῶν θεῶν καὶ τῆς ἔριδος, ἐφ’ ἣν ὁ Ζεὺς ἀνακινεῖ
τὰ πλήθη τῶν θεῶν διὰ τῆς Θέμιδος πάντα | πρὸς ἑαυτὸν f. 63r.
ἀνάγων, λεκτέον τι καὶ περὶ τούτων. ὅτι μὲν οὖν ὁ
Ζεὺς μονάς ἐστι παντὸς τοῦ πλήθους τῶν ἐγκοσμίων θεῶν,
καὶ ὅτι πάντας καὶ παράγειν ἀφ' ἑαυτοῦ δύναται καὶ ἐπιστρέφειν 
εἰς ἑαυτόν, εἲρηται πολλάκις. διττῆς δὲ οὔσης τῆς
εἰς τὸ πλῆθος αὐτοῦ προϊούσης ἐνεργείας, τῆς μὲν ἐπιστρεπτικῆς,
τῆς δὲ κινητικῆς εἰς τὴν τῶν καταδεεστέρων
προμήθειαν, διττὰς καὶ ἡ ποίησις τοῦ Διὸς πρὸς τοὺς
θεοὺς ἀναγράφει δημηγορίας. καὶ κατὰ μὲν τὴν προτέραν 
τῆς ἀμίκτου καθαρότητος μεταδιδοὺς ὑπόκειται τῷ πλήθει
τῶν θεῶν ὁ εἷς καὶ ὅλος δημιουργός, χωριστάς τε δυνάμεις
αὐτοῖς ἐνδίδωσιν ἁπάσης τῆς περικοσμίου διαιρέσεως· διὸ
 2 προστάτισ] ι ex η m3? 15 ἐπεὶ m3] εἰ m1 24 cf.
II. Θ 5 sqq. r 20 sqq. 


 
καὶ παρακελεύεται πᾶσιν ἀφίστασθαι τοῖς θεοῖς τοῦ πολέμου
καὶ τῆς ἐναντιώσεως τῶν ἐγκοσμίων πραγμάτων. ἐν
δὲ τῇ δευτέρᾳ κινεῖ πως αὐτοὺς εἰς τὴν πρόνοιαν τῶν
καταδεεστέρων καὶ ἐφίησιν ταῖς διῃρημέναις αὐτῶν εἰς τὸ
 πᾶν προόδοις, ἵνα μὴ μόνον καθ’ ἴνα συνέχωνται τὸν δημιουργικὸν
νοῦν, ὃν οὒτε παρεξελθεῖν δυνατόν, ὣς φησιν
ἡ ποίησις, οὒτε ὑπερδραμεῖν, ἀλλὰ καὶ κατὰ τὰς ἑαυτῶν
ἰδιότητας ἐνεργῶσιν εἰς τὰ προνοούμενα· διὸ καί φησιν ὁ
Ζεύς·
 ἀμφοτέροισι δ’ ἀρήγεθ’ ὅπῃ νόος ἐστὶν ἑκάστου
[r 25].
ἐπειδὴ δὲ καὶ αἱ πρόοδοι τῶν θεῶν οὐκ εἰσὶν ἀπεσπασμέναι
τῆς δημιουργικῆς μονάδος, ἐπιστρέφει πρῶτον αὐτοὺς
 ἡ Θέμις εἰς ἐκείνην· 379 Ζεὺς δὲ Θέμιστα κέλευσε θεοὺς ἀγορήνδε καλέσσια
[r 4],
ἴνα καὶ προνοοῦντες κατὰ τὴν βούλησιν τοῦ πατρὸς ἐνεργῶσι
καὶ τὴν τῆς Θέμιδος κρίσιν. ἀλλ’ ὁ μὲν ποιητὴς διηρημένας
 f. 63ν παρα|δέδωκεν ἡμῖν τὰς τοῦ ὅλου δημιουργοῦ πρὸς τοὺς
 νέους δημηγορίας θεούς· ὁ δὲ Τίμαιος [p. α] ἡνωμένως
αὐτὸν καὶ ἐπιστρέφοντα ποιεῖ τὸ πλῆθος εἰς ἑαυτὸν καὶ εἰς
τὴν πρόνοιαν ἀνεγείροντα τῶν θνητῶν, ἵνα κατὰ δίκην
ἄγωσιν τὰ δεύτερα πάντα τῆς ἑαυτῶν γενέσεως. ταῦτα δὲ
οὐδὲν διαφέρει τοῦ κινεῖν τε αὐτοὺς ἐπὶ τὸν πόλεμον καὶ
διὰ τῆς Θέμιδος ἀγείρειν εἰς ἑαυτόν. καὶ γὰρ οἱ τῆς γενεσιουργοῦ
προι·στάμενοι φύσεως τὸν ἐν τῇ λᾖ διακυβερνῶσι
πόλεμον, καὶ οἱ κατὰ δίκην ἐνεργοῦντες τῆς ὅλης ἐξήρτηνται
Θέμιδος, ἦς ἡ Δίκη παῖς, κ·αὶ μιμοῦνται τὸν ἕνα δημιουργικὸν
νοῦν, ᾧ μὴ θέμις ἂλλο τι δρᾶν πλὴν τὸ κάλλιστον,
 ὡς αὐτός πού φησιν ὁ Τίμαιος [p. 30a]. 5 δημιουργὸν, corr. b 10 δ’ ἂρ ἦγεθ' Z Τίς ἡ τῶν θεῶν κρίσις ἡ έν τοῖς μύθοις τοῖς τοῦ
ποιητοῦ καὶ τίνας ἰνίσσεται βίων ·διαφοσάς. Ἀλλὰ μὴν καὶ τὴν θρυλουμένην κρίσιν τῶν θεῶν, ἣν
παρὰ τῷ Ἀλεξάνδρῳ γενέσθαι φασὶν οἱ μῦθοι κατὰ τὴν
παλαιὰν φήμην, οὐ δεῖ νομίζειν αὐτῶν ὄντως εἶναι τῶν 
θεῶν ἔριν τε πρὸς ἀλλήλας καὶ ὑπ' ἀνδρὸς βαρβάρου κρίσιν,
ἀλλ’ ἠγητέον ὅτι καὶ αἱ τῶν βίων αἱρέσεις, ἃς δὴ
πολλαχοῦ παραδίδωσιν ὁ Πλάτων, ὑπὸ θεοῖς ἐφόροις γίγνονται
τῶν ψυχῶν. καὶ τοῦτο δήπου καὶ αὐτὸς ἐν Φαίδρῳ
[p. 252e sq. 265b] διδάσκει σαφῶς, τὸν μὲν βασιλικὸν βίον 
Ἣρας εἶναι λέγων, τὸν δὲ φιλόσοφον Διός, τὸν δὲ ἐρωτικὸν
Ἀφροδίτης. ὅταν οὖν αἱ ψυχαὶ πολλῶν αὐταῖς ἐκ τοῦ
προτεινομένων βίων κατὰ τὴν ἑαυτῶν κρίσιν τούσδε
μὲν ἀσπάζωνται, | τούσδε δὲ ἀποσκευάζωνται, τηνικαῦτα f. 64r. 
οἱ μῦθοι μεταφέροντες ἐπ' αὐτοὺς τοὺς θεοὺς τὰς τῶν βίων 
ἰδιότητας κρίνεσθαί φασιν ὑπὸ τῶν αἱρουμένων τοὺς βίους
τοὺς ἐφόρους τῆς κατ’ εἶδος ἐν αὐτοῖς ἐξαλλαγῆς. καὶ κατὰ
τοῦτον δὴ τὸν λόγον καὶ ὁ Ἀλέξανδρος καταστῆναι λέγεται
κριτὴς Ἀθηνᾶς καὶ Ἥρας καὶ Ἀφροδίτης, τριῶν μὲν αὐτῷ
βίων προτεινομένων, ἑλόμενος δὲ τὸν ἐρωτικόν, καὶ τοῦτο 
οὐ μετὰ φρονήσεως, ἀλλ’ ἐπιτρέχων τῷ τῶν φαινομένων
κάλλει καὶ τὸ εἴδωλον ἐπιδιώκων τοῦ νοητοῦ κάλλους. ὁ
μὲν γὰρ ὄντως ἐρωτικὸς νοῦν καὶ φρόνησιν προστησάμενος
καὶ μετὰ τούτων τό τε ἀληθινὸν κάλλος καὶ τὸ φαινόμενον
θεωρῶν οὐχ ἧσσόν ἐστιν Ἀθηναϊκὸς ἢ Ἀφροδισιακός· ὁ 
δὲ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ μόνον τὸ ἐρωτικὸν εἶδος ἐπιδιώκων
μετὰ πάθους ἀφίσταται μὲν τῶν ἀληθινῶν καλῶν καὶ ἀγαθῶν,
ὑπὸ δὲ ἀνοίας καὶ λαιμαργίας ἐπιπηδᾷ τῷ εἰδώλῳ
τοῦ καλοῦ καὶ περὶ τοῦτο κεῖται πεσών, οὐδὲ τῆς τῷ ἐρωτοῖς
 1 ante τοῦ om. b 13 τοὺς fihv b 21 φρονήσεων
m1 corr. m3 


 
τικᾦ συμμέτρου τελειότητος τυχών. ὁ γὰρ δὴ τελέως έρωτικὸς
καὶ Ἀφροδίτῃ μέλων ἐπ' αὐτὸ τὸ θεῖον κάλλος ἀνάγεται
τῶν ἐν αἰσθήσει καλῶν ὑπερορῶν· ἐπεὶ δὲ καὶ τοῦ
ἐμφανοῦς κάλλους καὶ τοῦ ἐν ὓλῃ τὴν ὑπόστασιν ἔχοντος
 εἰσί τινες Ἀφροδισιακοὶ προστάται δαίμονες, διὰ δὴ τοῦτο
καὶ ὁ τὸ εἴδωλον περιέπων συνεργοῦ λέγεται τῆς Ἀφροδίτης
τυγχάνειν. Τίνες εἰσὶν αἱ ἐν ταῖς θεομυθίας μεταβολαὶ Η 
τῶν θεῶν εἰσαγόμεναι καὶ κατὰ πόσους τρόπους
 αὐτὰς διατιθέαδιν καὶ καὶ διὰ ποίας αἰτίας. f 64v. Ταῦτα καὶ πρὸς ταύτην ἀπαντῶντες τοῦ Σωκράτους τὴν
ἐπίστασιν ἐροῦμεν. ἐπειδὴ δὲ οὐ μόνον ἀγαθουργὸν ἡμῖν
ἀποδέδεικται τὸ θεῖον, ἀλλὰ καὶ ἀμετάβλητον καὶ ἄμορφον
καὶ ἁπλοῦν καὶ ἀεὶ κατὰ τὰ αὐτὰ καὶ ὡσαύτως ἒχον, εἰκότως
 ἐφεξῆς ὁ Σωκράτης τὰ τοιαῦτα τοῦ Ὁμήρου κρίσεως
ἀξιοῖ.
καί τε θεοὶ ξείνοισιν ἐοικότες ἀλλοδαποῖσι
παντοῖοι τελέθοντες ἐπιστρωφῶσι πόληας [Od.
ρ 485 sq.]
καὶ αὖ ὅσα περὶ ΙΙρωτέως εἴρηται καὶ Θέτιδος ὡς μεταβαλλόντων
τὰς ἑαυτῶν μορφὰς καὶ ποικίλων φανταξομένων.
καὶ ὅτι μὲν τῶν τοιῶνδε τοῖς τῆς πολιτικῆς παιδείας γνησίως
ἀντληψομένοις οὐδὲ οὐδὲ προσήκει, πάντως που
δῆλον· δεῖ γὰρ τῆς ἀκινήτου μελλούσης πολιτείας πολιτείας
καὶ τὸ παράδειγμα ἀμετάβλητον ἑστάναι καὶ τῆς ἐν ἁπλοῖς
ἤθεσιν ὑφεστώσης ἁπλοῦν, ἀλλ' οὐ ποικίλον οὐδὲ
παντοίαις ἐξαλλαττόμενον. ὃτου γὰρ ἂν ὁ δημιουργός,
εἰς τὸ κατὰ τὰ αὐτὰ ἒχον βλέπων ἀεί, τὴν
 2 μέλλων 5 ἀφροδισια m1, κοὶ 88. m3 12 cf. 33, 8 
 15 cf. Pl. II 381b sqq. 28 προσήκειν, corr. b 27 non
ad verbam affertnr Platonis locus Tim. 28a 


 
ἰδέαν καὶ τὴν δύναμιν ἀπεργάζηται, καλὸν ἐξ
ἀνάγκης οὕτως ἀποτελεῖσθαι πᾶν, ὡς ὁ
φησιν· ὅτου δὲ ἂν εἰς γεγονός, γενητῷ παραδείγματι
προσχρώμενος, οὐ καλόν. τῶν γὰρ μεταβολὴν
ἐπιδεχομένων καὶ τὰ εἴδωλα πολλῷ μᾶλλόν ἐστιν γενέσεως 
ἀναπεπλησμένα καὶ ποικιλίας καὶ τῆς ὑλικῆς αἰσχρότητος.
δεῖ δὲ αὖ καὶ τὴν Ὁμήρου διάνοιαν ἔνθεον οὖσαν τῷ λογισμᾦ
συνελεῖν· καίτοι με οὐ λέληθεν, ὅτι τὰς προκειμένας
ῥήσεις τῶν μνηστήρων τις αὐτῷ πεποίηται λέγων, ἀφ’ ὧν 
οὐκ ἔστιν τὸν ποιητὴν εὐθύνειν. οὐδὲ | γὰρ ἐκ τῶν f. 65r. 
Καλλικλέους λόγων οὐδὲ τῶν Θρασυμάχου τὴν τοῦ Πλάτωνος
δόξαν αἱρεῖν δοκιμάζομεν, οὐδ’ εἲ τις ἐλέγχειν ἐπιχειροῖ τὸν
Πλάτωνα διὰ τῶν τοῖς σοφισταῖς ἀποτετολμημένων ῥημάτων,
κατὰ πόδας αὐτὸν ποιεῖσθαι τοὺς ἐλέγχους φήσομεν,
ἀλλ’ ὅταν Παρμενίδης ἢ Σωκράτης ἢ Τίμαιος ἢ ἄλλος τις
τῶν οὓτω θείων φθέγγηται, τότε τῶν Πλάτωνος ἀκούειν
ἡγούμεθα δογμάτων. καὶ οὖν καὶ τῶν Ὁμηρικῶν ἐπιβολῶν
ποιησόμεθα τὴν κρίσιν οὐκ ἐξ ὧν οἱ μνηστῆρες λέγουσιν
ἢ τῶν παρ’ αὐτῷ τις εἰς πονηρίαν διαβεβλημένων, ἀλλ' ἐξ
ὧν αὐτὸς ὁ ποιητὴς ἢ Νέστωρ ἢ Ὀδυσσεὺς φαίνεται λέγων. 
εἰ δ’ οὖν καὶ ταῦτά τις εἰς τὴν Ὁμήρου διάνοιαν ἀναπέμπειν
ἐθέλοι, πάντως οὐκ ἀπορήσει λόγων συμφώνων μὲν ταῖς ἱερατικαῖς
ἁπάσαις πραγματείαις, συμφώνων δὲ ταῖς τελεταῖς καὶ 
τοῖς μυστηρίοις καὶ ταῖς τῶν θεῶν ἐπιφανείαις, ἃς ὄναρ τε
καὶ καὶ γινομένας ἄνωθεν ἡ τῶν ἀνθρώπων φήμη παρεδέξατο. 
ἐν ἅπασι γὰρ τούτοις οἱ θεοὶ πολλὰς μὲν ἑαυτῶν
προτείνουσι μορφάς, πολλὰ δὲ σχήματα ἐξαλλάττοντες φαίνονται·
καὶ τότε μὲν ἀτύπωτον αὐτῶν φῶς,
τότε δὲ εἰς ἀνθρώπου μορφὴν ἐσχηματισμένον, τότε δὲ εἰς
 8 προσκειμέναρ, corr. b 9 μνηστήρων] στήρ ir. m3
17 καὶ ante οὖν ex η ut vid. m3 καὶ οὕτω b) 22 συμφωνῶν
bic et infra 23 ἁπάσκισ im. m3 


 
ἀλλοῖον τύπον προεληλυθός. καὶ ταῦτα καὶ ἡ θεοπαράδοτος
μυσταγωγία παραδίδωσιν· ταῦτα γάρ φησιν
 ἐπιφωνήσας ἢ παιδὶ κατόψῃ πῦρ ἴκελον σκιρτηδὸν ἐπ' ἠέρος οἶδμα τιταῖνον, ἢ καὶ πῦρ ἀτύπωτον ὅθεν φωνὴν προθέουσαν, ἢ φῶς πλούσιον ἀμφὶ γύην ῥοιζαῖον ἑλιχθέν· ἀλλὰ καὶ ἳππον ἰδεῖν φωτὸς πλέον f. 65 v. ἀστράπτον|τα, ἢ καὶ παῖδα θοοῖς νώτοις ἐποχούμενον ἳππου ἒμπθρον ἢ χρυσῷ πεπυκασμένον ἢ πάλι γυμνον, ἢ καὶ τοξεύοντα καὶ ἑστηῶτ᾿ ἐπὶ νώτοις, 
καὶ ὅσα τούτοις ἐφεξῆς τὰ λόγια προστίθησιν, οὒτε ἀλλοίωσιν
οὒτε ποικιλίαν οὔτε μεταβολὴν ἐπὶ τὸ θεῖον ἀναπέμποντά
ποθεν, ἀλλὰ τὰς μεθέξεις αὐτοῦ διαφόρους ἐπιδεικνύοντα.
τὸ γὰρ ἁπλοῦν τῶν θεῶν ποικίλον φαντάζεται
τοῖς ὁρῶσιν, οὔτε μεταβαλλόντων ἐκείνων οὔτε ἐξαπατᾶν
προθεμένων, ἀλλὰ τῆς φύσεως αὐτῆς κατα τα μέτρα τῶν
μετεχόντων τὰς τῶν θεῶν ἰδιότητας ἀφοριζούσης. ἑνὸς γὰρ
 ὄντος τοῦ μετεχομένου θεοῦ νοῦς μὲν ἄλλως μεταλαμβάνει,
ψυχὴ δὲ ἄλλως νοερά, φαντασία δὲ ἄλλως, αἴσθησις δὲ
ἂλλως· ὃ μὲν ἀμερίστως, ἣ δὲ ἀνειλιγμένως, ἣ δὲ μορφωτικῶς,
ἣ δὲ παθητικῶς. καὶ ἔστι τὸ μετεχόμενον μονοειδὲς
μὲν κατὰ τὴν ὕπαρξιν, πολυειδὲς δὲ κατὰ τὴν μέθεξιν,
 καὶ ἀμετάβλητον καθ᾿ αὑτὸ καὶ μονίμως ἱδρυμένον, ἄλλοτε
δὲ ἀλλοῖον διὰ τὴν αὐτῶν ἀσθένειαν τοῖς μετέχουσι φανταζόμενον.
καὶ οὐ ταῦτα μόνον, ἀλλα καὶ βάρους τὸ ἀβαρὲς
φαίνεται τοῖς πληρουμένοις αὐτοῦ μετέχον· οὐ φέρει με
 1 cf. de or. chald. 57 3 ἐπιφωνησαση παιδι λατπψηι]
conrupit b, unde in errores inductus est Lobeck Agl. 106
4 ἴθμα Lobeck 6 πλησίον Gesner | ἀμφιγύην] ἀμφιχύδην
Lobeck 15 ποτε b 18 προσθεμένων, corr. b 22 ἀνειεγμένωσ
(ει ir.) 25 καθαυτὸν, an <μὲν> καθ᾿ αὑτὸ?
28 cf. Wolff Porph. 1631 Kroll de or. chald. 9 

 
τοῦ δοχέως ἡ τάλαινα καρδία, φησίν τις θεῶν. ὅθεν
δὴ καὶ ὁ ποιητὴς ἐν ἄλλοις ἐνθέως καὶ τῶν τοιούτων
συνῃσθημένος περὶ τῆς Αθηνᾶς πού φησιν·
μέγα δ’ ἔβραχε φήγινος ἄξων βριθοσύνῃ· δεινὴν γὰρ ἄγεν θεόν [838 sq.]. 
καίτοι κἀνταῦθα λέγειν ἔξεστιν· καὶ πῶς βαρύτητος αἲτιον
τὸ ἀβαρές; ἀλλ’ ὁποῖον ἂν ᾐ τὸ μετέχον, τοιοῦτον ἀνάγκη
φαίνεσθαι τὸ | μετεχόμενον. εἲτε οὖν ξένοις ἐοικότες φαίνοιντο f. 66r.
τῶν θεῶν τινες, εἴτε ἄλλην τινὰ προϊσχόμενοι μορφήν,
οὐκ ἐν ἐκείνοις ὑποτίθεσθαι χρὴ τὴν φαινομένην 
μεταβολήν, ἀλλ’ ἐν ταῖς διαφόροις ὑποδοχαῖς ποικίλλεσθαι
τὴν φαντασίαν. Ἓνα μὲν οὖν τρόπον τὸν εἰρημένον ἡ ποίησις τῶν
ἀμεταβλήτων μεταβολὰς πολυειδεῖς παραδίδωσιν. ἕτερον δὲ
ὅταν καὶ αὐτὸ τὸ θεῖον πολυδύναμον ὑπάρχον καὶ πλῆρες 
παντοίων εἰδῶν ποικίλα προτείνῃ θεάματα τοῖς εἰς αὐτὸ
βλέπουσι. τότε γὰρ αὖ τὴν ἐξαλλαγὴν τῶν δυνάμεων ἐνδεικνυμένη
μεταβάλλειν αὐτό φησι τὸ πάσας ἔχον ἐν ἑαυτᾦ
τὰς δυνάμεις ταύτας εἰς πολλὰς μορφάς, ἄλλοτε ἄλλην
προβαλλόμενον, ἀεὶ μὲν κατὰ πάσας ἐνεργοῦν, ταῖς δὲ μεταβατικαῖς 
νοήσεσι τῶν ψυχῶν ἀλλοῖον ἀεὶ διὰ τὸ πλῆθος
τῶν περιεχομένων φανταζόμενον. καὶ κατὰ τοῦτον δὴ τὸν
τρόπον ὁ Πρωτεὺς ἐκεῖνος λέγεται μεταβάλλειν τὸ οἰκεῖον
εἶδος τοῖς εἰς αὐτὸν βλέπουσιν, ἄλλος καὶ ἄλλος ἀεὶ προφαινόμενος.
εἰ γὰρ καὶ τῶν πρωτίστων θεῶν ἐστιν καταδεέτερος 
καὶ ἀθάνατος μέν, οὔπω δὲ θεός, καὶ Ποσειδῶνος
μὲν ὑποδμώς, οὔπω δὲ ἡγεμονικὴν ἀξίαν λαχών, ἀλλὰ νοῦς
τίς ἐστιν ἀγγελικὸς ἐν τῷ κλήρῳ τοῦ Ποσειδῶνος, ἔχων τε
καὶ περιέχων ἐν ἑαυτῷ τὰ εἲδη πάντα τῶν γενητῶν· ὑποτέσυνησθημένωσ
 3 (συνησ ir.)] ω ex ο, corr. b 17 αὐτὴν
ἐνδεικνυμένον] ον ir. m1, η ss. m3 quae etiam acc. posuisse
vid. 18 μεταβάλλει m1, ν ss. m3 26 cf. δ 386 


 
τακται δὲ αὐτῷ πρῶτον μὲν ἡ Εἰδοθέα, ψυχή τις οὖσα
δαιμονία συνημμένη πρὸς τὸν οἰκεῖον νοῦν θεῖον ὄντα καὶ
τοῖς εἲδεσιν τοῖς ἐκείνου τὰς ἑαυτῆς συνάψασα νοήσεις· ἓπεται
 f. 66v. δὲ καὶ ἄλλος ἀριθμὸς ψυχῶν, λογικῶν μὴν | καὶ
 ἃς ὁ μῦθος προσαγορεύει φῶκας. διὸ καὶ ἀριθμῶν
αὐτὰς ὁ Πρωτεὺς παραδέδοται, τὸ ἀΐδιον αὐτῶν ἐνοδεικνυμένης
τῆς ποιήσεως· τῶν γὰρ γινομένων δήπου καὶ ἀπολλυμένων
ἀόριστόν ἐστιν τὸ πλῆθος. νοῦν τοίνυν ὄντα
Πρωτέα καὶ νοῦν πολυδύναμον διακορῆ τῶν εἰδῶν αἱ μεσικαὶ
 ψυχαὶ θεώμεναι καὶ ἄλλοτε ἄλλοις εἴδεσιν αὐτοῦ προσβάλλουσαι
τὴν μετάβασιν τῶν σφετέρων νοήσεων μεταβολὴν
τῶν νοουμένων εἶναι φαντάζονται. διὸ καὶ πάντα δοκεῖ
γίνεσθαι τοῖς ἀντεχομένοις αὐτοῦ,
ὃσσ' ἐπὶ γαίης
 ἑρπετὰ γίγνονται καὶ ὕδωρ καὶ θεσπιδαὲς
[Od. δ 417 sq.].
ὅσα γὰρ ἒχει καὶ περιείληφεν εἴδη, μᾶλλον δὲ ὅσα ἐστὶν
ἀεὶ καὶ διαιωνίως, τοσαῦτα παρὰ μέρος γίγνεσθαι δοκεῖ διὰ
τὴν τῶν θεωμένων αὐτὸν μεριστὴν ἐπιβολήν. Τὸ τρίτον τοίνυν λέγωμεν, ὅταν μήτε τοῦ ἑνὸς ποικίλα
προφαίνηται σχήματα διὰ τὰς ὑπεστρωμένας ὑποδοχάς, μήτε
πολυδύναμον ὂν καὶ ἒν τὸ θεωρούμενον φαντασίαν παρέχηται
μεταβολῆς διὰ τὴν ποικιλίαν τῶν δυνάμεων, ἀλλ’ ὅταν
τὸ αὐτὸ κατὰ διαφόρους τάξεις προέρχηται καὶ μέχρι τῶν
 τελευταίων ὑφιζάνῃ, πολλαπλασιάξον ἑαυτὸ κατ' ἀριθμὸν καὶ
εἰς ὑφειμένας διακοσμήσεις καταβαῖνον, τότε αὖ πάλιν οἱ
μῦθοι μεταβάλλειν φασὶ τὸ προϊὸν εἰς τοῦτο τὸ εἶδος ἂνωθεν,
εἰς ὃ πεποίηται τὴν πρόοδον. πρόοδον. γὰρ καὶ τὴν
Ἀθηνᾶν τῷ Μέντορι καὶ τὸν Ἑρμῆν τῷ λάρῳ τῷ ὄρνιθι
 καὶ τὸν Ἀπόλλω τῷ ἱέρακί φασιν ἐξομοιοῦσθαι, τὰς δαιμην
 4 m1, ὲν ss. m3 (unde fihv b) 6 cf. δ 
 γαῖαν Hom. 16 γίγνεται (ε ex?) m1] ον ss. m2 22 an
ὂν ἓν? 
 PROCLUS, ed, Kroll. 


 
μονιωτέρας αὐτῶν ἐνδεικνύμενοι τάξεις, εἰς ἃς ἀπὸ τῶν
ὅλων προελη|λύθασιν. καὶ διὰ ταῦτα, ὅταν μὲν θείας f. 67r. 
ἐπιφανείας ἀναγράφωσιν, ἀμορφώτους αὐτὰς καὶ ἀσχηματίστους
πειρῶνται φυλάττειν· οἶον καὶ τῆς Ἀθηνᾶς τῆς τῷ
Ἀχιλλεῖ φαινομένης καὶ μόνῳ καταφανοῦς γινομένης, παντὸς 
τοῦ στρατοπέδου παρόντος. ἐκεῖ γὰρ οὐδὲ κατὰ τὸ μυθικὰν
πρόσχημα παραδέδοταί τις τῆς θεοῦ μορφὴ καὶ τύπος,
ἀλλ’ ὅτι μόνον παρῆν· τίς δὲ ὁ τρόπος τῆς παρουσίας,
ἄρρητον ἀφἦκεν ὁ λόγος. ὅταν δὲ ἀγγελικάς, μεταμπισχομένους
μὲν τοὺς θεοὺς ἀλλοίας μορφὰς εἰσάγουσιν, ἀλλὰ 
ταύτας καὶ ὁλικάς, οἷον εἰς ἀνθρώπειον εἶδος ἢ κοινὸν
ἀνδρὸς ἢ γυναικὸς ἀδιορίστως. οὓτω γὰρ αὖ τῷ Ἀχιλλεῖ
πάλιν ὅ τε Ποσειδῶν καὶ ἡ Ἀθηνᾶ
τῷ δὲ μάλ’ ὦκα Ποσειδάων καὶ Ἀθήνη
στήτην ἐγγὺς ἰόντε, δέμας δ’ ἄνδρεσσιν εΐκτην 
[II. Φ 284 sq.].
ὁπόταν δὲ δαιμονίας ἐπιφοιτήσεις ἱστορῶσι, τηνικαῦτα καὶ 
τὰς μεταβολὰς εἰς ἄτομα καὶ μερικὰ γιγνομένας οὐκ ἀπαξιοῦσιν
ἀναγράφειν ἢ καὶ εἰς ἀλλοκότων ζῴων μορφάς· τὰ
γὰρ ἔσχατα τῶν ἀεὶ θεοῖς ἑπομένων γενῶν δηλοῦται διὰ
τῶν τοιούτων σχημάτων. καὶ ὁρᾷς ὅπως κατὰ τὴν τῶν
πραγμάτων τάξιν τὸ τοιαῦτα διαπλάττεται. τᾦ μὲν γὰρ
θείῳ προσήκει τὸ ἁπλοῦν, τῷ δὲ ἀγγελικῷ τὸ καθολικόν,
τῷ δὲ δαιμονίῳ τὸ μερικόν· καὶ τῷ μὲν τὸ νοερόν, τῷ δὲ
τὸ λογικόν, τῷ δὲ τὸ τῆς ἀλογίας γένος· ἐν γὰρ τᾗ τῶν 
δαιμόνων διακοσμήσει καὶ ἡ τοιαύτη ζωὴ συνδιαπέπλεκται.
τοσαῦτα περὶ τῶν τρόπων εἶχον λέγειν, καθ' οὓς οἱ παρ’
Ομήῳ μῦθοι τῶν ἀμεταβλήτων μεταβολὰς μηχανῶνται καὶ
τοῖς μονοειδέσι πολυειδεῖς ἐπεισάγουσι μορφάς. 11 malim καὶ ταύτας ὁλικάς 17 ὁπόταν ὁπόταν δὲ] ὡσ ὃτ' άν γε]
ἱστορῶ, σι] post ρ et ω ras., σι add. m3, supra ρ ss. εῖ m1
19 ἀλλοκότων] ἄλλο τῶν 24 δὲ ante δαιμονίωι add. m3 25 τῆς]
τῶν m1, ῶν exp. et ησ ss. m3 27 εἶχον m1 με supra ον ss. m3 f. 67v. Περὶ τῆς τοῦ ἐνυπνίου πομπῆς δοκούσης ψεῦδος Θ
ἐπὶ θεοὺς ἀναπέμπειν πῶς ἀπολογητέον, ἀψεθδὲς τὸ
θεῖον δεικνύουσιν. Ὑπόλοιπον δέ ἐστί μοι περὶ τῆς τοῦ ἐνυπνίου
 εἰπεῖν, ἣν ὑπὸ Διὸς ὁ ποιητὴς γεγονέναι τῷ Ἀγαμέμνονί
φησιν. καὶ γὰρ ταύτην ὁ Σωκράτης ἐπὶ τέλει τῶν περὶ
θεολογίας τύπων ᾖτιάσατο, διότι <τὸ> θεῖον πᾶν καὶ
δαιμόνιον ἀψευδές, ὡς αὐτὸς ταῖς ἀποδεικτικαῖς μεθόδοις
συνηνάγκασεν. ὁ δέ γε ποιητὴς ἠπατῆσθαί φησιν τὸν Ἀγαμέμνονα
 διὰ τοῦδε τοῦ ἐνυπνίου. καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπον,
εἰ καὶ τὸ ὄναρ ἐκ Διός ἐστιν κατὰ τὴν αὐτοῦ ψῆφον,
τοῦτο μόνον ἐψεῦσθαι σχεδὸν τῶν μνήμης ἠξιωμένων, ὃπερ
ἐκ τοῦ Διὸς ἒχει τὴν πρωτίστην γένεσιν. λεγέσθω μὲν αὖν
καὶ οἷς εἰώθασιν οἱ πολλοὶ τῶν ἐξηγητῶν ἀπαωτᾶν, ὅτι τὸ
 Ψεῦδος ἐν τῇ φαντασίᾳ τοῦ Ἀγαμέμνονος ἔσχεν τὴν ὑπόστασιν.
τοῦ γὰρ Διὸς ἐν τοῖς πρὸς τὸν ὄνειρον λόγοις
αὖ τοῦ ὀνείρου διὰ τῶν πρὸς τὸν Ἀγαμέμνονα
ἐνδεικνυμένων, ὅτι δέοι πᾶν τὸ στράτευμα κινεῖν καὶ μετὰ
πάντων προσβάλλειν τοῖς πολεμίοις (τοῦτο γὰρ αὖ
 ἑκατέρῳ τὸ πασσυδίῃ), τὸν Ἀγαμέμνονα μὴ συνέντα τοῦ
προστάγματος τὴν μεγίστην μοῖραν τοῦ στρτεύματος παριδόντα
καὶ τῆς Ἀχιλλέως ἐρημωθέντα χειρὸς ὃμως ἐπιχειρεῖν
τῷ πολέμῳ, κἀνταῦθα τοῦ τέλους μὴ τυγχάνειν διὰ τὴν
ἑαυτοῦ περὶ τὴν κρίσιν τῶν θείων φασμάτων ἀπειρίαν.
 ὣστε οὐχ ὁ Ζεύς ἐστιν ὁ τῆς ἀπάτης αἴτιος, Μ’ ὁ κακῶς
 f. 68r. τῶν τοῦ Διὸς προ|σταγμάτων ἀκούσας. λεγέσθω μὲν
ὃπερ ἒφην καὶ ταῦτα· προσκείσθω δὲ καὶ ἡ τοῦ καθηγεμόνος
ἡμῶν ἐπιβολή, τῆς τε Ὁμηρικῆς διανίας στοχαξομένη
καὶ τῆς τῶν πραγμάτων ἀληθείας. εἰ γὰρ Ζεὺς ὑπό
 4 cf. Β 1 sqq. Pl. ΙΙ α 7 ἠτιάσατο | τὸ add. b
14 cf. Macrob. in somn. I 7, 4 sqq. 17 τοῦ post αὖ si. m3
20 ἓκατέρω 21 ὃπερ m1 οὖν ηἶπερ m3 


 
κειται προνοῶν μὲν τῆς εἰς τὸν ἥρω τὸν Ἀχιλλέα τιμῆς,
βουλευόμενος δὲ ὅπως ἂν ἀπολέσῃ πλεῖστον ὃσον τῶν Ἑλλήνων
ἀριθμόν, πῶς οὐχὶ καὶ τῆς ἀπάτης αὐτὸν προειληφέναι
τὴν αἰτίαν ἀναγκαῖον; οὐ γὰρ ἂν ἀπώλετο τὸ Ἑλληνικὸν
Ἀχιλλέως συνόντος, οὐδ' ἂν δίκας ἔδοσαν τῆς εἰς 
αὐτὸν ἀδικίας. βέλτιον οὖν λέγειν, ὅτι καὶ ἡ ἀπάτη
ἐπ' ἀγαθῷ τῶν ἀπατωμένων. τὸ γὰρ αὖ ἀγαθὸν κρεῖττόν ἐστιν
τῆς ἀληθείας, καὶ ἐν μὲν τοῖς θεοῖς συνέζευκται ἀλλήλοις
οὔτε γὰρ ὁ νοῦς ἄνευ τῆς θεότητος, οὔτε ἡ θεότης ἄνευ
τῆς νοερᾶς οὐσίας), ἐν δὲ τοῖς μετέχουσιν μερίζεται πολλάκις, 
καὶ τό τε ἀγαθὸν διὰ τοῦ ψεύδους παραγίνεται καὶ τὸ
ἀληθὲς ἀποπίπτει τῆς τοῦ ἀγαθοῦ μοίρας. ὅθεν δὴ καὶ
αὐτὸς ὁ Σωκράτης [rp. V 459c] νομοθετῶν τοῖς φύλαξιν
συχνῷ τῷ ψεύδει χρῆσθαι προστάττει διὰ τὴν τῶν ἀνοήτων
δόξαν, οὐ δυναμένων ἄλλο,ς τοῦ προσήκοντος αὐτοῖς ἀγαθοῦ 
τυχεῖν. εἰ οὖν τις λέγοι καὶ τὸν θεὸν τοὺς μὲν διὰ
τῆς ἀληθείας εὐεργετεῖν, τοὺς δὲ διὰ τοῦ ψεύδους, πάντας
δὲ ἐπανάγειν ἐπανάγειν εἰς τὸ ἀγαθόν, οὐ θαυμαστόν. καὶ γὰρ
τῶν γινομένων τὰ μὲν ἄνευ ὕλης ὑφίστησι, τὰ δὲ μεθ’
ὕλης, ᾖ τὸ ψεῦδος ἔνεστι τὸ ἀληθινόν. ὥστε καὶ ἐν τῇ 
προνοίᾳ τῶν ψυχῶν, εἰ τὰς μὲν ἄλλως κατὰ τὸν εἰρημένον
τρόπον εὐεργετοῖ, τὰς δὲ ἄλλως, καὶ τὰς μὲν ἀΰλως διὰ
τῆς ἀληθεί|ας, τὰς δὲ ἐνύλως διὰ τοῦ ψεύδους, ἔχοι ἄν f. ν.
που καὶ ταῦτα τὸν πρέποντα τοῖς θεοῖς λόγον. εἰ δὲ δεῖ
καὶ τοῦτο λέγειν, τικτέσθω μὲν ἡ ἀπάτη καὶ τὸ ψεῦδος ἐν 
τῷ μετέχοντι, γιγνέσθω δὲ καὶ τοῦτο κατὰ τὴν τοῦ θεοῦ
βούλησιν, ἳνα σωφρονέστερον γένηται διὰ τῆς ἀπάτης τὸ
πλημμελῆσαν. ὥσπερ δὴ καὶ γεννᾶται μὲν τὸ ἔνυλον ἐν
τοῖς τῇδε τόποις, ὑφίσταται δὲ κατὰ τὴν δημιουργικὴν πρόνοιαν,
ἴνα καὶ γένεσις ᾐ καὶ φθορὰ συμπληροῦσα τὸ πᾶν. 
 7 cf. Pl. Phileb. 64b sqq. 20 ἡ δὲ ὕλη τὸ ψεῦδος ἐστὶ,
im. ἧι ἧι τὸ ψεῦδος ἔνεστι m2 


 
οὔκουν ἀπατᾷ τὸ θεῖον, ἀλλ’ ὑφ’ ἑαυτοῦ τὸ ἀπατώμενον
ἀπατᾶται, καὶ τοῦτο γίνεται κατὰ τὴν ἐκείνου βούλησιν ἐπ
ἀγαθῷ τοῦ πάσχοντος. καὶ γὰρ ἀΰλως τοῦ θεοῦ ποιοῦντος
ἐνύλως γίνεται τὸ γιγνόμενον, καὶ ἀμερίστως ἐνεργοῦντος
 μεριστῶς ἀποτελεῖται, καὶ νοερῶς σημαίνοντος ἐν τῷ δεχομέῳ
τὸ ψεῦδος παρυφίσταται. δηλοῖ δὲ καὶ αὐτὸς ὁ θεῖος
ποιητής, ὅτι παρὰ τοῖς θεοῖς <τῆς> ἀληθείας οὒσης ἡ
γεννᾶται διὰ τὴν τῶν δεχομένων ἄνοιαν, ὅταν ποιῇ τὸν
Δία τῷ ὀνείρῳ παρακελευόμενον [Β 10] πάντα μάλ
 ἀγορεύεμεν. πῶς οὖν ἐν θεῷ τὸ ψεῦδος καθ
Ὅμηρον; πῶς δὲ ἀπάτης αἴτιος ὁ θεός; εἰ μὴ λέγοι οὓτω
τις, ὡς οὐδὲ τῆς ἐνταῦθα παρυφισταμένης ἀπάτης παρὰ
τὴν τοῦ θεοῦ βούλησιν γεννωμένης. ἀλλὰ ταῦτα διακρίνειν
ἡ τῶν νέων ἕξις ἀδύνατός ἐστιν καὶ θεωρεῖν, πῶς τῶν
 ὃλων ἀκακώτων μενόντων ἐν τοῖς μεριστῶς αὐτῶν ἀντιλαμβανομένοις
ἀναφαίνεται τὸ κακόν, καὶ πῶς τῶν κρειττόνων
ἡμῶν οὐκ ἀπατώντων ἡμεῖς ἐξαπατώμεθα πολλάκις,
 f. 69r. καὶ ὅπως ἐξαπατώμενοι κα|τὰ πρόνοιαν τοῦτο πάσχομεν.
διὸ καὶ ὁ Σωκράτης ἀνηκόους εἶναι τῶν τοιούτων λόγων
 θέλει τοὺς νέους, ὡς διηρθρωμένας περὶ αὐτῶν φαντασίας
ἒχειν οὐ δυναμένους. Κοινὴ ἀπολογία ὑπέρ τε τῶν Ὁμηρικῶν μύθων καὶ
τῶν Πλατωνικῶν, έν οἷς περὶ τῶν έν Ἅιδου
δικαιωτηρίων καὶ τῶν έν αὐτοῖς λήξεων τῶν διαφόρων,
 ἃς ἔχουσιν αἱ ἐξελθοῦσαι τῶν σωμάτων ψυχαὶ
κατὰ τὰ ἰδιώματα τῆς ἐν σώματι ζωῆς. Ἀλλ' ἐπεὶ καὶ ταῦτα διεπερανάμεθα, πάλιν ἀπ' ἄλλης
ἀρχῆς τῶν ἐν τῷ τρίτῳ ΙΙολιτείας γεγραμμένων ποιησώοὒτ'
 1 οὖν | ἀλλ' ἐν (εν ex ου?) 13
15 ἀντιλαμβανομένησ, corr. b 24 post δικαιωτηρίων καὶ add.
τῶν ψυχῶν m3 | post αὐτοῖσ ss. καὶ τῶν m3 


 
μεθα τὴν ἐξέτασιν. καὶ πρὸ τῶν ἄλλων, ὅσα περὶ τῶν ἐν
Ἃιδου διαμυθολογῶν ὁ ποιητὴς ἀνεφθέγξατο, ἢ αὐτὸς λέγων
ἢ ἄλλῳ λέγοντι χρώμενος, διασκοπήσωμεν, εἴ πῃ ἄρα
ἀληθείας ἒχεταί τινος καὶ ταῖς Πλάτωνος ὑφηγήσεσιν προσήκοντα
φαίνεται. τί δὴ οὖν βούλεται καὶ ὁ τῶν ἐν Ἅιδου 
πάντων χρημάτων τὴν ἐν τῷ τῇδε βίῳ θητείαν προτιθείς,
καὶ τὰ οἰκητήρια τὰ φοβερὰ καὶ ἃ στυγέουσιν οἱ θεοί, καὶ
τὸ εἴδωλον καὶ ἡ ψυχὴ τὰ ἔρημα τοῦ νοῦ φερόμενα,
αἱ ταῖς σκιαῖς παραβαλλόμεναι ζωαί, καὶ οἱ θρῆνοι τῶν
ἐνθένδε ἐκεῖσε φερομένων ψυχῶν, καὶ ἡ πρὸς τὰς νυκτερίδας 
αὐτῶν ἀπεικασία, καὶ ὁ καπνὸς καὶ ὁ τρισμός, καὶ
ὅσα τοιαῦτα ἐν τοῖς ποιήμασιν γέγραπται, καὶ οἱ ἐν Ἃιδου
ποταμοί, καὶ τὰ τραγικώτατα τῶν ὀνομάτων; ταῦτα γὰρ δὴ
καὶ ὁ Σωκράτης ηὔθυνεν [εἰ] καὶ ἐπὶ πᾶσιν ἓνα
προσέθηκεν λόγον, ὅτι πρὸς μὲν ἄλλο τι εὖ ἔχει, ἡμεῖς δὲ 
ὑπὲρ | τῶν φυλάκων δεόμεθα, μὴ ἐκ τούτων τῶν δειμάτων f. 69v. 
<τὸν θάνατον> ἡγήσο,νται φοβερόν. ἐπεὶ ὅτι γε καὶ αὐτὸς
πολλαχοῦ χρῆται τοῖς τοιούτοις ὀνόμασίν τε καὶ αἰνίγμασιν,
παντί που καταφανές. ἵνα γὰρ παραλείπω τοὺς ἐν Θαίδωνι
ποταμούς, καὶ τὰς τῶν ψυχῶν πλάνας καὶ τὰς ἀπορίας, 
καὶ τὰς τριόδους καὶ τὰς κολάσεις καὶ τὰς ἐν τοῖς
ῥεύμασιν φοράς, καὶ τοὺς θρήνους τοὺς ἐκεῖ καὶ τὰς ἐκβοήσεις
καὶ τὰς τῶν ἠδικημένων ἱκεσίας, ὧν καὶ ὁ Πλάτων
μεστὰ εἶναι τὰ ἐν Ἅιδου φησίν, ἀλλὰ τὰ ἐν ταύτῃ τῇ πραγματείᾳ
γεγραμμένα πρὸς τῷ τέλει πῶς οὐ τῆς αὐτῆς ἐστι 
διανοίας τοῖς Ὁμηρικοῖς ποιήμασιν, τὸ στόμιον τὸ μυκώμενον,
ὁ Τάρταρος, οἱ διάπυροι δαίμονες οἱ τὸν Ἀρδιαῖον
κνάπτοντες, αἱ μεσταὶ κόνεως καὶ αὐχμοῦ ψυχαί; τί γὰρ
ἐν τούτοις ἀπολείπεται τῆς μεγίστης τραγῳδίας; Με ὁ
 5 οὖν καὶ | 'βίωι 'τῆιδε τῷδε b) 6 προτιθεὶσ,
eras. σ 7 o: ss. m3? 10 ἐκεῖσε ex ἐκεῖθεν m3 16 φοβούμεθα
Pl., αἰδούμεθα Raderm. 17 τὸν θάνατον suppl. b 
 19 cf. 85, 1 27 ἀσθιαιον cf. Pl. X 614b sqq. 


 
αὐτὸς λόγος καὶ ταῦτα ἐκβάλλειν ἢ μηδὲ τὴν Ὁμηρικὴν
αἰτιᾶσθαι διδασκαλίαν. λέγωμεν τοίνυν ἐπ' ἀμφοτέρων, εἲτε
τῶν Ἐπικουρείων τις ἐγκαλεῖν ἐπιχειροῖ τοῖς τοιούτοις μύθοις
εἴτε καὶ ἂλλος τις, ὅτι καὶ τῶν ψυχῶν αἱ ἓξεις εἰσὶ
 διάφοροι τῶν ἀπαλλαττομένων τοῦ σώματος καὶ οἱ τόποι
τοῦ παντὸς εἰς οὓς ἐνοικίζονται πολυειδεῖς τυγχάνουσιν
ὂντες. καὶ τὰς μὲν οὕτω χωριζομένας τῶν ὀργάνων τῶν
θνητοειδῶν, ὡς μήτε σχέσιν ἒχειν πρὸς τὰ χείρονα μήτε
ἀναπίμπλασθαι τῆς ἐν αὐτοῖς ταραχῆς καὶ τῆς ὑλικῆς
 φλυασίας, καὶ τὰ περιβλήματα τὰ αὐγοειδῆ καθαρὰ φέρε.ν
ἀνάγκη, καὶ μὴ ἐπιθολούμενα ὑπὸ τῶν ἐνύλων ἀτμῶν |
 f. 70r. μηδὲ παχυνόμενα ὑπὸ τῆς γηΐνης φύσεως· τὰς δὲ μὴ
τελέως αὑτὰς διὰ φιλοσοφίας καθηραμένας, ἀλλὰ καθελκομένας
εἰς τὴν πρὸς τὸ ὀστρέϊνον σῶμα προσπάθειαν καὶ
 τὸν μετὰ τούτου διωκούσας βίον, τοιαῦτα καὶ τὰ ὀχήματα
τὰ ἐξηρτημένα αὐτῶν δεικνύναι τοῖς ὁρᾶν δυναμένοις, σκιοειδῆ
καὶ ἒνυλα καὶ ὀπισθοβαρῆ, καὶ πολὺ τῆς θνητοειδοῦς
ἐφελκόμενα [διὰ τοῦτο καὶ] συστάσεως. καὶ διὰ τοῦτο ὅ
Σωκράτης ἐν τῷ Φαίδωνι [p. 81d] τὰς τοιαύτας φησὶν
 περὶ τοὺς τάφους καλινδουμένας σκιοειδῆ παρέχεσθαι φαντάσματα,
καὶ ὁ ποιητὴς σκιαῖς αὐτὰς παραπλησίως αΐσσειν
ἱστόρησεν. ἒτι δὲ καὶ τούτων τῶν ψυχῶν τῶν ἒτι τὸν τᾖδε
βίον περιπτυσσομένων πολλαὶ διαφορότητές εἰσιν. αἱ μὲν
γὰρ πρακτικώτερον ζήσασαι καὶ μηδέπω τῆς τοιαύτης ζωῆς
 ἀποστᾶσαι τὸ προσῆκον ὄργανον ταῖς πρακτικαῖς ἐνεργείαις
ἀφπάζονται καὶ χωριζόεναι τούτου δυσχεραίνουσιν, ὣσπερ ἡ
ΙΙατρόκλου γιποῦσα ἀνδρότητά τε καὶ ἥβην [II. Χ 363],
καὶ ἐν Ἃιδου γενόμεναι ποθοῦσιν αὐτοῦ τὴν συνουσίαν,
 2 ἐπ’] ὑπ (sic) 3 ἐπικουσείων] ει ex ι m3 | cf. Vat.
f. 21r. 13 αὐτὰ m1, σ ss. m3 | καθηραμένασ | καθαιρομενοσ
m1 unde καθελκομένασ m3 14 εἰσ τὴν prueter ἐ ir. m.3
18 del. Raderm. 21 cf. κ 495 λ 207 


 
ὥσπερ ἡ Ἀχιλλέως, διότι καὶ τὴν ἐνταῦθα ζωὴν προτίθησιν
τῆς χωριστῆς, ὡς κατ᾿ ἐκείνην μὲν ἐνεργεῖν οὐ δυναμένη,
κατὰ δὲ τὸν ἐν πράξει βίον πρωτεύουσα. αἱ δὲ διὰ κακοζωΐαν
φιλοφρονοῦνται τὸ ὀστρέϊνον σῶμα καὶ τὴν μετ᾿ αὐτοῦ
ζωήν, οὐδὲν διαφέρειν ἡγούμεναι τῆς ἐν αὐτῷ ζωῆς. 
ἃς δὴ καὶ νυκτερίσιν ἀπείκασεν ἡ ἔνθεος ποίησις, ὡς εἰς
τὸ σκοτεινὸν φερομένας καὶ τὸ ἔσχατον τοῦ παντός, ὃ δὴ
θεσπέσιον ἄντρον ἄν τις προσαγορεύσειεν, | καὶ ὡς τὸ f. 70v. 
πτερὸν τὸ ψυχικὸν σαρκῶδες καὶ παχὺ καὶ γήϊνον ἐχούσας.
τί οὖν ἔτι θαυμαστόν, εἰ καὶ Ἀχιλλεὺς πρακτικὴν σχὼν 
ἀρετὴν ἐφίοιτο τῆς μετὰ σώματος ζωῆς ὑπηρετεῖν αὐτοῦ
δυναμένου ταῖς πράξεσιν; ὁ μὲν γὰρ Ἡρακλῆς διὰ τελεστικῆς
καθηράμενος καὶ τῶν ἀχράντων καρπῶν μετασχὼν τελέας
ἔτυχεν τῆς εἰς θεοὺς ἀποκαταστάσεως·
 αὐτὸς δὲ μετ᾿ ἀθανάτοισι θεοῖσι τέρπεται ἐν θαλίῃ καὶ ἔχει καλλίσφυρον Ἥβην· 
καὶ εἴρηται πολλὰ πολλαχοῦ καὶ περὶ τῆς Ἡρακλέους ἐκθεώσεως.
ὁ δὲ Ἀχιλλεὺς ἔτι τὸ κατορθοῦν ἐν ταῖς πράξεσιν
ἀγαπᾷ καὶ τόνδε τὸν βίον καὶ διώκει καὶ ὄργανον προσῆκον
αὐτοῦ τῷ βίῳ καὶ ποθεῖ· κατὰ τὰς συνηθείας γοῦν 
καὶ αὐτὸς ὡς τὰ πολλὰ τὰς ψυχὰς αἱρεῖσθαί φησι τοὺς
δευτέρους βίους ὁ Πλάτων [rp. X 620a]. πῶς δὲ οὐ καὶ
τοῦτο τῆς Ὁμηρικῆς ἐστιν ἐνθέου παραδόσεως, τὸ διακρίνειν
ψυχήν τε καὶ εἴδωλον τὸ ταύτης καὶ τὸν νοῦν τὸν
τῆς ψυχῆς, καὶ τὴν μὲν ψυχὴν χρῆσθαι τῷ εἰδώλῳ λέγειν, 
τὸν δὲ νοῦν ἀμφοῖν ὑπάρχειν θειότερον; καὶ τὸ μὲν εἴδωλον
καὶ τὴν ψυχὴν γνωστά πως εἶναι, καὶ ἔτι κατεχομένας
ἐν τοῖς σώμασιν καὶ κηδεμόνας φαίνεσθαι τοῦ ὀστρεΐνου
 1 cf. Od. λ 488 sqq. 3 ἐμπρα|ξει 6 cf. ω 6 9 cf.
Phaedr. 246c sqq. 13 καθηράμενοσι (acc. a m3) 15 Od. λ
602 sq. 24 νοῦν τῶν, corr. b 27 κατεχομένησ 28 κηδεμόνα 

 
σώματος καὶ τὴν περὶ αὐτοῦ πρόνοιαν καὶ μὴ γιγνομένην
ἐπιποθεῖ· τὸν δὲ νοῦν ἄληπτον εἶναι ταῖς φανταστικαῖς
ἡμῶν καὶ μορφωτικαῖς κινήσεσιν. διὰ γὰρ ταῦτα καὶ ὁ
Ἀχιλλεὺς τὸν Πάτροκλον ἰδὼν περὶ τῆς ταφῆς διαλεγόμενον
 τοῦ σώματος ψυχὴν μὲν ἐν Ἅιδου καὶ εἴδωλον ἐπίστευσεν
 εἶναι, νοῦν δὲ οὐκ εἶναι τούτοις μηδὲ φρόνησιν τὴν χρωμένην.
 f. 71r. τὰ μὲν γὰρ τῆς ἀλογίας ἐ|νεργήματα πρὸς τὴν
τούτων ἐπήγετο θέσιν, τὴν δὲ τῆς νοερᾶς ψυχῆς παραδοχὴν
οὐκ εἶχεν ἐκ τῶν ὀνειρωκτικῶν θεαμάτων πιστώσασθαι.
 πῶς δὲ οὐχὶ καὶ τοῖς πράγμασιν αὐτοῖς ἁπάντων ἐστὶ συμφωνότατον
τὸ τὰς πολλὰς τῶν ψυχῶν θρηνούσας ἀφίστασθαι
τῶν σωμάτων καὶ δυσαποσπάστως ἐχούσας διὰ τὰς
ἐν αὐτῷ ζωὰς καὶ τὰς πολυαράτους ἡδονάς (αὖται
φησὶν καὶ ὁ Σωκράτης [Phaed. 83d], ὥσπερ ἦλον ἒχουσαι
 προσπερονῶσιν αὐτὰς καὶ προσηλοῦσιν τοῖς σώμασιν) καὶ
ὀχήμασιν ἐξελθούσας χρῆσθαι σκιοειδέσιν καὶ τεθολωμένοις
ἀπὸ τῶν σεληναίων ἀτμῶν καὶ ἐμβριθέσι καὶ γεώδεσιν, καὶ
φωνὴν ἄσημον ἀφιέναι καὶ ἦχον ὑλικόν, ὃν ἡ ποίησις
τρισμὸν ἀπεκάλεσεν. ὡς γὰρ τῶν ἀναγομένων ψυχῶν τὰ
 ὄργανα φωνὴν ἐναρμόνιον ἀφίησιν καὶ ἐμμελῆ, καὶ εὔρυθμον
ἒχοντα φαίνεται κίνησιν, οὕτω τῶν ὑπὸ γῆς
καὶ ἀλογωτέρων ὁ ἦχος τρισμῷ παραπλήσιός ἐστιν, τῆς ὀρεκτικῆς
μόνης καὶ φανταστικῆς ζωῆς ἴνδαλμα ἲνδαλμα καὶ
μὴν καὶ τοὺς τόπους τοὺς ἐν Ἅιδου καὶ τὰ ὑπὸ γῆς δικαιςτήρια
 καὶ τοὺς ποταμούς, οὓς Ὅμηρός τε καὶ Πλάτων
ἡμᾶς ἐδιδαξάτην, οὐ κενὰς φαντασίας οἰητέον εἶναι
μυθικὰς τερατείας· ἀλλ' ὣσπερ ταῖς εἰς οὐρανὸν ἰούσαις
 7 Patrocli actns ratione carentes Achillem adducebant, ut
animam tantum et umbram ei esse poneret 9 ὀνειρακτικῶν 
 12 exciditne aliquid? possis τὰς <ποικίλας> 
17 σεληναίων] σειρηνίων cf, Ptolem. tetr. 5r, 11
Hermipp. de astrol. 46, 16 Apul. met. XI 2 19 cf. II. ψ 101
Od. ω 9 20 ἒρυθμονυ (ἔρρυθμον b) 


 
ψυχαῖς πολλοὶ τόποι καὶ παντοδαποὶ τῆς ἐκεῖ λήξεως
ἀφωρίσθησαν, οὕτω δεῖ νομίζειν καὶ ταῖς κολάσεως ἔτι
καθάρσεως δεομέναις τοὺς ὑπὸ γῆς τόπους ἀνεῖσθαι, ποι-
κίλας μὲν ἀπορροίας ἔχοντας | τῶν ὑπὲρ γῆς στοιχείων, f. 71v 
ἃς δὴ ποταμοὺς καὶ ῥεύματα κεκλήκασιν, δαιμόνων δὲ τάξεις 
διαφόρους ἐφεστώσας, τὰς μὲν τιμωρούς, τὰς δὲ κολαστικάς,
τὰς δὲ καθαρτικάς, τὰς δὲ κριτικάς. εἰ δὲ ἡ ποίησις σμερδαλέ'
εὐρώεντα τά τε στυγέουσι θεοί περ ἐκεῖνα προσείρηκεν
[II. Υ 65], οὐδὲ τοῦτο αἰτιᾶσθαι προσήκει. καταπλήπτει
μὲν γὰρ τὰς ψυχὰς διὰ τῆς ποικιλίας καὶ τῆς τῶν 
ἐφεστώτων φαντασίας, ἀνήπλωται δὲ κατὰ τὰς παντοίας
λήξεις τὰς πρεπούσας ταῖς διαφόροις ἓξεσι τῶν ἐκεῖ φερομένων,
πορρωτάτω [τὰ] δέ ἐστι τῶν θεῶν ὡς ἒρχατα
παντός, καὶ πολὺ τῆς ὑλικῆς ἀταξίας ἔχοντα καὶ οὐδὲ τῶν
ἡλιακῶν ἀκτίνων ἀπολαύοντα. τοσαῦτα καὶ περὶ τούτων 
εἰρήσθω τῶν στίχων, οὓς ὁ Σωκράτης διαγράφειν ἀξιοῖ, καὶ
ὧν τοὺς παρ’ αὐτῷ παιδευομένους ἀνηκόους εἶναι παντελῶς
δοκιμάζει. διὰ γὰρ τούτων αὔξεσθαι τὸ φιλοσώματον
τῆς ψυχῆς καὶ τὸν ἐνθένδε χωρισμὸν παντὸς μᾶλλον ἔτι
φαντάζεσθαι φοβερώτερον. ΙΑ Τίνες αἰτίαι δἰ ἡ ποίησις ἀναπ;έμπει
θρήνους κἀπὶ τοὺς ἣρωας καὶ ἐπὶ τοὺς θεοὺς καὶ ἐπὶ
τὸν ἂριστον αὐτὸν τῶν ἡρώων καὶ ἐπὶ τὸν μέγιστον
τῶν θεῶν. Ἓπεται δέ που τοῖς εἰρημένοις θεωρῆσαι, τῶς οὐχὶ 
φιλόδακρυν ἓκαστον ἡμῶν ἡ ποίησις ἀπεργάζεται καὶ φιλόθρηνον,
ὅταν ποιῇ καὶ τοὺς ἥρωας, καὶ τί λέγω
ἥρωας; τοὺς θεοὺς αὐτοὺς ἀποδακρύοντας ἐπὶ τοῖς
φιλτάτων θανάτοις. καίτοι παρὰ τῷ Πλάτωνι [Phaed. p. 59a]
 4 ἒχοντοσ m1, α ss. m3 6 ῥεῦμα, corr. b 9 ὀυ|οὐδὲ
12 ἐκεῖ] ἐκείνου 


 
 72r. Σωκράτης μὲν ἄτεγκτος διαμείνας ἀπροσ|παθὴς ἀπροσ|παθὴς
τὰ δάκρυα τῶν οἰκείων ἀνύμνηται, Ἀπολλόδωρος δὲ ἀστακτὶ
δακρύων καὶ εἰ δή τις ἄλλος τοιοῦτος ἐπιτιμήσεως
τοῦ καθηγεμόνος ἠξίωται. ἀλλ' ὅ γε θεῖος ποιητὴς τοὺς
 ἥρωας ἀσχέτως ὀδυρομένους τὰς τῶν οἰκείων
παραδίδωσιν· καίτοι, φαίη τις ἄν, εἰ καὶ Πρίαμον ἴδει τοιαῦτα
πάσχειν κυλινδόμενον κατὰ κόπρον, καὶ ἐξονομακλήδην
ὀνομάζοντα ἄνδρα ἕκαστον, βάρβαρον
καὶ ἀλογώτερον, ἀλλ' καὶ Ἀχιλλέα τὸν θεᾶς παῖδα,
 τότε μὲν ὕπτιον κατακείμενον, τότε δὲ πρηνῆ, τότε δὲ
πλευρᾶς ἀλύειν, καὶ χευάμενον κόνιν κατὰ τῆς κεφαλῆς
ἀποθρηνεῖν παιδικῶς. εἰ δὲ καὶ ἀνθρώποις ἦν προσῆκον
φύσιν θνητὴν λαχοῦσι τὸ πάθος, ἀλλ’ οὐ τοῖς θεοῖς αὐτοῖς.
τί οὖν ἴδει τὴν Θέτιν δακρύειν λέγουσαν [II. Σ ·
 ὤμοι ἐγὼ δειλή, ὤμοι
πόρρω γὰρ ἡδονῆς καὶ λύπης ἳδρυται τὸ θεῖον. εἰ δὲ καὶ
θεούς τις ἐτόλμα τοιαῦτα πάσχοντας εἰσάγειν, ἀλλ' οὐ τὸν
μέγιστον ἐχρῆν τῶν θεῶν τόν τε Ἓκτορα διωκόμενον θρηνεῖν
καὶ Σαρπηδόνα τὸν υἱόν, καὶ ὤμοι ἐγὼν ἐπ' ἀμφοτέρων
τέρων λέγειν. ἡ γὰρ τοιαύτη μίμησις οὐδὲν
φαίνεται τοῖς παραδείγμασιν, δάκρυα προστιθεῖσα τοῖς ἀδακρύτοις
καὶ λύπας τοῖς ἀλυπήτοις ἐκείνοις καὶ ὅλως πάθη
τοῖς ἀπαθέσιν. Τοιαῦτα ὁ Σωκράτης ἐγκαλεῖ τῷ ποιητῇ καὶ
τῆς τῶν νέων παιδείας ἐκβάλλει, φυλαττόμενος ἐμπόδιον
 αὐτῷ γίνεσθαι διὰ τῶν τοιούτων ῥημάτων εἰς τὴν ὀρθὴν
πρὸς ἀρετὴν ἀγωγήν. περὶ γὰρ λύπας καὶ ἡδονὰς ἡ παιδεία
 72r. διαφερόντως ἐστίν, ὧν ἐπιτεινομέ|νων ἀνάγκν τὸν
νομοθέτην ἀποτυγχάνειν τοῦ προσήκοντος τὐτῷ τέλους. 1 ἀπροσπαθὴσ] ἠ ir. m3 2 ἀνύμνηται] ἀνύ ir. m3
3 δακρύων] v ss. m3? 7 II. X 414 sq. 9 οὒτοι b
9 cf. ΙΙ. Ω Ssqq. 11 ἀλύειν praetcr ν ir. M3 (ει ex
18 cf. II. Χ 168 Π 433 (hoc tantum loco ὢμοι ἐγών dicit, illo
ὢ πόποι) 459 Λέγωμεν τοίνυν καὶ πρὸς ταύτας τὰς ἐπιτιμήσεις, ὅτι
τοὺς μὲν ἥρωας ἐν πράξεσιν ὄντας καὶ τὸν ταύταις προσήκοντα
βίον ᾑρημένους ὁ ποιητὴς παραδιδοὺς εἰκότως καὶ
παθαινομένους περὶ τὰ καθ᾿ ἕκαστον καὶ ζῶντας ὡσαύτως
εἰσήγαγεν. τοῖς μὲν γὰρ φιλοσόφοις καὶ καθαρτικῶς ἐνεργοῦσιν 
ἡδοναὶ καὶ λῦπαι καὶ αἱ τούτων μίξεις οὐδαμῇ
προσήκουσιν. χωρίζονται γὰρ ἐκ τούτων καὶ πᾶσαν τὴν θνητὴν
φλυαρίαν ἀποσκευάζονται καὶ γυμνοὶ τῶν περιεστοιχημένων
αὐτοὺς εἰδῶν τῆς ζωῆς γενέσθαι σπεύδουσιν, ἑαυτοὺς
ἀναρπάζοντες ἀπὸ τῶν ἐνύλων καὶ γενεσιουργῶν παθημάτων. 
τοῖς δὲ ἐν πολέμῳ στρεφομένοις καὶ κατὰ τὸ
παθητικὸν ἐνεργοῦσιν ἡδοναί τέ εἰσιν σύστοιχοι καὶ λῦπαι,
καὶ συμπάθειαι καὶ ἀντιπάθειαι, καὶ σκηνὴ παντοίων παθῶν.
καὶ πῶς ἂν ἡ περὶ τὰς πράξεις συντονία χώραν ἔχοι, 
μὴ καὶ τῶν ὀρέξεων ἐπιτεταμένων. καὶ Πρίαμος oὖν καὶ 
Ἀχιλλεύς, οὔτε φιλόσοφοι ὄντες οὔτε γενέσεως χωρίζειν ἑαυτοὺς
ἐθέλοντες οὔτε τὸν τῶν [διὰ] φυλάκων ζῶντες τρόπον,
εἰ καὶ θρηνοῦσι τοὺς οἰκείους καὶ οἰκτίζονται, θαυμαστὸν
οὐδέν. καὶ γὰρ φίλων ἀποβολαὶ καὶ παίδων ἐρημίαι καὶ
πόλεων ἀφανισμοὶ τοῖς πολεμικοῖς ἀνδράσιν μεγάλην μοῖραν 
παρέχεσθαι δοκοῦσι τῆς ἀθλιότητος. προσήκει δὲ ἄρα τὸ
μεγαλουργὸν αὐτοῖς ὡς φύσιν ἡρωϊκὴν λαχοῦσιν, τὸ δὲ
παθητικὸν ὡς περὶ τὰ καθ᾿ ἕκαστα στρεφομένοις· ἐπὶ δὲ
αὐτῶν θεῶν, ὅταν δακρύειν καὶ ἐκεῖνοι λέ|γωνται ἢ ὀδύρεσθαι f. 73 
τοὺς φιλτάτους, ἄλλος ὁ τρόπος καὶ τοῖς μυθοπλάσταις 
πάλαι δεδογμένος, οἳ τὴν περὶ τὰ θνητὰ πρόνοιαν
καὶ γιγνόμενα καὶ ἀπολλύμενα τῶν θεῶν διὰ τῶν δακρύων
εἰώθασιν ἐνδείκνυσθαι. φύσει γὰρ τὸ προνοούμενον τοῦτο
δακρύων ἄξιον ὂν πρόφασιν παρέσχε τοῖς μυθοποιοῖς καὶ
τὴν πρόνοιαν αὐτὴν διὰ τούτων αἰνίττεσθαι· 
 8 an περιεστοιχισμένων? (η ir.) 15 ἐπισταμένων 17 τὸν
τῶν b] τόν τὸν 18 εἰ b] οἳ 29 an παρέσχετο? | μυθοπόροισ 

 
 δάκρυα μὲν σέθεν ἐστὶ πολυτλήτων γένος ἀνδρῶν, 
φησίν τις τὸν ἥλιον ὑμνῶν [Orph. fr. 236]. καὶ διὰ τοῦτο
κἀν τοῖς μυστηρίοις τοὺς ἱεροὺς θρήνους μυστικῶς παρειλήφαμεν,
 σύμβολον ὂντας τῆς εἰς ἡμᾶς καθηκούσης ἐκ τῶν
κρειττόνων προνοίας. καὶ ἡ Θέτις οὖν καὶ ὁ Ζεὺς ὀδύρεσθαι
λέγονται τοὺς φιλτάτους αὐτοῖς ἐν ἐσχάτοις ὄντας
κινδύνοις, οὐχ ὅτι παθητικῶς διάκεινται τὸν αὐτὸν τοῖς
ἀνθρώποις τρόπον, ἀλλ᾿ ὅτι πρόεισιν ἀπ᾿ αὐτῶν διωρισμένη
 τις προμήθεια καὶ δόσις εἰς τὰ καθ᾿ ἓκαστα. καὶ ὅταν μὲν
τῇ μεριστῇ ταύτῃ προνοίᾳ καὶ ἡ τοῦ παντὸς συντρέχῃ τάξις,
ἀνεμπόδιστός ἐστιν ἡ σωστικὴ τοῦ προνοοῦντος ἐνέργεια,
ὅταν δὲ ἀνθίστηται καὶ ὡς μέρος ὂν τοῦ κόσμου καὶ γένεσιν
ληὸν τὴν προσήκουσαν ὑπομένῃ φθοράν, τότε τὴν
 ἰδιότητα τῆς προνοίας οἱ μῦθοι παριστάντες, ἧς καὶ τοῦτο
κατὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν ἀπέλαυεν, θρηνεῖν τοὺς προνοοῦντας
λέγουσιν, καὶ τοῦτο <μόνιν> οὐχὶ βοῶντές φασιν, ὡς ὁ
θρῆνος σύνθημα παρ᾿ αὐτοῖς ἐστιν τῆς ἰδιαζούσης τῶν
καθ᾿ ἓκαστα προνοίας. τοῖς μὲν οὖν πρωτίστοις θεοῖς τὸν
 εἰρημένον τρόπον τοὺς θρήνους ἀποδώσομεν· ἐπεὶ καὶ |
 73 v. Κόρης καὶ Δήμητρος καὶ αὐτῆς τῆς μεγίστης θεᾶς ἱερούς
τινας ἐν ἀπορρήρτοις θρήνους αἱ τελεταὶ παραδεδώκασιν.
θαυμαστὸν δὲ οὐδέν, εἰ καὶ τὰ ἔσχατα τῶν ἑπομένων ἀεὶ
τοῖς θεοῖς γενῶν καὶ προσεχῶς κηδόμενα τῶν θνητῶν καὶ
 ὀρέξεσιν χρώμενα καὶ πάθεσιν καὶ ἐν τούτοις ἔχοντα τὴν
ζωὴν χαίροι μὲν ἐπὶ τῇ σωτηρίᾳ τῶν προνοουμένων, ἀνίλλοιτο
δὲ καὶ δυσχεραίνοι φθειρομένων καὶ μεταβάλλοι κατὰ
τὰ πάθη·
 νύμφαι μὲν κλαίουσιν ὅτε δρυσὶν οὐκ ἔνι φύλλα, νύμφαι δ᾿ αὖ χαίρουσιν, ὅτε δρύας ὄμβρος ἀέξει, 
 3 τοῦτο b] τούτων 4 κἀν] καὶ 10 τὰ] τὸν 21 cf.
Orph. fr. 216 30 Callim. hymn, 4, 84 sq. (ν. μὲν χαίρουσιν
— ἀέξει, ν. δ᾿ αὖ κλαίουσιν — οὐκέτι φύλλα) 

 
φησίν τις ποιητής. πάντα γάρ ἐστι θείως μὲν ἐν τοῖς
θεοῖς, μερικῶς δὲ καὶ δαιμονίως ἐν τοῖς διῃρημένοις ἡμῶν
προστάταις. ἀρκεῖ καὶ ταῦτα πρὸς τὴν παροῦσαν πρόθεσιν
ὑπὲρ τῶν λεγομένων ἐν θεοῖς θρήνων εἰρῆσθαι. ΙΒ Τίς αἰτία τοῦ έν τοῖς θεοῖς λεγομένου γέλωτος
ἐν τοῖς μύθοις, καὶ διà τί ἡ ποίησις ἐπὶ τῷ Ἡφαίστῳ
τοὺς θεοὺς ἐποίησε γελῶντας ἀσχέτως. Τὸ δὲ αὖ ἐναντιώτατον μὲν τούτοις πάθος τὸ περὶ τοὺς
ἀσχέτους γέλωτας, ἐπιστάσεως δὲ ὑπὸ τοῦ Σωκράτους ἠξιωμένον,
εἰ δεόντως ἐπὶ τοὺς θεοὺς αὐτὸ μεταφέρουσιν οἱ 
μῦθοι, μετὰ ταῦτα σκεπτέον. τί γὰρ δὴ καὶ βουλόμενοι
γελῶντάς τε καὶ ἀσχέτως γελῶντας αὐτοὺς εἰσάγουσιν, θεωρίας
ἄξιον.
ἄσβεστος δ’ ἄρ’ ἐνῶρτο γέλως μακάρεσσι θεοῖσι,
φησὶν ἡ ποίησις 
ὡς ἴδον Ἣφαιστον διὰ δώματα ποιπνύοντα [II.
Α 599 sq.].
Τίς οὖν ὁ τῶν θεῶν γέλως, καὶ τί δήποτε Ἡφαίστου κινουμένου
καὶ ἐνερ|γοῦντος ἐκεῖνοι γελῶσιν; οὐκοῦν τὸν μὲν f. 74r. 
Ἥφαιστον, ὥς που καὶ ἐν ἄλλοις εἲπομεν, δημιουργὸν καὶ 
ποιητὴν τοῦ φαινομένου παντὸς εἶναί φασιν οἱ θελόγοι. διὸ
καὶ οἴκους οἴκους αὐτὸς λέγεται κατασκευάσασθαι τοῖς
ἧχι ἑκάστῳ δῶμα περικλυτὸς ἀμφιγυήεις
Ἣφαιστος ποίησεν [II. Α 607])
ὡς τὰς ἐγκοσμίους αὐτοῖς προπαρσκευάζων ὑποδοχάς, καὶ 
ἄμφω τὼ πόδε χωλεύων παραδέδοται, καθόσον ἐστὶν καὶ τὸ
δημιούργημα αὐτοῦ ἀσκελές· τῷ γὰρ τὴν περὶ νοῦν καὶ
φρόνησιν κινουμένῳ κίνησιν οὐδὲν ἔδει ποδῶν, ὥς φησιν
 3 an καὶ ἀρκεῖ ταῦτα? 5 cf. in Tim 147d 10 οἱ μῦθοι
im. add. m3 23 ἧχι] supra η ss. ἷ ir. m3 


 
ὁ Τίμαιος [p. 34a]. καὶ χαλκευτικῆς ἒφορος λέγεται καὶ
αὐτὸς χαλκεύων ἐνεφγεῖ, διότι χάλκεος ὁ οὐρανὸς πολλαχοῦ
τῆς ποιήσεως ἀνύμνηται, καὶ ἂλλα ἂν πολλὰ συνέλοις ταύτην
πιστούμενα τὴν δόξαν. ἐπειδὴ δὲ πᾶσα ἡ περὶ τὸ
 αἰσθητὸν πρόνοια, ἣν συνεφάπτονται τῷ Ἡφαίστῳ τῆς
δημιουργίας, παιδιὰ τῶν θεῶν εἶναι λέγεται (διό μοι
καὶ ὁ Τίμαιος [p. 42d] τοὺς ἐν τῷ κόσμῳ θεοὺς νέους
ἀποκαλεῖν, ὡς ἀεὶ γινομένων καὶ παιδιᾶς ἀξίων προεστῶτας
πραγμάτων), ταύτην δὴ τὴν τῆς προνοίας ἰδιότητα τῶν εἰς
 τὸν κόσμον ἐνεφγούντων θεῶν γέλωτα οἱ μυθοπλάσται προσαγορεύειν
εἰώθασι. καὶ δὴ καὶ ὃταν ὁ ποιητὴς τῷ Ἡφαίστῳ
κινουμένῳ τοὺς θεοὺς ἐπιγηθοῦντας λέξῃ τὸν ἄσβεστον τοῦτον
γέλωτα γελᾶν, οὐδὲν ἂλλο ἢ συνδημιουφγοὺς αὐτοὺς
καὶ τελεσιουργοὺς τῆς Ἡφαίστου τέχνης ἐνδείκνυται γίνεσθια
 καὶ τῆς εὐθημοσύνης ἄνωθεν τῷ παντὶ χορηγοὺς ὑπάρχειν.
 f. 74v ὃ μὲν γὰρ ἐξαρτύει πάσας αὐτῶν | τὰς ἐγαοσμίους ὑποδοχὰς
καὶ προτείνει ταῖς προνοίαις τῶν θεῶν τὰς ὅλας
φυσικὰς δυνάμεις, οἳ δὲ μετὰ τῆς αὐτοῖς προσηκούσης ῥᾳστώνης
ἐνεργοῦντες καὶ τῆς οἰκείας εὐπαθείας οὐκ ἀφιστάμενοι
 καὶ ταύταις ἐπορέγουσι τὰς σφετέρας μεταδόσεις καὶ
κινοῦσι τὸ ὅλα ταῖς τελεσιουφγοῖς ἑαυτῶν προνοίαις. ὡς
οὖν σννελόντι φάναι, τὸν γέλωτα τῶν θεῶν τὴν ἂφθονον
εἰς τὸ πᾶν ἐνέργειαν καὶ τὴν τῆς εὐθημοσύνης τῶν
αἰτίαν ἀφοριστέον. διότι δὲ ἀκατάληπτός ἐστιν ἡ τοιαύτη
 πρόνοια καὶ ἡ τῶν ἀγαθῶν πάντων μετάδοσις παρὰ τοῖς
θεοῖς ἀνέκλειπτος, εἰκότως ἄρα καὶ τὸν ποιητὴν ἄσβεστον
 αῦτῶν <τὸνο> γέλωτα προσειρηκέναι συγχωρητέον. καὶ
πάλιν, ὅπως καὶ ταῦτα τῇ φύσει τῶν πραγμάτων ἑπόμενοι
λέγουεν. δακρύειν μὲν γὰρ οὐκ ἀεί φασιν οἱ μῦθοι τοὺς
 θεούς, γελᾶν δὲ ἀσχέτως, ἐπειδὴ τὰ μὲν δάκρυα τυ εἰς τὰ
 2 χάλκεος dicitur Ρ 425, πολύχαλκος Ε 504 γ 2 16 ἐξαρτύει]
ἐξάπτει 18 ὁαστώνησ 27 ὁσᾶσ 


 
θνητὰ προνοίας αὐτῶν καὶ ἐπίκηρα πράγματα καὶ ποτὲ μὲν
ὄντα, ποτὲ δὲ οὐκ ὄντα συνθήματά ἐστιν, ὁ δὲ γέλως τῆς
εἰς τὰ ὅλα καὶ ἀεὶ ὡσαύτως κινούμενα πληρώματα τὸν
παντὸς ἐνεργείας. διόπερ οἶμαι καὶ ὅταν μὲν εἰς θεοὺς καὶ
ἀνθρώπους διαιρῶμεν <τὰ> δημιουργήματα, τὸν μὲν γέλωτα 
τῇ γενέσει τῶν θείων, τὰ δὲ δάκρυα τῇ συστάσει τῶν
ἀνθρώπων ἢ ζῴων ἀπονέμομεν·
 δάκρυα μὲν σέθεν ἐστὶ πολυτλήτων γένος ἀνδρῶν, μειδήσας δὲ θεῶν ἱερὸν γένος ἐβλάστησας· 
ὅταν δὲ εἰς τὰ οὐράνια καὶ τὰ ὑπὸ σελήνην, πάλιν κατὰ
τὰ αὐτὰ τοῖς μὲν οὐρανίοις τὸν γέλωτα, τοῖς δὲ ὑπὸ σελήνην
τὰ δάκρυα συνδιαιρούμεθα· ὅταν δὲ καὶ αὐτῶν τῶν |
ὑπὸ σελήνην τάς τε γενέσεις καὶ τὰς φθορὰς συλλογιζώμεθα, f. 75r 
τὰς μὲν εἰς τὸν γέλωτα τῶν θεῶν, τὰς δὲ εἰς τοὺς 
θρήνους ἀναπέμπομεν. καὶ διὰ ταῦτα κἀν τοῖς μυστηρίοις
κατὰ χρόνους τεταγμένους ἀμφότερα ταῦτα δρᾶν οἱ τῶν
ἱερῶν θεσμῶν ἡγεμόνες παρακελεύονται, καὶ εἴρηται ἐν
ἄλλοις. καὶ ὁ αὐτὸς τρόπος μήτε τῶν ἐν ἀπορρήτοις δρωμένων
παρὰ τοῖς θεουργοῖς τοὺς ἀνοήτους ἐπαίειν μήτε 
τῶν τοιούτων πλασμάτων. ἡ γὰρ ἄνευ ἐπιστήμης τούτων
ἀμφοτέρων ἀκρόασις δεινὴν καὶ ἄτοπον ἐργάζεται σύγχυσιν
ἐν ταῖς τῶν πολλῶν ζωαῖς τῆς περὶ τὸ θεῖον εὐλαβείας. 8 cf. p. 125, 1 10 μειδῆσαν et ἐβλάστησεν edebant ex b
14 συλλογιζόμεθα 17 ἀμφότερα ταῦτα m3] ἀμφότεροτα
m1 18 fort. <ὡς> at cf. Vat. f. 162v. 19 χρωμένων
(ων ss.) 22 ἄτονον, corr. b Ἀπολογία ὑπὲρ τῶν ἐν τῇ Ὁμήρου ποιήσει ΙΓ 
σοκούντων εἰς καταφρόνησιν σωφροσύνης τοὺς ἀκούοντας
κινεῖν παντοσαπῶν τρόπων. Τοσαῦτα καὶ περὶ τοῦ γέλωτος εἰρήσθω τῶν θεῶν, ὃν
ἡ ποίησις ἄσβεστον διὰ τὰς ἀναγεγραμμένας αἰτίας προσείρηκεν.
ἐφεξῆς δέ ἐστιν τοῖς τοιούτοις προβλήμασιν διασκέψασθαι
τοὺς περὶ τῆς σωφροσύνης λόγους, μή πη ἆρα
πρὸς ταύτην ἡμᾶς διαλωβᾶται τὰ Ὁμήρου ποιήματα. σωφροσύνης
δέ, φησὶν ὁ Σωκράτης ΙΙΙ 289d] , μέγιστον
 μὲν εἶδος ἡ πρὸς τοὺς ἂρχοντας αἰδώς, δεύτερον δὲ ἡ τῶν
ἐπιθυμιῶν τῶν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τῶν ἡδονῶν ἐπικράτεια,
καὶ τρίτον ἄλλο τούτοις ἑπόμενον, ὃ δὴ μικρὸν ὓστερον
θεωρήσομεν. Μ’ οὖν τοῖν δυοῖν τούτοιν ὁ μὲν Ἀχιλλεὺς
κατὰ θάτερον ἁμαρτάνων φαίνεται, τοιαῦτα πρὸς τὸν ἄρχοντα
 παρρησιαζόμενος ΙΙ. Α 225]·
οἰνοβαρὲς κυνὸς ὄμματ’ ἔχων,
καὶ τὸ ἐφεξῆς τοῦ ἔπους. ὁ δὲ Ὀδυσσεὺς τὸ τὸ
 f. 75ν. ὥσπερ | ὅταν ἀφοριζόμενος τῶν βίων τὸν κάλλιστον
τὴν πολιτείαν διαφερόντως ἐκείνην ἀποδέχεσθαι τῶν ἀνθσώπων,
 ὁπόταν
εὐφροσύνη μὲν ἒχῃ κατὰ δῆμον ἅπαντα·
δαιτυμόνες δ’ ἀνὰ δώματ’ ἀκουάζωνται ἀοιδοῦ
Μοι ἑξείης, παρὰ δὲ πλήθωσι τράπεζαι
σίτου καὶ κρειῶν, μέθυ δ’ ἐκ κρητῆρος ἀφύσσων
 
οἰνοχόος προχέῃσι καὶ ἐγχείῃ δεπάεσσιν ι 
—10].
ἐν γὰρ τούτοις οὐδὲν ἄλλ’ ἢ τὴν πολυάρατον ἡδονὴν καὶ
τὴν πλήρωσιν τῶν ἐπιθυμιῶν τέλος προεστήσατο τῆς ζωῆς. 2 δοκούτων, corr. b 7 σωφροσύνης] σωτηρίασ 21 ἢ
ὃτ' ἃν εὐφρ. Hom. 26 φορέῃσι Hom., προχέῃσι citat etiam
Max. Tyr. VII 3 PROULUS, ed. Kroll. Ταῦτα δὴ τοῦ Σωκράτους ἐπιτιμῶντος τοῖς Ὁμήρου
λόγοις, πρὸς μὲν τὴν προτέραν ἐπίστασιν ἀπαντησόμεθα
λέγοντες, τοῖς τοῖς μὲν φύλαξιν, οὓς αὐτὸς ἄρχοντας καθίστησιν
τῆς πόλεως, τοσαύτην ὑπεροχὴν λαχοῦσιν παιδείας
ἕνεκα καὶ ἀρετῆς πρὸς τοὺς ἀρχομένους πρέποι ἄν που 
τούς τε ἐπικούρους καὶ σύμπαντας τοὺς ἄλλους πλείστην
καὶ μεγίστην τιμὴν ἀπονέμειν· σωτῆρες γὰρ ὄντως ἐκεῖνοι
καὶ εὐεργέται τῆς ὅλης προεστᾶσι πολιτείας, καὶ οὐδὲν ἀνόσιον
οὐδὲ ἄδικον ἄν τις ἀπ' ἐκείνων κατὰ νοῦν καὶ δίκην
ἀρχόντων εἰς τοὺς ἀρχομένους ἥξειν προσδοκήσειεν. ὁ δὲ 
δὴ ποιητὴς οὔτε κατ’ ἀρετὴν διαφέροντα τὸν Ἀγαμέμνονα
τῶν ὑπηκόων πάντων εἶναι συγχωρήσας οὔτε ἐν τοῖς εὖ
ποιοῦσι τοὺς ἄλλους, ἀλλ’ ἐν τοῖς εὖ πάσχουσι τετάχθαι,
καὶ διαφερόντως ὑπὸ τῆς στρατηγικῆς Ἀχιλλέως ἐπιστήμης,
εἰκότως δήπου καὶ πληττόμενον αὐτὸν ὑπὸ τῶν κρειττόνων 
καὶ μείζονα τὴν εἰς τὸ κοινὸν φιλίαν παρεχομένων, ἐν οἶς
πλημμελεῖ καὶ τοῖς ἑαυτοῦ καταχαρίζεται πάθεσιν, εἰσάγει,
καὶ μετὰ παρρησίας τοὺς ἀρίστους αὐτῷ τῶν Ἑλλή|νων f. 76r.
διαλεγομένους παραδίδωσιν, οὐδὲν ὑπολογιζομένους τὸ πλῆθος
τῶν ἑπομένων στρατιωτῶν οὐδὲ τὴν ναυτικὴν δύναμιν. 
ἡ γὰρ ἀρετὴ πανταχοῦ τίμιον, ἀλλ’ οὐ τὰ ὄργανα
οὐκ ἄρα περὶ τοὺς ἄρχοντας καὶ σωτῆρας τῶν ὅλων
ἐξαμαρτάνειν φήσομεν τὸν τὰ τοιαῦτα ὀνείδη προφέροντα
τοῖς πλήθεσιν μὲν τῶν ὑπηκόων διαφέρουσιν, ἀρετῇ δὲ
πάμπολυ λειπομένοις. ἐπεὶ καὶ αὐτὸς μικρὸν ὕστερον ὁ τῶν 
πολλῶν τούτων καὶ δυσαριθμήτων στρατιωτῶν βασιλεὺς
ὁμολογεῖ τὴν διαφορὰν τῆς ἀρετῆς καὶ ἀποδύρεται τὴν ἑαυτοῦ
δυστυχίαν·
 ἀασάμην, οὐδ’ αὐτὸς ἀναίνομαι, 3 ἄρχοντας] ὄντασ 7 an ὂντες? 16 ὠφέλειαν Wendl.
παρεχομένων] ἢ ἀρχομένων 18 cf. Α 281 23 ἐξαμαρτάνει
(ρ ss.) m1 ν in fine ss. m3 | προσφέροντα, corr.
28 δθστοιχίαν, corr. b 29 II. Ι 116—118 ἀντί νυ πολλῶν λαῶν ἐστὶν ἀνήρ, ὅντε Ζεὺς κηρὶ φιλήσῃ, ὡς νῦν τοῦτον ἒτισε. 
 Πρὸς δὲ αὖ τὴν κατὰ τῶν Ὀδυσσέως λόγων ἐπιτίμησιν λεγέσθω
μὲν καί, ὅτι τὰ τοιαῦτα συμβολικώτερον ἀφερμηνεύειν
δέδοκται τοῖς τὴν καλουμένην πλάνην ἐπ' ἄλλας ὐπονοίας
μεθιστᾶσι καὶ τοὺς Φαίακας καὶ τὴν παρ’ αὐτοῖς εὐδαιμονίαν
ἀνωτέρω τῆς θνητῆς φύσεως τάττειν ἀξιοῦσιν. καὶ
 γὰρ ἡ δαὶς παρ’ ἐκείνοις καὶ ἡ θοίνη καὶ ἡ ἐναρμόνιος
ᾠδὴ τρόπον ἕτερον ῥηθήσεται καὶ οὐ τὸν τοῖς
συνεγνωσμένον. λεγέσθω δὲ αὖ, ὅτι καὶ τοῖς τὸ φαινόμενον
τῆς ποιήσεως μεταθέουσιν ἒξεστιν ἀπαντᾶν πρὸς τοὺς τοιούτους
λόγους καὶ δεικνύναι πρῶτον μέν, ὃτι καὶ αὐτὸς ὁ
 τῶν Ἑλλήνων σοφώτατος οὐχ ἡδονὴν κρατεῖν κρατεῖν ἐν ταῖς
ὀρθαῖς πολιτείαις, ἀλλ' εὐφροσύνην· ὅπῃ δὲ ταῦτα διέστηκεν
 f. 76v. ἀλλήλων, παρ’ αὐτοῦ Πλάτωνος μεμαθήκα|μεν. ἔπειθ’
ὅτι διὰ μουσικῆς ἅπασαν συναρμόζεσθαι τὴν πόλιν καὶ πρὸς
ὁμόφρονα ὁμόφρονα γίνεσθαι κατήκοον οὖσαν τῶν πρὸς ἀρετὴν
 ἀγόντων μελῶν δοκιμάζει. τὸ γὰρ ἐπιστῆσαι τῷ πλήθει
 μὴ τὸν τυχόντα τὴν μουσικήν, ἀλλὰ τὸν θείας μέτοχον κατ
αὐτὴν ἐπιπνοίας, ἄνωθεν ἀπὸ τῶν τῆς μιᾶς ταύτης ἐφόρων
ἐπὶ πᾶσαν διατείνει τὴν πολιτείαν παιδείαν τε καὶ ἀρετὴν
άληθινήν. τρίτον δὲ ὅτι τοῖς τῆς τοιαύτης μετειληφόσιν
 ἁρμονίας καὶ τὴν ἀφθονίαν τῶν ἀναγκαίων προστίθησιν,
ὧν δεῖται τὸ πλῆθος τὸ πολὺ ἐν ταῖς πόλεσιν. οὐ γὰρ τὸ
ἐμπιπλαμένους τῶν τοιούτων ζῆν, ἀλλὰ τὸ μηδενὸς προσδεῖν
τῶν τὸν βίον βίον συμπληρούντων [τι]
ἐνεκωμίασεν. πρέποντα ἂρα τοῖς ἡμετέροις δόγμασιν καὶ
 ἀδιαστρόφοις προλήψεσιν προλήψεσιν περὶ τῆς δημοτικῆς εὐδαιμονίας
καὶ ὁ τῶν Ἑλλήνων σοφώτατος φαίνεται φαίανεται εἰ
 5 ὀδυσέωσ 17 cf. Pl. Tim. 80b 25 ἀνἀναγκαίων
30 δημιουργικῆσ 


 
δέ τις τὴν μὲν εὐφροσύνην ἀφέλοι καὶ τὴν διὰ τῆς ἐνθέου
μουσικῆς παιδείαν, τραπέζας δὲ καὶ ἀπολαύσεις ἀμέτρους
καὶ ἀμούσους καὶ πρὸς ἡδονὴν βλεπούσας αὐτὸν ἀποδέχεσθαι
νομίζοι, πόρρω που τὰ τοιαῦτα ὁ Σωκράτης εἰκότως
εἶναί φησι τῆς ἑαυτοῦ πολιτείας· οὐ γὰρ θέμις ἐν
εὐδαιμόνων πόλει τὴν ἀπέραντον κρατεῖν ἡδονὴν καὶ τὸν
τοῖς γαστριμάργοις προσήκοντα βίον. ΙΔ Τί αἰνίττεται ἡ τοῦ Διὸς πρὸς τὴν Ἣραν
συνουσία, καὶ τίς ὁ τῆς Ἥρας κόσμος, καὶ τίς ὁ τόπος
ἐν ᾧ ἡ συνουσία, καὶ τίς ὁ ἔρως τοῦ Διός, Διός, καὶ ὁ 
θεῖος ὕπνος, καὶ ἁπλῶς πάσης ἐκείνης τῆς μυθολογίας
ἐξήγησις. Πρὸς μὲν οὖν τὰς τοιαύτας τοῦ Σωκράτους ἐπιστάσεις f. 77r. 
οὐ χαλεπὸν ἀπαντᾶν. ἐκδέχεται δὲ ἡμᾶς ἀπορία μείζων
ἔτι <καὶ> χαλεπωτέρα καὶ περὶ μεγίστων οὖσα, τῶν τοῦ Διὸς
πρὸς τὴν Ἥραν συνουσιῶν. καὶ γὰρ ταύτην ὁ Σωκράτης
ἀνεκίνησεν ὡς οὐδαμῇ προσήκουσαν ἀκροᾶσθαι νέοις. καὶ
πῶς γὰρ οὐ παντελῶς ἂν δόξειεν ἀθέμιτον εἶναι τοιαῦτα
περὶ τοῦ μεγίστου τῶν θεῶν ὑπονοεῖν, ὅτι διὰ τὸν πρὸς
τὴν Ἥραν ἔρωτα τῶν μὲν δεδογμένων ἐπελάθετο πάντων, 
αὐτοῦ δὲ χαμαὶ συγγενέσθαι τῇ θεῷ, μηδὲ εἰς τὸ δωμάτιον
ἐλθεῖν ἀνασχόμενος ἔσπευσεν, παὶ τὰ τῶν ἀνθρωπίνων ἐραστῶν
ὑπέμεινεν φράξασθαι. καὶ γὰρ ἐκείνων ἓκαστος πρῶτον
μὲν ἁπάντων ὁμοῦ προτίθησι πραγμάτων τὴν πρὸς τὸ
ἐρώμενον συναφήν, ἔπειτα καὶ μείζω πεπονθέναι φησὶν ὧν 
πέπονθεν ἐν τῷ πρόσθεν χρόνῳ. τοιαῦτα γὰρ καὶ ὁ Ζεὺς
πεποίηται λέγ‘ο·ν·
οὐ γὰρ πώποτέ μ' ὧδε θεᾶς ἒρος οὐδὲ γυναικὸς
θυμὸν ἐνὶ στήθεσσι περιπροχυθεὶς ἐδάμασσεν
[11. Ξ 315 sq.], 
 4 νομίζει 15 καὶ add. b 17 οὐδαμῆ 23 φράξασθαι
praetendere? 24 προστίθησι, corr. b 26 πέπονθεναι 


 
καὶ ὅτι καὶ αὐτῆς ἐρᾷ μειζόνως ἢ ὅτε τὴν πρώτην
φιλότητι
εἰς εὐνὴν φοιτῶντε φίλους λήθοντε τοκῆας [II.
Ξ 295 sq.].
 ὁ μὲν οὖν ἡμέτερος καθηγεμὼν προηγουμένην καταβαλλόμενος
πραγματείαν εἰς τοῦτον ἅπαντα τὸν μῦθον ἐνθεαστικώτατα
τὴν ἀπόρρητον αὐτοῦ θεωρίαν ἐξέφηνεν. ἠμεῖς δὲ
ὅσον πρὸς τὴν παροῦσαν πρόθεσίν ἐστι τῶν ἐκεῖ γεγραμμένων
σύμφωνον παραλαβόντες λέγωμεν ὡς δυνατὸν συντόμως,
 τίς μὲν ἡ τῆς Ἥρας πρὸς τὸν Δία συνουσία, τίς δὲ
 f. 77ν. ἡ συνα|γωγὸς ἀμφοτέρων αἰτία, πῶς δὲ ὁ Ζεὺς καὶ ἐγρηγορέναι
λέγεται καὶ καθεύδειν παρὰ μέρος, τίς δὲ ὁ τρόπος
τῆς ἀπάτης, ἣν αὐτὸν ἡ μεγίστη θεὸς ἀπατᾶν μεμυθολόγηται,
καὶ ὁ ἔρως οὗτος, ὃν διαφερόντως ἐρᾶν λέγει
 Ἣρας κατὰ ταύτην τὴν συμπλοκήν, τίνα ἔλαχεν δύναμιν·
πάντα ταῦτα τῆς πρεπούσης ἀναπτύξεως τυχόντα μόνως ἂν
ἡμῖν ἐπιδείξειεν τὸν Ὅμηρον ἁπάσης βλασφημίας ἐν τοῖς
προκειμένοις ἒπεσιν καθαρεύοντα. Πάντων τοίνυν τῶν θείων διακόσμων προϊόντων ἔκ τε
 τῆς μιᾶς τῶν ὅλων ἀρχῆς, ἣν ἓν καὶ τἀγαθὸν ὁ Πλάτων
εἲωθεν ἀποκαλεῖν, καὶ ἐκ τῶν μετὰ ταύτην προσεχῶς ἀναφανέντων
δυοειδῶν αἰτίων, ἃ δὴ πέρας καὶ ἄπειρον <ὁ>
τῷ Φιλήβῳ Σωκράτης προσείρηκεν [p. 23c sqq.], ἄλλος δὲ
ἂλλοις τῶν σοφῶν ὀνόμασιν ἀπεσέμνυνεν, καὶ μεριζομένων
 μὲν ἀπ' ἀλλήλων καὶ διακρινομένων κατὰ τὴν πρέπουσαν
θεοῖς διάκρισιν ἐκ τῶν δευτέρων ἀρχῶν, ᾗπερ δὴ καὶ εἰώθασιν
τὰ μὲν ἄρρενα τοῖς θήλεσιν, τὰ δὲ ἄρτια τοῖς περιττοῖς,
τὰ δὲ πατρικὰ τοῖς μητρικοῖς ἀντιδιαιρεῖν οἱ τῆς περὶ
θεῶν ἀληθείας ἐξηγηταί, πάλιν δὲ οὖ σπευδόντων εἰς ἓνωσιν
 καὶ ὁμοφυῆ κοινωνίαν διὰ τὴν πρωτίστην αἰτίαν πᾶσιν
 1 ἐμισγέσθην] σ prius ins. et ν 88. m2 20 ἓν ir. m3
26 δεντέρων ἀρχῶν sc. a fine et infinito 


 
τοῖς οὖσιν ἐξηγουμένην τῶν ἡνωμένων ἀγαθῶν, ἐντεῦθεν
οἶμαί ποθεν οἱ μυθοπλάσται λαβόντες ἀφορμὴν τῆς συμβολικῆς
θεωρίας τόν τε γάμον ἐπὶ τοὺς θεοὺς ἀνήγαγον
καὶ τὰς συνουσίας καὶ τοὺς ἐκ τούτων τόκους καὶ αὖ τὰς 
τῶν ἐγγόνων συμπλοκὰς καὶ συ|ζεύξεις, ἕως ἅπαν τὸ θεῖον f. 78r. 
πλάτος ταῖς τοιαύταις προόδοις καὶ ταῖς κοινωνίαις διαποικιλλόμενον
ἄνωθεν ἄχρι τῶν ἐγκοσμίων τελέως ἐθεάσαντο.
καθάπερ οὖν ἐν τοῖς πρὸ τῆς δημιουργίας θεοῖς ἀνύμνησαν
Κρόνου καὶ Ῥέας καὶ Οὐρανοῦ καὶ Γῆς συνόδους καὶ συναπογεννήσεις,
κατὰ τὰ αὐτὰ δὴ καὶ ἐν τοῖς δημιουργοῖς τοῦ 
παντὸς τὴν πρωτίστην σύζευξιν Διὸς καὶ Ἥρας παραδεδώκασιν
τοῦ μὲν Διὸς τὴν πατρικὴν ἀξίαν λαχόντος, τῆς
δὲ Ἥρας μητρὸς οὔσης τῶν πάντων ὧν ὁ Ζεὺς πατήρ, καὶ
τοῦ μὲν ἐν μονάδος τάξει τὰ ὅλα παράγοντος, τῆς δὲ
τὴν γόνιμον δυάδα τῷ Διὶ τὰ δεύτερα συνυφιστάσης, καὶ 
τοῦ μὲν πρὸς τὸ πέρας τὸ νοητόν, τῆς δὲ πρὸς τὴν ἀπειρίαν
ἀφομοιουμένων· καθ’ ἑκάστην γὰρ τάξιν θεῶν εἶναι
προσήκει τὰς ἀνάλογον ἐκείνοις ὑφισταμένας πρωτουργοὺς
αἰτίας. πρὸς δὴ τὴν ἕνωσιν τῶν μεγίστων τούτων θεῶν
ἀμφότερα δεῖ προϋπάχειν, τοῦ μὲν μοναδικοῦ καὶ δημιουργικοῦ 
θεοῦ τὴν ἑνιαίαν ὑπεροχήν, τῆς δὲ γεννητικῆς καὶ
δυαδικῆς αἰτίας τὴν πρὸς ἐκεῖνον τελέαν ἐπιστροφήν. ἡ γὰρ
ὁμοφυὴς τῶν κρειττόνων κοινωνία τοῦτον ἀποτελεῖται τὸν
τρόπον, τῶν μὲν ὑπερτέρων ἐν ἑαυτοῖς ἱδρυμένων καὶ τοῖς
ἑαυτῶν θειοτέροις, τῶν δὲ καταδεεστέρων ἐνδιδόντων ἑαυτὰ 
ταῖς ἐκείνων δυνάμεσιν. καὶ διὰ ταύτας οἶμαι τὰς αἰτίας
ἡ μὲν Ἥρα πρὸς τὴν τοῦ Διὸς ἐπειγομένη δυνουσίαν τελειοῖ
τὴν ἑαυτῆς ὅλην οὐσίαν καὶ προπαρασκευάζει ταῖς
δυνάμεσιν, ταῖς ἀχράντοις, ταῖς γεννητικαῖς, ταῖς νοεραῖς,
ταῖς ἑνοποιοῖς, ὁ δὲ Ζεὺς ἀνεγείρει τὸν ἐν ἑαυτῷ θεῖον 
 6 an ταῖς post καὶ del.? 9 γῆσ praeter σ ir. m3
17 in ἀφομοιουμένης corrigere nolui; cf. Matthiae 304 adn. 3 
 23 ἀποτελεῖ 


 
 ἒρωτα, καθ' ὃν καὶ τὰ προσεχῶς αὐτοῦ μετέχοντα πληροῖ
τῶν ἀγαθῶν καὶ προτείνει τὴν συναγωγὸν εἰς ἓν του πλήθους
αἰτίαν καὶ τὴν ἐπιστρεπτικὴν τῶν δευτέρων πρὸς
ἑαυτὸν ἐνέργειαν. μία δὲ ἓνωσις ἀμφοτέρων καὶ ἀδιάλυτος
 συμπλοκὴ τῶν θεῶν τούτων ἀποτελεῖται, χωριστὴ τοῦ παντὸς
καὶ τῶν ἐγκοσμίων ὑποδοχῶν ἐξῃρημένη. καὶ γὰρ ὁ
Ζεὺς ἐπὶ ταύτην ἀνάγει τὴν κοινωνίαν, τῆς Ἥρας αὐτῷ
προτεινούσης τὴν καταδεεστέραν καὶ ἐγκόσμιον, ἀεὶ μὲν καθ’
ἑκατέραν τῶν θεῶν ἡνωμένων, τοῦ δὲ μύθου μερίζοντος
 καὶ τὰ ἀλλήλοις ἀλλήλοις συνυφεστηκότα χωρίζοντος, καὶ τὴν
μὲν χωριστὴν τοῦ παντὸς μῖξιν εἰς τὴν τοῦ Διὸς βούλησιν
ἀναπέμποντος, τὴν δὲ εἰς τὸν κόσμον προϊοῦσαν αὐτῶν
κοινὴν συνεργίαν ἐπὶ τὴν τῆς Ἥρας πρόνοιαν. τὸ δὲ αἲτιον,
ὅτι πανταχοῦ τὸ μὲν πατρικὸν τῶν ἐξῃρημένων ἀγαθῶν
 καὶ ἑνικωτέρων προκατάρχει, τὸ δὲ μητρικὸν τῶν προσεχῶν
τοῖς μετέχουσιν καὶ πληθυομένων κατὰ τὰς παντοίας
προόδους. εἰκότως ἄρα καὶ ὁ ὕπνος καὶ ἡ ἐγρήγορσις
ἐν τοῖς συμβόλοις ὑπὸ τῶν μύθων παραλαμβάνονται,
τῆς μὲν ἐγρηγόρσεως τὴν εἰς τὸν κόσμον πρόνοιαν
 τῶν θεῶν δηλούσης, τοῦ δὲ ὓπνου τὴν χωριστὴν ἁπάντων
τῶν καταδεεστέρων ζωήν, καίτοι τῶν θεῶν ὁμοῦ καὶ προνοούντων
τοῦ παντὸς καὶ ἐν ἑαυτοῖς ἱδρυμένων. ἀλλ’ ὣσπερ
ὁ Τίμαιος τότε μὲν ἐνεργοῦντα παραδίδωσι τὸν τῶν ὅλων
 f. 79r. δημιουργὸν καὶ ὑφιστάντα | τὴν γῆν, τὸν οὐρανόν, τὰς
 πλανωμένας, τὴν ἀπλανῆ, τοὺς κύκλους τῆς ψυχῆς, τὸν
νοῦν τὸν κοσμικόν, τότε δὲ ἐν τῷ ἑαυτοῦ κατὰ τρόπον ἤθειμένοντα
[p. 42e] καὶ ἀφ’ ὅλων ἐξῃρημένον τῶν εἰς τὸ πᾶν
ἐνεργούντων, οὓτω δὴ πολὺ πρότερον οἱ μῦθοι ποτὲ μὲν
ἐγροηγορότα τὸν πατέρα τῶν ἐγκοσμίων πάντων, ποτὲ δὲ
 καθεύδοντα πρὸς ἔνδειξιν τῆς διττῆς ζωῆς
νῷ γὰρ κατέχει τὰ νοητά, φησίν τις θεῶν, αἲσθησιν
 9 ἑτέραν 17 ὁ 88. m3 | μεμεμερισμένωσ 26 ὃτε
31 cf. de or. chald. 14 


 
δὲ ἐπάγει κόσμοις. οὐκοῦν κατὰ ταύτην μὲν τὴν ἐνέργειαν
ἐγρηγορέναι τις ἂν αὐτὸν εἲποι (καὶ γὰρ ἡ
ἡμῖν ἐγρήγορσις ἐνέργεια τῆς αἰσθήσεώς ἐστιν), κατ’ ἐκείνην
δὲ καθεύδειν ὡς κεχωρισμένην τῶν αἰσθητῶν καὶ κατὰ
νοῦν τέλειον ἀφωρισμένην ζωὴν προστησάμενον· καὶ βουλεύεσθαι 
μὲν περὶ τῶν ἀνθρωπίνων ἐγρηγορότα κατ’ αὐτὴν
γὰρ τὴν ζωὴν προνοεῖ τῶν ἐν τῷ κόσμῳ πραγμάτων),
καθεύδοντα δὲ καὶ μετὰ τῆς Ἣρας εἰς τὴν χωριστὴν ἕνωσιν
ἀναγόμενον οὐκ ἐπιλελῆσθαι τῆς ἑτέρας, ἀλλ’ ἔχοντα κἀκείνην
ἐνεργὸν μετ' ἐκείνης καὶ ταύτην ταύτην οὐ γὰρ ὡς ἡ 
φύσις τὰ δεύτερα ποιεῖ νοήσεως χωρὶς οὐδ’ αὖ διὰ τὴν
νόησιν ἐλαττοῖ τὴν εἰς τὰ καταδεέστερα πρόνοιαν, ἀλλ’ ὁμοῦ
καὶ κατὰ δίκην ἄγει τὰ προνοούμενα καὶ εἰς τὴν νοητὴν
ἄνεισι περιωπήν. Δηλοῖ δὲ ἄρα τὴν τοιαύτην ὁ μῦθος ἐξῃρημένην 
ὑπεροχὴν ἐν τῇ Ἲδῃ λέγων αὐτῷ τὴν πρὸς τὴν Ἥραν
γενέσθαι συνουσίαν· ἐκεῖ γὰρ καὶ τὴν Ἥραν ἐλθοῦσαν
ἑαυτὴν ἐπιδοῦναι τῷ μεγίστῳ Διί. τί οὖν ἄλλο τὴν Ἴδην
αἰνίσσεσθαι φήσομεν ἢ τὸν τῶν ἰδεῶν τόπον καὶ τὴν νοντὴν 
τὴν φύσιν, εἰς ἣν ἄνεισιν ὁ Ζεὺς καὶ Ζεὺς τὴν Ἥραν f. 79v. 
δἰ ἔρωτος οὐκ ἐπιστρέφων εἰς τὸ μετέχον, ἀλλὰ δἰ
ἀγαθότητος καὶ ταύτῃ δευτέραν ἕνωσιν πρός τε ἑαυτὸν
τὸν καὶ τὸ νοητὸν χαριζόμενος. τοιοῦτοι γὰρ οἱ τῶν κρειτ-
τόνων ἔρωτες, ἐπιστρεπτικοὶ τῶν καταδεεστέρων εἰς τὰ πρῶτα
καὶ ἀποπληρωτικοὶ τῶν ἐν αὑτοῖς ἀγαθῶν καὶ τελεσιουργοὶ 
τῶν ὑφειμένων. οὐκ ἄρα τὴν ἀξίαν ἐλαττοῖ τοῦ μεγίστου
Διὸς ὁ μῦθος, αὐτοῦ που χαμαὶ συγγινόμενον τῇ Ἥρᾳ
παραδιδούς, οὐκ ἀνασχόμενον εἰς τὸ δωμάτιον ἐλθεῖν· ἀντὶ
γὰρ τῆς ἐγκοσμίου συμπλοκῆς τὴν ὑπερκόσμιον αὐτὸν ᾐρῆσθαί
φησιν. ὁ γοῦν Ἡφαιστότευκτος θάλαμος τὴν τοῦ παντὸς 
ἐνδείκνυται διακόσμησιν καὶ τὸν αἰσθητὸν τόπον· ἐπεὶ
 11 fort. <εἰς> τὰ 13 cf. Pl. polit. 272e 18 cf.
Yn 517b 21 οὐκ ἔτι στρέφων, corr. b 25 


 
καὶ ὁ Ἣφαιστος δημιουργός ἐστιν τοῦδε τοῦ παντός, ὡς
εἴρηται καὶ πρότερον. Εἰ δὲ βούλει καὶ τὴν τῆς Ἥρας ἐννοῆσαι
παρασκευήν, καθ᾿ ἣν συνῆψεν ἑαυτὴν τῷ μεγίστῳ
τῶν θεῶν καὶ προεκαλέσατο τὴν πατρικὴν τοῦ Διὸς πρόνοιαν
 εἰς τὴν κοινωνίαν τῶν γονίμων ἑαυτῆς δυνάμεων, μειζόνως
οἶμαι θεάση τὴν ὑπερβολὴν τῆς ὑμνουμένης ἐν τῷ μύθῳ
τούτῳ χωριστῆς ἑνώσεως τῶν θεῶν. ἐξομοιοῖ γὰρ ἑαυτὴν
παντοδαπῶς τῇ μητρὶ τῶν θεῶν, ἀφ᾿ ἧς καὶ αὐτὴ προελήλυθεν,
καὶ ταῖς μερικωτέραις κοσμεῖται δυνάμεσιν τῶν ὁλικῶς
 ἐν ἐκείνῃ προϋπαρχουσῶν, καὶ μόνον οὐχὶ ῾Ρέαν αὑτὴν
ὐφειμένην ἀποτελέσασα τῷ δημιουργῷ πρόσεισιν τοῦ παντὸς
ἐπὶ τὸ σφέτερον ἀνηγμένῳ νοητόν. καὶ γὰρ δεῖ <τὴν> τῷ
 f. 80r. μιμιουμένῳ τὸν πατέρα διὰ τῆς χωριστῆς τῶν | ἐγκοσμίων
ζωῆς συνάπτεσθαι μέλλουσαν καὶ αὐτὴν πρὸς τὴν μητέρα
 τῶν θείων πάντων διακόσμων ἀφομοιῶσαι τὴν ἑαυτῆς
τελειότητα, καὶ οὓτω δὴ συμφυῆ τὴν πρὸς αὐτὸν ἐνστήσασθαι
κοινωνίαν. αἱ μὲν οὖν χαῖται τῆς θεοῦ καὶ οἱ
πλόκαμοι διασπειρόμενοί τε πανταχῇ καὶ πάλιν ὑπ᾿ αὐτῆς
ἑνιζόμενοι πάντως οὐκ ἄδηλον, ὅτι ταῖς χαίταις εἰσὶν ἀνάλογον
 τῆς μητρός·
 χαῖται μὲν γὰρ ἐς ὀξὺ πεφρικότι φωτὶ βλέπονται, 
φησίν τις θεῶν· καὶ γὰρ τοὺς Ἡραίους πλοκάμους φαεινοὺς
ὁ ποιητὴς ἀπεκάλεσεν [ΙΙ. Ξ 176]. ἡ δὲ ζώνη τοῖς
 προεληλυθόσιν μὲν ἀπ᾿ αὐτῆς, οὐκ ἀποτετμημένοις δὲ θυσάνοις
κατακεκοσμημένη πρὸς τὸν ἐκεῖ ζωστῆσα τὸν ὅλον
καὶ παντελῆ τὴν ἀφομοίωσιν ἔλαχεν. καὶ ἔστι ζῳογόνος τις
καὶ αὓτη καὶ γεννητικὴ παντὸς τοῦ πλήθους τῶν ψυχῶν,
ἃς τῶν ἐξηστημένων θυσάνων ὁ ἀριθμὸς ἐνδείκνυται συμβολικῶς.
 τὰ δὲ ἓρματα καὶ τὰ ὑποδήματα τάς τε πρωτίστας
 2 cf. p. 126, 19 10 αὐτὴν 21 cf. de or. chald. 29
25 θυσάνοισ (θ ir.), im. γρ. οὖσιν· οἶς m3 

 
καὶ τὰς ἐσχάτας ἀπεικονίζεται τῶν ἐκεῖθεν ἀπορρεουσῶν
μερικῶν δυνάμεων, ὧν αἳ μὲν περὶ τὰς ἄκρας ὑφίστανται
τῆς θεοῦ δυνάμεις κἀκείνων ἐξέχονται, αἳ δὲ τὰς περιπεζίους
αὐτῆς ὑποδέχονται προόδους. ἡ δὲ ἀμβροσία καὶ
τὸ ἔλαιον τῶν ἀχράντων ἐστὶν τῆς θεοῦ δυνάμεων συνδήματα· 
καὶ γὰρ αἱ ἀμείλικτοι τάξεις περὶ αὐτὴν ὑφεστήκασιν.
ὅπερ οὖν ἐκεῖ τὸ ἀδάμαστόν ἐστιν τῶν θεῶν καὶ τῆς καθαρότητος
αἴτιον γένος, τοῦτο ἐνταῦθα διὰ τούτων σημαίνεται
τῶν συμβόλων. καὶ γὰρ ἡ ἀμβροσία τὴν πάσης 
ἀκαθαρ|σίας καὶ παντὸς μολυσμοῦ δύναμιν ὑπεραίρουσαν f. 80v. 
παρίστησιν, καὶ τὸ ἒλαιον ῥώμης ὂν ποιητικὸν καὶ γυμναστικῇ
προσῆκον οἰκείως ἔχει τῇ Κουρητικῇ θεότητι. καὶ
γὰρ οἱ πρώτιστοι Κούρητες τά τε ἄλλα τῇ τάξει τῆς Ἀθηνᾶς 
ἀνεῖνται καὶ περιεστέφθαι λέγονται τῷ θαλλῷ τῆς
ἐλάας, ὥς φησιν Ὀρφεύς [fr. 133]. Τοιούτοις δὴ οὖν 
συμβόλοις ἡ θεὸς αὕτη τελειωθεῖσα καὶ οἷον ῾Ρέα γενομένη
μερικὴ πρόσεισιν τῷ δημιουργῷ τοῦ παντὸς κατὰ ταύτην
συναφθησομένη τὴν ζωήν, καθ᾿ ἣν διαφερόντως μιμεῖται
τὸν Κρόνον, οὐκ εἰς τὸ πᾶν προϊών, ἀλλὰ χωριστὸς ὢν
ἀπὸ τῶν ἐγκοσμίων, οὐδὲ περὶ τῶν τῇδε βουλευόμενος κατὰ 
τὴν ἄγρυπνον πρόνοιαν τῶν ὅλων, ἀλλ᾿ ἐξῃρημένος τῶν
αἰσθητῶν κατὰ τὸν θεῖον ὕπνον, καὶ ταύτῃ τὸν πατέρα
ζηλῶν· καὶ γὰρ ἐκεῖνος καθεύδων πρώτιστος παραδέδοται
τῶν θεῶν·
 ἔνθα Κρόνος μὲν ἔπειτα φαγὼν δολόεσσαν ἐδωδὴν κεῖτο μέγα ῥέγχων [Orph. fr. 115]. 
εἰκότως δὴ οὖν καὶ ἡ τῆς Ἥρας παρασκευὴ πρὸς τὴν ὅλην
῾Ρέαν ἀποβλέπει, τοῦ Διὸς κατὰ τὸν Κρόνον ἱσταμένου καὶ
διὰ τὴν πρὸς ἐκεῖνον ὁμοιότητα τὴν ἐν τῇ Ἴδῃ συνουσίαν 
προτιμῶντος τῆς εἰς τὸν κόσμον προϊούσης. ἐπεὶ καὶ ὁ
 2 ὧν ss. m3 uv. 19 χωριστῶσ, corr. b 

 
κεστὸς καὶ ἡ τῆς Αφροδίτης σύλληψις ἐπὶ ἐπὶ αὐτὴν
ἐξομοιοῖ πρὸς τὴν Ῥέαν. ἦν γὰρ καὶ ἐκεῖ τῆς θεοῦ ταύτης
πρου··φεστῶσα μονάς, ἄνωθεν ἀπὸ τῆς συνεκτικῆς τοῦ Οὐρανοῦ
θεότητος διὰ μέσου Κρόνου προελθοῦσα καὶ καταλάμψασα
 πᾶσαν τὴν νοερὰν ζωὴν τῷ φωτὶ τοῦ κάλλους.
 f. 81r. ἀλλ' ἡ μὲν Ἀφροδίτη τὸν κεστὸν ἐν τῷ στήθει λέγε|ται
φέρειν, ὡς ἂν προβεβλημένας αὐτοῦ τὰς δυνάμεις ἔχουσα·
ἡ δὲ Ἥρα κρύπτει πως αὐτὸν ὑπὸ τοῖς κόλποις, ὡς ἂν
ἄλλην μὲν ἰδιότητα λαχοῦσα τῆς ὑπάρξεως, ἔχουσα δὲ καὶ
 τὸν κεστόν, καθ’ ὅσον καὶ αὐτὴ πεπλήρωται τῆς ὅλης Ἀφροδίτης.
οὐ γὰρ ἔξωθέν ποθεν ἐπάγεται τὴν συνάπτουσαν
αὐτὴν πρὸς τὸν δημιουργὸν δύναμιν, ἀλλ’ ἐν ἑαυτῇ καὶ
ταύτην συνείληφεν. δηλοῦσι δὲ αἱ κοιναὶ προλήψεις τὴν
τῶν θεαινῶν τούτων κοινωνίαν, ζυγίαν τε καὶ γάμων προστάτιν
 τιμῶσαι τὴν Ἥραν, ὡς ἂν ἀφ' ἑαυτῆς ἀρξαμένην
τῶν τοιούτων ἐνεργειῶν. ἑαυτὴν γὰρ συζεύγνυσιν τῷ δημιουργῷ
κατὰ τὸν ἐν ἑαυτῇ κεστόν, καὶ διὰ τοῦτο καὶ τοῖς
ἄλλοις ἅπασιν αὕτη παρέχεται τὴν ἔνθεσμον πρὸς ἄλληλα
κοινωνίαν. Ἀλλὰ πῶς λέγονται πρῶτον μὲν εἰς εὐνὴν φοιτῆσαι τὴν
ἀρχὴν φίλους λήθοντε τοκῆας, ἔπειτα μειζόνως ἀλλήλοις
συνάπτεσθαι νῦν δι' ἔρωτος ὑπερβολήν, ὃν ὁ Ζεὺς
ἡράσθη τῆς Ἥρας; ἢ διτταὶ καὶ τῶν ἄλλων ἀγαθῶν εἰσιν
αἱ ἰδιότητες καὶ τῆς ἑνώσεως ἣ μὲν συμφυὴς τοῖς ἑνιζομένοις,
ἣ δὲ ἄνωθεν αὐτοῖς ἀπὸ τῶν τελειοτέρων αἰτίων
ἐφήκουσα. καὶ κατὰ μὲν τὴν ἑτέραν λανθάνειν λέγονται
τοὺς ἑαντῶν γεννήτορας, ὡς ἂν ἰδίαν ταύτην λαχοῦσαι τὴν
ἕνωσιν, κατὰ δὲ τὴν λοιπὴν ἐπ' αὐτὰ ἀνάγεσθαι τὰ σφέτερα
αἴτια· διὸ καὶ μείζονα ταύτην εἶναι καὶ τελεωτέραν
 ἐχείνης. ἀμφοτέρων δὲ ὁμοῦ καὶ διαιωνίως οὐσῶν παρὰ
 8 dis a dis συνοχικῖς (theol. Plat. IV 16 p. 207 ss.)
12 αὐτὴν] αὐτῆ ι 18 <καὶ> αἱ Raderm. 


 
τοῖς θεοῖς οἱ μῦθοι μερίζουσιν, ὡς τὸν ὕπνον καὶ τὴν
ἐγρήγορσιν ὡς ὡς τὴν πρόοδον καὶ τὴν ἐπιστροφήν, ὡς τὴν
μετάδοσιν Ι τῶν οἰκείων ἀγαθῶν εἰς τὰ δεύτερα καὶ τὴν f. 81 v. 
μέθεξιν τῶν πρωτουργῶν αἰτίων· καὶ γὰρ ταῦτα συνυπάρχοντα
ἀλλήλοις οἱ μυθοπλάσται τὴν ἀλήθειαν ἐπικρυπτόμενοι 
χωρίζουσιν. Πάντα ἄρα κατὰ τὸν θεολογικὸν τρόπον
Ὁμήρῳ τὰ περὶ τῆς συνουσίας λέγεται τοῦ τε μεγίστου Διὸς
καὶ τῆς Ἥρας. μαρτυρεῖ δὲ ἄρα τούτοις καὶ ὁ ἐν τῷ Κρατύλῳ
Σωκράτης [p. 404b], οὐκ ἀλλαχόθεν αὐτὴν ἐτυμολογῶν
ἢ ἀπὸ τοῦ ἔρωτος, ὡς τῷ Διί, φησίν, οὖσαν ἐραστήν. 
οὐκ ἄρα κατὰ τὴν ἀπόρρητον θεωρίαν ἐγκαλέσομεν
Ὁμήρῳ τοιαῦτα γεγραφότι περὶ τῶν μεγίστων τούτων θεῶν
εἰ δὲ μὴ προσήκοντα νέοις ἐστὶ κατὰ τὸ φαινόμενον ἀκούειν,
ἀλλ’ ἡμῖν, φαῖεν ἂν οἱ ποιηταὶ τῶν τοιούτων, οὐ πρὸς
νέους ὁ λόγος οὐδὲ παιδευτικῶς τὰ τοιαῦτα γράφομεν, ἀλλὰ 
μαινομένῳ στόματι· καὶ ταῦτα ἡμᾶς ἡ τῶν Μουσῶν ἐργάζεται
μανία, ἦς τὸν στερόμενον τῶν ἐπὶ ποιητικὰς θύρας
ἀφικομένων ἀτελῆ καὶ αὐτὸν καὶ τὴν ποίησιν αὐτοῦ προσειρήκασιν.
Ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἱκανὰ τὰ εἰρημένα· περὶ
δὲ τῶν Ἄρεως καὶ Ἀφροδίτης συνουσιῶν καὶ τῶν Ἡφαίστου 
δεσμῶν ἐφεξῆς διέλθωμεν. οὐδὲ γὰρ ταῦτα προσίεσθαί
φησιν ὁ Σωκράτης [III p. 390c] οὐδὲ τοὺς τοιούτους μύθους
παραδώσειν τοῖς νέοις. τί οὖν καὶ διὰ τούτων ἡ
ποίησις αἰνίσσεται, λέγωμεν συντόμως. 10 ἐρατή Pl. 16 cf. Heraclit. fr. 12 et Phaedr. 245a
21 προσίεσθαι] ί ex ή Τί αὶνίττεται ἡ μυθολογία περὶ Ἀφροδίτης ΙΕ 
καὶ Ἄρεως καὶ Ἡφαίστου δεσμῶν, δεσμῶν, οἷς λέγει συνδεῖν
ἀφμοτέρους τὸν Ἥφαιστον. f.82r Ἄμφω μὲν οὖν οἵδε οἱ θεοὶ περὶ πάντα τὸν κό|σμον
 ἐνεργοῦσιν, ὅ τε Ἥφαιστος λέγω καὶ ὁ Ἄρης, ὃ μὲν διακρίνων
τὰς ἐναντιώσεις τοῦ παντὸς καὶ ἀνεγείρων ἀεὶ καὶ
σώζων ἀτρέπτως, ἴνα τέλειος ὁ κόσμος ᾖ πᾶσιν τοῖς εἴδεσιν
συμπεπληρωμένος, ὃ δὲ τὴν ὅλην αἰσθητὴν διακόσμησιν
τεχνικὴν ἀπεργαζόμενος καὶ λόγων φυσικῶν καὶ δυνάμεων
 ἀποπληρῶν, καὶ περὶ μὲν τὸν οὐρανὸν εἴκοσι τρίποδας
ὑφιστάς, ἵνα τῷ τελεωτάτῳ τῶν πολυέδρων αὐτὸν κατακοσμῇ
σχημάτων, τὰ δὲ ὑπὸ σελήνην ποικίλα καὶ πολύμορφα διαπλάττων
εἴδη·
πόρπας τε γναπτάς θ’ ἕλικας κάλυκας τε καὶ
 ὅρμους ΙΙ. Σ 401]
κατὰ τὴν ἔντεχνον ποίησιν δημιουργῶν. καὶ δὴ καὶ Ἀφροδίτης
ἄμφω δέονται κατὰ τὰς ἑαυτῶν ἐνεργείας, ὃ μὲν ἵνα
τοῖς ἐναντίοις ἁρμονίαν ἐμποιήσῃ καὶ τάξιν, ὃ δὲ ἴνα τοῖς
αἰσθητοῖς δημιουργήμασιν κάλλος ἐναπεργάσηται καὶ ἀγλαΐαν,
 ὅση καὶ τόνδε τὸν κόσμον κάλλιστον ἀποτελέσαι τῶν ὁρωμένων
ἠδύνατο. πανταχοῦ δὲ τῆς Ἀφροδίτης οὔσης ὁ μὲν
Ἥφαιστος αὐτῆς ἀεὶ κατὰ τὰς ὑπερτέρας μετέχει τάξεις, ὁ
δὶ Ἄρης κατὰ τὰς ὑποδεεστέρας· οἷον εἰ ὁ Ἥφαιστος ὑπερκοσμίως,
ὁ Ἄρης ἐγκοσμίως, καὶ εἰ ἐκεῖνος οὐρανίως, ὑπὸ
 σελήνην διὸ διὸ καὶ ὃ μὲν κατὰ βούλησιν τοῦ Διὸς
ἄγεσθαι λέγεται τὴν Ἀφροδίτην, ὃ δὲ μοιχεύειν αὐτὴν μεμυθολόγηται.
τῷ μὲν γὰρ δημιουργῷ τῶν αἰσθητῶν κατὰ
φύσιν ἐστὶν ὴ πρὸς τὴν καλλοποιὸν αἰτίαν καὶ συνδετικὴν
κοινωνία, τῷ δὲ τῆς διαιρέσεως προστάτῃ καὶ τῆς ἐναντιώ-
 10 cf. II. Σ 373 14 γναπτάς ut Homeri Townl., γναμπτάς
cett. 20 cf. Tim. 301 22 μετέχει] ἐ ir. m3 | τάξεισ]
ει ex ι m3 26 οὗτος] ὁ αὐτόσ 


 
σεως τῶν ἐγκοσμίων ἀλλοτρία πώς ἐστιν ἡ τῆς ἑνώσεως 
χορηγὸς δύναμις· τοῖς γὰρ συναγωγοῖς | τὰ διακριτικὰ f.82v. 
γένη τῶν θεῶν ἀντιδιῄρηται. ταύτην τοίνυν τὴν τῶν
ἀνομοίων αἰτίων σύμπνοιαν οἱ μῦθοι μοιχείαν προσειρήκασιν.
ἔδει δὲ ἄρα τῷ παντὶ καὶ τῆς τοιαύτης κοινωνίας, 
ἕνα καὶ τὰ ἐναντία συναρμοσθῇ καὶ ὁ ἐν τῷ κόσμῳ πόλεμος
τέλος ἔχῃ τὴν εἰρήνην. ἐπειδὴ δὲ ἄνω μὲν ἐν τοῖς
οὐρανίοις τὸ κάλλος προλάμπει καὶ τὰ εἴδη καὶ ἡ ἀγλαΐα
καὶ τὰ Ἡφαιστότευκτα δημιουρηγήματα, κάτω δὲ ἐν τῇ γενέσει
τῶν στοιχείων ἡ ἀντίθεσις καὶ ἡ μάχη καὶ ἐναντίωσις 
τῶν δυνάμεων καὶ ὅλως τὰ Ἀρεϊκὰ δῶρα, διὰ δὴ τοῦτο καὶ
τὴν σύνερξιν τοῦ Ἄρεως καὶ τῆς Ἀφροδίτης ἐφορᾷ μὲν
ἄνωθεν ὁ Ἥλιος, μηνύει δὲ τῷ Ἡφαίστῳ, καθ’ ὅσον αὐτοῦ
συνεργεῖ ταῖς ὁλαις ποιήσεσιν. ὁ δὲ Ἥφαιστος δεσμοῖς περιβάλλειν
αὐτοὺς λέγεται παντοίοις ἀφανέσι τοῖς ἄλλοις, ὡς 
ἂν καὶ τὰ γενητὰ κατακοσμῶν τοῖς τεχνικοῖς λόγοις καὶ
μίαν σύστασιν ἀπεργαζόμενος ἔκ τε τῶν Ἀρεϊκῶν ἐναντιώσεων
καὶ τῶν συναρμοστικῶν τῆς Ἀφροδίτης ἀγαθῶν· δεῖ
γὰρ ἀμφοῖν τῇ γενέσει. ἐπεὶ δὲ ἄλλοι μὲν οἱ δεσμοὶ τῶν
οὐρανίων, ἄλλοι δὲ οἱ τῶν ὑπὸ σελήνην οἵ μὲν γάρ εἰσιν 
ἄλυτοι, καθάπερ φησὶν ὁ Τίμαιος [p. 43a], οἳ δὲ λυτοί),
διὰ δὴ τοῦτο λύει πάλιν ὁ Ἥφαιστος τοὺς δεσμούς, οἷς
τὸν Ἄρη συνέδησε καὶ τὴν Ἀφροδίτην, καὶ τοῦτο διαφερόντως
ποιεῖ τῷ Ποσειδῶνι πειθόμενος· ὃς δὴ τὴν ἀειγενεσίαν
σώζεσθαι βουλόμενος καὶ τὸν κύκλον τῆς μεταβολῆς εἰς 
ἑαυτὸν ἀνακυκλεῖσθαι τά τε γενόμενα φθορᾶς ἀξιοῖ καὶ τὰ
φθαρέντα εἰς γένεσιν ἀναπέμπει. Τί οὖν θαυμαστόν, Ι εἰ f. 83r.
καὶ Ὅμηρος ὑπὸ τῶν Ἡφαίστου δεσμῶν τόν τε Ἄρεα καὶ
τὴν Ἀφροδίτην συνδεῖσθαί φησιν, ὅπου καὶ ὁ Τίμαιος
τοὺς λόγους τοὺς δημιουργικούς, οἷς οἱ κατ’ οὐρανὸν τὰ 
γενητὰ συνιστᾶσιν, δεσμοὺς προσείρηκεν [p. 31c]; πῶς δὲ
 12 cf. Od. θ 302 30 οἷσ] at verum puto 


 
οὐ κατὰ τὴν <τῶν> πραγμάτων λέγεται φύσιν τὸ
αὐτὸν τὰ δεδεμένα τῶν γενεσιουργῶν δεσμῶν λυτῶν ὑπαρχόντων;
καὶ ἔοικεν ὅ τε ὅλος δημιουργὸς ἐκ τῶν ἐναντίων
στοιχείων τὸν κόσμον συνιστὰς καὶ δι’ ἀναλογίας ἐν αὐτῷ
 φιλίαν ἀπεργαζόμενος συνάγειν εἰς ταὐτὸν τὰς Ἡφαίστου
καὶ Ἄρεως καὶ Ἀφροδίτης ἐνεργείας, καὶ γεννῶν μὲν τὰς
ἐναντιώσεις τῶν στοιχείων κατὰ τὸν ἐν ἑαυτῷ γεννᾶν Ἄρεα,
φιλίαν δὲ μηχανώμενος κατὰ τὴν τῆς Ἀφροδίτης δύναμιν
ἐνεργεῖν, συνδέων δὲ τοῖς Ἀρεϊκοῖς τὰ Ἀφροδίσια καὶ τὴν
 Ἡφαίστου τέχνην ἐν παραδείγματι προειληφέναι· πάντα γάρ
ἐστιν αὐτὸς καὶ μετὰ πάντων ἐνεργεῖ τῶν θεῶν. καὶ δὴ
καὶ οἱ νέοι δημιουργοὶ τὸν σφέτερον πατέρα μιμούμενοι
ζῷά τε ἀπεργάζονται θνητὰ καὶ φθίνοντα πάλιν δέχονται,
τῷ Ἡφαίστῳ συναπογεννῶντες τοὺς ἐνταῦθα δεσμοὺς καὶ
 τῆς λύσεως αὐτῶν προειληφότες αὐτοὶ τὰς αἰτίας· πανταχοῦ
γὰρ ὁ τὸν δεσμὸν περιέχων καὶ τὴν τῆς λύσεως οἶδεν ἀνάγκην. Τίνα ῥητέον πρὸς τὰς τοῦ Σωκράτους Ις 
ἐπιστάσεις περὶ φιλοχρηματίας τῆς παρ' Ὁμήρῳ τοῖς
 ἥρωσιν ἀποδιδομένης. Τοσαῦτα καὶ πρὸς ταύτην εἰρήσθω τοῦ Σωκράτους τὴν
 f 83v. ἐπίστασιν· μετὰ δὲ ταύτην ἐκεῖ|να ἐπισκεπτέον, ὅσα δή φησιν
τὸ φιλοχρήματον ἡμῶν αὔξειν τῆς ψυχῆς. τί γὰρ βουλόμενος
ὁ Φοῖνιξ τῷ Ἀχιλλεῖ συνεβούλευεν δῶρα μὲν λαβόντι
 τῆς μήνιος ἀπαλλάττεσθαι, ἄλλως δὲ μὴ; τί δὲ Ἀχιλλεὺς ὁ
καὶ παρὰ τοῦ Ἀγαμέμνονος δῶρα λαμβάνων ὐπὲρ τῆς
ὕβρεως καὶ τὸν τοῦ Ἕκτορος νεκρὸν οὐκ ἄλλως ἀποδιδοὺς
ἢ μετὰ χρημάτων λήψεως; ὁ γὰρ τῶν τοιούτων κατήκοος
γιγνόμενος δεινὴν καὶ ἀπλήρωτον τὴν ἐπιθυμίαν περὶ τὴν
 2 λυτῶν] αὐτῶν 10 ¨γἄρ (i e. ἄρ') ex γάρ m3 uv.
11 cf. Tim. 42d 13 δέχονται exp. m3 uv. 16 6 ss. m3
18 cf. Pl. III 390d sq. 


 
τῶν χρημάτων κτῆσιν ἀπεργάζεται. Πρὸς δὴ ταῦτα καὶ
ἡμεῖς ἐν βραχεῖ λέγωμεν, ὅτι καὶ ὁ Φοῖνιξ συνεβούλευε
χρήματα λαβόντι παύεσθαι τῆς ὀργῆς, καὶ Ἀχιλλεὺς λαβὼν
ἀπηλλάττετο, τεκμήριον ἄμφω ποιούμενοι τὴν τῶν χρημάτων
δόσιν τῆς τοῦ διδόντος μεταμελείας, ἀλλ’ οὐχ ὡς τὸ φιλοχρήματον
ἀποπιμπλάντες τῆς ψυχῆς, οὐδ’ ὡς ὅρον τῆς
εὐδαιμονίας ἡγούμενοι τὴν τῶν χρημάτων αὔξησιν. οὐδὲ
γὰρ τὴν ἀρχὴν αὐτοὶ τὰ χρήματα ᾔτησαν, ἀλλὰ προτεινόμενα
ἐδέξαντο. εἰ δὲ καὶ τοῦ Ἕκτορος τὸν νεκρὸν χρημάτων
ἀπέδοτο τῷ πατρί, τάχα μὲν καὶ ἔθος τι τοιοῦτον εἶναι 
φήσομεν, λύτρα δέχεσθαι τῶν πολεμίων σωμάτων. δεῖ δὲ
αὖ κἀκεῖνο συννοεῖν, ὅτι στρατηγικὸν καὶ τοῦτο εἴποι τις ἄν,
τὸ τῶν ἀνταγωνιστῶν περικόπτειν τὴν εὐπορίαν, αὔξειν δὲ
τὰ τῶν οἰκείων ἐν ἀλλοτρίᾳ χώρᾳ πολεμεῖν ἀναγκαζομένων.
ἀλλὰ ταῦτα πάντα καὶ τὰ τοιαῦτα τοῖς μὲν ἥρωσιν ἐκείνοις 
λόγον τινὰ εἶχεν ὑπ' αὐτῶν πραττόμενα, καὶ περιστατικῶς
ἐνεργοῦσιν καὶ κατ’ ἄλ|λα ἔθη τὰς πράξεις μετιοῦσιν· τοῖς f 84 r.
δὲ ὑπ' αὐτῷ νομοθέτῃ τρεφομένοις ἀνεπιτήδεια πάντως ἐστὶν
ἀκούειν, ὧν αἵ τε φύσεις φιλόσοφοι καὶ ἡ παιδεία πρὸς
ταύτην βλέπουσα τὴν ζωὴν παραδέδοται, κτήσεις δὲ καὶ 
περιουσίαι παντελῶς ἀφῄρηνται. εἰ δὲ βούλεσθε, κἀκεῖνα
προσθῶμεν τοῖς εἰρημένοις ὑπὲρ Ἀχιλλέως, ὅτι καὶ τῷ
Ἀγαμέμνονι φιλοχρηματίαν αὐτὸς ἐγκαλεῖ καὶ ὡς ἐπονείδιστον
διαβάλλει τὸ πάθος· Ἀτρείδη κύδιστε φιλοκτεανώτατε πάντων ΙΙ. Α122]. 
καὶ τὴν ὀλιγωρίαν ἣν ἔχει περὶ τὴν τῶν χρημάτων κτῆσιν
αὐτὸς παρίστησι λέγων, ὅτι πάντα κατορθῶν καὶ πόλεις
ἀνδραποδιζόμενος καὶ αἰχμαλώτους λαμβάνων σμικρὰ ἐκ
πολλῶν κομιζόμενος οὐ διαφέρεται καὶ ὡς τῶν ὅλων ἐπιτρέπει
τῷ Ἀγαμέμνονι τὴν διανομήν, ἐν οὐδενὸς μέρει τήν 
τε παρουσίαν αὐτῶν καὶ τὴν αὔξησιν τιθέμενος·
 4 ἀπηλλάτετο 18 ὑπ’ αὐτῷ cf. 159, 10 


 
ἐγὼ δ’ ὀλίγον τε φίλον τε
ἔρχομ' ἔχων ἐπὶ νῆας, ἐπὴν κεκάμω πολεμίζων
ΙΙ. Α 167 sq.].
 ἔτι δὲ οὐδὲ προτείνοντος τοῦ Ἀγαμέμνονος τὰ δῶρα προσήκατο
 τε] τὴν ἀρχήν, ὅτε μήπω καιρὸν ᾤετο τῆς πρὸς
αὐτὸν εἶναι διαλλαγῆς. οὕτως οὐχ ἡ τῶν χρημάτων ὑπόσχεσις
ἡμερώτερον αὐτὸν ἐποίει περὶ τὸν ὑβρεστήν, ἀλλὰ
καὶ ὅτε προσήκειν ὑπέλαβεν καταλῦσαι τὴν μῆνιν, αὐτὸς
μὲν ὡς τῷ φίλῳ τιμωρήσων παρεσκευάζετο, τὰ δὲ δῶρα
 ὐπ' ἐκείνου μήτε ἐπιστρεφομένου πρὸς αὐτὰ τοῦ Ἀχιλλέως
μήτε προστίθεσθαί τι τοῖς αὐτοῦ νομίζοντος ἀγαθοῖς ἀπεπληροῦτο.
δηλοῖ δὲ αὐτοῦ καὶ τὸ πλῆθος τῶν ἐν τῷ ἀγῶνι
f. 84v. προτεθέντων ἄθλων τὴν περὶ ταῦτα Ι ὀλιγωρίαν. καὶ γὰρ
ἕκαστον τῶν ἀγωνιστῶν τοῖς προσήκουσιν δώροις ἐφιλοφρονήσατο,
 τὸν #x003E; Νέστορα δι’ ἡλικίαν ἀθλεῖν οὐ δυνάμενον
τῇ χρυσῇ φιάλῃ τῶν ἄλλων διαφερόντως ἐδωρήσατο.
πῶς οὖν φιλοχρήματος καθ' Ὅμηρον ὁ χρώμενος εἰς δέον
τοῖς χρήμασιν, καὶ παρόντων ὀλιγωρῶν καὶ ἀπόντα μὴ περιεργαζόμενος
καὶ ἐλασσοῦσθαι περὶ αὐτὰ τῶν ἄλλων ἀνεχόμενος
 καὶ ὀνειδίζων ἐν μέσοις τοῖς Ἕλλησιν ὡς νόσημα
ψυχῆς τὸ πάθος τῷ πλεονάζοντι κατὰ τὴν τῶν χρημάτων
ἄμετρον ὄρεξιν; πῶς δὲ ὁ Φοῖνιξ φιλοχρηματίας διδάσκαλος,
ἔθος τι παλαιὸν Ἑλληνικὸν ἀποπληροῦν κελεύων; οὕτω
γάρ, φησί,
 καὶ τῶν πρόσθεν ἐπευθόμεθα κλέα ἀνδρῶν,
δωρητοί τ' ἐπέλοντο παραρρητοί τ' ἐπέεσσιν [II.
Ι 524. 526].
ἀλλὰ ταῦτα μὲν τοῖς ἠρωϊκοῖς πρέποντα χρόνοις καὶ τοῖς
ἔθεσιν, οἷς ἐκεῖνοι πρὸς ἀλλήλους ἐχρῶντο, τῆς ἀκροτάτης
ἠξίωται παρ' Ὁμήρῳ μιμήσεως. τοῖς δὲ παρ’ ἡμῖν τρεφοἐπήν
 2 κε κάμω 9 παρεσκενάσατο m3 Ι δὲ sb. m2
 cf. II. Ψ 262 sqq. 616 sqq. 23 τι] ἐστὶ ἐστὶ ἐστὶ ἔθος b)
PROCLUS, ed. Kroll. 


 
μένοις νέοις πολλοῦ δεῖ τὰ τοιαῦτα προσήκειν, οἷς οὐδὲν
ἔργον ὑπὸ τοῦ νομοθέτου προστέτακται πλὴν τῆς παιδείας
καὶ τῆς εἰς ἀρετὴν ἀγωγῆς· χρημάτων δὲ ἐπιμέλεια καὶ τῶν
ἀναγκαίων τοῖς τὸν θνητὸν βίον διαζῶσιν φροντὶς ἄλλοις
παραδέδοται τοῖς εἰς τὴν κάτω πόλιν τελοῦσιν. 
 ΙΖ Πῶς δεῖ ἀπολογεῖσθαι ὑπὲρ τῆς φαινομένης
περὶ τὸ θεῖον ἀλιγωρίας ἐν τῇ ποιήσει τῶν ἡρώων. Τούτων δὲ αὖ τὸν εἰρημένον τρόπον ἐχόντων ἑπόμενον
ἂν εἴη καὶ τὰ ἄλλα ἐφεξῆς ἀνεγεῖραι τῶν ἀπορημάτων, ὅσα 
τῷ Ἀχιλλεῖ τὴν Ι περὶ τὸ θεῖον ὀλιγωρίαν ἐγκαλεῖ. πῶς f. 85r.
γὰρ #x003E; τοιοῦτος ὁ πρὸς μὲν τὸν Ἀπόλλω τοιαῦτα ἀποτολμῶν
φθέγγεσθαι·
ἔβλαψάς μ' ἑκάεργε, θεῶν ὁλοώτατε πάντων [II.
πρὸς δὲ τὸν ποταμὸν Ξάνθον διαμαχόμενος ὄντα θεόν, ἀντὶ 
δὲ τοῦ Σπερχειοῦ τῷ Πατρόκλῳ νεκρῷ ὄντι προσάγων τὰς
τρίχας [II. Ψ 141 sqq.]; ὅτι μὲν οὖν εἴπερ τις ἄλλος τῶν
ἠρώων καὶ Ἀχιλλεὺς περὶ τὰ θεῖα καθ’ Ὅμηρόν ἐστιν ἀσφαλέστατος,
δηλοῖ καὶ τὸν Ἀπόλλω θεραπεύειν αὐτὸς συμβουλεύων
θυσίαν τε πέμπειν τῷ θεῷ παρασκευάζων τοὺς 
Ἕλληνας καὶ τὸν ἱερέα τοῦ θεοῦ παντοδαπῶς ἐκμειλίττεσθαι,
καὶ τοῖς τῆς Ἀθηνᾶς ἐπιφοιτησάσης αὐτῷ προστάγμασιν
ἑτοίμως πειθόμενος, καὶ ἐπᾴδων τῷ θυμῷ,) καὶ τὸ περὶ
τοὺς θεοὺς σέβας καὶ μέχρι τῆς ἀλογίας διατείνων, καὶ πάντων
μάλιστα πεπεισμένος, ὅτι τὸ τοῖς θεοῖς ὑπηρετεῖν καὶ 
τῆς τῶν κρειττόνων βουλήσεως ἐξάπτειν ἑαυτὸν ἀνυσιμώτατόν
ἐστι πρὸς τὴν ἐκείνων εὐηκοΐαν, σπένδων τε τῷ Διὶ
 19 cf. Α 64 sqq. 127 sqq. 22 cf. Α 216 25 cf. Α 
ὅς κε θεοῖς ἐπιπείθηται, μάλα τ’ ἔκλυον αὐτοῦ 27 cf. ΙΙ
225 sqq. Ι τῶ 


 
καὶ εὐχόμενος μετὰ τῆς πρεπούσης τοῖς θεοῖς ἐπιστήμης.
καὶ γὰρ τὸ προκαθῆραι τὴν φιάλην καὶ τὸ μόνῳ τῷ Διὶ
ταύτην ἐξαίρετον ἀνεῖναι καὶ τὸ ἐν μέσῳ ἕρκει στάντα τὸν
ἐκ μέσου τοῦ κόσμου πανταχοῦ διήκοντα καλεῖν τῆς περὶ
 τὸ θεῖόν ἐστιν εὐλαβείας καὶ τῆς γνώσεως τῶν οἰκείων τοῖς
τιμωμένοις συνθημάτων τεκμήριον ἐναργές. εἰ δὲ πρὸς τὸν
Ἀπόλλω θρασύτερα τοῦ δέοντος ἀπέρριψεν, ἐννοεῖν χρὴ τὰς
Ἀπολλωνιακὰς τάξεις ἄνωθεν ἄχρι τῶν τελευταίων διηκούσας,
 καὶ τὰς μὲν θείας οὔσας, τὰς δὲ ἀγγελικάς, τὰς δὲ δαι-
 f. 85v. μονίας, καὶ ταύτας πολυ.ειδῶς μεριζομένας· καὶ ὡς οὐ
πρὸς τὸν θεὸν ἀποτείνεται διὰ τῶν τοιούτων ῥημάτων, ἀλλὰ
πρὸς τὸν δαιμόνιον, καὶ τοῦτον οὐ τὸν πρώτιστον καὶ τοῖς
ὁλικὴν ἔχουσιν ἐπικράτειαν συντεταγμένον, ἀλλὰ τὸν τῶν
καθ’ ἔχαστα προσεχῶς ἐπιστατοῦντα καὶ (τί γὰρ οὐ δεῖ λέγειν
 σαφῶς;) τὸν τοῦ Ἕκτορος αὐτοῦ φρουρόν. λέγει γέ
τοι διαρρήδην ὁ ποιητής·
αὐτῷ γὰρ ἑκάεργος Ἀγήνορι πάντα ἐοικὼς
ἔστη πρόσθ’ Ἀχιλῆος [II. Φ 600 sq.].
τοῦτον τοίνυν τὸν Ἀπόλλω, καθ’ ὅσον αὐτῷ πρὸς τὴν
 πρᾶξιν ἐμποδὼν γίνεται φυλάττων ἀπαθῆ τὸν πολέμιον,
ὀλοώτατον ἀποκαλεῖ, καὶ οὐ περὶ αὐτὸν πλημμελεῖ τὸν
θεόν, ἀλλὰ τὸν ἐν τοῖς μερικωτάτοις τεταγμένον τῆς
Ἀπολλωνιακῆς σειρᾶς. καὶ δεῖ μὴ πάντας τοὺς λόγους μηδὲ
τὰς ἐνεργείας εἰς ἐκεῖνον ἀναπέμπειν τὸν πρώτιστον,
 ἀλλὰ καὶ τὰς δευτέρας αὐτοῦ καὶ τρίτας ἀναλογίζεσθαι προόδους,
οἷον τίς μὲν ὁ τῷ Διὶ σύνθακος καὶ τοῖς Ὀλυμπίοις
θεοῖς, τίς δὲ ὁ τὴν ἡλιακὴν σφαῖραν ἐπιστρεφόμενος, τίς
δὲ ὁ ἀέριος Ἀπόλλων, τίς δὲ ὁ χθόνιος, τίς δὲ ὁ τῆς
Τροίας προστάτης, τίς δὲ ὁ τοῦ Ἕκτορος ἰδίως προνοῶν,
 περὶ οὗ καὶ ὁ ποιητὴς λέγει·
 12 καὶ ἐν τοῖσ 13 συντεΤαγμένον] συν ss, 16 post
ποιητήσ ss. ὄτι m3 uv. 18 πρόσθε ποδῶν Hom. 23
ἆπολωνιακῆσ 


 
 ᾤχετο δ’ εἰς Ἀΐδαο, λίπεν δέ ἑ Φοῖβος Ἀπόλλων ΙΙ. Χ 213]. 
εἰς γὰρ ταύτας ἁπάσας βλέποντες τὰς τάξεις δυνησόμεθα
καὶ τοὺς τοῦ Ἀχιλλέως λόγους πρός τινα τοιαύτην μερικὴν
δύναμιν ἀναφέρειν, σώζειν μὲν τὸ προνοούμενον ἐθέλουσαν, 
ἐμποδίζουσαν δὲ τῷ Ἀχιλλεῖ περὶ τὰς κατορθώσεις. καὶ γὰρ
τὸ ἔβλαψας οἰκείως ἂν ἔχοι πρὸς τὸν τοιοῦτον δαίμονα,
τοῦ τέλους τῶν παρόντων πόνων αὐτὸν ἀφαι|ρούμενον. f. 86r. 
καὶ τὸ ὀλοώτατε δηλοῖ σαφῶς τὸν διαφερόντως αὐτῷ τῶν
ἄλλων θεῶν τε καὶ δαιμόνων ἐναντιούμενον· ὁ γὰρ τὸν 
μάλιστα λυπήσαντα φυλάττων ἀπαθῆ παντὸς μᾶλλον ἐμποδὼν
γίνεται τῷ λυπηθέντι πρὸς τὴν τῆς τιμωρίας ἀπαίτησιν.
εἰ δὲ μηδὲ οὗτος ὁ τρόπος τῶν λόγων ἀζήμιος τῷ
Ἀχιλλεῖ γέγονεν, ἀλλὰ μικρὸν ὕστερον καὶ αὐτὸς ὑπὸ δή
τινος Ἀπολλωνιακῆς δυνάμεως ἀναιρεῖσθαι λέγεται· 
 ὅτε κέν σε Πάρις καὶ Φοῖβος Ἀπόλλων ἐσθλὸν ἐόντ' ὀλέσωσιν [II. Χ 359 sq.], 
πῶς οὐχὶ καὶ διὰ τούτων ἡμᾶς ἡ ποίησις περὶ τὸ θεῖον
σωφρονεστέρους ποιεῖ καὶ τὸ δαιμόνιον; καίτοι με οὐ λέλήθεν, 
ὅτι τοῖς περὶ τὰς τελετὰς δεινοῖς πολλὰ τοιαῦτα περὶ 
τοὺς δαίμονας ἀποτετόλμηται· ἀλλ’ ἴσως ἐκείνοις μὲν ὑπὸ
θειοτέρων δυνάμεων φρουρουμένοις οὐδεμίαν τὰ τοιαῦτα
ζημίαν ἐπάγειν ἐστὶν ἱκανά, τοῖς δὲ ἄλλοις ἀνθρώποις ἕπεται
δίκη σωφρονίζουσα τὴν ἐν τοῖς λόγοις πλημμέλειαν. Καὶ μὴν καὶ περὶ τῆς πρὸς τὸν Ξάνθον αὐτοῦ λεγομένης 
μάχης οὐ χαλεπὸν ἀπαντᾶν. οὐ γὰρ πρὸς αὐτὸν
τὸν θεὸν ἀπειθὴς ἦν, ἀλλ' ἢ πρὸς τὸ φαινόμενον ὕδωρ
ἐμποδίζον αὐτῷ τὴν κατὰ τῶν πολεμίων ὁρμὴν ἢ πρός τινα
τῶν ἐγχωρίων δυνάμεων μετὰ θεῶν συμμάχων ἠγωνίζετο·
καὶ γὰρ Ἀθηνᾶς καὶ Ποσειδῶνος αὐτῷ παρόντων καὶ 
 13 εἰ m3] ἴνα m1 Ι μηδὲ] δὲ exp. m2 20 cf. Apul. met.
III 16 pap. Leid. V II 16 IV 34 (Neue Jahrb. Suppl. XVI)
22 τὰ τοιαῦτα ζημίαν im. add. m3 


 
συμπνεόντων ἀνθίστατο. καί μοι δοκεῖ κατὰ πάσας τὰς διαφορὰς
ἡ ποίησις τοὺς ἀγῶνας διαπλέκουσα, καὶ τότε μὲν
ἀνθρώπων πρὸς ἀλλήλους μάχας ἱστοροῦσα, τότε δὲ τῶν
 κρειττόνων γενῶν, ὥσπερ ἐν τῇ καλουμένῃ θεομαχέᾳ, καὶ
 f. 86v. ταύτην παραδοῦναι τὴν ἀντί|στασιν τῶν ἡρώων πρός τινας
δαιμονίας φύσεις, ἐνδεικνυμένη τοῖς τῶν τοιούτων
ἐπαΐειν δυναμένοις, ὅτι καὶ τὰ πρώτιστα τῶν τελευταίων
ἐξισοῦταί πως τοῖς ἐσχάτοις τῶν πρώτων, καὶ διαφερόντως
ὅταν ὑπ' αὐτῶν κινῆται καὶ φρουρῆται τῶν θεῶν. καὶ οὐκ
 Ἀχιλλεὺς πρὸς τὸν Ξάνθον μόνος, ἀλλὰ καὶ Ἡρακλῆς οὕτω
πρὸς τὸν Ἀχελῷον διαγωνίσασθαι λέγεται, πρὸς ὃν καὶ ὁ·
Ἀχιλλεὺς τὴν ἑαυτοῦ ζωὴν ἐπανάγων οὐδὲ τοὺς τοιούτους
ἀγῶνας ἀπεσείετο. Τὸ δὲ δὴ τῶν τῶν προκειμένων ζητημάτων διαλύσομεν
 λέγοντες, ὅτι πρώτιστον μὲν ἦν τῷ Ἀχιλλεῖ καὶ προηγούμενον
ἀγαθὸν ἐπανελθόντι τῷ Σπερχειῷ τὰς τρίχας
ἀποκείραθαι κατὰ τὴν ὑπόσχεσιν· ἀπογνόντι δὲ ἄρα τῆς
ἐπανόδου καὶ τοῦτο πεισθέντι προειπούσης τῆς μητρός·
αὐτίκα γάρ τοι ἔπειτα μεθ’ Ἕκτορα πότμος ἑτοῖμος
 [II. Σ 96],
πῶς οὐχὶ τὸ δεύτερον ἦν ἀναγκαῖον εἰς τιμὴν τοῦ φίλου
τὰς κόμας ἀφελεῖν; ὲπεὶ καὶ ὁ παρ’ ἡμῖν Σωκράτης δέχεται
τοὺς στεφάνους, οὕς ὁ Ἀλκιβιάδης ἔφερεν τῷ θεῷ, καὶ
ἀναδεῖται καὶ οὐδὲν οἵεται πλημμελὲς οὔτε αὐτὸς ποιεῖν οὔτε
 ποιοῦντα τὸν νεανίσκον περιορᾶν· καὶ ταῦτα ἐν Ἀλκιβιάδῃ
δευτέρῳ [p. 151a] παρειλήφαμεν. ἐῶ λέγειν, ὡς οὐδὲ ἱεραί
πω ταῦ ποταμοῦ γεγόνεσαν αἱ τρίχες· ὁ γὰρ μετὰ τὴν
ἐπάνοδον ἱερὰς αὐτὰς ἀνήσειν ἐπαγγειλάμενος ἀφαιρεθεὶς
τῆς ἐπανόδου συναφῄρηται καὶ τῆς τῶν τριχῶν ἀφιερώσεως. 5 θεομαχέα (sc. in Iliadis Υ) 10 cogitare videtur de Σ
117 16 ἀγαθὸν] an καθῆκον? 24 cbSkv] ν ss. m3 ΙΗ Πῶς ἀπολογητέον ὑπὲρ τῆς τῶν ἡρώων έν τῇ
ποιήσει περὶ τὸν βίον φαινομένης ὀλιγωρίας ἢ ὅλως
ἀτόπου παρὰ τοῖς ποιηταῖς ἐν τοῖς μύθοις ίστορίας. Ἀλλὰ τούτων μὲν ἅδην· ὑπόλοιπον δέ ἐστί μοι περὶ τῶν f. 87r. 
εἰς τὸν Ἕκτορα τῷ Ἀχιλλεῖ πεπραγμένων καὶ τῶν περὶ τὸ 
σῆμα ἕλξεων τοῦ Πατρόκλου, καὶ ὧν εἰς τοὺς ζωγρηθέντας
ἔδρασεν ἐμβαλὼν εἰς τὴν πυράν, τὸν εἰκότα λόγον ἀποδοῦναι.
ταῦτα γὰρ οὐκ ἀληθῆ περὶ ἀνδρὸς λέγεσθαί φησιν
ὁ Σωκράτης [p. 391c], ὃς ἦν θεᾶς παῖς καὶ Πηλέως τοῦ
σωφρονεστάτου, καὶ ἀπὸ Διὸς φύντος καὶ ὑπὸ τῷ σοφωτάτῳ 
Χείρωνι τεθραμμένου. εἴρηται μὲν οὖν καὶ ὑπὸ τῶν
παλαιῶν, ὡς Θετταλικόν τι τοιοῦτον ἔθος ἦν καὶ ὁ Κυρηναῖος
μαρτυρεῖ ποιητής·
 πάλαι δ’ ἔτι Θεσσαλὸς ἀνὴρ ῥυστάζει φθιμένων ἀμφὶ τάφον φονέας) 
καὶ ὡς ταῦτα συμπληροῦντα τὴν περὶ τὸν Πάτροκλον ὁσίαν
παρείληπται. εἰ δὲ καὶ ὁ Ἕκτωρ εἷλκε τὸν Πάτροκλον ὄντα
νεκρον, ινα
 ἀπ' ὤμοιϊν κεφαλὴν τάμοι ὀξέϊ χαλκῷ, τὸν δὲ νέκυν Τρῴῃσιν ἐρυσάμενος κυσὶ δοίη ΙΙ. Ρ 126 sq.], 
καὶ ταῦτα οὐκ ἠγνόησεν, ἀλλ’ εἰπούσης ἔγνω τῆς Ἵριδος·
 μάλιστα δὲ φαίδιμος Ἕκτωρ ἑλκέμεναι μέμονεν, κεφαλὴν δέ ἑ θυμὸς ἀνώγει πῆξαι ἀνὰ σκολόπεσσι ταμόνθ’ ἁπαλῆς ἀπὸ δειρης. ἀλλ' ἄνα μηδ’ ἔτι κεῖσο· σέβας δέ σε θυμὸν ἱκέὧν 
 6 m3] ὡ σ 14 Callim. fr. 466 (locum indicant ipsis
versibus non allatis schol. Χ 397) 20 τρωῆισιν ω ir.)
ἐρυσσάμενος Hom. Ι δώηι (ω ex ο; ι ss. m3 


 
Πάτροκλον Τρῴῃσι κυσὶν μέλπηθρα γενέσθαι
[II. Σ 175 sqq.],
πῶς οὐ τὴν πρέπουσαν αὐτῷ δίκην ἀποδίδωσιν ἕλκων περὶ
τὸν τοῦ Πατρόκλου τάφον καὶ ταύτῃ τὸν φίλον τιμῶν, καὶ
τῆς μὲν ἐννοίας αὐτὸν διὰ τῆς ἕλξεως τὴν τιμωρίαν εἰσπραττόμενος,
μὴ ποιήσαντα δὲ ὅσα προὔθετο τοῖς οἰκείοις ἀποδιδοὺς
καὶ ταφῆς ἀξιωθῆναι συγχωρῶν. ὁ γὰρ τοιαῦτα μέτρα
ταῖς πράξεσιν ἐπάγων κατὰ τὴν ὅλην δίκην ἐνεργεῖ καὶ
 f. 87v. τὴν πρόνοιαν τῶν θεῶν. διὸ καὶ ὁ Ι ποιητὴς ὐπηρετοῦντα
 ταῖς τῶν κρειττόνων βουλήσεσιν αὐτὸν ἡμερώτερα
περὶ τὸν Ἕκτορα βουλεύεσθαί φησιν, ὡς καὶ ταῖς ἑαυτοῦ
χερσὶν θεραπεῦσαι τὸ λείψανον·
 τὸν δ’ ἐπεὶ οὖν δμωαὶ λοῦσαν καὶ ἔχρισαν ἐλαίῳ, ἀμφὶ δέ μιν φάρος καλὸν βάλον ἡδὲ χιτώνα, ἀμφὶ τόν γ' Ἀχιλεὺς λεχέων ἐπέθηκεν ἀείρας ΙΙ. Ω 587 sqq.]. 
πάντα ἄρα κατὰ τὸ προσῆκον αὐτῷ μέτρον ἀποδέδοται τὰ
περὶ τοὺς ἀπελθόντας ἐνεργήματα· τόν τε γὰρ φίλον διαφερόντως
ἐτίμησεν οὐ μόνον καταγωνισάμενος τὸν πολέμιον,
 ἀλλὰ καὶ τῆς ἐννοίας αὐτὸν τῆς ἀνοσίου δίκην εἰσπραξάμενος·
καὶ αὖ πάλιν τῷ πολεμίῳ τῆς ὕβρεως ἀμοιβὴν τήν
τε περὶ τὸν Πρίαμον φιλανθρωπίαν καὶ τὴν περὶ αὐτὸν
θεραπείαν ἐσχάτην κατεβάλλετο. Περί γε μὴν τῶν ἐπὶ τῇ πυρᾷ σφαγέντων τοσοῦτον
 ῥητέον, ὅτι κατὰ μὲν τὸ φαινόμενον ἥ τε περὶ τὸν Πάτροκλον
αὐτῷ τιμὴ καὶ διὰ τούτων τελέως συμπεπλήρωται,
καὶ οὐδὲν περὶ ἐκείνους ὠμότερον ἔπραξέν τι, [ἤ] εἰ
ὄντας αὐτοὺς ὥστερ τῶν ἄλλων τοὺς προστυχόντας
ἀπέκτεινεν. τί γὰρ ἂν διαφέροι πρὸς τῇ πυρᾷ τοῦτο πατρωῆσι
 1 5 αὐτὸν m3] τὴν η ex ο) 6 post δὶ οσ uv.
eras. m3 uv, Ι ὅσα — οἰκείοισ im. add. m3 8 ἀπάγων, corr. b 
 15 ἀχιλλεὺσ 25 post τε ον 27 fort. etiam τι del. Ι ἢ
ss., εἰ ex? 


 
θεῖν ἢ πρὸς τῷ ποταμῷ; πῶς δὲ οὐκ ἄμεινον ἔπραξαν ὑπὸ
τοῦ πυρὸς ἄρδην αὐτοῖς τῶν σωμάτων ἀφανισθέντων, ἢ
ὑπὸ τῶν θηρίων σπαραττόμενοι καὶ ταὐτὰ τῷ Λυκάονι
πάσχοντες, πρὸς ὅν φησιν ὁ Ἀχιλλεύς·
 ἐνταυθοῖ νῦν κεῖσο μετ’ ἰχθύσιν, οἵ σ' ὠτειλῆς αἷμ’ ἀπολιχμήσονται ἀκηδέες [11. Φ 122 sq.]. 
εἰ δὲ δεῖ καὶ τῶν ἀπορρητότερον ὑπὸ τοῦ καθηγεμόνος
ἡμῶν τεθεωρημένων κἀν τούτοις ποιήσασθαι μνήμην, ῥητέον
ὅτι πᾶσα ἡ περὶ τὴν πυρὰν ἐκείνην τοῦ Ἀχιλ|λέως f 88r. 
πραγματεία μιμεῖται τὸν παρὰ τοῖς θεουργοῖς τῆς ψυχῆς 
ἀπαθανατισμὸν εἰς τὴν χωριστὴν ζωὴν ἀνάγουσα τὴν τοῦ
Πατρόκλου ψυχήν. διὸ καὶ στὰς πρὸ τῆς πυρᾶς ἐπικαλεῖσθαι 
λέγεται τοὺς ἀνέμους, Βορρᾶν καὶ Ζέφυρον [II. Ψ
194], ἵνα καὶ τὸ φαινόμενον ὄχημα διὰ τῆς ἐμφανοῦς αὐτῶν
κινήσεως τύχῃ τῆς πρεπούσης θεραπείας, καὶ τὸ τούτου 
θειότερον ἀφανῶς καθαρθῇ καὶ εἰς τὴν οἰκείαν ἀποκαταστῇ
λῆξιν, ὑπὸ τῶν ἀερίων καὶ τῶν σεληναίων καὶ τῶν
ἡλιακῶν αὐγῶν ἀνελκόμενον, ὥς πού φησίν τις τῶν θεῶν,
καὶ πάννυχος ἐπισπένδειν παραδέδοται τῇ πυρᾷ·
 χρυσέου ἐκ κρητῆρος, ἑλὼν δέπας ἀμφικύπελλον, ψυχὴν κικλήσκων Πατροκλῆος δειλοῖο [II. Ψ 219. 221]· 
μονονουχὶ κηρύττοντος ἠμῖν τοῦ ποιητοῦ, καὶ ὅτι περὶ τὴν
τοῦ φίλου ψυχὴν ἡ πραγματεία τοῦ Ἀχιλλέως ἦν, ἀλλ’ οὐ
περὶ τὸ φαινόμενον μόνον, καὶ ὅτι πάντα συμβολικῶς αὐτῷ 
παρείληπται, καὶ ὁ χρυσοῦς κρατὴρ τῆς πηγῆς τῶν ψυχῶν,
καὶ ἡ σπονδὴ τῆς ἐκεῖθεν ἀπορροίας κρείττονα ζωὴν ἐποχετευούσης
τῇ μερικῇ ψυχῇ, καὶ ἡ πυρὰ τῆς ἀχράντου καοὐδ'
 1 Ι ἔπραξεν εν ir.) 10 cf. pap. Paris. 747 sqq.
(Denkschr. Wien. Ak. 36) 13 βορὰν 18 cf. de or. chald.
47 25 τὸ b] τὸν 26 πηγῆς] ἐπὶ γῆσ cf. de or. chald. 28
σύμβολον subaudiendum aut supplendum 27 ἡ σπονδὴ m3]
τῆι σπονδῆι 28 πυρὰ] παρὰ 


 
θαρότητος τῆς εἰς τὸ ἀφανὲς περιάγειν ἀπὸ τῶν σωμάτων
δυναμένης· καὶ ὅλως πολλὰ τῆς ὑπονοίας ταύτης λάβοι τις
ἄν τεκμήρια τοῖς τοῦ καθηγεμόνος ἡμῶν ἐντυχών. τοιαύτης
δὲ τῆς περὶ τὸν Πάτροκλον οὔσης θεραπείας οὐκ ἂν ἀπὸ
 τρόπου τις λέγοι καὶ τοὺς δώδεκα τούτους τοὺς πρὸς τῇ
πυρᾷ σφαγέντας ὥσπερ ὀπαδοὺς συντετάχθαι τυ τοῦ Πατρόκλου
ψυχῇ, τὸ ἡγεμονικὸν αὐτῆς τοῦ Ἀχιλλέως εἰδότος
καὶ θεραπεύσαντος. διὸ καὶ τὸν ἀριθμὸν τοῦτον ὡς οίκειότατον
 f. 88v. τοῖς ἕπεσθαι Ι μέλλουσιν καὶ ταῖς παντελέσι προόδοις
 ἀνειμένον τῶν θεῶν ἐπελέξατο. πολλοῦ ἄρα δεῖ κατά
τινα τῆς ψυχῆς ὠμότητα δεινὴν καὶ ἀγριότητα ταῦτα ἐκεῖνος,
ἀλλ’ οὐ κατά τινας ἱερατικοὺς θεσμοὺς περὶ τὰς τῶν ἐν
πολέμῳ τελευτησάντων ψυχὰς ἀφωρισμένους ἅπασαν τὴν
πραγματείαν ταύτην πραγματεύσασθαι. μήτ' οὖν ὑπερηφανίαν
 αὐτῷ θεῶν τε καὶ ἀνθρώπων ἐγκαλῶμεν μήτε ἀπιστῶμεν,
εἰ θεᾶς ὢν παῖς καὶ Πηλέως καὶ Χείρωνος μαθητὴς
τοιαῦτ' ἔπραξεν. τὰ μὲν γὰρ ὡς τῆς ὅλης δίκης στοχαζόμενος,
τὰ δὲ πολέμου νόμῳ, τὰ δὲ ἱεραῖς μεθόδοις χρώμενος
ἔπραξεν. ἐν ἅπασιν δ’ ὁ ποιητὴς τὰ μέτρα τῆς
μιμήσεως τελέως διεσώσατο. Τὰ μὲν δὴ πρὸς Ὅμηρον βλέποντα τῶν Σωκρατικών
ἐγκλημάτων τοιαύτης <ἄν> ἀπαντήσεως τυγχάνοι. εἰ
Θησέα τις καὶ Πειγίθουν εἰσάγοι τῶν ποιητῶν ἐπὶ τὴν τῆς
Ελένης ὡρμηκότας ὡρμηκότας ἢ εἰς Ἅιδου κατεληλυθότας,
τάχα ἂν καὶ ταῦτα μυθικώτερον λεγόμενα τῆς πρεπούσης
ἀξείσαιμεν θεωρίας, λέγοντες τοῦ ἀφανοῦς κάλλους καὶ
#x003E; τοῦ ἐμφανοῦς ἐραστὰς γενομένους τοὺς ἥρωας τούτους
μεμυθολογῆσθαι τὴν τε Ἑλένην ἡρπακέναι καὶ εἰς
Ἅιδου πεπορεῦσθαι, κἀκεῖθεν αὖ τὸν μὲν δι’ ὑψηλόνοιαν ὑφ’
 2 δυναμένη 5 λέγει | τοὺς altenim] ουτουσ 8 cf. Phaedr. 246e
 ἐκεινον fort. latet verbum 18 πολέμου νόμῳ] πολεμουμένωι
cf. Heliod. 221, 27 23 cf. Pl. 391c 29 αὐτὸν, corr.
Raderm. 


 
Ἡρακλέους ἀνῆχθαι, τὸν δὲ αὐτοῦ που καταμεῖναι πρὸς τὸ
ἄναντες ἑαυτὸν ἐπιδοῦναι τῆς θεωρίας ἀδυνατήσαντα. εἰ δὲ
καὶ ἄλλως πως ἔχει τὰ τοιαῦτα, τῆς Ὁμηρικῆς οὐχ ἅπτεται
ποιήσεως, τοῖς τε θεοῖς πανταχοῦ καὶ τοῖς κρείττοσιν ἡμῶν
γένεσιν καὶ ταῖς ἡρωϊκαῖς ζωαῖς τὸ πρέπον ἀποδούσης κατὰ 
τὴν μίμησιν, καὶ τὰ μὲν ἀπορρητότερον ἐνδειξαμένης, τὰ δὲ
καὶ αὐτό|θεν σὺν νῷ καὶ ἐπιστήμῃ περὶ τούτων ἡμᾶς διδαξάσης, f. 89r.
καὶ οὐδὲν ἀπολειπούσης γένος τῶν ὄντων ἀδιερεύνητον,
ἀλλ’ ἕκαστα κατὰ τὴν ἑαυτῶν τάξιν ἐνεργοῦντα
πρός τε ἑαυτὰ καὶ τὰ ἄλλα παραδιδούσης. Α Ὅτι πανταχοῦ τὸν Ὅμηρον ὡς ἡγεμόνα πάσης
ἀληθείας ὁ Πλάτων εἴωθεν γεραίρειν [δεύτερον]. Ὰ μὲν τοίνυν ὑπὲρ Ὁμήρου δυνατὸν λέγειν πρὸς τὰς
ἐν Πολιτείᾳ τοῦ Σωκράτους ἐπιστάσεις, τοιαῦτα ἂν εἴη. 
πάλιν δὲ αὖ ἀπ’ ἄλλης ἀρχῆς δεικνύωμεν, ὡς ἄρα καὶ αὐτὸς
ὁ {Πολλαχοῦ, <πανταχοῦ> μὲν οὖν ὡς εἰπεῖν,
εἰσποιεῖται τὸν Ὅμηρον καὶ φίλον ἡγεῖται καὶ μάρτυρα καλεῖ
τῶν ἑαυτοῦ δογμάτων, τότε μὲν πρὸ τῶν ἀποδείξεων ὥσπερ
εἰς θείαν φήμην ἀναφέρων τὴν τούτου φωνὴν τὴν τῶν 
ῥηθησομένων ἀλήθειαν, τότε δὲ μετὰ τὰς ἀποδείξεις ἀνέλεγκτον
ἀποφαίνων τὴν ἐπιστήμην ἐκ τῆς Ὁμήρου κρίσεως,
τότε δὲ καὶ ἐν μέσοις τοῖς περὶ τῶν ὄντων λόγοις ἐπ' αὐτὸ
 1 b] τε 11 add. ex indice 13 δεύτερον ortum ex
Β littera caput sequens notante 16 δεικνύομεν 20 ne εἰς
addas ante τὴν τούτου, cf. f. 105 r. [Dionys.] ars 35,24 Dio Prus.
VII 22 Galen. de an. vit. 60, 15 Porph. 151, 15. 222, 11 N.
Menand. rhet. 45, 25. 134, 31. 139, 6 al. Jambl. protr. 8, 20
Prager Beitr. f. Wadismuth 89 CFW Miiller ad Cic. IV 1 p.
10, 20 progr. Joannei Vratisl. 1888 p, 9 Brenous hellenismes 432 
 23 τοῖς] τῶν 


 
τὸν ἀναπέγπων τὴν τῆς θεωρίας ἁπάσης ἀρχήν. ἐν Θαίδωνι
[p. 94d] μὲν γάρ, ὅπου διαφερόντως ὁ Σωκράτης τὴν
ἑαυτοῦ ζωὴν ἀναπλοῖ καὶ πᾶν τὸ τῆς ἐπιστήμης πλάτος
ἀνοίγει τοῖς ἑαυτοῦ ζηλωταῖς, πολλοῖς δή τισιν καὶ παντοδαποῖς
 λόγοις καταδησάμενος, ὡς ἄρα ἄλλη μέν ἐστιν ἡ
ἁρμονία τῶν σωμάτων, ἄλλη δὲ ὴ ψυχῆς φύσις, καὶ διέζευκται
ταῦτα κατ' οὐσίαν ἀπ' ἀλλήλων, τελευτῶν ἐπὶ τόνδε
τὸν ποιητὴν καταφεύγει καὶ τοῖς ἐκείνου ῥήμασιν ἐναρηεστάτοις
τεκμηρίοις χρώμενος ἐξῃρημένην ἐπιδείκνυσι τὴν
ψυχὴν τῆς τὸ τὸ σῶμα τῶν κράσεων ἁρμονίας. τὸ γὰρ
 f. 89v. διαμαχόμενον, φησίν, πρὸς τὴν ἐν τῷ στήθει τετα|γμένην
ζωὴν κινουμένην καὶ λέγον· τέτλαθι δὴ κραδίη, πάντως
nov Kara φύσιν ἐξήλλακται τούτου πρὸς ὃ διαμάχεται, καὶ
τὸ κατεξανιστάμενον τοῦ σώματος οὐκ ἂν ἐν τῷ σώματι
τὴν ὑπόστασιν ἔκοι. καὶ οὕτω δὴ προι·ὼν ὁ Σωκράτης καὶ
συμπεραινόμενος, ὅτι τὴν οὐσίαν τῆς ψυχῆς ἑτέραν χρὴ
φάναι τῆς τοῦ σώματος ἁρμονίας, ὥσπερ εἰς ἄφυκτον
νάγκην κατακλείων τὸν σύμπαντα λόγον· οὔτε γὰρ ἄν,
ρησίν, Ὁμήρῳ θείῳ ποιητῇ ταύτῃ λέγοντες ὁμολογοῖμεν
 οὔτε ἡμῖν αὐτοῖς [p. 95a]. πολλοῦ ἄρα δεῖ
τὴν Ὁμήρου κρίσιν ἀτιμάζειν, τὴν πρὸς αὐτὸν διαφωνίαν
ἐν ἴσῳ τοῖς παντελῶς ἀδυνάτοις τιθέμενος; ἀλλὰ μὴν προσήγορον
ἑαυτῷ καὶ φίλον ἐνόμιζεν ἐν τοῖς περὶ ψυχῆς
λόγοις ὁ τὴν πρὸς ἑαυτὸν ἀναρμοστίαν τῆς πρὸς ἐκεῖνον
 οὐδὲν διαφέρειν ἡγούμενος. ἐν δὲ τοῖς Νόμοις θειότατόν
τε αὐτὸν ποιητὴν ἀποκαλεῖ, καθάπερ ἄλλοις ἄλλο τι
τῶν ὀνομάτων, καὶ τούτῳ τὸ θεῖον προσήκειν οἰόμενος·
ἔοικεν γοῦν, φησίν, οὗτος ὁ ποιητὴς θειότατος γεγονέναι·
 1 ἀναπέμπων b] ἀναπέμπειν πέμ ss,, α post ν et π ante
ει ir.) 12 κινουμένην varia lectio ad τεταγμένην Ι τέτλαθι]
τλ et θι m3 uv. ex? 16 ἑτέραν] ἐρᾶν 21 ἀτιμάξειν
24 fort. del. ὀ 26 cf. III 682a θειότατον vocat Tyrtaeum
I 619b cf. lon 530b) 


 
καὶ περὶ τῆς τῶν πολιτειῶν μεταβολῆς διαλεγόμενος, καὶ ὅπως
ἐκ τῆς πατρονομικῆς ἐπιστασίας εἰς τοῦτο τὸ σχῆμα προῆθον
τῶν ἀνθρώπων <οἱ> οἰκισμοὶ διδάσκων [III 676a
πανταχοῦ τὴν Ὁμήρου μαρτυρίαν προστίθησιν, καὶ τέλος 
εἰς πᾶσαν ποιητικὴν τὴν ἔνθεον μίαν εὐφημίαν τὴν μεγίστην 
διέτεινεν· θεῖον γὰρ οὖν δὴ καὶ τὸ ποιητικὸν
ὂν γένος ὑμνῳδοῦν πολλῶν τῶν κατ’ ἀλήθειαν γεγονότων
σύν τισι Χάρισι καὶ Μούσαις ἐφάπτεται
ἑκάστοτε [III 682a]. ἐν δὲ τῷ Μίνωϊ τὴν περὶ τοῦδε
τοῦ ἥρωος κρίσιν ἣν ἴσχεν Ὅμηρος ἐξηγούμενος ἐπάγει· καὶ 
Ὀδυσσείας ἐν Νεκυίᾳ δικά|ζοντα χρυσοῦν σκῆπτρον f. 90r. 
ἔχοντα πεποίηκεν [p. 319d], καὶ ὅτι χρυσοῦν
σκῆπτρον οὐδὲν ἄλλο ἢ τὴν παιδείαν λέγει τοῦ Μίνωος ᾗ
εὔθυνε τὴν Κρήτην [p. 320d]. καὶ οὐκ ἐν τούτῳ τῷ διαλόγῳ
μόνον Ὁμήρῳ χρῆται μάρτυρι τῆς περὶ τοῦ Μίνωος 
ἱστορίας, ἀλλὰ καὶ ἐν Νόμοις [I 624a] γράφων· μῶν οὖν
καθ’ Ὅμηρον λέγεις ὡς τοῦ Μίνω φοιτῶντος δι’
ἐνάτου ἔτους πρὸς τὴν τοῦ πατρὸς ἑκάστοτε συνοθσίαν
καὶ κατὰ τὰς παρ’ ἐκείνου φήμας ταῖς πόλεσιν
ὑμῶν θέντος τοὺς νόμους; καὶ ὅλως πανταχοῦ 
τὴν περὶ τῶν ἡρώων ἀλήθειαν παρ’ Ὁμήρου δοκιμάζει
μανθάνειν. ἐν δὲ τῷ Γοργίᾳ μετὰ τοὺς πολλοὺς καὶ μακροὺς
ἀγῶνας, οὓς ὑπὲρ σωφροσύνης τε καὶ τῆς ἄλλης
ἀρετῆς ἁπάσης πρὸς τὸν Καλλικλέα διηγωνίσατο, μῦθον
διεξιέναι μέλλων, οὐ μῦθον ἀλλὰ λόγον ὄντα, καθάπερ φησὶν 
αὐτός, καὶ τῶν ἐν Ἅιδου δικαστῶν διαμνημονεύσειν καὶ
τῆς ἀφ' ἑνὸς πατρὸς εἰς τρεῖς δημιουργικὰς μονάδας τῶν
θεῶν προόδου καὶ τῆς ἐν τῷ παντὶ διακληρώσεως, ἀπὸ τῆς
Ομηρικῆς ὑφηγήσεως τὰς τῆς θεομυθίας ἀρχὰς καταβάλλεται·
ὥσπερ γὰρ Ὅμηρος λέγει, διενείμαντο τὴν ἀρπολιτῶν 
 1 ι ir.), corr. b 11 Ὀδυσσείας] εί ex ι m3
26 διαμνημονεύσεισ m1 (unde εύσας b), ν ss. m3 


 
χὴν ὅ τε Ζεὺς καὶ ὁ Ποσειδῶν καὶ ὁ Πλούτων [p. ·
καὶ μικρὸν ὕστερον δικαστὴν <ἐν> Ἅιδου καθίζων τὸν Μίνω
ταῖς ψυχαῖς τὴν Ὁμήρου περὶ αὐτοῦ διδασκαλίαν ὡς ἔνθεον
προστίθησιν [p. 526c]. ἐῶ λέγειν ὅτι καὶ τῶν ἐν Ἅιδου
 δικαιωτηρίων παρ’ ἐκείνου τὰς ἀφορμὰς εἴληφεν· ἀλλὰ τοῦτο
μὲν καὶ εἰσαῦθις μέτιμεν. ἐν δὲ τῇ Σωκράτους ἀπολογίᾳ
[p. 41a] καὶ περὶ τῆς λήξεως ἥν εἶχεν ἐνδείκνυται
καὶ τῆς πρὸς συντάξεως· συντάξεως· ἢ αὖ Ὀρφεῖ συγγενέσθαι
90v. καὶ Ἡσιόδῳ καὶ Ὁμήρῳ ἐπὶ πόσῳ ἄν τις δέξαι|το
ὑμῶν; ἐγὼ μὲν γὰρ πολλάκις ἐθέλω τεθνάναι, εἰ
ταῦτά ἐστιν ἀληθῆ. τίς οὖν μηχανὴ μὴ οὐχὶ σοφὸν ὄντως
τὰ θεῖα γεγονέναι τὸν τοιοῦτον νομίζειν, πρὸς ὃν καὶ
αὐτὸς ἀφορᾷ καὶ ὃν ζηλωτὸν ἡγεῖται τῆς ἐν Ἅιδου λήξεως
ὑπάρχειν; τὸ γὰρ εἰς τὴν ὁμοίαν ἐκείνῳ τάξιν ἀποκαταστῆναι
 μακάριον ὄντως ὑπολαμβάνειν ἁπάσης μὲν αὐτὸν
ίπιστήμης, ἁπάσης δὲ ἀρετῆς ἐπήβολον γενέσθαι μαρτυρεῖ.
ἐν δὲ αὖ τῷ Συμποσίῳ καὶ γὰρ τῶν ἐνταῦθα γεγραμμένων
ἀναμνήσωμεν ἡμᾶς αὐτούς) ἄντικρυς καὶ τὴν ὅλην αὐτοῦ
πραγματείαν ἀποθαυμάζει καὶ ζηλωτὴν εἶναί φησιν τοῖς
 ἔμφροσι· καὶ εἰς Ὅμηρον ἀποβλέψας καὶ Ἡσίοδον
καὶ ἄλλους ἄλλους ποιητὰς ποιητὰς ζηλῶν, ὅσα ἔκγονα
καταλείπουσιν, ἃ ἐκείνοις ἀθάνατον κλέος καὶ
ήμην παρέχεται αὐτὰ τοιαῦτα ὄντα [p. 209d].
λλοῦ ἄρα δεῖ τὰ Ὁμήρου ποιήματα καὶ τῶν ἄλλων ὅσοι
ς ἐνέου κεκοινωνήκασι μανίας οὗτοι γὰρ ἂν δήπου καὶ
σθοὶ προσαγορεύοιντο ποιηταί) τρίτα παντελῶς ἀπὸ τῆς
ρ . . x
 3 ἔνθεν, corr. m3 5 ἀφορἀσ, exp, et ss. m2 6 καὶ
ic) ir. m2 Ι εἰσαῦθις] εἰσ ir. m2 7 ἴσχεν m1 corr. m2
8 ἤ αὖ Pl,] παρ' m1 π ιρ.), ir.), η αν aut η αυ ss m2 9
m1 ωι ss. m2 Ι δέξαιτο] ε ex m2, ι ir. m2 10 ἡμῶν (acc.
et srir. m3) | τεθνάναι] τεθνά ss. m2 Ι εἰ ταῦτα] ε̣ἰ τ ir. m3
15 ὐπολαμβάνει καἰ supra ει m3) corr. b (possis εἰ γὰρ aut
τῷ γὰρ τὸ pro τὸ γὰρ) 21 π. τοὺς ἀγ. et οἷα Pl. 


 
ἀληθείας καὶ φαντασίαν παρεχόμενα τῆς γνώσεως τῶν ὅντων
ἡγεῖσθαι, ζηλωτὰ καὶ ἀξιομνημόνευτα αὐτὰ τιθέμενος
εἶναι καὶ διανοίας οὐ τῆς ἐπιτυχούσης γεννήματα. ἐν δὲ τῷ
Ἴωνι τά τε ἄλλα ἐξυμνεῖ τόνδε τὸν ποιητὴν καὶ παρακελεύεται
παντὸς μᾶλλον αὐτῷ συγγενέσθαι καὶ ἀπολαύειν 
τῆς νοερᾶς αὐτοῦ καὶ ἐπιστημονικῆς ὑφηγήσεως· ἅμα δὲ
καὶ ἀναγκαῖον εἶναι ἴν τε ἄλλοις ποιηταῖς διατρίβειν
πολλοῖς καὶ ἀγαθοῖς, καὶ δὴ καὶ μάλιστα ἐν
Ομήρῳ τῷ ἀρίστῳ καὶ θειοτάτῳ τῶν ποιητῶν, καὶ
τὴν τούτου διάνοιαν ἐκμανθάνειν, μὴ μόνον τὰ 
ἔπη, ζηλωτόν ἐστιν [p. 530b]. Ἐχ δὴ τούτων τε καὶ τῶν Ι τοιούτων ἁπάντων ‘ὲν f. 91r 
ἐκεῖνο συναγάγωμεν, ὅτι καὶ προσήγορον ἑαυτῷ τὸν Ὅμηρον
ὁ Πλάτων ὑπείληφεν εἶναι καὶ ἡγεμόνα καὶ διδάσκαλον οὐ
τῶν τραγῳδιοποιῶν μόνον τούτων μὲν γὰρ ἴστω καθ’ ὅσον 
ἐστὶ μιμητὴς ἡγεμών), ἀλλὰ τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ δογμάτων
καὶ τούτων τῶν μεγίστων. εἰ γὰρ ἐν μὲν τοῖς περὶ θεῶν
λόγοις καὶ περὶ τῆς τριττῆς τῶν δημιουργῶν διανομῆς καὶ
περὶ τῶν ἐν Ἅιδου λήξεων καὶ περὶ τῆς ψυχικῆς οὐσίας
ἐπ' αὐτὸν ἀναπέμπει τὴν αἰτίαν τῆς θεωρίας, ἁπάντων δὲ 
ποιητῶν θειότατον ἀποκαλεῖ καὶ ζηλωτὸν τοῖς ἔμφροσιν καὶ
μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἀπαλλαγὴν τὴν πρὸς αὐτὸν συνουσίαν
περὶ πολλοῦ τίθεσθαι συνομολογεῖ, πῶς οὐ παντὶ καταφανής
ἐστιν τήν τε ὅλην αὐτοῦ ζωὴν ἀποδεχόμενος καὶ τὴν ποίησιν
ἀσπαζόμενος καὶ ἣν ἔσχεν περὶ τῶν ὄντων κρίσιν οἰκειούμενος; 
μὴ τοίνυν ἐκ τῶν ἐν Πολιτείᾳ γεγραμμένων
ἐπαιρώμεθα λέγειν, ὅτι τῆς Ὁμήρου διδασκαλίας ὁ Πλάτων
ἐστὶν κατήγορος, μηδὲ ὅτι κατὰ τὰ αὐτὰ τοῖς σοφισταῖς καὶ
τὴν τούτου πραγματείαν εἰδωλοποιὸν ἀποφαίνει, μηδὲ ὅλως
διαφέρεσθαι τοὺς ἄνδρας ὑπολαμβάνωμεν. καὶ γὰρ ἐκεῖνος 
 1 φαντασίαν] ν ultimum partim ir., a m3? 4 ad ἴωνι
im. μένωνι 7 καὶ om. Pl. 29 εἰδολοποιὸν Ι cf. Soph. 234c 


 
ἐνθουσιάζων καὶ ὑπὸ τῶν Μουσῶν ἀναβακχευόμενος περὶ
τῶν θείων ἡμᾶς ἀναδιδάσκει καὶ τῶν ἀνθρωπίνων πραγμάτων.
ταῦτα ὁ Πλάτων ταῖς ἀνελέγκτοις τῆς ἐπιστήμης μεθόδοις
κατεδήσατο καὶ διὰ τῶν ἀποδείξεων ἐναργέστερα
 τοῖς πολλοῖς ἡμῶν κατέστησεν, οἵ καὶ τῆς τοιαύτης δεόμεθα
βοηθείας εἰς τὴν τῶν ὄντων κατανόησιν. f. 91v. Διὰ τίνας αἰτίας ἐν Πολιτειᾳ τὴν Ὁμήρου Β
ποίησιν ὠς ἀνεπετήδειον ἀκούειν τοῖς νέοις
ἀπεδοκίμασεν. Εἰ δὲ δὲ τοῖς ὑπ' αὐτῷ νομοθέτῃ τρεφομένοις καὶ κατὰ
τὸ πρώτιστον εἶδος τῆς ζωῆς τελειουμένοις ἄβατόν τε τὴν
ψυχὴν ἔχειν ὀφείλουσιν ἁπάσης ποικιλίας καὶ τῆς ἐναντίας
διαθέσεως τῷ καλῷ #x003E; τῷ ἀγαθῷ καὶ πρὸς μόνον τὸν
τῆς ἀρετῆς ὅρον ἀποβλέπειν ἀνάρμοστός ἐστιν ἡ τοιαύτη
 διδασκαλία, τῆς μὲν ἁπλότητος τῶν θείων πολυειδῆ παραπετάσματα
μηχανησαμένη, τῆς δὲ ὑπερφυοῦς περὶ αὐτῶν
ἀληθείας καὶ τῆς ἐπέκεινα τῶν καλῶν πάντων ὑπάρξεως
 τὰ τὰ φαινόμενα αἰσχρὰ καὶ τὰ παρὰ φύσιν προκαλύμματα
ποιησαμένη, πῶς διὰ ταῦτα προσήκει τὴν Ὁμηρικὴν θεωρίαν
 διοικίζειν τῆς Πλατωνικῆς φιλοσοφίας, εἰ μὴ καὶ τὴν αὐτοῦ
τοῦ Πλάτωνος πραγματείαν διϊστάνειν τῆς Πλάτωνος
ἐπιστήμης ἀνεξόμεθα; κατὰ γὰρ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ ταύτην
οἶμαι τοῖς ἐν ἐκείνῃ τῇ πολιτείᾳ παιδευομένοις οὐδαμῇ
προσήκουσαν ἀποφαίνειν δυνατόν. καὶ πῶς γὰρ ὄν πρέποι
 τοῖς κατηκόοις μὲν ἐσομένοις τῶν τοῦ νομοθέτου προσταγμάτων,
ἀμιγῆ δὲ πρὸς πᾶσαν κακίαν τὴν ζωὴν προστησομένοις,
νοῦν δὲ καὶ ἐπιστήμην ἡγεμόνα τῆς ὅλης ἐπιτηδέύσεως
ποιησομένοις, ἀκούειν Θρασυμάχου μὲν τοῦ σοφιστοῦ
 10 ὑπ' m2] ἐπ’ 12 ὀφείλουσιν] ὀ et εί ir. m3 28 οἶμαι]
ἵσμεν m1 ισ ex?), οι et αι bs. m3 


 
βδελυρώτατον ἀποκαλοῦντος τὸν σοφώτατον [rp. I 338d],
Καλλικλέους δὲ ἠλιθίους τοὺς σώφρονας προσαγορεύοντος
[Gorg. 491e], αὐτοῦ δὲ Σωκράτους τὴν ἡδονὴν ἀγαθὸν λέλέγοντος
καὶ προσκατασκευάζοντος, ἄλλου δὲ | ἄλλο τι φθεγγομένου f. i2r. 
τῶν ἐν τοῖς διαλόγοις κατὰ τὴν φαινομένην μίμησιν 
προβεβλημένων; ὅλως γὰρ μονοειδεῖς εἶναι χρὴ τοὺς περὶ
τῶν ὄντων λόγους καὶ ἁπλᾶς καὶ ἀμιγεῖς πρὸς τὰ ἀντικείμενα
τὰς ὑφηγήσεις τῶν ἐκεῖ τρεφομένων νέων καὶ καθαρευούσας
ἁπάσης μὲν ἀμφιβολίας, ἁπάσης δὲ ποικιλίας,
ἁπάσης δὲ τῆς ἐναντίας πρὸς τὴν ἀρετὴν διαθέσεως. πότ᾿ 
οὖν ἡ τοιαύτη τῶν ἠθῶν μίμησις, οἵαν οἱ Πλάτωνος προιΐστανται
λόγοι, καὶ ἡ πολυειδὴς ἐξαλλαγὴ τῶν δογμάτων τούτων
καὶ αἱ παντοδαπαὶ τῶν διαλεκτικῶν ἀγώνων ἐπιχειρήσεις
πρὸς τὸ εἶδος ἐκεῖνο τῆς παιδείας συναρμοσθήσονται, μίαν
ἁπλότητα καὶ ὅρον ἕνα ζωῆς ἀεὶ μεταθέον, εἰδώλων δὲ παντοίων 
καὶ φαντασίας ἁπάσης ἐξῃρημένον; διὰ ταῦτα γοῦν
καὶ ὁ Σωκράτης ἐν ἐκείνοις διασκεψάμενος, ὁποῖον εἶδος
λέξεως ἂν πρέποι τοῖς παρ᾿ αὐτῷ τρεφομένοις νέοις εἰς τὴν
περὶ τῶν ὄντων διδασκαλίαν, μάλιστα μὲν ἀποσκευάζεσθαι
τὴν μιμητικὴν ἰδέαν τῶν λόγων παρακελεύεται καὶ τῆς ποικιλίας 
τῆς ἐν ταύτῃ καθαρεύειν τοὺς ποιητάς, εἰ δ᾿ ἄρα
καὶ δέοι μιμήσει προσχρῆσθαι, τῶν κατ᾿ ἀρετὴν ζώντων καὶ
μετ᾿ ἐπιστήμης φθεγγομένων προΐστασθαι δεῖν τὴν μίμησιν,
ἀλλ᾿ οὐ τῶν φορτικῶν καὶ ἀγοραίων ἠθῶν οὐδὲ τῶν πολυκεφάλων
θηρίων οὐδὲ ὅλως τῶν ἐναντίων τοῖς ἀγαθοῖς. εἰ 
τοίνυν καὶ ἡ τοῦ Πλάτωνος αὕτη πραγματεία παντοδαπὰ
μὲν εἴδη ζωῆς ἀποτυποῦται, πᾶσι δὲ ἀποδίδωσι τὸ πρέπον
ἐν τοῖς λόγοις <καὶ> φθέγγεται ὥσπερ ἐν σκηνῇ κατ᾿
ἐ|ξουσίαν ἕκαστος, καὶ ὁ σοφὸς καὶ ὁ ἀμαθής, καὶ ὁ f. 92v. 
 1 βδελυρώτατον] supra λ alterum λ 3 cf. Pl. IX 581c?
4 an καί πως κατασκευάζοντοςρ? 11 τοσαύτη 15 μεταθέον]
μετὰ θεοὺσ (nolui μεταθεούσης) 16 ἐξηιρημένην (ν ult.
ex?) 24 cf. IX 588C 28 λόγοις] ὅλοισ 

 
σώφρων καὶ ὁ ἀκόλαστος, καὶ ὁ δικαιότατος καὶ ὁ ἀδικώτατος,
καὶ ὁ ἐπιστήμων καὶ ὁ σοφιστής, ἀγῶνες δὲ παντοῖοι
τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ δογμάτων ἀνακινοῦνται, καί που καὶ
πιθανώτεροι τῶν τὰ ἀληθῆ κατασκευαζόντων εἰσὶν οἱ τῶν
 ἀντικειμένων ὑπερηγοροῦντες, πῶς ἂν χώραν ἔχοι παρὰ τῷ
νομοθέτῃ τῆς ἁπλῆς ἐκείνης καὶ νοερᾶς πολιτείας; πῶς δὲ
οὐ τὰ αὐτὰ ἂν πάσχοι τοῖς Ὁμήρου ποιήμασιν; καὶ γὰρ
ταῦτα διὰ τὴν ποικιλίαν τῶν ἠθῶν οὐ προσιέμεθα καὶ διὰ
τὴν φαινομένην εἰδωλοποιΐαν. ὁ αὐτὸς οὖν λόγος καὶ τὸν
 Ὅμηρον ἡμᾶς ἐκβάλλειν τῆς πολιτείας καὶ τὸν Πλάτωνα
αὐτόν, μᾶλλον δὲ ἑκάτερον μὲν ἡγεμόνα τῆς ζωῆς ἐκείνης
καὶ ἀποφαίνειν, ἀποφαίνειν, τὸ δὲ μιμητικὸν ἀμφοτέρων διὰ
πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς ἑκατέρου πραγματείας διῆκον ἀποδοκιμέξειν,
ὡς ἀλλότριον τῆς κατ' ἐκείνην τελειότητος. πολλὰ
 γὰρ τῶν δευτέρων καὶ τρίτων ἀγαθῶν καταδεέστερα τῆς
πρωτίστης ὄντα πολιτείας ὁ κατ’ αὐτὴν ἱστάμενος νομοθέτης
ἀποσκευάζεται· λέγω δὲ οἷον τὴν τῶν κτημάτων διανομήν,
ἥν ἐν Νόμο·ις [V 737c sqq.] παρειλήφαμεν, τὴν κατὰ λόγους
ἁρμονικοὺς τῶν ὅλων διαίρεσιν, τὴν τῶν ἀρχόντων
 ποικιλίαν, τὴν ἰδίαν τῶν παίδων ἐπιμέλειαν, τὴν διὰ τῆς
μέθης παιδείαν [II 672a sqq.]. ἅπαντα γὰρ ταῦτα τοῖς
μὲν κατὰ τὴν δευτέραν πολιτείαν βιωσομένοις παντὸς μᾶλλόν
ἐστιν προσήκοντα, τοῖς δὲ καὶ εἰς ἐκείνην τὴν πρωτίστην
 καὶ οὐρανίαν ὄντως τελεῖν μέλλουσιν οὐδαμῇ ἂν πρέποντα
 f. 93r. φανείη. ποῦ γὰρ ἡ τῶν κλήρων διαί|ρεσις τοῖς πάντα
κοινὰ κεκτημένοις διαφέρει; ποῦ δὲ ἡ μεριστὴ τῶν παίδων
ἐπιστασία τοῖς κοινοῖς τῶν γιγνομένων πατράσιν; ποῦ δὲ ἡ
μέθη καὶ τὰ συμπόσια καὶ οἱ παιδικοὶ χοροὶ τοῖς ἀδιάστροφα
τὰ ἥθη παντελῶς προβεβλημένοις καἰ οὐδὲν προσδεόμενα τῶν
 ἕξωθεν ἐπῳδῶν; Τί οὖν δεῖ θαυμάζειν, εἰ καὶ οἱ Πλάτωνος
λόγοι πάντων ἡμῖν τῶν καλῶν λειμῶνας ἀφθόνους
 19 cf. Pl. leg. VI 1 sqq. VII 1 sqq. 28 παιδευτικοὶ (cf.
leg. II 664c) 80 οὖν δεῖ ex οὐδὲ m2 31 cf. Pl. Soph. 222a
PROCLUS, ed. Kroll. 


 
προτείνοντες καὶ αἱ τῶν κατόχων ταῖς Μούσαις ποιητῶν
πραγματεῖαι τῇ πρωτίστῃ τῶν πολιτειῶν οὐ διαφέρουσιν;
τῷ γὰρ ἁπλῷ τὸ ποικίλον, καὶ τῷ μονοειδεῖ τὸ πολυειδές,
καὶ τῷ παραδείγματι τῆς ἀρίστης ζωῆς τὸ μιμητικὸν γένος
οὐκ ἄν ποτε προσαρμοσθείη· παράδειγμα δέ, φησὶν ὁ 
Σωκράτης, πολιτείας ὀρθῆς καὶ τελέας γράφομεν. διὸ καὶ
πάντα αὐτῇ πρὸς ἀκρίβειαν τὰ ἀγαθὰ φέροντες ἀποδίδομεν,
τὴν ἕνωσιν, τὴν ἁπλότητα, τὴν ἀλήθειαν, τὴν αὐτάρκειαν.
ὥσπερ οὖν εἴ τις τοῖς νοητοῖς εἴδεσιν, ἃ δὴ παραδείγματα
τῶν ὄντων εἶναι τιθέμεθα, σχῆμα προσάγοι καὶ μέγεθος 
καὶ χρόαν, καὶ ἄλλα ἄλλα προσήκει ταῖς τούτων εἰκόσιν,
ἀλλ’ οὐ τοῖς πρωτουργοῖς καὶ ὄντως οὖσιν γένεσιν, συγχεῖν
αὐτὸν #x003E; κατ’ οὐσίαν διεστῶτα καὶ συγκλώθειν τὰ ἀνάρμοστά
φαμεν, οὕτως οἶμαι καὶ τοῖς ἐν τῇ τελεωτάτῃ πολιτείᾳ
φῦσίν τε καὶ τρεφομένοις ἤθεσιν καὶ κατὰ τὸ παράδειγμα 
τῆς ἀρίστης παιδείας τελειουμένοις μιμήσεις διὰ λόγων
καὶ εἴδη παντοίας ζωῆς καὶ σκηνὴν τῶν διαφόρων
παθημάτων #x003E; ἐν τοῖς ἀνθρώποις προτείνειν οὐκ ἄν
ποτε συγχωρήσαιμεν. ἄμικτα γὰρ πάν|τα καὶ ἄχραντα καὶ f. 93v. 
τέλεια ἐπιτηδεύματα τῆς πολιτείας ἐκείνης ἐξῆπται * * * τῶν 
ἄλλων ἁπάντων· καὶ ὅσα τῷ νῷ σύστοιχα καὶ τοῖς ἀΰλοις
καὶ νοεροῖς λόγοις, ταῦτα πρὸς τὴν παιδείαν μόνα τῶν
ἐκεῖ τρεφομένων ἐκλεγόμεθα. πᾶσα δὲ αὖ μίμησις τοῖς
φαινομένοις, ἀλλ' οὐ τοῖς ἀληθέσιν, καὶ τοῖς πεπληθυσμένοις,
ἀλλ' οὐ τοῖς ἡνωμένοις τῶν ὄντων, καὶ τοῖς μεριστοῖς τὴν 
φύσιν, ἁλλ’ οὐ τοῖς ἀμερίστως ὑφεστηκόσιν ἐστὶ σύζυγος.
ὅπου τοίνυν ἑνοειδὴς μὲν ὁ τῆς ὅλης ζωῆς σκοπός, κοινωνία
δὲ ἀδιαίρετος προτιμᾶται διαφερόντως τῆς μεριστῆς 
περιγραφῆς, ἀλήθεια δὲ ἄμικτος πρὸς τὴν ἐπίπλαστον καὶ
 5 cf. rep. II 371e VI 499b 11 α ἄλλα — εἰκόσιν im. m2 
 12 συγχεῖν] γχεῖ ir. m3 13 add. b 15 φῦεισιν ε ex
ο uv., σ ex ε) 20 fort. <καῖ καθαρὰ> καθαρὰ〉 tale quid 


 
εἰδωλικὴ, ἕξιν προέστηκεν, τίς μηχανὴ τὴν πολυειδῆ μίμησιν
οἰκείαν ὑπάρχειν τῇ τοιαύτῃ τελειότητι; μήτ' οὖν τὴν Ὁμήρου
ποίησιν μόνον τῆς πρωτίστης ἐκβάλλωμεν πολιτελίας,
ἀλλὰ καὶ τὴν Πλάτωνος πραγματείαν μετ’ ἐκείνης, ὡς πολὺ
 τῆς μιμήσεως ἀπολαύουσαν, μήτε τὴν μίμησιν ταύτην παντελῶς
ἀποδοκιμάζωμεν, διότι τοῖς ἐν ἐκείνῃ τῇ πολιτείᾳ
παιδευομένοις ἐστὶν ἀνάρμοστος· οὐ γὰρ τὸ τοῖς πρωτίστοις
μηδαμῇ προσῆκον καὶ τῆς δευτέρας ἢ τρίτης τάξεως ἀπεστέρηται
τῶν ἀγαθῶν. Ὅτι διὰ πάσης τῆς ἑαυτοῦ συγγραφῆς Ὁμήρου Γ
ζηλωτῆς έστιν ὁ Πλάτων ταῖς τε λεκτικαῖς ἀρεταῖς
καὶ ταῖς πραγματικαῖς. Ἀλλὰ περὶ μὲν τούτων ἅλις· ὅτι δὲ οὐ μόνον ἡμῖν
 παρεκελεύσατο ζηλοῦν τὴν Ὁμήρου ποίησιν ὁ Πλάτων, καθάπερ
 f. 94r. ἐν τῷ Ἴωνι [p. 630b] γέγραπται, Ι καὶ πρὸς τὴν
ἐκείνου διάνοιαν ἀποβλέπειν, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὄντως ἐστὶν
Ὁμήρου ζηλωτής, μάθοιμεν ἂν τήν τε προβεβλημένην ταύτην
τῶν λόγων ἰδέαν καὶ τὴν τῶν δογμάτων ἐπιστήμην,
ἥν πανταχοῦ μεταδιώκει, κατανοήσαντες. τὸ μὲν γὰρ τῆς
 λέξεως εἶδος ὅπως κατ’ ἴχνος συνυφαίνεται παρ’ αὐτῷ τῆς
Ὁμηρικῆς μιμήσεως, καὶ ὡς τὰ ἤθη πάντα τῶν διαλεγομέων
ἀνήπλωται καὶ αἱ τῆς ζωῆς ἕξεις μετὰ τῆς ἴσης ἐναργείας
ἡμῖν παραδέδονται, μεθ’ ὅσης καὶ Ὅμηρος τοὺς
περὶ τῶν ἡρώων λόγους διέθηκεν, καὶ ὡς μονονουχὶ παρόντας
 ἑκάτερος καὶ φθεγγομένους τὰ ἑαυτοῦ δόγματα καὶ ζῶντας
παρίστησιν τούτους οὅς ἂν μιμῆται, παντὶ καταφανὲς
καὶ διὰ τῶν εἰρημένων ὑπέμνησται. καὶ γὰρ τὴν φαντασίαν
ἡμῶν κινεῖ παντοίως ἡ τῶνδε τῶν ἀνδρῶν μίμησις
 1 προσέστηκεν 16 ἀποβλέπε, corr. b 17 de ταύτην
dubito; an αὐτῷ? 28 παραδέδοται, corr. m3 


 
καὶ τὰς δόξας μετατίθησιν καὶ συμμεταμορφοῖ τοῖς ὑποκειμένοις
πράγμασιν, ὥστε πολλοὺς μὲν Ἀπολλοδώρῳ συνδακρύειν
ἀναβρυχωμένῳ, πολλοὺς δὲ Ἀχιλλεῖ θρηνοῦντι τὸν
φίλον, καὶ τοσούτοις ὕστερον χρόνοις τὰ αὐτὰ πάσχειν τοῖς
τότε παροῦσιν. οὐδὲ γὰρ ἡμεῖς ἀπεῖναι δοκοῦμεν τῶν πραγμάτων 
διὰ τὴν ἐκ τῆς μιμήσεως ἐναργῆ φαντασίαν τῶν
μεμιμημενων. Εἰ δὲ τούτων ἀπαλλαγέντες καὶ τὴν περὶ τὴν λέξιν
πολυπραγμοσύνην ἄλλοις ἀφέντες ἐπὶ τὴν τῆς θεωρίας ἀναδράμοιμεν
τῶν ἀνδρῶν ὁμοιότητα, πάλιν κἀνταῦθα τὴν ἀνέλεγκτον 
ἐπιστήμην τὴν αὐτὴν παρ’ ἀμφοτέροις διαλάμπουσαν
γνωσόμεθα καὶ τὸν Πλάτωνα πανταχοῦ μεταθέοντα
τὴν πρὸς Ὅμηρον Ι ἀφομοίωσιν. εἰ γὰρ βούλεσθε, τῶν f. 94v. 
ἐν Τιμαίῳ γεγραμμένων ἀναμνησθῶμεν, ἐν οἷς πάντα μὲν
τὰ θεῖα γένη τοῦ κόσμου, πάντα δὲ τὰ θνητὰ παράγων, 
μίαν δὲ δημιουργικὴν πρόνοιαν ἐπὶ πάντα διατείνων μέχρι
τοῦ ποιητοῦ καὶ πατρὸς τῶν ὅλων ἀνάγει τὴν θεωρίαν· τὰ
δὲ ἐπέκεινα τῆς ἀρχῆς ταύτης ἀφίησιν ἄρρητα, πλὴν ὅσον
τοῦ νοητοῦ παραδείγματος τῆς δημιουργικῆς ἕνεκα μονάδος
πεποίηται μνήμην· ὁ γὰρ τοῦ παντὸς ὑποστάτης αὐτὸς δημιουργεῖ 
τὰ αἰσθητὰ πρὸς τὸ νοητὸν παράδειγμα βλέπων.
ταύτην τοίνυν ἅπασαν τὴν τῶν ὅλων μέθοδον οὐκ ἀλλαχόθεν
ἔμοιγε δοκεῖ συνελεῖν ἢ ἐκ τῆς Ὁμηρικῆς ποιήσεως.
καὶ γὰρ Ὅμηρος περὶ τῶν ἐγκοσμίων πραγμάτων ἀναδιδάσκων
καὶ τῆς εἰς τὸ πᾶν καθηκούσης προνοίας τῶν θεῶν 
μέχρι τοῦ Διὸς ἄνεισιν καὶ τῆς δημιουργικῆς αἰτίας, καὶ
εἰς μίαν ταύτην ἀρχὴν ἀκίνητον καὶ ἀεὶ ὡσαύτως ἱδρυμένην
ἀναπέμπει τὴν γένεσιν τῶν ἐν τῷ κόσμῳ πάντων, καὶ πατέρα
θεῶν τε καὶ ἀνδρῶν διὰ πάσης ὡς εἰπεῖν τῆς πραγματείας
ἀνυμνεῖ τὸν μέγιστον τοῦτον θεόν· ὥσπερ δὴ καὶ 
 3 ἀναβραχωμένωι cf. Phaed. 117d Ι θρηνοῦντασ, corr. m3
cf. Σ 22 Τ 315 5 δοκοῦμεν τῶν] δοκούντων (acc. m3); δοκοῦμεν
b 14 cf. Tim. 28c 20 cf. Tim 30c sqq. 


 
ὁ Τίμαιος ὡς] ὕστερον ἀπογεννῶντα μὲν αὐτὸν τοὺς ἐν τῷ
παντὶ θεοὺς παραδιδωσιν, ὑφιστάντα δὲ καὶ τὰς μεριστὰς
ψυχὰς καὶ εἰς ἀνδρῶν πέμποντα γένεσιν· τοιαύτη γὰρ ἡ
πρωτίστη κάθοδος τῶν ψυχῶν, ἣν ἐξ ἀνάγκης ἁπάσαις αὐταῖς
 προσκεῖσθαι παρὰ τοῦ γεννήσαντος πατρὸς διατείνεται.
μέχρι δ’ οὖν τῆς μιᾶς δημιουργίας καὶ Ὅμηρος ἀνατρέχει
καὶ πάντα ἐξάπτει τῆς τοῦ Διὸς πατρονομικῆς ἐπιστασίας,
Κρόνου δὲ καὶ Ρἐας ὡς αἰτίων τοῦ δημιουργοῦ διαμνη|μονεύει,
 f. 95r. κατὰ τοὺς δεινοὺς τῶν διαλεκτικῶν ἀπὸ τῆς
 προσεχοῦς αἰτίας αὐτῷ τὴν περὶ τοῦ δημιουργοῦ θεωρίαν
ὡρμῆσθαι βουλόμενος ὡς ἐκεῖθεν μάλιστα καταφανῆ
γενησομένην. Πάλιν τοίνυν ὁ μὲν θεῖος ποιητὴς διττὰς δημηγορίας
τοῦ πατρὸς τῶν ὅλων ἡμῖν ἐξέφηνεν, ὥς που καὶ πρότερον
 εἴπομεν [p. 106, 21], πρὸς τοὺς ἐγκοσμίους θεούς, καὶ τὴν
μὲν αὐτῶν ἐπιστρεπτικὴν καὶ συναγωγὸν τῶν ἀκουόντων εἰς
τὸν ἴνα δημιουργικὸν νοῦν, χωριστοὺς ἀπεργαζομένην τῶν
προνοουμένων ἁπάντων τοὺς θεοὺς καὶ συνελίσσουσαν τὸ
πλῆθος ἐπὶ τὴν ἐξῃρημένην μονάδα καὶ Διὸς ἔνδον, ὥς
 φησιν ἡ ποίησις ΙΙ. Υ 13], συλλέγουσαν, τὴν δὲ προνοίας
χορηγὸν καὶ δυνάμεων γεννητικῶν καὶ προάγουσαν ἕκαστον
εἰς τὴν τῶν δευτέρων ἐπιμέλειαν καὶ κινητικὴν πρὸς τὴν
μετάδοσιν τῆς τάξεως, ἴνα δὴ καὶ τὰ ἔσχατα τοῦ παντὸς
καὶ ὁ ἐν τῇ φύσει πόλεμος μετάσχῃ τῆς τῶν θεῶν νοερᾶς
 ἐπιστασίας. ὁ δὲ αὖ Πλάτων, ἤ εἰ βούλεσθε λέγειν ὁ παρὰ
τῷ Πλάτωνι Τίμαιος [p. 41a], δημηγοροῦντα μὲν <καὶ>
αὐτὸς ἀπὸ τῆς νοερᾶς περιωπῆς τὸν πατέρα τῶν ὅλων
παραδίδωσιν εἰς ἅπαντας τοὺς ἀπ' αὐτοῦ προεληλυθότας
θεούς, τούς τε ἀεὶ περιπολοῦντας καὶ τοὺς φαινομένους
 1 ὕστερον cf. 71, 6 theol. Plat. 824 in. Ι cf. Tim. 41d sqq. 
 2 ὑφιστάντασ 5 προσκεισθαι malim προκεῖσθαι
8 Ῥέας ὡς] ἄρεωσ cf. Ξ 203 Ο 187 18 συνελίσσουσα, corr.
m3 21 γεννητικῶν] ω exp. et η ss. m3 23 ἴνα] iv ir. m3 


 
καθ’ ὅσον ἂν ἐθέλωσιν, ἀλλ’ ἐν τοῖς αὐτοῖς λόγοις καὶ
ἐπιστρέφοντα τὸ πλῆθος εἰς ἑαυτὸν καὶ εἰς τὴν πρόνοιαν
ἀνεγείροντα τῶν θνητῶν· καὶ τὰ μὲν πρῶτα τῆς δημηγορίας
τῆς ἐπιστροφῆς τοῖς ἐγκοσμίοις θεοῖς τῆς εἰς τὸν ἴνα δημιουργὸν
μεταδίδωσιν, τὰ δὲ τελευταῖα τῆς προνοητικῆς τῶν 
καταδεεστέρων δυνά|μεως. μιμούμενοι γάρ φησιν τὴν f 95v. 
ἐμὴν δύναμιν περὶ τὴν ὑμετέραν γένεσιν ζῷα ἀπεργάζεσθε 
καὶ γεννᾶτε. πάντῃ ἄρα φήσομεν αὐτὸν Ὁμήρῳ
καὶ τοῖς Ὁμήρου ποιήμασιν ἑπόμενον τὰ τοιαῦτα γράφειν,
ζηλοῦντα τὸν τρόπον τῆς περὶ τῶν ὅλων πραγμάτων 
ὑφηγησεως. Καὶ μὴν καὶ ὁ ἐν τῷ Φαίδρῳ Σωκράτης ἐνθεαστικῶς
ἤδη καὶ ποιητικῶς φθεγγόμενος ἀνάγει μὲν τοὺς ἐν τῷ
κόσμῳ θεοὺς εἰς τὴν τῶν νοητῶν περιωπὴν ὑφ’ ἡγεμόνι
τῷ μεγίστῳ Διΐ· τούτῳ γάρ, φησίν, ἕπεται στρατιὰ θεῶν 
τε καὶ δαιμόνων κατὰ ἕνδεκα μέρη κεκοσμημένη
[p. 246e], δαῖτα δὲ καὶ θοίνην αὐτοῖς προτίθησιν καὶ εὐπαθείας
ἀμηχάνους καὶ τὸ νέκταρ καὶ τὴν ἀμβροσίαν,
ταῦτα δὴ τὰ παρὰ τοῖς ποιηταῖς θρυλούμενα, καὶ ἐπὶ τὴν
ἑαυτοῦ μετάγει θεωρίαν [p. 247e]. οὐ γὰρ ἔστιν μαινομένῳ 
στόματι λέγοντα τῶν τοιούτων ὀνομάτων ἀπέχεσθαι, ἀλλ’ ἡ
πρὸς τὸ δαιμόνιον γένος οἰκειότης ἡ προευτρεπίζουσα τὴν
τοῦ θείου φωτὸς παρουσίαν ἀνακινεῖ τὴν φαντασίαν εἰς τὴν
συμβολικὴν ἀπαγγελίαν. πόθεν δὴ οὖν ὁ Σωκράτης οἴεσθε
τὴν τοιαύτην τῶν λόγων μέθοδον ἤ ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν ποιημάτων 
ἀνήγειρεν; ἢ οὐχὶ καὶ Ὅμηρος τοιαῦτα ἄττα γράφει
περί τε τοῦ μεγίστου Διὸς καὶ τῶν ἑπομένων αὐτῷ θεῶν·
Ζεὺς γὰρ ἐς Ὠκεανὸν μετ’ ἀμύμονας
Αἰθιοπηας
χθιζὸς ἔβη μετὰ δαῖτα, θεοὶ δ’ ἅμα πάντες 
ἕπονται Α 423 sq.]
 3 δημιουργίας, corr. m3 16 κεκοσμημένην, corr. b
19 θορυβούμενα, corr. m3 22 προσυτρεπίζουσα 24 ἀπα|γείαν 


 
παντὶ γοῦν τοῦτο καταφανὲς τῷ καὶ μετρίως τῆς τοιᾶσδε
θεωρίας ἐπῃσθημένῳ, ὅτι τὸν μέγιστον τῶν θεῶν ἄνωθεν
 f. 96r. ἐχ τῶν νωμῶν τρέφεσθαι ῥητέον ἐπὶ δαῖτα καὶ θοί|νην
ἰόντα #x003E; πρὸς τὰς ἀρχὰς ἀρχὰς ἐπιστρέφειν καὶ ἀπἐκείνων
 πληροῦσθαι τῶν ἐξῃρημένων καὶ ἑνοειδῶν ἀγαθῶν.
ἐκεῖ τοίνυν καὶ οἱ Αἰθίοπες οἱ τῷ θείῳ φωτὶ καταλαμπόμενοι
καὶ ὁ πρώτιστος Ὠκεανὸς ὁ τῆς νοητῆς πηγῆς ἀπορρέων,
καὶ ἡ πλήρωσις ἐκεῖθεν τῷ τε δημιουργικῷ νῷ καὶ
πᾶσι τοῖς ἐξηρτημένοις αὐτοῦ θεοῖς.
 Ἔτι τοίνυν Ὅμηρος μὲν ἀγαθότητι καὶ ἀνεκλείπτῳ δυνάμει
διὰ πάντων φοιτώσῃ τῶν ὄντων καὶ γνώσει περιληπτικῇ
τῶν ὅλων ἑνιαίως χαρακτηρίζει τὴν ἰδιότητα τῶν θεῶν· καὶ
γὰρ θεοὶ δωτῆρες ἐάων φησὶν καί· θεοὶ δέ τε πάντα
δύνανται, καὶ ἐν ἄλλοις· θεοὶ δἐ τε πάντα ἴσασιν.
 ό δὲ Ἀθηναῖος ξένος ἐντεῦθεν ὁρμηθεὶς κατεσκεύασεν
ἀδαμαντίνοις ὡς εἰπεῖν λόγοις τὴν ἐπὶ πάντα διήκουσαν
πρόνοιαν τῶν θεῶν· καὶ γὰρ βούλεσθαι πάντα πληροῦν
ἀγαθῶν τοὺς θεοὺς καὶ δύνασθαι (πάντα γὰρ ποδηγοῦσιν
νελάττωτοι κατὰ τὴν δύναμιν ὄντες) καὶ εἰδέναι τὸ προσῆκον
αὐτοῖς. προσήκει δὲ ἄρα τοῖς πάντων αἰτίοις τὸ
προνοεῖν τῶν σφετέρων γεννημάτων, τοῖς πάντων ἄρχουσιν
τὸ κοσμεῖν τὰ ἀρχόμενα ὐπ' αὐτῶν. οὔτ' οὖν δι' ἔνδειαν
ἀγαθῶν τὴν πρόνοιαν ἀναιρετέον οὔτε δι’ ὕφεσιν δυνάμεως
πολλοῖς γὰρ ἡ μὲν τυ εὐποιΐας ἔφεσις πάρεστιν, ἡ δὲ
ἀσθένεια παραιρεῖται τὴν εὐεργετικὴν εἰς τοὺς ἄλλους ἐνέρειαν)
οὔτε δι' ἄγνοιαν τᾶ,ν ἐπιβαλλόντων αὐτοῖς ἔργων·
ὔτε γὰρ ἑαυτοῦς οὔτε τὰ μεθ’ ἑαυτοὺς ἀγνοοῦσιν. ταῦτα δὴ
οὖν ὁ Ἀθηναῖος ξένος τοῖς ἀνελέγκτοις κατεδήσατο λογισμοῖς,
οὐκ ἀλλαχόθεν ἢ παρ’ Ὁμήρου τὰς κοινὰς καὶ διὰ
 πάντων τῶν γενῶν γενῶν διηκούσας ἰδιότητας λαβών, τὴν
 2 τῶν ss. m2 3 ἐπὶ ir. m2 4 possis etiam <τῷ>
ηροῦσθαι τῶν ἐξηιρημένων im. m2 8 ἡ ss. m2 10 Ἔτι]
13 cf. θ 325 κ 306 θ 379 15 cf. Fl. leg. Χ 900c sqq. 


 
ἀγαθοε|δῆ βούλησιν, τὴν ἀπερίληπτον δύναμιν, τὴν τὴν f.96v. 
τελῆ τῶν ὄντων νόησιν. Πρὸς δὲ τοῖς εἰρημένοις καὶ τὰς παρ' ἀμφοτέροις νεκυίας
ἐνθυμηθῶμεν, καὶ ὅπως Ὁμήρῳ μὲν τά τε ἄλλα
διεσκεύασται ποιητικῶς καὶ κατὰ τὴν θείαν μανίαν καὶ ἡ 
τῶν διαφόρων ἐν Ἅιδου λήξεων παράδοσις καὶ γὰρ κολαζομένους
τινὰς καὶ κρινομένους εἰσήγαγεν, καὶ κρίνοντας
ἄλλους καὶ καθαίροντας, καὶ τῶν κολάσεων ποικίλα εἴδη
καὶ τῶν καθάρσεων τρόπους ἐξηλλαγμένους), τῷ δὲ αὖ Πλάτωνι
καὶ ταῦτα κατὰ τὸν Ὁμήρου ζῆλον πεπραγμάτευται. 
καὶ γὰρ ἐν Πολιτείᾳ καὶ ἐν Φαίδωνι καὶ ἐν Γοργίᾳ
περὶ τῶν ἐν Ἅιδου ψυχῶν καὶ ὑπὸ τὴν βασιλείαν τοῦ
Πλούτωνος τελουσῶν πολλὰ καὶ θαυμαστὰ διελήλυθεν, ἐν
Φαίδωνι μὲν τοὺς τόπους διαφερόντως τοὺς ἐκεῖ καὶ τὰ
ὅλα δικαιωτήρια τῶν ψυχῶν ἀφηγούμενος, ἐν Πολιτείᾳ δὲ 
τὰς παντοίας τῶν κρινομένων τίσεις καὶ τὴν πορείαν αὐτῶν
τὴν ὑπὸ γῆν καὶ τὰ δράματα τὰ περὶ αὐτοὺς διεξιών, ἐν
δὲ τῷ Γοργίᾳ τῶν δικαστῶν #x003E; τάξεις καὶ τὰς διαφορότητας
προηγουμένως ἡμῖν ἀναφαίνων. καίτοι πανταχοῦ
πάντα ἂν εὕροις αὐτῷ μνήμης ἠξιωμένα, ἀλλ’ οὗ μὲν 
πλείων ὁ περὶ τῶν δικαιωτηρίων λόγος, οὗ δὲ ὁ περὶ τῶν
δικαστῶν αὐτῶν, οὗ δὲ ὁ περὶ τῶν κρινομένων ψυχῶν καὶ
τῶν ποικίλων περὶ αὐτὰς παθημάτων. καὶ ὅτι ταῦτα κατὰ
τὸν Ὁμήρου ζῆλον ὁ Πλάτων διέθηκεν, ἐνδείκνυταί που καὶ
αὐτὸς τῷ ποιητῇ τούτῳ μάρτυρι χρώμενος ἐν αὐτοῖς ἐκείνοις 
τοῖς λόγοις. καὶ γὰρ ὡς ὁ Μίνως χρυσοῦν ἔχων
σκῆ|πτρον δικάζει καὶ ἐπισκοπεῖ τὴν τῶν λοιπῶν δικαστῶν f. 97r
κρίσιν, ἐκ τῆς Ὁμήρου νεκυίας εἰληφέναι συνομολογεῖ [Gorg.
p. 526c], 5 καὶ ὅτι δυνάσται τινές εἰσιν καὶ τύραννοι καὶ
βασιλεῖς οἱ τῶν μεγίστων ἁμαρτημάτων τὰς μεγίστας τιμω- 
 8 post καθαίροντασ των 16 τίσεις] πείσεισ ει prius ex
ι) Ι πορείαν] ει ex ι m3 26 μίνω 30 τὰς b] κατὰ m1
ἕνεκα τὰσ m3 


 
ρίας ὑπέχοντες Τιτυοὶ γὰρ καὶ Σίσυφοι καὶ Τάνταλοι, φησίν,
καὶ παρ' Ὁμήρῳ κολάζονται [p. 525d], καὶ ὅτι μέγιστόν
ἐστι τῶν τῆς γῆς κασμάτων καὶ ταῖς ψυχαῖς φρικωδέστατον
δικαιωτήριον ὁ Τάρταρος· τούτου γάρ, φησὶν ὁ ἐν τῷ Θαίδωνι
 Σωκράτης [p. 112a], καὶ Ὅμηρος διαμνημονεύει
λέγων·
τῆλε μάλ’ ἧχι βάθιστον ὁπὸ χθονός ἐστι
παρείληφεν·
ἐπεὶ καὶ τῶν ποταμῶν ἐκεῖθεν τὴν ἱστορίαν παρείληφεν·
 καὶ γὰρ ὅτι πάντων ἐστὶν Ὠκεανὸς ἐξωτάτω τῶν ῥευμάτων·
Ὠκεανὸς μὲν πρῶτα, τὸν οὔπως ἔστι περῆσαι.
καὶ περὶ τῶν ἄλλων ὡσαύτως·
Ἔνθα μὲν εἰς Ἀχέροντα Πυριφλεγέθων τε
ῥέουσι
 Κωκυτός θ’ ὃς δὴ Στυγὸς ὕδατός ἐστιν ἀπορρώξ
κ 513 sq.].
ὁθεν οἶμαι καὶ ὁ Σωκράτης Στύγιον αὐτὸν προδείρηκεν
[Phaed. p. 113c]. ἐν δὲ τῇ Πολιτείᾳ [X 614b] τῆς νεκυίας
ἀρχόενος οὐκ Ἀλκίνου φησὶν ἀπόλογον ἐρεῖν, ἀλλὰ
 ἀλκίμου τινὸς ἀνδρὸς Ἠρὸς τοῦ Ἀρμενίου τὸ γένος Παμφύλου,
μονονουχὶ λέγων σαφῶς, ὅτι τὴν παρ’ Ὁμήρῳ νέκυιαν
ἑαυτῷ προθεὶς καὶ ἐκείνην παράδειγμα ποιησάμενος μέλλει
 καὶ περὶ τούτων διαλέγεσθαι τῶν ἐν ἐκείνῳ τῷ μύθῳ προκειμένων
εἰς ἀφήγησιν. Ἀλλὰ μὴν καὶ εἰ τῶν ἐν Κρατύλῳ γεγραμμένων ἀναμνησθείημεν,
μάθοιμεν ἂν καὶ ἐξ ἐκείνων, ὅτι διὰ πάντων
ὡς εἰπεῖν τῶν ἐν φιλοσοφίᾳ σκεμμάτων εἰς τὴν Ὁμήρου
ποίησιν ἀποβλέπων ὁ Πλάτων ἐκεῖθεν παραδέχεται τὰς πρώτας
 f. 97v. ὑποθέσεις τῶν λόγων. Ι πρόκειται μὲν γὰρ αὐτῷ περὶ
 6 ΙΙ Θ 14 7 τῆλε Hom.] τῆιδε 10 ἐξωτάτωι ι ex ν)
m1 ο et ν supra ἐ et ω ss. m2 Ι τῶν ss. m3 est Od. λ 168
13 εἶδ' ἀχέρων τε 19 ἐρεῖ, corr. b (possis ἐρῶ)
23 τούτου m3 


 
ὀνομάτων ἐν ἐκείνῳ τῷ διαλόγῳ τὴν ἀληθεστάτην ἐκφῆναι
θεωρίαν· διττῶν δὲ αὖ ὄντων ὀνομάτων καὶ διττοὺς ἐχόντων
τῆς αἰτίας ἀπολογισμούς, τοὺς μὲν ἀγνώστους ἡμῖν,
τοὺς δὲ γνωρίμους, ἑκατέρων τὸν Ὅμηρον ποιεῖται μάρτυρα
[p. 392a]. σαφέστατα γὰρ ἐκεῖνον διαστείλασθαι τά τε ἀνθρώπινα 
καὶ τὰ θεῖα τῶν ὀνομάτων, τὴν Βατίειαν καὶ τὴν
Μυρίνην, καὶ Ξάνθον λέγοντα τὸν ποταμὸν καὶ Σκάμανδρον,
καὶ τὴν χαλκίδα τὸ ὄρνεον καὶ τὴν κύμινδιν· καὶ
τούτων τὰ μὲν νοερώτερα καὶ τῆς φύσεως τῶν ὑποκειμένων
τελέως ἀντεχόμενα πραγμάτων καὶ κατὰ τὸν αἰσθητὸν τύπον 
εὐπρεπέστερά τε καὶ εὐφωνότερα τῶν θεῶν ἔγγονα
τιθέμενον, τὰ δὲ τοῖς εἰρημένοις ἅπασι τούτων λειπόμενα
τῶν ἀνθρώπων· καὶ τῶν ἀνθρωπείων αὖ τὰ μὲν εἰς
ἐμφρονεστέρους ἀνάγοντα νομοθέτας, τῶν δὲ τοὺς ἀφρονεστέρους
ποιοῦντα κυρίους τῆς θέσεως, <ὡς> ἐν τοῖς περὶ
τοῦ Ἀστυάνακτος καὶ τοῦ Σκαμανδρίου δεδήλωκε. ταύτας
δὴ καὶ τοιαύτας ἀρχὰς ὁ Σωκράτης παρ’ Ὁμήρου λαβὼν
τῆς περὶ τῶν ὀνομάτων θεωρίας διορίζει, τί μέν ἐστιν αὐτῶν
τὸ φύσει, τί δὲ τὸ θέσει, καὶ τίς μὲν ἡ πρὸς τὰ πράγματα
αὐτῶν ὁμοιότης, τίς δὲ ἡ ἀπολισθάνουσα τῶν δηλουμένων 
ἀνομοιότης, καὶ ὅπως τὰ μὲν πρώτιστα τῶν ὀνομάτων
καὶ ὅσα θεῖα συνυφέστηκεν τοῖς οὖσιν, τὰ δὲ δεύτερα ἀπεικασίαν
τινὰ φέρεται τῶν ὄντων, τὰ δὲ πολλοστὰ ἀπὸ τῆς
ἀληθείας καὶ τῆς τοιαύτης ὁμοιότητος ἀποπέπτωκεν· καὶ
ὅλως ἅπασαν ἐκείνην τὴν πραγματείαν Ὁμήρῳ καὶ τοῖς 
ἐνθέοις ποιηταῖς ἑπόμενος διεπραγματεύ|σατο. f. 98r.
Μὴ τοίνυν μηδὲ ἐκεῖνο παρῶμεν εἰς ἔνδειξιν ἐναργεστέραν
τῆς τοῦ Πλάτωνος πρὸς Ὅμηρον φιλίας, ὅτι καὶ
 1 ἐκφῆιναι 6 cf. Β 813 sq. Υ 74 Ξ 291 7 μυρσίνην
10 αἰσθητὸν — τε καὶ im. m2, quae etiam εὐ in εὐφωνότερα
ir. 13 αὖ] καὶ ss. m2 14 ἐμφρονεστέροθσ] ν supra
μ m2 16 καὶ τοῦ ss. m3 17 Ὁμήρου] ὁμήρωι ω ex ο,
ι post add.) 


 
τὴν οἰκονομίαν πολλαχοῦ ζηλοῖ τῶν Ὁμηρικῶν ὑποθέσεων.
ὃ μὲν γὰρ τὴν Ὀδθσσέως πλάνην τριπλῆν ἡμῖν ἀφηγήσατο·
καὶ γὰρ γινομένην αὐτὴν παραδίδωσι, καὶ ἐν διηγήσεσι τοῦ
Ὀδυσσέως πρὸς τὸν Ἀλκίνουν, καὶ αὖ πάλιν ἐν τοῖς πρὸς
 τὴν Πηνελόπην λόγοις συνεσπειραμένως ἅπασαν περιλαμβάνοντος.
ὃ δὲ τὴν πολιτείαν τριπλασιάσας φαίνεται· καὶ γὰρ
ἐν Πειραιεῖ τὴν πρώτην αὐτῆς ἔκφανσιν γενέσθαι φησίν,
καὶ ἐν ἄστει διηγουμένου τοῦ Σωκράτους, καὶ ἐκ τρίτων
συνοπτικῶς αὐτὴν πρὸ τῆς φυσιολογίας τοῖς ἀμφὶ Τίμαιον
 καὶ Κριτίαν ἀπαγγέλλοντος. πάνυ γε οὐχ ὁρᾶτε τῆς Ὁμηρικῆς
ποιήσεως ὑπερερῶντα τὸν Πλάτωνα καὶ τῶν ἐν αὐτῇ
μυστικῶν διανοημάτων, ὃς καὶ τὴν φαινομένην αὐτοῦ ζηλοῖ
μεταχείρησιν καὶ ἔστιν οὐκ ἐνθεάζων μόνον καὶ μύθους
συντιθείς, ἀλλὰ καὶ φιλοσοφῶν καὶ ῥητορεύων Ὁμηρικός.
 καὶ γὰρ ἡ τῆς μιμήσεως ἐνάργεια καὶ ἡ ποικιλία τῶν ἠθῶν
καὶ ἡ τῶν ὀνομάτων ὥρα καὶ ἡ τῆς οἰκονομίας τέχνη καὶ
ἡ τῶν σχημάτων ἐξαλλαγὴ τῆς Ὁμηρικῆς ἐστιν ἰδέας μεστή·
καὶ οὐχ οἱ τραγῳδιοποιοὶ μόνον πολλὰ τῶν παρ’ Ὁμήρῳ
βραχείας μνήμης ἠξιωμένα σκηνὰς καὶ ὑποθέσεις ἐποιήσαντο
 τελείας, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Πλάτων ἐκ μικρᾶς αὐτῷ δεδομένης
ἐκεῖθεν ἀρχῆς πραγματείας ὅλας καὶ διαλόγους πολυστίχους
συνεγράψατο. φέρε γὰρ ἑνὸς ἐπιμνησθῶμεν, εἰ
βούλεσθε, καὶ τοὺς ἐν Ἀλκιβιάδῃ Ι 129 sqq.] τοῦ Σω-
 f. 98r. κράτους θεωρήσωμεν λόγους, ἐν οἷς Ι ἄλλο μὲν τὸ χρώμενον
 εἶναί φησιν ἐκεῖνος, ἄλλο δὲ τὸ ὄργανον· καὶ τὸ μὲν
ἐν ὑπηρέτου μέρει τετάχθαι, τὸ δὲ ἐξῃρῆσθαι τῆς ἐκείνου
φύσεως· καὶ τὸν ἕκαστον ἡμῶν Με ἐν τῇ χείρονι μοίρᾳ
τὴν ὑπόστασιν ἔχειν οὔτε ἐζ ἀμφοτέρων συμπεπληρῶσθαι,
τοῦ τε ὀργάνου λέγω καὶ τοῦ χρωμένου, ἀλλὰ κατ’ αὐτὸ
 μόνον τελέως ἀφωρίσθαι τὸ χρώμενον. ὅθεν δὴ κατὰ τὴν
 6 cf. p. 16, 2 10 γε m2] τε m1 11 ὑπερορῶντα Ι αὐτῇ]
ταύτηι ’ 12 nonne αὐτῆς? 24 θεωρήσομεν, corr. b 


 
ψυχὴν αὐτὸν ὑφεστάναι τὴν τῶν σωματικῶν ὀργάνων ἐξῃρημένην
ἐπιδείκνυσιν, καὶ ταύτην οὐ πᾶσαν, ἀλλὰ τὴν
νοεράν, ἣν καὶ οὑτωσί πως αὐτὸ τὸ αὐτὸ προσείρηκεν
ἐν ἐκείνοις. αὐτὸ μὲν γὰρ καὶ ἡ ψυχὴ πᾶσα πρὸς τὸ ὀστρεῶδες
ὄργανον, τὸ δὲ ὄντως αὔτὸ τοῦτο ἄρα ἦν ἐκεῖνο τὸ 
νοερὸν εἶδος τῆς ψυχῆς. ταύτην δὴ οὖν σύμπασαν τῶν
δογμάτων τὴν θεωρίαν περὶ τῆς φύσεως ἡμῶν ἐκ τῶν Ὁμηρικῶν
ποιημάτων μοι δοκεῖ παραλαβὼν τοῖς ἀποδεικτικοῖς
λόγοις ἱκανῶς καταδήσασθαι. καὶ γὰρ ἐκεῖνος πρῶτος διέκρινεν
τὸν ἕκαστον ἡμῶν ἀπὸ τῶν ἐξηρτημένων ὀργάνων 
καὶ διεστήσατο καλῶς τὰ εἴδωλα τῶν πρωτουργῶν ὑποδτάσεων·
δηλοῖ δὲ ὁ σοφώτατος Ὀδυσσεὺς ἐν Νεκυίᾳ λ 601 sqq.]
τὸν Ἡρακλέα λέγων ἰδεῖν γυμνὸν τόξον ἔχοντα καὶ
προστιθεὶς εἴδωλον,
 αὐτὸς δὲ μετ’ ἀθανάτοισι <θεοῖσιν> τέρπεται ἐν θαλίῃ καὶ ἔχει καλλίσφυρον Ἥβην, 
καὶ οὐδὲν ἄλλο ἐνδεικνύμενος, ἢ ὅτι τὴν μὲν ἀληθινὴν
τοῦ Ἡρακλέους οὐσίαν ἐν τῇ ψυχῇ τίθεσθαι προσήκει, τὸ
δὲ ἐξημμένον τῆς ψυχῆς εἴδωλον ὄργανον ἐκείνου καὶ ἀπεικασίαν
πρὸς ἐκεῖνον φερόμενον, ἀλλ’ οὐκ ἐκεῖνον ὑπολαμβάνειν. 
ἄνωθεν <ἄρα> ἀπὸ τῆς Ὁμηρικῆς
ἤρτηται τὰ περὶ τοῦ ἀνθρώπου τῷ Πλάτωνι δοκοῦντα, Ι
μηδὲ τῶν ὀνομάτων ἀποσχομένῳ τῶν Ὁμηρικῶν. τὸ γὰρ f. 99r. 
αὐτὸ τὸ αὐτὸ πόθεν ἀλλαχόθεν ἂν φήσαιμεν ἢ ἐκ τοῦ αὐτὸς
δὲ μετ' ἀθανάτοισι θεοῖσιν ἔχειν τὴν ἀφορμὴν, καὶ τὸ 
τὴν σωματικὴν φύσιν εἴδωλον τῆς ἀληθινῆς οὐσίας ἀποκαλεῖν
πῶς οὐχὶ παντὶ δῆλον ἐκεῖθεν μετενηνεγμένον; ἐπεὶ καὶ τὸ
 ἦλθε δ’ ἐπὶ ψυχὴ Θηβαίου Τειρεσίαο χρύσεον σκῆπτρον ἔχων λ 90 sq.], 
σαφῶς τὸν ἕκαστον ἡμῶν ἐν ψυχῇ διορίζεται τὴν ὕπαρξιν ἔχειν. 1 σωκρατικῶν, corr. m3 3 cf. Pl. Alc. I 130d 10 ἑκάστων
uv. m1, corr. m3 Πῶς ἄν τις ἀπολογήσαιτο πρὸς τὰ έν Θαίδρῳ Δ
ῥηθέντα περὶ Ὁμήρου, ἐν οἱς δοκεῖ τὸν Στησιχορον
ὡς μουσικώτερον προκρίνειν. Ἀλλὰ τούτων μὲν πολλὰ ἂν εὕροι τις παραδείγματα
 πρὸς τὴν ἑκατέρου πραγματείαν ἀποβλέπων. ἐπεὶ δὲ ταῦτα
ὐπέμνησται, μικρὰ περὶ τῶν ἐν Φαίδρῳ γεγραμμένων προσθέντες
τοὺς περὶ τῆς ποιητικῆς ἀνακινήσωμεν λόγους; οὕς
ὁ ἐν Πολιτείᾳ Σωκράτης ἐν τῷ δεκάτῳ διέξεισιν. ἴσως
γὰρ ἄν τινες καὶ σφόδρα τὸν Πλάτωνα φαῖεν τὴν Ὁμήρου
 δόξαν ἀφανίζειν καὶ ἐκ τῶν ἐν τῷ Φαίδρῳ [p. 243a]
περὶ τῆς παλινῳδίας εἰρημένων. ἔστι γάρ, φησίν, τοῖς
ἁμαρτάνουσιν περὶ μυθολογίαν καθαρμὸς ἀρχαῖος,
ὅν Ὅμηρος μὲν οὐκ ᾔσθητο, Στησίχορος δέ. τῶν
γὰρ ὀμμάτων στερηθεὶς διὰ τὴν Ἑλένης κακηγορίαν
 οὐκ ἠγνόησεν ὥστερ Ὅμηρος, ἀλλ’ ἅτε μουσικὸς
ὢν ἔγνω τὴν αἰτίαν, καὶ ποιεῖ εὐθύς· οὐκ ἔστ' ἔτυμος
λόγος οὗτος· καὶ τὰ τούτοις ἐφεξῆς, ἐν οἷς τά τε
ἄλλα δῆλός ἐστιν, ὡς ἂν φαῖεν οἱ τῶν τοιούτων ἀντιλαμβανόμενοι
 ῥημάτων, τὸν Ὅμηρον λοιδορῶν, καὶ ὅτι Στησιχόρου
 f. 99v. κατα|δεέστερος εἰς τὸ γνῶναί τε τὴν αἰτίαν τῶν δαιμονίων
μηνιμάτων καὶ γνόντα διὰ τῆς παλινῳδίας ἱλάσασθαι,
ἐπεὶ καἰ τὸ κακηγορῆσαι τὴν Ἑλένην παῖδα τοῦ μεγίστου
Διὸς λεγομένην καὶ τὸ δι’ ἔνδειαν μουσικῆς ἀγνοῆσαι τὸ
πάθος δόξειεν ἂν μεγάλην μοῖραν ἔχειν τῆς περὶ αὐτὸν
 βλασφημίας. Ἀλλ' οὖν καὶ πρὸς ταῦτα λεκτέον, ὅτι Στησίχορος μὲν
ὁ Ἱμεραῖος πάντα τὸν περὶ τῆς Ἑλένης μῦθον ὡς λόγον
ὄντα καὶ γεγονότων μόνον πραγμάτων ἀφήγησιν
παραδεξάάδ
 5 ἐκάστου 9 τὸν b] τῶν 18 ἀλλῆλόσ] άδ ss. m2 ex ,
acc. in ο m3, post ο ras. 21 μηνημάτων, supra ην ss. ιμ m2
Ι ἰάσασθαι 22 κατηγορῆσαι, corr. m2 


 
μενος καὶ κατὰ τοῦτον δὴ τὸν τρόπον τὴν περὶ αὐτοῦ
ποίησιν διαθεὶς εἰκότως καὶ δίκης τυχεῖν καὶ διὰ τὴν ἐκ
τῆς μουσικῆς ὠφέλειαν ἐπιγνῶναι τὴν ἑαυτοῦ πλημμέλειαν
λέγεται, Ὅμηρος δὶ καὶ ἄλλην οἶμαι καὶ τελεωτέραν τῆς
ψυχῆς ἕξιν ἀποστὰς μὲν τῶν ἐν αἰσθήσει φερομένων καλῶν 
καὶ τῆς φαινομένης ἁπάσης ἁρμονίας τὴν ἑαυτοῦ
νόησιν ὑπεριδρύσας, εἰς δὲ τὴν ἀφανῆ καὶ ὄντως οὖσαν
ἁρμονίαν ἀνατείνας τὸν τῆς ψυχῆς νοῦν καὶ περιαχθεὶς εἰς
τὸ ἀληθινὸν κάλλος ὑπὸ τῶν τὰ τοιαῦτα διαμυθολογεῖν
εἰωθότων ἀφαιρεθῆναι τῶν ὀμμάτων εἴρηται καὶ τοιοῦτόν 
τι παθεῖν, οἷον δὴ καὶ αὐτὸς τὸν Δημόδοκον τὸν παρὰ
τοῖς Φαίαξιν ᾠδὸν πεπονθέναι φησίν, ὃν ὁ θεὸς ὁ τῆς
μουσικῆς χορηγὸς
ὀφθαλμῶν μὲν ἄμερσε, δίδου δ’ ἡδεῖαν ἀοιδήν
θ 64]. 
καὶ γὰρ τοῦτον ἄντικρυς τῆς ἐνθεαστικῆς αὑτοῦ ζωῆς παράδειγμα
προεστήσατο, καὶ διὰ τοῦτο τῆς μὲν ἐμφανοῦς ἀπάσης
αὐτὸν ἁρμονίας καὶ τοῦ κάλλους διὰ τὴν ἐκ τῆς
Μούσης κατακωχὴν ἐξῃρῆσθαι λέγει, τοῖς δὲ νοεροῖς περὶ
θεῶν καὶ μυστικοῖς διανοήμασιν τὰς ἑαυτοῦ διαποικίλλειν 
ἐνεργείας. Ι καὶ οὐχ Ὅμηρος μόνον καὶ Δημόδοκος ἐκεῖνος, f 100r. 
ἀλλὰ καὶ Ὀρφεὺς μυθολογεῖται τοιαῦτα ἄττα τραγικῶς παθεῖν
διὰ τὴν ἐν μουσικῇ τελέαν ζωήν· σπαραχθεὶς γὰρ καὶ
μερισθεὶς παντοίως τὸν τῇδε βίον ἀπολιπεῖν, ἐπειδὴ μεριστῶς
οἶμαι καὶ διῃρημένως αὐτοῦ μετέσχον οἱ τότε τῆς
μουσικῆς καὶ ὅλην ἅμα καὶ παντελῆ τὴν ἐπιστήμην οὐ δεδύνηνται
δέξασθαι. τὸ δ’ οὖν ἀκρότατον αὐτῆς μέρος καὶ
πρώτιστον οἱ τὴν Λέσβον οἰκοῦντες παρεδέξαντο· καί που
διὰ τοῦτο καὶ τὴν κεφαλὴν ὁ μῦθος τὴν ἐκείνου σπαραχθέντος
εἰς Λέσβον ἐξενεχθῆναί φησιν. ἀλλ’ Ὀρφεὺς μὲν ἅτε
 14 δ’ ex δὲ 16 τοι οῦτον Ι αὐτοῦ 17 προσεστήσατο,
corr. b Ι μὲν exp. m3? 19 κατακωχὴν, fort. ο ex α altero
factum Ι λέγειν 28 που ex τοι m2 


 
τῶν Διονύσου τελετῶν ἡγεμὼν γενόμενος τὰ ὅμοια παθεῖν
ὑπὸ τῶν μύθων εἴρηται τῷ σφετέρῳ θεῷ (καὶ γὰρ ὁ
τῶν Διονυσιακῶν ἴν ἐστιν συνθημάτων), Ὅμηρος
δὲ ἀφαιρεθῆναι τῶν ὀμμάτων λέγεται, διότι δὴ πᾶν τὸ
 φαινόμενον κάλλος ὑπερδαμὼν καὶ τὸν ἐνταῦθα τῶν ψυχῶν
ἱστορήσας πόλεμον ἐπὶ τὴν νοερὰν ἑαυτὸν ἀνήγαγεν τοῦ
κάλλους θεωρίαν. τοῦτο γάρ φησιν καὶ ὁ ἐν τῷ Θαίδρῳ
Σωκράτης· τὸ τῇδε κάλλος διὰ τῆς ἐναργεστάτης τῶν
αἰσθήσεων κατειλήφαμεν, στίλβον ἐναργέστατα.
 ὄψις γὰρ ἡμῖν ὀξυτάτη τῶν διὰ τοῦ σώματος αἰσθήσεων
ἔρχεται, ᾗ φρόνησις οὐχ ὁρᾶται [p. 250d].
Τὸν τοίνυν ὑπεριδόντα μὲν τοῦ ὁρατοῦ κάλλους, φρονήσει
δὲ καὶ νοερᾷ ζωῇ τὴν οἰκείαν ἐνέργειαν ἐπιτρέψαντά φασιν
οἱ τραγικώτεροι τῶν μύθων καὶ αὐτῶν ἀφαιρεθῆναι τῶν
 ὀμμάτων τὴν τὴν τῆς Ἑλένης κακηγορίαν· ἅπαν γὰρ οἷμαι
τὸ περὶ τὴν γένεσιν κάλλος ἐκ τῆς δημιουργίας ὐποστὰν διὰ
 f. 100v. τῆς Ἑλένης οἱ μῦθοι σημαίνειν ἐθέ|λουσιν, περὶ ὃ καὶ
τῶν ψυχῶν πόλεμος τὸν ἀεὶ χρόνον συγκεκρότηται, μέχρις
ἆν αἱ νοερώτεραι τῶν ἀλογωτέρων εἰδῶν τῆς ζωῆς κρατήσασαι
 περιαχθῶσιν ἐντεῦθεν εἰς ἐκεῖνον τὸν τόπον, ἀφ’ οὗ
τὴν ἀρχὴν ὡρμήθησαν. τὴν δὲ περίοδον ἄρα ταύτην ὁ μέν
τις δεκέτη προσείρηκεν, ὁ δὲ μυριέτη· διαφέρει δὲ οὐδὲν
οὕτως ἤ ἐκείνως λέγειν. καὶ γὰρ ἡ χιλιὰς μία περίοδός
ἐστιν ἀπὸ γενέσεως αὖθις εἰς λένεσιν ἄγουσα τὰς ψυχάς·
 εἴτε τοίνυν ἐννέα χιλιάδας ἐτῶν περὶ γῆν αἱ ψυχαὶ καλινδούμεναι
κατὰ τὴν δεκάτην ἀποκαθίστανται, εἴτε ἐνναέτει χρόνῳ
τῷ περὶ τὴν γένεσιν προσκαρτερήσασαι πολέμῳ κρατεῖν μὲν
τοῦ βαρβαρικοῦ κλύδωνος ἐν τῷ δεκάτῳ, περιάγεσθαι δὲ εἰς
 8 τῇδε] δε m1 τῆι ss. m2 δεῦρό τε ἐλθόντες Pl.) Ι ἐνεργεστάτησ
9 στίλβον] ιλ m2 ex? 11 αρχεται m1, ἔ ss. m2
14 αὐτὸν 15 τῆς ir. m2 Ι κατηγορίαν, corr. m2 16 τὸ post
add. m2 22 δεκέτην exp. m3? Ι προ|είρηκεν Ι cf. Phaedr. 248e
et infra f. 39v. 119r cod. Vatic. 26 ἐτῶν] τῶν 


 
τὰς συννόμους ἑαυτῶν οἰκήσεις λέγονται, πάντως που δῆλον,
ὅτι τὸν τῶν τοιούτων ἐν τῷ κόσμῳ πραγμάτων φιλοθεάμονα
καὶ ἀπὸ τῶν ἐμφανῶν ἀνηγμένον καὶ τῶν εἰκόνων
εἰς τὴν ἀφανῆ ταῖς αἰσθήσεσιν ἡμῶν θεωρίαν εἰκότως
τυφλὸν οἱ μυθοπλάσται γεγονέναι λέγουσιν. ἔπρεπεν δὲ ἄρα 
τοῖς διὰ συμβόλων ἀεὶ τὴν περὶ τῶν ὄντων ἀλήθειαν κατακρύπτουσιν
καὶ τὴν περὶ αὐτῶν φήμην συμβολικώτερον
παραδοθῆναι τοῖς ὕστερον. Οὐκ ἄρα Ὁμήρου Στησίχορος
μουσικώτερος οὐδὲ γὰρ τὰ αὐτὰ παθήματα περὶ ἑκάτερον
συμβέβηκεν, εἰ μὴ κατὰ τὸ φαινόμενον μόνον τοῦ μύθου 
πρόσχημα) οὐδὲ Ὁμήρῳ παλινῳδίας ἴδει πρὸς τὸ θεῖον 
ἐπιστρέψαντι κάλλος, ἀλλὰ Στησιχόρῳ πέρα τοῦ μέτρου τὸν
περὶ τῆς Ἑλένης μῦθον φιλοφρονησαμένῳ. εἰ δὲ ὁ Σωκράτης
ἐν ἐκείνοις τῷ φαινομένῳ χρώμενος Ι ἡμαρτηκέναι f 101r.
φησὶν τὸν Ὅμηρον καὶ ἁμαρτόντα τὰ αὐτὰ τῷ Στησιχόρῳ 
παθεῖν, οὐ θαυμαστόν, ἐπεὶ καὶ ἑαυτὸν ὡσαύτως ἁμαρτεῖν
περὶ τὸν πρότερον λόγον φησὶν οὐχ ἁμαρτὼν σαφῶς· νῦν
δ’ ᾔσθημαι τὸ ἁμάρτημα. — λέγεις δὲ δὴ τί; — δεινόν,
ὦ Φαῖδρε, δεινὸν λόγον αὐτός τε ἐκόμισας ἐμέ
τε ἠνάγκασας εἰπεῖν. — πῶς δή; — εὐήθη καὶ ὑπό τι 
ἀσεβῆ, οὗ τί ἂν εἴη δεινότερον [p. 242d]. ὥσπερ οὖν
αὐτὸς ὡς λοιδορήσας τὸν ὑβριστὴν ἔρωτα καὶ ὃν οἱ θεοὶ
πνιγμὸν ἔρωτος ἀληθοῦς προσειρήκασιν ἡμαρτηκέναι
λέγει, καθ’ ὅσον ἀντὶ τῆς τοῦ θείου καὶ ἀναγωγοῦ τῶν
ψυχῶν ἔρωτος θεωρίας περὶ τὸ ἔσχατον αὐτοῦ καὶ ἔνυλον 
εἴδωλον ἐστράφη, τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ Ὅμηρον περὶ τὴν
Ἑλἐνην ἁμαρτεῖν ἂν λέγοι, καθ’ ὅσον τὸν τῆς ψυχῆς νοῦν
εἰς τὴν θέαν τοῦ ἐμφανοῦς κάλλους κατήγαγεν· ἁμάρτημα
γάρ ἐστιν ψυχῆς ἡ τῶν ἐσχάτων κατανόησις ὡς πρὸς τὴν
 6 συμβολικῶν m1 corr, m3 12 μετρίου Raderm.
15 ἁμαρτῶντα ω ex ο) 17 νῦν δ’ ῇσθημαι Pl.] συνήσθημαι
19 ὦ] οι 21 οὗ τίς ἂν εἴη δεινότερος Pl. 23 cf.
de or. chald. 26 


 
ἄχραντον καὶ τελείαν τῶν ὄντως ὄντων περιωπήν. τοσαῦτα
καὶ περὶ τῶν ἐν Φαίδρῳ γεγραμμένων εἰς Ὅμηρον εἴχομεν
λέγειν. Τίνες εἰσὶν ai τρεῖς ἔξεις τῶν ψυχῶν, καὶ πῶς Ε 
 τὴν ποιητικὴν τριττὴν ἀποδείξομεν xaxa ταύτας συνδιαιρουμένην
τὰς τρεῖς ἕξεις ἐν ἡμῖν. Εἶεν· ἀλλ' ἐπὶ τοὺς περὶ τῆς ποιητικῆς λόγους ἐντεῦθεν
τραπώμεθα καὶ θεωρήσωμεν, τίνα μὲν γένη τῆς κατὰ Πλάτωαν
ποιητικῆς ἐστιν, εἰς ποίαν δὲ ἀποβλέπων ἐν τῷ δεκάτῳ
 τῆς Πολιτείας τοὺς καὶ αὐτῆς ἐλέγχους διεξελήλυθεν,
ὅπως δὲ ἄρα κἀν τούτοις Ὅμηρος ἐξῃρημένος ἀπο-
f. 101v. δείκνυται τῶν τοῖς Ι πολλοῖς ποιηταῖς προσηκόντων
ἐλέγχων. Ἵν’ οὖν καὶ ταῦτα γένηται σαφῆ, τὴν ἀρχὴν τῆς
περὶ τούτων διδασκαλίας ἐντεῦθεν λάβωμεν. τριττὰς ἐν
 ψυχῇ εἶναί φαμεν ὡς τὸ ὅλον εἰπεῖν ζωάς· τὴν μὲν ἀρίστην Α 
καὶ τελεωτάτην, καθ’ ἣν συνάπτεται τοῖς θεοῖς καὶ
ζῇ τὴν ἐκείνοις συγγενεστάτην καὶ δι’ ὁμοιότητος ἄκρας
ἡνωμένην ζωήν, οὐχ ἑαυτῆς οὖσαν, ἀλλ’ ἐκείνων, ὑπερδραμοῦσα
μὲν τὸν ἑαυτῆς νοῦν, ἀνεγείρασα δὲ τὸ ἄρρητον
 σύνθημα τῆς tcbv θεῶν ἑνιαίας ὑποστάσεως καὶ συνάψασα
τῷ ὁμοίῳ τὸ ὅμοιον, τῷ ἐκεῖ φωτὶ τὸ ἑαυτῆς φῶς, τῷ ὑπὲρ
οὐσίαν πᾶσαν καὶ ζωὴν ἑνὶ τὸ ἑνοειδέστατον τὴν] τῆς οἰκείας
οὐσίας τε καὶ ζωῆς. τὴν δὲ ταύτης μὲν δευτέραν Β 
πρεσβείᾳ τε καὶ δυνάμει, μέσην δὲ ἐν μέσῃ τῇ ψυχῇ τεταγμένην,
 καθ’ ἥν ἐπιστρέφει μὲν εἰς ἑαυτὴν ὰπὸ τῆς ἀνθέου
καταβᾶσα ζωῆς, νοῦν δὲ καὶ ἐπιστήμην προστησαμένη
τῆς ἐνεργείας ἀρχὴν ἀνελίττει μὲν τὰ πλήθη τῶν λόγων,
θεᾶται δὲ τὰς παντοίας τῶν εἰδῶν ἐξαλλαγάς, εἰς ταὐτὸν
δὲ συνάγει τό τε νοοῦν τὸ τὸ νοούμενον, ἀπεικονίζεται δὲ
 10 αὐτὴν 13 σαφῆ m3] σαφῶσ m1 17 ζῆ 18 οὖσα b Ι
ὑποδραμοῦσα 22 del. b
PROCLUS, ed Kroll. 


 
τὴν νοερὰν οὐσίαν ἐν ἑνὶ τὴν τῶν νοητῶν φύσιν περι-
 Γ λαβοῦσα. τρίτην δὲ ἄλλην ἐπὶ ταύταις τὴν συμφερομένην
ταῖς καταδεεστέραις δυνάμεσιν καὶ μετ' ἐκείνων ἐνεργοῦσαν,
φαντασίαις τε καὶ αἰσθήσεσιν ἀλόγοις προσχρωμένην καὶ
πάντῃ τῶν χειρόνων ἀναπιμπλαμένην. Τούτων δὴ οὖν τῶν τριττῶν τῆς ζωῆς εἰδῶν ἐν ταῖς
ψυχαῖς θεωρουμένων κατὰ τὴν ὁμοίαν τάξιν καὶ τὴν τῆς
ποιητικῆς νοήσωμεν διάκρι|σιν ἄνωθεν συμπροϊούσης ταῖς f. 102r. 
πολυειδέσι τῆς ψυχῆς ζωαῖς καὶ εἰς πρῶτά τε καὶ μέσα καὶ
#x772; ἔσχατα γένη τῆς ἐνεργείας ποικιλλομένης. καὶ γὰρ ταύτης 
ἣ μέν ἐστιν ἀκροτάτη καὶ πλήρης τῶν θείων ἀγαθῶν, καὶ
αὐτοῖς ἐνιδρύουσα τὴν ψυχὴν τοῖς αἰτίοις τῶν ὄντων, κατὰ
τινά τε ἕνωσιν ἄρρητον εἰς ταὐτὸν ἄγουσα τῷ πληροῦντι
τὸ πληρούμενον, καὶ τὸ μὲν ἀΰλως καὶ ἀναφῶς ὑποστρωννύουσα
πρὸς τὴν ἔλλαμψιν, τὸ δὲ προκαλουμένη πρὸς τὴν 
μετάδοσιν τοῦ φωτός,
μιγνυμένων δ’ ὀχετῶν πυρὸς ἀφθίτου ἔργα
τελοῦσα
κατὰ τὸ λόγιον, ἕνα δὲ σύνδεσμον θεῖον ἀπεργαζομένη τοῦ
μετεχομένου καὶ μετέχοντος καὶ σύγκρασιν ἑνοποιόν, ὅλον 
μὲν τὸ καταδεέστερον ἑδράζουσα ἐν τῷ κρείττονι, τὸ δὲ
θειότερον μόνον ἐνεργεῖν ὑπεσταλμένου τοῦ καταδεεστέρου
καὶ ἀποκρύπτοντος ἐν τῷ κρείττονι τὴν σφετέραν ἰδιότητα
παρασκευάζουσα. αὕτη δὴ οὖν μανία μέν ἐστιν σωφροσύνης
κρείττων ὡς συνελόντι φάναι, κατ' αὐτὸ δὲ τὸ θεῖον μέτρον 
ἀφορίζεται· καὶ ὥσπερ ἄλλη πρὸς ἄλλην ὕπαρξιν τῶν θεῶν
〈ἀνάγει〉, οὕτω δὴ καὶ αὕτη τῆς συμμετρίας ἀποπληροῖ
τὴν ἐνθεάζουσαν ψυχὴν· διὸ δὴ καὶ τὰς ἐσχάτας αὐτῆς ἐνεργείας
μέτροις τε καὶ ῥυθμοῖς κατεκόσμησεν. ὥσπερ οὖν
κατὰ μὲν τὴν ἀλήθειαν τὴν μαντικήν, κατὰ δὲ τὸ κάλλος 
 2 ταύτησ Ι an συμφυρομένην? 13 nempe τε delendum
17 cf. de or. claald. 54 21 ἑδράζουσαν 28 τὰσ ἑσχάτασ
ex τὰ ἔσχατα ὁ uv. m3 


 
τὴν ἐρωτικὴν μανίαν ὑφίστασθαι λέγομεν, οὑτως ἄρα καὶ
κατὰ τὴν συμμετρίαν τὴν θείαν τὴν ποιητικὴν ἀφωρίσθαι
φαμέν. Ἡ δὲ ταύτης μὲν τῆς ἐνθεαστικῆς καὶ πρωτίστης βݲ
ὑποδεεστέρα, μέση δὲ ἐν τῇ ψυχῇ θεωρουμένη κατ' αὐτὴν
 δήπου τὴν ἐπιστήμονα καὶ νοερὰν ἕξιν ἔλαχεν τὴν ὑπόστα-
 f. 102v. σιν, γιγνώσκου|σα μὲν τὴν οὐσίαν τῶν ὄντων καὶ τῶν
καλῶν καὶ ἀγαθῶν ἔργων τε καὶ λόγων ὐπάρχουσα φιλοθεάμων,
εἰς δὲ τὴν ἔμμετρον προάγουσα καὶ ἔνρυθμον ἕκαστα
τῶν πραγμάτων ἑρμηνείαν. οἷα δὴ πολλὰ τῶν ἀγαθῶν ποιητῶν
 εὕροις ἂν γεννήματα, ζηλωτὰ τοῖς εὖ φρονοῦσιν, νουθεσίας
καὶ συμβουλῶν ἀρίστων πλήρη καὶ νοερᾶς εὐμετρίας
ἀνάμεστα φρονήσεώς τε καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς προτείνοντα
τὴν μετουσίαν τοῖς εὖ πεφυκόσιν, ἀνάμνησίν τε παρεχόμενα
τῶν τῆς ψυχῆς περιόδων καὶ τῶν ἀϊδίων ἐν αὐταῖς
 λόγων καὶ τῶν ποικίλων δυνάμεων. Τρίτη δὲ ἐπὶ ταύταις γݲ
ἐστὶν ἡ δόξαις καὶ φαντασίαις συμμιγνυμένη καὶ διὰ μιμήσεως
συμπληρουμένη καὶ οὐδὲν ἀλλ’ ἤ μιμητικὴ καὶ οὖσα
καὶ λεγομένη καὶ τότε μὲν εἰκασίᾳ προσχρωμένη μόνον,
τότε δὲ καὶ φαινομένην προϊσταμένη τὴν ἀφομοίωσιν, ἀλλ’
 οὐκ οὖσαν, εἰς ὄγκον μὲν ἐπαίρουσα τὰ σμικρὰ τῶν παθημάτων,
ἐκπλήττουσα δὲ τοὺς ἀκούοντας τοῖς τοιοῖσδε ὀνόμασι
 καὶ ῥήμασιν, καὶ ταῖς ἐξαλλαγαῖς τῶν ἁρμονιῶν καὶ ταῖς τῶν
ῥυθμῶν ποικιλίαις συμμεταβάλλουσα τὰς τῶν ψυχῶν διαθέσεις,
καὶ τὰς τῶν πραγμάτων φύσεις οὐχ οἷαίπαερ εἰσίν,
 ἀλλ' οἷαι φαντασθεῖεν ἂν τοῖς πολλοῖς ἐπιδεικνύουσα· σκιαγραφία
τις οὖσα τῶν ὄντων, ἀλλ' οὐ γνῶσις ἀκριβής, τέλος
τε προϊσταμένη τὴν τῶν ἀκουόντων ψυχαγωγίαν, καὶ πρὸς
ἐκεῖνο διαφερόντως βλέπουσα τὸ παθητικὸν καὶ χαίρειν καὶ
λυπεῖσθαι πεφυκὸς τῆς ψυχῆς. ἔστιν δὲ ὅπερ ἔφαμεν καὶ
 ταύτης τὸ μὲν εἰκαστικόν, ὃ καὶ πρὸς τὴν ὀρθότητα τοῦ
 f. 103r. μιμή|ματος ἀνατείνεται, τὸ δὲ τοιοῦτον οἷον εἴπομεν, φανταστικὸν
καὶ φαινομένην μόνον τὴν μίμησιν παρεχόμενον. 29 δὲ b] δὴ (η ir.) 32 μόνην. corr. ςݲ Ὅτι κατὰ Πλάτωνα τàς τρεῖς ἰδέας τῆς
ποιητικῆς ἀποδείξομεν τοιαύτας οὔσας καὶ τοσαύτας.
Τὰ μὲν τοίνυν γένη τῆς ποιητικῆς τοσαῦτά ἐστιν, ὡς
συντόμως διελέσθαι. δεῖ δὲ καὶ τὸν Πλάτωνα τούτων ἐπιδεῖξαι
τὴν μνήμην ποιησάμενον καὶ καθ’ ἕκαστον ἐπελθεῖν 
τὰ ἐκείνῳ περὶ αὐτῶν ἀρέσκοντα. καὶ πρῶτον περὶ τῆς
ἐνθέου ποιητικῆς, ὅσα θαυμαστὰ διανοήματα λάβοι τις ἂν
μὴ παρέργως ἀναλεγόμενος τὰ γεγραμμένα, διαπερανώμεθα·
τούτων γὰρ οἶμαι προδιορισθέντων ῥᾴδιον καὶ περὶ τῶν
 Α#x772; ἐκχομένων ἔσται τοὺς προσήκοντας ἀποδοῦναι λόγους. ταύτην 
τοίνυν τὴν ἔνθεον ποιητικὴν ἐν Φαίδρῳ [p. 245a]
κατοκωχὴν μὲν ἀπὸ Μουσῶν καὶ μανίαν προσείρηκεν, εἰς
ἁπαλὴν δὲ καὶ ἄβατον ἄνωθεν δίδοσθαι ψυχήν, ἔργον δὲ
αὐτῆς εἶναί φησιν ἀνεγείρειν τε καὶ ἐκβακχεύειν κατά τε
τὰς ᾠδὰς καὶ τὴν ἄλλην ποίησιν, τέλος δὲ τὸ μυρία τῶν 
παλαιῶν ἔργα κοσμοῦσαν τοὺς ἐπιγιγνομένους παιδεύειν.
#x772; Ἐν οἶς δὴ παντὶ καταφανές, ὅτι πρῶτον μὲν τὴν ἀρχηγικὴν
καὶ πρωτουμγικὴν αἰτίαν τῆς ποιητικῆς τὴν τῶν Μουσῶν
εἶναί φησιν δόσιν. ὡς γὰρ τὰ ἄλλα πάντα τά τε ἀφανῆ
καὶ τὰ ἐμφανῆ δημιουργήματα τοῦ πατρὸς τῆς ἀρμονίας 
πληροῦσιν καὶ τῆς ἐνρύθμου κινήσεως, οὕτως δὴ καὶ ταῖς
κατόχοις #x003E; αὐτῶν ψυχαῖς τὸ τῆς θείας συμμετρίας ἴχωος
ἐλλάμπουσαι τὴν ποι|ητικὴν ἀποτελοῦσιν τὴν ἔνθεον. f. 103v.
ἐπεὶ δὲ ὅλη μὲν ἡ ἐνέργεια τοῦ ἐλλάμποντός ἐστιν ἐν ταῖς
θείαις παρουσίαις, τὸ δ’ ἐλλαμπόμενον ἑαυτὸ ταῖς ἐκεῖθεν 
κινήσεσιν ἐπιδίδωσιν καὶ τῶν σφετέρων ἠθῶν ἐξιστάμενον
ὑπέστρωται ταῖς τοῦ θείου καὶ μονοειδοῦς ἐνεργείαις, διὰ
ταῦτα οἶμαι κατοκωχήν τε καὶ μανίαν ὁμοῦ τὴν τοιαύτην
προσείρηκεν ἔλλαμψιν· ὡς μὲν κρατοῦσαν τῶν ὑφ' ἑαυτῆς
κινουμένων ὅλων κατοκωχὴν αὐτὴν ὀνομάσας, ὡς δὲ ἐξιστᾶ- 
 1 fort. ὅτι <καὶ> κατὰ 22 συμετρίασ 24 ἡ ss. m3 


 
σαν τῶν οἰκείων ἐνεργημάτων εἰς τὴν ἑαυτῆς ἰδιότητα τὰ
ἐλλαμπόμενα μανίαν προσειπών. δεύτερον δὲ ὅτι καὶ αὐτὴν βݲ 
τὴν κάτοχον ἐσομένην ταῖς Μούσαις ψυχὴν ὁποίαν εἶναι
δεῖ προσδιώριεν, ἁπαλήν γε φησὶν λαβοῦσα καὶ ἄβατον
 ψυχήν. ἡ μὲν γὰρ σκληρὰ καὶ ἀντίτυπος καὶ δυσπαθὴς
πρὸς τὴν θείαν ἔλλαμψιν ἐναντίως ἔχει πρὸς τὴν τῆς
κατοκωχῆς ἐνέργειαν· ἑαυτῆς γάρ ἐστιν μᾶλλον ἢ τοῦ ἐλλάμποντος
καὶ οὐκ εὐτύπωτος πρὸς τὴν ἐκεῖθεν δόσιν. ἡ
δὲ ὑπ' ἄλλων παντοδαπῶν κατεχομένη δοξασμάτων καὶ
 ποικίλων καὶ ἀλλοτρίων τοῦ θείου πεπληρωμένη διαλογισμῶν
ἐπισκιάζει τὴν θείαν ἐπίπνοιαν, συμμιγνῦσα ταῖς ἐκ ταύτης
κινήσεσιν τὰς ἰδίας ἑαυτῆς ζωάς τε καὶ ἐνεργείας. δεῖ δὴ
οὖν ἀμφότερα ἅμα τὴν ψυχὴν προειληφέναι ταύτην, ἥτις
ἄν μέλλῃ ταῖς Μούσαις ἔσεσθαι κάτοχος, ἁπαλήν τε αὐτὴν
 ὐπάρχειν καὶ ἄβατον, ἴνα πρὸς μὲν τὰ θεῖα παντελῶς εὐπαθὴς
ᾖ καὶ συμπαθής, πρὸς δὲ τὰ ἄλλα πάντα ἀπαθὴς
καὶ ἄδεκτος αὐτῶν καὶ ἀμιγὴς πρὸς αὐτά. τρίτον τοίνυν γݲ 
 f. 104r. τὸ κοινὸν ἔργον τῆς τε | τοιαύτης ἐπιτηδειότητος καὶ τῆς
τῶν Μουσῶν κατοκωχῆς καὶ μανίας προσιίθησιν. τὸ γὰρ
 ἀνεγείρειν τε καὶ ἐκβακχεύειν τοῦτο δή ἐστιν τὸ ἐκ τῆς
ἀμφοτέρων εἰς ταὐτὸν συμπληρούμενον ἔργον, λέγω δὴ τοῦ
τε ἐλλαμπομένου καὶ ἐλλάμποντος· τοῦ μὲν ἄνωθεν κινοῦντος,
τοῦ δὲ ὑπεστρωμένου τῇ ἐκείνου δόσει. ἔστι δὲ ἡ μὲν
ἔγερσις ἀνάτασις ὑπὸ τῆς ψυχῆς καὶ ἀδιάστροφος ἐνέργεια
 ἀπὸ ἀπὸ τῆς ἐν τῇ γενέσει πτώσεως ἐπιστροφὴ πρὸς τὸ
θεῖον, ἡ δὲ βακχεία κίνησις ἔνθεος καὶ χορεία περὶ τὸ
θεῖον ἄτρυτος, τελεσιουργὸς τῶν κατεχομένων. δεῖ δὲ αὖ
πάλιν καὶ τούτων ἀμφοτέρων, ἵνα ἄπτωτοι μὲν ὦσιν οἱ
κάτοχοι πρὸς τὸ χεῖρον, εὐκίνητοι δὲ πρὸς τὸ κρεῖττον.
 τέταρτον δὴ οὖν τὸ μυρία τῶν παλαιῶν ἔργα κοσμεῖν καὶ δ#x772; 
 5 δυσπειθὴς b cf. Pl. Theaet. 155e 9 καὶ poat ποικίλων
add. m2 14 μέλλη 21 an <ἐνεργείας>
24 ὑπὸ] an ἄυπνος? 


 
διὰ τούτων τοὺς ἐπιγινομένους παιδεύειν πρόδηλον, ὅτι τά
τε ἀνθρώπινα διὰ τῶν θείων αὐτὴν τελειότερα δεικνύναι
καὶ λαμπρότερά φησιν, καὶ παιδείαν ἀπ' αὐτῆς ἀληθινὴν
παραγίνεσθαι τοῖς κατηκόοις αὐτῆς γινομένοις. πολλοῦ ἄρα
δεῖ τὴν ποιητικὴν ταύτην τὴν ἔνθεον τῆς παιδευτικῆς δυνάμεως 
ἀποστερεῖν· ἀλλ’ οἶμαι τὸ τῆς παιδείας οὐ ταὐτὸν
εἶναι πρός τε τὰς τῶν νέων ἕξεις καὶ τὰς τῶν ἤδη τελεωθέντων
ἐκ τῆς πολιτικῆς καὶ δεομένων τῆς μυστικωτέρας
ἤδη περὶ τῶν θείων ἀκροάσεως. ἔστιν ἄρα ἡ τοιαύτη ποίησις
παντὸς μᾶλλον παιδευτικὴ τῶν ἀκουόντων, ὅταν ἔνθεος 
ᾐ καὶ ὅταν τὸ θεῖον αὐτῆς τοῦτο κατάδηλον γίνηται τοῖς
ἀκούουσιν· ἡ γὰρ ἐπιπολῆς αὐτῆς ἐπαφὴ τῆς ἔνδον ἀποκρυπτομένης
Ι μυστικῆς ἀληθείας οὐκ ἀντιλαμβάνεται. f. 104v. 
ταύτην δὴ τὴν ἐκ τῶν Μουσῶν ὑφισταμένην ἐν ταῖς ἁπαλαῖς
καὶ ἀβάτοις ψυχαῖς ποιητι κὴνἁπάσης ἄλλης τέχνης ἀνθρωπίνης 
εἰκότως προτίθησιν· τὸν γὰρ ἄνευ τῆς τοιαύτης μανίας
ποιητὴν ἀτελῆ καὶ αὐτὸν καὶ τὴν ποίησιν αὐτοῦ καὶ]
ὑπὸ τῆς τῶν μαινομένων ἀφανίζεσθαι τὴν τοῦ σωφρονοῦντος
διϊχυρίζεται· τῆς γὰρ θείας δόσεως τῷ παντὶ τὴν ἀνθρωπίνην
ἐπιβολὴν ἀπολείπεσθαι. Τοιάδε μὲν οὖν ὁ ἐν τῷ Φαίδρῳ Σωκράτης ὑπὲρ τῆς
ἐνθέου ποιητικῆς ἡμᾶς ἀνεδίδαξεν, τῇ τε θείᾳ μαντικῇ καὶ
τῇ τελεστικῇ συντάττων αὐτὴν διαφερόντως καὶ τὴν πρώτην 
ἔκφανσιν αὐτῆς εἰς θεοὺς ἀναπέμπων. σύμφωνα δὲ
τούτοις καὶ ἐν τῷ Ἴωνι πρὸς τὸν ῥαψῳδὸν διαλέγεται περὶ 
αὐτῆς, οὗ δὴ καὶ ἐμφανέστατα τὴν Ὁμήρου ποιητικὴν ἔνδεον
ἀποφαίνει καὶ ἄλλοις ἐνθουσιασμῶν αἰτίαν τοῖς περὶ
αὐτὴν διατρίβουσιν. εἰπόντος γὰρ οἶμαι τοῦ ῥαψῳδοῦ [p.531a]
περὶ μὲν τῶν Ὁμήρου ποιημάτων εὐπορεῖν τι λέγειν, περὶ
δὲ τῶν τοῖς ἄλλοις ποιηταῖς γεγραμμένων οὐδαμῶς, ὁ Σωαὐτῶν 
 2 Ι an ἀποδεικνύναι? 9 ἤδη ex δὴ m3 12 ἀποκρυπτομένη
17 καὶ post αὐτοῦ ss. 20 ἀποδεῖσθαι
23 τῆι ss. m3 24 ἔκφασιν, corr. b 


 
κράτης τὴν αἰτίαν ἀποδιδοὺς τοῦ τοιούτου παθήματος· ἔστι
γὰρ τοῦτο, φησίν, τέχνη μὲν οὐκ ὂν παρὰ σοὶ περὶ
Ομήρου εὖ λέγειν, θεία δὲ δύναμις ἥ σε κινεῖ
[p. 533d]. καὶ ὡς τοῦτο ἀληθές, παντί που καταφανές.
 οἱ μὲν γὰρ τέχνῃ τι ποιοῦντες ἐπὶ πάντων ὡς εἰπεῖν τῶν
ὁμοίων τὸ αὐτὸ δύνανται ἀπεργάζεσθαι, οἱ δὲ θείᾳ τινὶ
δυνάμει περί τι συμμέτρως ἔχοντες οὐκέτι καὶ πρὸς τὰ ἄλλα
 f. 105r. τὴν I αὐτὴν ἐξ ἀνάγκης ἔχουσι δύναμιν. πόθεν οὖν ἡ
τοιαύτη τῷ ῥαψῳδῷ δύναμις ἐφήκει, πρὸς μὲν Ὅμηρον
 αὐτὸν διαφερόντως συνάπτουσα, πρὸς δὲ τοὺς ἄλλους οὐκέτι
ποιητάς, ἐφεξῆς ὁ Σωαράτης ἀναδιδάσκει, τῇ λίθῳ χρώμενος
ἐναργεστάτῳ παραδείγματι τῆς τελεωτάτης ἐκ τῶν
Μουσῶν κατοκωχῆς, ἣν Ἡρακλείαν οἱ πολλοὶ καλοῦσιν. τί
οὖν αὕτη ἡ λίθος ἀπεργάζεται; οὐ μόνον δή φησιν αὐτοὺς
 ἄγει πρὸς ἑαυτὴν τοὺς σιδηροῦς δακτυλίους,
ἀλλὰ καὶ δύναμιν αὐτοῖς ὁλκὸν τῶν ὁμοίων ἐντίθησιν,
ὥστε ἄλλους ἄγειν δακτυλίους· καὶ πολλάκις
φησὶν ὁρμαθὸς δακτυλίων ἢ σιδηρίων ἐξ ἀλλήλων
ἤρτηται· πᾶσι δὲ ἄρα τούτοις ἀπ' ἐκείνης τῆς
 λίθου ἡ δύναμις ἐξήρτηται. τίνα μὲν οὖν τρόπον τὰ
τοσαῦτα πάθη περὶ τοὺς δακτυλίους συμβαίνει καὶ τίς ἡ
τῆς λίθου δύναμις, οὐ πρόκειται λέγειν ἐν τούτοις· τὰ δὲ
τούτοις παραπλήσια καὶ ἐπὶ τῆς ἐνθέου ποιητικῆς τοῦ Σωκράτους
προστιθέντος ἀκούσωμεν. οὕτω δὲ καὶ ἡ Μοῦσα
 ἐνθέους μὲν ποιεῖ αὐτοὺς, διὰ δὲ τῶν ἐνθέων τούτων
ἄλλων ἐνθουσιαζόντων ὁρμαθὸς ἐξαρτᾶται.
ἐν οἷς πρῶτον μὲν τὴν θείαν αἰτίαν ἑνικῶς προηνέγκατο,
Μοῦσαν αὐτὴν προσειπών, ἀλλ’ οὐχ ὥσπερ ἐν τῷ Φαίδρῳ
τὴν ἐκ Μουσῶν κατοκωχήν τε καὶ μανίαν εἰς ἅπαν αὐτῶν
 τὸ πλῆθος ἐπέτρεψεν, ἵνα πάντα τὸν τῶν ἐνθεαστικῶς κινου-
 2 ὂν m3] εν m1 ἄν Stob. in Plat.) 18 σιδηρίων καὶ δακτυλιων
Pl. Vinaob. et Stob., σιδήρων καὶ δακτυλίων Pl. Τ 24 προτιθέντος
Wendl. 25 αὐτῆι m3 et αὐτὴ Plat. 20 ὀρμαθοῖσ 


 
μένων ἀριθμὸν οἷον εἰς μονάδα μίαν ἀνάγῃ τὴν πρωτουργὸν
τῆς ποιητικῆς ἀρχήν. ἔστι γὰρ ἡ ποιητικὴ μονοειδῶς μὲν
ἐν τῷ πρώτῳ κινοῦντι καὶ κρυφίως, δευτέρως δὲ καὶ ἀνειλιγμένως
ἐν τοῖς ποιηταῖς ὑπὸ τῆς μονάδος ἐκείνης κινουμένοις,
ἐσχάτως δὲ καὶ ὑπουργικῶς ἐν τοῖς ῥαψῳδοῖς, διὰ 
μέσων τῶν ποιητῶν ἐπὶ τὴν μίαν αἰτίαν ἀναγομένοις. ἔπειτα
τὴν θείαν ἐπίπνοιαν ἄνωθεν ἄχρι τῶν τελευταίων μεθέξεων
διατείνων δῆλός ἐστιν ὁμοῦ μὲν τὴν περιουσίαν τῆς πρωτίστης
ἀρχῆς τῆς κινούσης ἀνυμνῶν, ὁμοῦ δὲ τὴν τῶν πρώτων
μετεχόντων μέθεξιν δεικνὺς ἐνεργεστάτην. τὸ γὰρ διὰ 
τῶν σφετέρων ποιημάτων ἀνεγείρειν καὶ ἄλλους εἰς ἐνθεασμὸν
τρανεστάτην ἐν αὐτοῖς τὴν τοῦ θείου παρουσίαν ἐπιδείκνυσιν.
τούτοις δὴ οὖν ἑπομένως καὶ τὰ ἐφεξῆς προστίθησιν
περὶ τῆς τῶν ποιητῶν κατοκωχῆς. πάντες γὰρ οἴ
τε τῶν ἐπῶν ποιηταὶ οἱ ἀγαθοὶ οὐκ ἐκ τέχνης, ἀλλ’ 
ἔνθεοι ὄντες καὶ κατεχόμενοι πάντα ταῦτα τὰ καλὰ
λέγουσιν ποιήματα, καὶ οἱ μελοποιοὶ οἱ ἀγαθοὶ
ὡσαύτως καὶ πάλιν ἑξῆς· κοῦφον γὰρ χρῆμα ποιητής
ἐστι καὶ πτηνὸν καὶ ἱερόν, καὶ οὐ πρότερον οἷός
τε ποιεῖν, πρὶν ἂν ἔνθεός τε γένηται καὶ ἔκφρων 
[p. 534b]. καὶ τέλος, ὅτι διὰ ταῦτα ἅτε οὐ τέχνῃ ποιοῦντες
καὶ πολλὰ λέγοντες καὶ καλὰ περὶ τῶν πραγμάτων,
ὥσπερ σὺ περὶ Ὁμήρου, ἀλλὰ θείᾳ μοίρᾳ,
τοῦτο μόνον ἕκαστος οἶός τέ ἐστι ποιεῖν καλῶς, ἐφ
ὃ ἡ Μοῦσα αὐτὸν ὥρμησεν. ἐν δὴ τούτοις ἅπασιν τὴν 
ἔνθεον ποιητικὴν μέσην ἀτεχνῶς ἱδρῦσθαί φησιν τῆς τε
θείας αἰτίας — ἣν Μοῦσαν προσείρηκεν, καὶ ταύτῃ τὸν
Ὅμηρον ζηλῶν, καὶ ποτὲ μὲν εἰς τὸ πλῆθος, ποτὲ δὲ εἰς
τὴν ἕνωσιν ἀποβλέπων τῆς τῶν Μουσῶν σειρᾶς (ἕσπετε
νῦν μοι, Μοῦσαι, καὶ ἄνδρα μοι ἔννεπε Μοῦσα φησὶν 
ἐκεῖνος) — ταύτης δ’ οὖν τῆς πρωτίστης ἀρχῆς Ι τῶν f. 106r. 
 3 ἀνειλεγμένωσ (post ει ras., λ ir., ε post λ ex ι) 


 
ἐνθεαστικῶν κινήσεων καὶ τῶν τελευταίων ἀπηχημάτων τῆς
ἐπιπνοίας τῶν ἐν τοῖς ῥαψῳδοῖς κατὰ συμπάθειαν ὁρωμένων
ἐν μέσῳ τὴν τῶν ποιητῶν μανίαν ἔταξεν, κινουμένην τε
καὶ κινοῦσαν καὶ πληρουμένην ἄνωθεν καὶ εἰς ἄλλα διαπορθμεύουσαν
 τὴν ἐκεῖθεν ἔλλαμψιν, ἴνα τε σύνδεσμον
παρεχομένην τοῖς ἐσχάτως μετέχουσι πρὸς τὴν μετεχομένην
μονάδα.
Τούτοις δὴ οὖν καὶ ὅσα ὁ Ἀθηναῖος ξένος ἐν τῷ
τρίτῳ τῶν Νόμων λέγει περὶ τῆς ποιητικῆς καὶ ὅσα ὁ
 Τίμαιος περὶ τῶν ποιητῶν που συναρμόσωμεν. ὃ μὲν γὰρ
θεῖον, φησίν, καὶ τὸ ποιητικὸν ἐνθεαστικὸν ὂν γέωος
ὑμνῳδοῦν σύν τισι Χάρισιν καὶ Μούσαις πολλῶν
τῶν κατ’ ἀλήθειαν γεγονότων ἐφάπτεται ἑκάστοτε
[leg. III 682a]. <ὅ> δὲ ἕπεδθαι παρακελεύεται τοῖς
 ποιηταῖς τῶν θεῶν οὖσι παισὶν καὶ εἰδόσιν τὰ τῶν
σφετέρων προγόνων, καίπερ ἄνευ τε εἰκότων καὶ ἀποδείξεων
λέγουσιν [Tim. 40d]. ἐξ ὧν καὶ παντὶ ῥᾀδιον ἐννοῆαι,
τίνα μὲν οἴεται εἶναι τὴν ἔνθεον ποιητικήν, ὁποίους δὲ
τοὺς κατ' αὐτὴν ἱσταμένους ποιητάς, καὶ ὡς οὗτοι μάλιστα
 τῶν θείων καὶ καὶ μυστικῶν νοημάτων ἄγγελοι τὰ τῶν
πατερων διαφερόντως εἰδότες. ἅταν ἄρα τῶν μυθικῶν
πλασμάτων ἐπιλαμβάνηται καὶ εὐθύνῃ τὰ τραγικώτερα τῶν
ἀναγεγραμμένων, δεσμοὺς καὶ τομὰς καὶ ἔρωτας καὶ μίξεις
καὶ δάκρυα καὶ γέλωτας, αὐτὸν ἂν μάλιστα τῶν τοιούτων
 ἔχοιμεν λόγων ὡς εὖ ἐχόντων κατὰ τὴν ἐν τοῖς συμβόλοις
τούτοις ἀποκρυπτομένην ὥσπερ προκαλύμμασι θεωρίαν μάρτυρα.
ὁ γὰρ διαφερόντως αὐτοῖς πιστεύειν ἐν ταῖς περὶ
 f. 106v. θεῶν πραγματείαις ἀξιῶν, κἂν ἄνευ Ι ἀποδείξεως λέγωσιν,
διὰ τὴν ἐκ θεῶν θεῶν ἐπίπνοιαν, οὖτος δή που θαυμάσεται
 τὴν ἐν τοῖς μύθοις δι' ὧν ἐκεῖνοι τὰ θεῖα παραδιδόασιν
 3 τῶν ss. m3 6 παρεχομένη, corr. b 22 εύθυνῃ] η
ss. m1, ι m3 28 ἀποδείξεων m3 


 
ἀλήθειαν· καὶ ὁ θεῖον τὸ ποιητικὸν γένος ἀποκαλῶν οὐκ ἂν
τὴν ἄθεον ἐπ' αὐτὸ καὶ γιλαντικὴν ἀναπέμποι περὶ τῶν
θείων πραγμάτων ὑπόνοιαν· καὶ ὁ σύν τισι Χάρισιν καὶ
Μούσαις τοὺς ποιητὰς λέγειν ἃ λέγουσιν ἀποφαινόμενος
τὴν ἐκμελῆ καὶ ἀνάρμοστον καὶ ἄχαριν φαντασίαν πόρρω 
τῆς θεωρίας αὐτῶν διῳκίσθαι πάντως προείληφεν. ὅταν
οὖν τὴν ποιητικὴν καὶ τὴν διὰ τῶν μύθων ἔνδειξιν μὴ
προσάγειν ταῖς τῶν νέων ἀκοαῖς νομοθετῇ, πολλοῦ δεῖ τὴν
ποιητικὴν αὐτὴν ἀτιμάζειν, ἀλλὰ τὴν τῶν νέων ἕξιν ὡς 
ἀγύμναστον πρὸς τὴν τούτων ἀκρόασιν ἀπάγει τῆς τοιᾶσδε 
μυθοποιΐας. ὡς γάρ που καὶ ἐν Ἀλκιβιάδῃ δευτέρῳ
φησίν [p. 147b], τοιοῦτόν ἐστιν τὸ τῆς ποιητικῆς γένος·
φύσει γάρ ἐστιν σύμπασα αἰνιγματώδης καὶ οὐ τοῦ
προστυχόντος ἀνδρὸς γνωρίσαι. τοιαῦτα δὲ καὶ ἐν Πολιτείᾳ
σαφῶς ἔλεγεν [II 378d], ὡς ὁ νέος οὐκ ἔστι δυνατὸς 
κρίνειν ὅ τι τ' ἔστιν ὑπόνοια καὶ ὃ μὴ. πάντῃ
ἄρα φήσο·μεν αὐτὸν τὴν ἔνθεον ἀποδέχεσθαι ποιητικήν, ἣν
θείαν ἐπονομάζει καὶ τοὺς ἔχοντας αὐτὴν σιγῇ σέβειν ἀξιοῖ
[rep. II 378a]. τοσαῦτα μὲν οὖν περὶ ταύτης εἰρήσθω τῆς
πρώτης καὶ θεόθεν ὑφισταμένης ἐν ταῖς ἁπαλαῖς καὶ αβάτοις 
ψυχαῖς. Βݲ Μετὰ δὲ ταύτην τὴν ἐπιστήμονα τῶν ὄντων καὶ κατὰ
νοῦν καὶ φρόνησιν ἐνεργοῦσαν θεωρήσωμεν, ἣ πολλὰ μὲν
περὶ τῆς ἀσωμάτου φύσεως νοήματα τοῖς ἀνθρώποις ἐξέφηνεν, 
πολλὰ δὲ περὶ τῆς σωματικῆς ὑποστάσεως Ι εἰκότα f. 170r.
προήγαγεν εἰς φῶς δόγματα, διηρευνήσατο δὲ καὶ τὴν καλλίστην
καὶ τοῖς ἤθεσιν πρέπουσαν σθμμετρίαν καὶ τὴν
ἐναντίαν πρὸς ταύτην διάθεσιν, πάντα δὲ ταῦτα μέτροις τε
καὶ ῥυθμοῖς κατεκόσμησεν οἰκείοις. τοιαύτην γάρ που καὶ
τὴν Θεόγνιδος ποιητικὴν εἶναί φησιν ὁ Ἀθηναῖος ξένος 
 6 διωικεῖσθαι 9 ἀλλ’ οὐ ex ἀλλὰ m3 10 ἀπάγειν
15 ὁ νέοσ ex ὄντοσ m3 24 εξέφηνενν 26 διερευνήσατο,
corr. m3 


 
[leg. I 630a], ἥν ἐγκωμιάζει τῆς Τυρταίου μειζόνως, διότι
τῆς ὅλης ἀρετῆς ἐστιν ὁ Θέογνις διδάσκαλος καὶ τῆς εἰς
ἅπασαν διατεινούσης τὴν πολιτικὴν ζωήν. ὃ μὲν γὰρ τὴν
πιστότητα τὴν ἐκ τῶν ἀρετῶν ἁπασῶν συμπληρουμένην
 ἀποδέχεται καὶ τὴν ἀληθεστέραν κακίαν ἐκβάλλει τῶν πόλεων
τὴν στάσιν καὶ εἰς μίαν ὁμόνοιαν περιάγει τὰς τῶν
πειθομένων ζωάς, ὃ δὲ αὐτὴν καθ’ ἑαυτὴν τὴν ἀνδρείαν
ἕξιν ἐγκωμιάζει καὶ εἰς ταύτην προτρέπει τῶν ἄλλων ἀμελήσας
ἀρετῶν. κάλλιον δὲ ἀκούειν αὐτῶν τῶν τοῦ Πλάτωνος
 ῥημάτων. ποιητὴν δὲ καὶ ἡμεῖς μάρτυρα ἔχομεν
Θέογνιν, πολίτην τῶν ἐν Σικελίᾳ Μεγαρέων, ὅς
φησιν·
πιστὸς ἀνὴρ χρυσοῦ τε καὶ ἀργύρου
ἀντερύσασθαι
 ἄξιος ἐν χαλεπῇ, Κύρνε, διχοστασίῃ.
τοῦτον δή φαμεν ἐν πολέμῳ χαλεπωτέρῳ ἀμείνονα
ἐκείνου πάμπολυ γενέσθαι, σχεδὸν ὅσον ἀμείνω
δικαιοσύνη καὶ σωφροσύνη καὶ φρόνησις εἰς ταὐτὸν
ἐλθοῦσαι μετὰ ἀνδρείας αὐτῆς μόνον ἀνδρείας.
 πιστὸς γὰρ καὶ ὑγιὴς ἐν στάσεσιν οὐκ ἄν ποτε γένοιτο
ἄνευ ξυμπάσης ἀρετῆς. ἐνταῦθα τοίνυν ἀποδέχεται
τὸν Θέογνιν ὡς πολιτικῆς ἐπιστήμης μετέχοντα καὶ τῆς
ὅλης ἀρετῆς, ἣν δὴ πιστότητα κέκληκεν, ἡγεμόνα καὶ σύμβουλον·
 ἐν δὲ Ἀλκιβιάδη Ἀλκιβιάσῃ [p. 142e] τὸν ὀρθό-
 f. 107v. τατον τῆς εὐχῆς τρόπον ἀφοριζόμενος καὶ ἀ|σφαλέστατον
εἰς τὴν ποιητικὴν αὐτὸν ἀναπέμπει τὴν ἔμφρονα. κινδυνεύει
γοῦν, ὦ Ἀλκιβιάδη, φησίν, φρόνιμός τις
 3 an ἁπασῶν? 4 ἅπασαν (cf. Pl. 630b) Ι συμπεπληρωμένην
m3 5 nempe <ἥ> καὶ Ι ἀληθεστέραν mirum, sed forte
Pl. enim 1. c. 629d στάσιν discemit a bello externo et vocat
πάντων πολέμων χαλεπώτατον. Nisi forte praestat edere ἀληθ.
καλοκαγαθίαν, <ἤ> ἐκβ. Ι ἐκβάλει Ι πολιτειῶν m3 17 ἐκείνου
ὅσον im. m2 Ι γίγνεσθαι et ἀμείνων Pl. 19 άνδρίασ bis 24 πιστοτάτην,
corr. m2 uv. 27 γοῦν etiam Pl. B] γὰρ Pl. Τ 


 
εἶναι ἐκεῖνος ὁ ποιητής, ὃς δοκεῖ φίλοις ἀνοήτοις
τισὶ χρησάμενος, ὁρῶν αὐτοὺς καὶ πράττοντας καὶ
εὐχομένους ἅπερ οὐ βέλτιον ἦν, ἐκείνοις δὲ ἐδόκει,
κοινῇ ὑπὲρ ἁπάντων εὐχὴν ποιήσασθαι. λέγει δέ
πως ὡδί· 
Ζεῦ βασιλεῦ, τὰ μὲν ἐσθλὰ καὶ εὐχομένοις καὶ
ανευκτοις
ἄμμι δίδου, τὰ δὲ λυγρὰ καὶ εὐχομένων ἀπέρυκε.
τὴν γὰρ διάκρισιν τῶν ἀγαθῶν καὶ τῶν κακῶν καὶ τὴν
πρέπουσαν ταῖς μέσαις ἕξεσιν τῶν ἀνθρώπων πρὸς τὸ θεῖον 
ὁμιλίαν μόνος ὁ ἐπιστήμων ἀφορίζειν κύριος· καὶ διὰ τοῦτο
καὶ τὸν τῶν στίχων τούτων ποιητὴν φρόνιμον ὁ Σωκράτης
ἀπεκάλεσεν, ὡς οὔτε δι’ ἐνθουσιασμὸν οὔτε δι’ ὀρθὴν δόξαν,
ἀλλὰ δι’ ἐπιστήμην κρίνοντα μὲν τὰς τῶν αἰτουμένων φύσεις,
στοχαζόμενον δὲ καὶ τῆς τῶν αἰτούντων ἕξεως, σώζοντα 
δὲ τὸ πρέπον ταῖς ἀγαθουργοῖς τῶν θεῶν δυνάμεσιν.
καὶ γὰρ τὸ πάντας ἐπιστρέψαι διὰ τῆς εὐχῆς εἰς τὴν μίαν
τοῦ Διὸς βασιλικὴν πρόνοιαν, καὶ τὸ τῶν ἀγαθῶν τὴν ὑπόστασιν
ἐξάψαι τῆς τοῦ θεοῦ δυνάμεως, καὶ τὸ τῶν ἀληθινῶν
κακῶν τὴν γένεσιν ἀφανίσαι διὰ τῆς τοῦ κρείττονος 
εὐμενείας, καὶ ὅλως τὸ ταῦτα τοῖς μὲν εὐχομένοις ἄγνωστα
φάναι, τῷ δὲ θεῷ κατὰ τοὺς προσήκοντας ὅρους διακεκριμένα,
φρονήσεώς ἐστι καὶ ἐπιστήμης οὐ τῆς τυχούσης ἔργον.
εἰκότως δὴ οὖν τὴν τοιαύτην ποιητικὴν ἔμφρονα καὶ
ἐπιστήμονά φαμεν ὑπάρχειν· ἡ γὰρ ταῖς μέσαις ἕξεσιν τὰς 
ὁρθὰς Ι ἀφορίζειν δυναμένη δόξας δόξας δή που κατὰ τὴν f. 108r. 
τελέαν ἐπιστήμην ὑφέστηκεν.
<Γݲ> Τὸ τρίτον δὴ οὖν περὶ τῆς μιμητικῆς λέγωμεν, ἣν
μὲν εἰκάζειν τὰ πράγματα, ποτὲ δὲ φαινομένως ἀποτυποῦσθαι
προείπομεν. ταύτης γὰρ δὴ τὸ μὲν ὁσον εἰκαστιδοκεῖ 
 1 μοι Pl. 4 ἁπάντων αὐτῶν Pl. 8 δεινὰ κ. εὐχομένοις
ἀπαλέξειν Pl. (ut Proclus etiam AP Χ 108 Anon. ap.
Buresch Klaros 107,4) 


 
ὂν ἐστιν ὁ Ἀθηναῖος ξένος ἐναργῶς ἡμῖν παραδίδωσιν,
τὸ δὲ ὅσον φανεταστικόν, ὁ ἐν τῇ Πολιτείᾳ Σωκράτης
παρίστησιν. ὅπως δὲ ταῦτα διενήνοχεν ἀλλήλων, τό τε
εἰκαστικὸν λέγω τῆς μιμητικῆς εἶδος καὶ τὸ φανταστικόν,
 ὁ Ἐλεάτης ξένος ἡμᾶς ἱκανῶς ἀναδιδάσκει. δύο γάρ,
φησί [Soph. 235d], φαίνομαι καθορᾶν εἴδη τῆς μιμητικῆς,
μίαν μὲν τὴν εἰκαστικὴν ὁρῶν ἐν αὐτῇ τέχνην.
ἔστιν δὲ αὕτη μάλιστα, ὁπόταν κατὰ τὰς τοῦ παραδείγματος
συμμετρίας τις ἐν μήκει καὶ πλάτει καὶ
 βάθει καὶ πρὸς τούτοις ἔτι χρώματα ἀποδιδοὺς τὰ
προσήκοντα ἑκάστοις τὴν τοῦ μιμήματος γένεσιν
ἀπεργάζηται. — τί δέ; οὐ πάντες οἱ μιμούμενοί τι
τοῦτ’ ἐπιχειροῦσι δρᾶν; — οὔκουν ὅσοι γε τῶν μεγάλων
πού τι πλάττουσιν ἔργων ἢ γράφουσιν. εἰ
 γὰρ ἀποδιδοῖεν τὴν τῶν καλῶν ἀληθινὴν συμμετρίαν
οἶσθ᾿ ὅτι σμικρότερα μὲν τοῦ δέοντος τὰ ἄνω,
μείζω δὲ τὰ κάτω φαίνοιτ᾿ ἂν δια τὸ τὰ μὲν πόρρωθεν,
τὰ δὲ ἐγγύθεν ὑφ᾿ ἡμῶν ὁρᾶσθαι. — πάνυ
μὲν οὖν. — ἀρ’ οὖν οὐ χαίρειν τὸ ἀληθὲς ἐάσαντες
 οἱ δημιουργοὶ νῦν οὐ τὰς οὔσας συμμετρίας, ἀλλὰ
δοξούσας εἶναι καλὰς τοῖς εἰδώλοις ἐναπεργάζονται;
ταῦτα δὴ διελόμενος ὁ Ἐλεάτης ξένος εἰκότως οἶμαι
καὶ ἐπὶ τέλει τοῦ διαλόγου [p. 264c] τὸν σοφιστὴν ἐνδῆσαι
 f. 108v. τῇ ὁριστικῇ μεθόδῳ βου|λόμενος τῆς εἰδωλουργικῆς τὸ
 μὲν εἰκαστικὸν ἔθετο, τὸ δὲ φανταστικόν· τὸ μὲν οἷόν ἐστι
τὸ παράδειγμα, τοιοῦτον ἀπεργαζόμενον τὸ μίμημα, τὸ δὲ
φαίνεσθαι τοιοῦτον τὸ γενόμενον οἷον τὸ μιμηθὲν παρασκευάζον.
καὶ τῆς μιμητικῆς τοίνυν τῆς ποιητικῆς τὸ μὲν
εἰκαστικόν ἐστιν, αὐτὰ τὰ πράγματα περὶ ὧν ποιεῖται τοὺς
 λόγους ἀποτυπούμενον, τὸ δὲ μείζω καὶ ἐλάττω τὰ αὐτὰ
 11 ἑκάσταις Pl. BT 13 δὐκοῦν 18 πάνυ μὶν οὖν om.
Pl. B 20 νῦν exp. m2 | οὐ ss.d m2 21 τὰς δοξούσας Pl.
27 παρεσκεύαζεν 29 εἰκαστικόν ex ἕκαστονεκαστον m3 


 
φαίνεσθαι καὶ τὴν ὁμοίωσιν ἐν φαντασίᾳ κειμένην ἔχειν, 
ἀλλ’ οὐκ ἀληθείᾳ παρεχόμενον. Τὸ μὲν δὴ μιμητικὸν ἅμα
καὶ εἰκαστικὸν ὁ Ἀθηναῖος ξένος μνήμης ἠξίωσεν. τὴν
γὰρ μουσικὴν οὐ τὴν ἡδονὴν τέλος ποιουμένην, ἀλλὰ τὴν
πρὸς τὸ παράδειγμα ἀφομοίωσιν, καὶ τὴν ὀρθότητα τοῦ 
μιμήματος ἐπιδεῖξαι προθέμενος οὑτωσί πως φησίν [leg. II
667c]· τί δέ; τῇ τῶν ὁμοίων ἐργασίᾳ, ὅσαι
εἰκαστικαί, ἆρ᾿ οὐκ, ἂν τοῦτο ἐξεργάζωνται, τὸ μὲν
ἡδονὴν ἐν αὐτοῖς γίνεσθαι, παρεπόμενον ἐὰν γί-
νηται, χάριν αὐτὸ δικαιότατον ἂν ἡμῖν προσαγορεύειν; 
τὴν δὲ ὀρθότητά που τῶν τοιούτων ἡ ἰσότης
ἄν, ὡς ἐπὶ τὸ πᾶν εἰπεῖν, ἐξεργάζοιτο. — —
οὐκοῦν καὶ μουσικήν γε πᾶσάν φαμεν εἰκαστικήν
τε εἶναι καὶ μιμητικήν; ἥκιστα ἄρα ὅταν τις μου-
σικὴν ἡδονῇ φῇ κρίνεσθαι, τοῦτον ἀποδεκτέον τὸν 
λόγον. καὶ ἐφεξῆς [p. 668b]· καὶ μὴν τοῦτό γε
ἂν ὁμολογοῖ περὶ μουσικῆς, ὅτι πάντα τὰ περὶ αὐ-
τήν ἐστι ποιήματα μίμησίς τε καὶ ἀπεικασία. καὶ
τοῦτό γε μῶν οὐκ ἂν ξύμπαντες ὁμολογοῖεν ποιηταί
τε καὶ ἀκροαταί; — καὶ μάλα. τὴν ἄρα ποιητικὴν 
ταύτην, ὅση τῇ μουσικῇ συντέτακται τῇ παιδευτικῇ τῶν
ἠθῶν | καὶ τάς τε ἁρμονίας δύναται κρίνειν καὶ τοὺς ῥυθμούς, f. 109r. 
θμούς, εἰκαστικὴν ἄν τις ἐν δίκῃ προσείποι καὶ οὕτω μιμητικήν·
διὸ καὶ οὐ τὴν ἡδονὴν τέλος ἔχει, ἄλλὰ τὴν ὀρθότητα
τῶν εἰκασθέντων. Τὸ μὲν οὖν εἰκαστικὸν αὐτῆς τοιοῦτον· 
τὸ δὲ φανταστικὸν ἐκ τῶν ἐν Πολιτείᾳ γεγραμμένων
κατανοήσωμεν. ἀποδείξας γὰρ ὁ Σωκράτης, ὅτι τρίτος ἀπὸ
 8 οὐκὰν ex οὖν καὶ 9 παρεχόμενον (χ ir. m2), π ss.
10 ἡμῖν] εἴη Pl. 11 τὴν δέ γε Pl. | ἣι ἔστησαν, im. γρ.
ἡ ἰσότης ἂν m2 13 καὶ] ν ex ι m3 uv., om. Pl. 17 τῆς
μουσικῆς Pl. 18 ποιήματα] αθ supra οι ss. m2 19 σύπαντεσ,
ξ et μ ss. m2 20 post ἀκροαταὶ fort. add. ex Pl. καὶ
ὑποκριταί 22 ἀριθμοὺς, corr. b 24 ἔχειν 


 
τῆς ἀληθείας καὶ μιμητικός ἐστιν ὁ τοιοῦτος ποιητής,
ἐπισκοπεῖν προύθετο, καὶ τοῦτο ἑξῆς προστίθησιν, ὅτι μιμεῖται
φανταστικῶς τῷ τῆς ζωγραφίας παραδείγματι προσ-
χρώμενος. τὸν μὲν δὴ μιμητὴν ὡμολογήκαμεν. εἰπὲ
 δέ μοι περὶ τοῦ ζωγράφου τόδε, πότερα ἐκεῖνο αὐτὸ
τὸ ἐν τῇ φύσει ἕκαστον δοκεῖ σοι ἐπιχειρεῖν μιμεῖσθαι
ἢ τὰ τῶν δημιουργῶν ἔργα; — τὰ τῶν
δημιουργῶν, ἴφη. — ἆρα οἷα ἔστιν ἢ οἷα φαίνεται;
τοῦτο γὰρ ἔτι διόρισον. — πῶς λέγεις; ἔφη. — ὧδε.
 κλίνη ἐάν τε ἐκ πλαγίου αὐτὴν θεᾷ ἐάν τε καταντικρὺς
ἄν τε ὅπῃ οὖν, μή τι διαφέρει αὐτὴ αὐτῆς,
<ἢ> διαφέρει μὲν οὐδέν, φαίνεται δὲ ἀλλοία; καὶ
ἄλλα ὡσαύτως; — οὕτως, ἔφη, φαίνεται, διαφέρει δὲ
οὐδέν. — τοῦτο δὴ αὐτὸ σκόπει· πρὸς πότερον γραφικὴ
 πεποίηται περὶ ἕκαστον, πότερα πρὸς τὸ ὂν
ὡς ἔχει μιμήσασθαι, ἢ πρὸς τὸ φαινόμενον ὡς φαίνεται,
φαντάσματος ἣ ἀληθείας οὖσα μίμησις; —
φαντάσματος ἴφη [X 597e sqq.]. διὰ δὴ τούτων ἐναργέστατα
παρίστησιν ὁ Σωκράτης, ὅτι τὸ φανταστικὸν τοῦ
 μιμητικοῦ γένους τῆς ποιητικῆς ἀποτεμόμενος ἡδονῆς τε
στοχάζεσθαι μόνης καὶ τῆς τῶν ἀκουόντων αὐτὸ ψυχαγωγίας
 f. 109v. φησίν. καὶ γὰρ | ταύτης τῆς μιμήσεως τὸ φανταστικὸν
ἀπολείπεται τοῦ εἰκαστικοῦ, καθ’ ὅσον ἐκεῖνο μὲν
πρὸς τὴν ὀρθότητα βλέπει τοῦ μιμήματος, τοῦτο δὲ ἄρα πρὸς
 τὴν ἐκ τῆς φαντασίας τοῖς πολλοῖς γινομένην ἡδονήν. Τὰ
μὲν οὖν γένη τῆς ποιητικῆς τοιᾶσδε καὶ παρὰ τῷ Πλάτωνι
διακρίσεως ἠξίωται, τὸ μὲν ὡς κρεῖττον ἐπιστήμης , τὸ δὲ
<ὡς> ἐπιστημονικόν , τὸ δὲ ὡς ὀρθοδοξαστικόν, τὸ δὲ
καὶ τῆς ὀρθῆς δόξης ἀπολειπόμενον. λέγει γοῦν περὶ τοῦ
 30 ἐσχάτου σαφῶς [p. 602a], ὡς οὔτε ἄρα εἴσεται οὔτε
3 ζωγραφίασ (id. 5) 6 σοι] οι ir. m3 10 κλίνη ἐάν Pl.]
κλίνησ ἂν | ἐάν ex ἂν | καταντικρὺ Pl. 11 ἄν τε] ἢ Pl. | ἑαυτῆσ
Ρl | ἢ add. exPl. 14 ἡ γραφικὴ Pl. 18 δὴ ss. m2 


 
ὀρθοδοξάσει ὁ τοιόσδε μιμητὴς, οἷον τὸν ποιητὴν τοῦτον
ἐλέγομεν , περὶ ὧν ἂν μιμῆται πρὸς κάλλος ἢ
πονηρίαν. Ζݲ Ὅτι καὶ ἡ Ὁμήρου ποίησις
ἐπιδείκνυσι τὰς τρεῖς ἰδέας έν ἑαυτῇ τῆς ποιητικῆς. Τούτων δὲ αὖ διωρισμένων ἐπὶ τὴν Ὁμήρου ποίησιν
ἀναδράμωμεν καὶ θεωρήσωμεν πᾶσαν ἐν αὐτῇ ποιητικῆς
ἕξιν διαλάμπουσαν, διαφερόντως δὲ τὰς τοῦ ὀρθοῦ καὶ τοῦ
καλοῦ στοχαζομένας. ὅταν μὲν γὰρ ἐνθουσιάζων ἐνεργῇ καὶ
ταῖς Μούσαις κάτοχος ὢν καὶ τὰ μυστικὰ περὶ αὐτῶν τῶν 
θεῶν ἀφηγῆται νοήματα, τηνικαῦτα κατὰ τὴν πρωτίστην
ἐνεργεῖ καὶ ἔνθεον ποιητικήν· ὅταν δὲ αὖ τὴν τῆς ψυχῆς
ζωὴν καὶ τὰς ἐν τῇ φύσει διαφορὰς καὶ τὰ πολιτικὰ καθήκοντα
διεξίῃ, τότε δὴ μάλιστα κατὰ τὴν ἐπιστήμην διατίθησιν
τοὺς λόγους· ὅταν δὲ ἄρα τοὺς προσήκοντας ἀποδιδῷ 
τῆς μιμήσεως τύπους τοῖς τε πράγμασι καὶ τοῖς προσώποις,
τηνικαῦτα κατὰ τὴν εἰκαστικὴν προΐσταται τὴν μίμησιν·
ὅταν | δὲ οἶμαι πρὸς τὸ φαινόμενον τοῖς πολλοῖς, ἀλλ’ f. 110r 
οὐ πρὸς τὴν ἀλήθειαν τοῦ ὄντος ἀποτείνηται καὶ οὕτω δὴ
τὰς τῶν ἀκουόντων ἐπάγηται ψυχάς, τότε που κατὰ τὸ 
φανταστικόν ἐστιν ποιητής. λέγω δὲ οἷον, ἵν᾿ ἀπὸ τῆς
ἐσχάτης ἀρξώμεθα τοῦ ποιητοῦ μιμήσεως , τὸν ἥλιον ἔστιν
ὅπου λέγει τὰς ἀνατολὰς ἀπό τινος ποιεῖσθαι λίμνης καὶ
τὰς δύσεις ὡσαύτως οὐχ ὡς ἔστιν ἑκάτερον τούτων οὐδ’ ὡς
γίνεται λέγων οὐδὲ ταύτῃ μιμούμενος διὰ λόγων, ἀλλ᾿ ὡς 
φαίνεται ταῖς αἰσθήσεσιν ἡμῶν διὰ τὴν ἀπόστασιν· τοῦτο
τοίνυν καὶ πᾶν τὸ τοιόνδε φανταστικὸν τῆς ποιήσεως φαθί
με λέγειν. πόλιν ὅταν τοὺς ἥρωας μιμῆται πολεμοῦντας ἢ
 1 ὀρθὰ δοξάσει Pl. 6 τῶν ex τούτων m1, δὲ αὖ ex? m1 
 15 ἀποδιδῶ 21 cf. γ 1 27 φαθί με suspectum 


 
βουλευομένους ἢ λέγοντας κατὰ τὰ εἴδη τῆς ζωῆς, τοὺς
μὲν ὡς ἔμφρονας, τοὺς δὲ ὡς ἀνδρείους, τοὺς δὲ ὡς φιλοτίμους,
τῆς εἰκαστικῆς ἂν εἴποιμι τὸ τοιοῦτον ἔργον ὑπάρχειν.
καὶ μὴν καὶ ὅταν ἢ τὰς διαφόρους ὑποστάσεις τῶν
 μορίων τῆς ψυχῆς εἰδὼς ἀναφαίνηται καὶ διδάσκων, ἢ τὴν
ἐξαλλαγὴν τοῦ εἰδώλου πρὸς τὴν χρωμένην ψυχὴν ἢ τὴν
τάξιν τῶν ἐν τῷ παντὶ στοιχείων, γῆς ὕδατος ἀέρος αἰθέρος
οὐρανοῦ, ἢ ἄλλο τι τοιοῦτον, τὴν ἐπιστήμονα τῆς
ποιητικῆς δύναμιν ταύτην ἂν ἐγὼ θαρρῶν ἀποφηναίμην.
 ἐφ’ ἅπασι δὲ τούτοις ὅταν περί τε τῆς δημιουργικῆς ἡμᾶς
ἀναδιδάσκῃ καὶ τῆς εἰς τρία διανομῆς τῶν ὅλων, ἢ ὅταν
 περὶ τῶν Ἡφαίστου δεσμῶν, ἢ ὅταν περὶ τῆς πατρικῆς
τοῦ Διὸς ἑνώσεως πρὸς τὴν γόνιμον θεότητα τῆς Ἥρας δι’
 f. 110v. ἀλύτου συμπλοκῆς, τότε δὴ φαίην ἂν | αὐτὸν ἐνθουσιάζειν
 σαφῶς καὶ διὰ τὴν ἐκ τῶν Μουσῶν κατοκωχὴν τὰ
τοιαῦτα διατιθέναι μυθολογήματα. δηλοῖ δέ που καὶ αὐτὸς
ἐπὶ τοῦ Δημοδόκου τὴν ἐκ θεῶν ὡρμημένην ἐνέργειαν,
λέγων πρὸ τῆς ᾠδῆς ὅτι ὁρμηθεὶς θεοῦ ἤρχετο καὶ ὅτι
ἔνθεος ἦν καὶ ὅτι ἡ Μοῦσα αὐτὸν ἐφίλησεν ἢ ὁ μουσηγέτης
 θεός·
ἢ σέ γε Μοῦσ’ ἐδίδαξε Διὸς παῖς ἢ σέ γ᾿ Ἀπόλ-
λων·
λίην γὰρ κατὰ κόσμον Ἀχαιῶν οἶτον ἀείδεις,
ὅσσ’ ἔρξαν τ᾿ ἔπαθόν τε καὶ ὅσσ᾿ ἐμόγησαν Ἀχαιοί
 [Od. θ 488—490].
Καίτοι γε ὅτι τὸν Δημόδοκον ὡς ἑαυτὸν τρόπον τινὰ προΐσταται
καὶ τῶν περὶ ἑαυτὸν παθημάτων παράδειγμα ποιεῖται,
τῶν διατεθρυλημένων ἐστὶν ἱκανῶς, καὶ τὸ
 5 καὶ exp. m3 uv, | cf. 155,1. 172,6 10 περί τε] περὶ
τὸ 11 nempe ἀναδιδάσκῃ <μονάδος> cf. 155,1. 172,6.
13 ἑνώσεως] νοήσεωσ 18 cf. θ 499. 68 28 διατεθρυλημένων]
λη ir, m3
Proolus, ed. KrolL 


 
ὀφθαλμῶν μὲν ἄμερσε, δίδου δ’ ἡδεῖαν ἀοιδὴν
[Od. θ 64]
ἄντικρυς τὸν κατ᾿ αὐτὸν μῦθον εἰς ἐκεῖνον ἀναπέμπειν
ἔοικεν. τοῦτον δ’ οὖν ἐνθεάζοντα λέγειν ἃ λέγει σαφῶς
διϊσχυρίζεται. Ἀλλ’ εὖ γε ὅτι Δημοδόκου καὶ τῆς ἐνθεαστικῆς ᾠδῆς
ἐπεμνήσθημεν· δοκεῖ γάρ μοι κατὰ τὰ πρόσθεν εἰρημένα
τῆς ποιήσεως γένη διελεῖν τοὺς παρ’ αὐτῷ μνήμης ἠξιωμένους
 αݲ μένους μουσικούς. ὁ μὲν γὰρ Δημόδοκος ἔνθους ἦν,
εἴρηται, καὶ τὰ θεῖα καὶ τὰ ἀνθρώπινα ἀφηγούμενος, καὶ 
 βݲ θεόθεν ἐξάψασθαι λέλεκται τὴν ἑαυτοῦ μουσικήν· ὁ δὲ
Φήμιος ὁ ἐν Ἰθάκῃ κατὰ τὴν γνῶσιν μάλιστα τῶν τε θείων
καὶ τῶν ἀνθρωπίνων ἐχαρακτηρίζετο·
 Φήμιε, πολλὰ γὰρ ἄλλα βροτῶν θελκτήρια οἶ- 
δας, ἔργ’ ἀνδρῶν τε θεῶν τε, τά τε κλείουσιν ἀοιδοί 
[α 33 sq.] 
 γݲ λέγει που πρὸς αὐτὸν ἡ Πηνελόπη· τρίτος δὲ ἄλλος ὁ τῆς
Κλυταιμνήστρας ᾠδός, μιμητικός τις ὡς ἔοικεν καὶ ὀρθῇ 
δόξῃ χρώμενος καὶ τὰ τῆς σωφρο|σύνης μέλη προτείνων f 111i
τῇ γυναικί·
 πὰρ γὰρ ἴην καὶ ἀοιδὸς ἀνήρ, ᾧ πόλλ’ ἐπέ- 
τελλεν Ἀτρείδης Τροίηνδε κιών [γ 267 sq.] 
καὶ μέχρι τῆς τούτου συνουσίας οὐδὲν ἀνόσιον ἔργον τῇ 
Κλυταιμνήστρᾳ πέπρακτο, ταῖς παιδευτικαῖς ᾠδαῖς σωφρονί-
 δݲ ζοντος αὐτῆς τὴν ἄλογον ζωήν. τέταρτος δὲ εἰ βούλει
ἀνάλογον τῇ φανταστικῇ τῆς ποιήσεως ἰδέᾳ τεταγμένος
Θάμυρις ἐκεῖνος, ὃν αἱ Μοῦσαι λέγονται παῦσαι τῆς
ᾠδῆς· 
 1 ἄμερεσε 4 τοῦτο 7 κατὰ ex καὶ m3 quae tamen
postea delevit 12 ὁ ante ἐν ss. m3 22 πὰρ δ’ ἄρ’ partim
Hom. libri 


 
 αἱ δὲ χολωσάμεναι πηρὸν θέσαν [B 599]· 
πολυτροπωτέραν γὰρ καὶ αἰσθητικωτέραν καὶ τοὺς πολλοὺς
ἀρέσκουσαν οὗτος μουσικὴν μετεχειρίζετο. διὸ καὶ
φιλονικῆσαι λέγεται ταῖς Μούσαις, ὡς ἂν τῆς ἁπλουστέρας
 μουσικῆς καὶ ταῖς Μούσαις οἰκειοτάτης τὴν ποικιλωτέραν
ἐπίπροσθεν ποιησάμενος καὶ ἀποπεσεῖν τῆς τῶν θεαινῶν εὐμενείας.
ὁ γὰρ τῶν Μουσῶν χόλος οὐκ εἰς ἐκείνας ἀναπέμπει
τι πάθος, ἀλλὰ τὴν τούτου δείκνυσιν ἀνεπιτηδειότητα
τῆς ἐκείνων μεθέξεως. οὗτος οὖν ἐστιν ὁ πολλοστὸς
 ἀπὸ τῆς ἀληθείας ᾠδὸς καὶ τὰ πάθη τῶν ψυχῶν προκαλούμενος
καὶ φανταστικὸς καὶ Με δόξαν ὀρθὴν οὔτε ἐπιστήμην
ἔχων περὶ τῶν μιμημάτων. Πάντα ἄρα τὰ γένη τῆς ποιήσεως παρ’ Ὁμήρῳ τεθεά-
μεθα, διαφερόντως δὲ τὸ ἐνθουσιαστικόν , καθ’ ὃ δὴ καὶ
 μάλιστα χαρακτηρίζεσθαί φαμεν αὐτόν καὶ οὐχ ἡμεῖς μόνον,
ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Πλάτων θεῖον ποιητὴν καὶ θειότατον
τῶν ποιητῶν καὶ παντὸς μᾶλλον ἄξιον ζηλοῦν πολλαχοῦ
προσαγορεύων αὐτόν, ὡς ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἐδείκνυμεν)·
ἀμυδρότατον δὲ τὸ μιμητικὸν ἅμα καὶ φανταστικόν, ἵνα καὶ
 τοῖς πολλοῖς ᾖ πιθανός, καἰ ὅτι μὴ πᾶσα ἀνάγκη πᾶν τὸ
τοιοῦτον τῆς ποιήσεως ἐξηρῆσθαι. ἀλλὰ Ὅμηρος μὲν τοῦτον
τὸν τρόπον· οἱ δὲ τῆς τραγῳδίας ποιηταὶ φανταστικοὶ μόνον
ὄντες καὶ τῆς τῶν πολλῶν στοχαζόμενοι ψυχαγωγίας εἰκότως
κατὰ τοῦτο πλεονάζουσιν τῆς ποιήσεως τὸ εἶδος. ὥσπερ
 οὖν εἴ τις εἰς πόλιν εὐνομουμένην εἰσελθὼν καὶ θεασάμενος
ἐκεῖ, καθάπερ φησὶν ὁ Ἀθηναῖος ξένος [leg. II
673e], καὶ τὴν μέθην ἕνεκά τινος χρησίμου παραλαμβανομένην
μὴ τὴν φρόνησιν τὴν ἐν τυ πόλει μηδὲ τὴν ὅλην
τάξιν ζηλώσειεν, ἀλλ’ αὐτὴν καθ’ αὑτὴν μόνην τὴν μέθην,
 οὐκ εκείνην ἂν αἰτίαν ἔχοι τῆς ἑαυτοῦ παρανοίας, ἀλλὰ
 1 αἱ δὲ] καί τε 4 φιλονεικῆσαι m3 18 cf. ad 155, 25
20 πείθανόσ 21 ἐξήιρηται 30 ἀλλὰ] ἀλλ᾿ αὖ 


 
τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν τῆς κρίσεως, οὕτως οἶμαι καὶ οἱ
τραγῳδιοποιοὶ τὸ ἔσχατον τῆς Ὁμηρικῆς ποιήσεως ζηλώσαντες
οὐκ εἰς ἐκεῖνον τὴν ἀρχὴν τῆς σφετέρας πλημμελείας,
ἀλλ᾿ εἰς τὴν ἑαυτῶν ἀναπέμπουσιν ἀδυναμίαν. λεγέσθω
τοίνυν ἡγεμὼν τῆς τραγῳδίας Ὅμηρος, καθόσον αὐτὸν ἐζὴλωσαν 
οἱ τῆς τραγῳδίας ποιηταὶ τά τε ἄλλα, καὶ ὅτι μέρη
τῆς ἐκείνου κατενείμαντο ποιήσεως, τὰ μὲν εἰκαστικῶς εἰρημένα
φανταστικῶς μιμησάμενοι, τὰ δὲ ἐπιστημόνως συντεθέντα
ταῖς τῶν πολλῶν ἀκοαῖς προσαρμόσαντες. ἀλλ᾿ οὐ
τραγῳδίας μόνον ἐστὶν διδάσκαλος (ταύτης μὲν γὰρ κατὰ 
τὸ ἔσχατον τῆς ἑαυτοῦ ποιήσεως) ἀλλὰ καὶ τῆς Πλάτωνος
ἁπάσης πραγματείας τῆς μιμητικῆς καὶ τῆς φιλοσόφου θεωρίας Ηݲ Τί ἐστιν, ὅπερ ὁ Σωκράτης ἐν τῷ δεκάτῳ τῆς 14
πολιτείας ἐκβάλλει | τῆς Ὁμήρου ποιητικῆς, καὶ διὰ f. 112 r. 
τίνας Λτίας, καὶ ὅτι οὐχ ὅλην αὐτήν, ἀλλ᾿ ὅτι τὸ
ἔσχατον αὐτῆς ἀποδοκιμάζει μόνον. Περὶ μὲν δὴ ποιητικῆς αὐτῆς καὶ τῆς Ὁμήρου τελεωτάτης
ποιήσεως ἱκανὰ τὰ εἰρημένα. τούτοις δὲ τοὺς τοῦ
Σωκράτους ἀντιπαρατείνωμεν λόγους καὶ θεασώμεθα, τίνα 
μὲν ἐλέγχει ποιητικὴν ἰδέαν, ὅπως δὲ αὐτὸν Ὁμηρον ἐξαιρήσωμεν
τῶν πολλῶν ἐκείνων καὶ παντοδαπῶν ἐλέγχων·
καὶ πρῶτον ὅτι μὴ πᾶσαν εὐθύνει τὴν ποιητικὴν ἐκ τῶν
γεγραμμένων ἐπιδείξωμεν. ἐν ἀρχῇ μὲν οὖν εὐθὺς τοῦ δεκάτου
βιβλίου· καὶ μήν, ἦν δὲ ἐγώ, φησίν, πολλὰ μὲν 
καὶ ἄλλα περὶ αὐτῆς ἐννοῶ (τῆς εἰρημένης πολιτείας
λέγων), ὡς παντὸς ἄρα μᾶλλον ὀρθῶς ᾠκίζομεν τὴν
πόλιν, οὐχ ἥκιστα δὲ ἐνθυμηθεὶς περὶ ποιήσεως,
 4 cf. rep. X 595c 7 εἰρημένα φανταστικῶσ im. m2
20 ἀντιπαρατείνομεν 26 ἐννοῶ] νοῶ ir. m2 28 ποιήσεως
λέγω. — Τὸ ποῖον; ἔφη. — Τὸ μηδαμῆ Pl. 

 
τὸ μηδαμῇ παραδέχεσθαι αὐτῆς ὅση μιμητική. παντὸς
 γὰρ μᾶλλον οὐ παραδεκτέον νῦν καὶ ἐναργέστερον,
ὡς ἐμοὶ δοκεῖ, φαίνεται [p. 595a]. καὶ πάλιν
ἑξῆς· ὡς μὲν πρὸς ὁμᾶς εἰρῆσθαι οὐ γάρ μου κατερεῖτε
 πρὸς τοὺς τραγῳδίας ποιητὰς καὶ τοὺς ἄλλους
πάντας τοὺς μιμητικούς), λώβη ἔοικεν εἶναι πάντα
τὰ τοιαῦτα τῆς τῶν ἀκουόντων διανοίας [p. 595b].
τὸ μὲν οὖν προκείμενον αὐτῷ τοῦτό ἐστιν, τὴν μιμητικὴν
μόνον ποίησιν καὶ ταύτης ὡς δειχθήσεται διαφερόντως τὴν
 φανταστικὴν ἐκβάλλειν. ἡμεῖς δέ, εἰ μὲν πᾶσαν ποιητικὴν
τοιαύτην ἐνόμιζεν εἶναι, τάχ’ ἂν ὑπελαμβάνομεν αὐτὸν
ὁμοίως ἅπασαν ἐλέγχειν· εἰ δὲ τὴν ἔνθεον ποίησιν καὶ τὴν
 f. 112v. μετ’ ἐπιστήμης τοὺς λόγους ποιου|μένην ἑτέραν ἀπολείπει
τῆς ἀτελοῦς καὶ μιμήσει χρωμένης , πρὸς μὲν ταύτην
 τείνειν οἰησόμεθα τοὺς ἐλέγχους, ἐκείνην δὲ ἐξαιρήσομεν
τῶν προκειμένων λόγων. δηλοῖ δέ που καὶ αὐτὸς εἰπὼν
ἐν ἀρχῇ καὶ διορισάμενος [p. 595a], ὡς οὐ χρὴ τῆς ποιητικῆς
ἀποδέχεσθαι ταύτην ὅση μιμητική. τό τε γὰρ πᾶσαν
οἰόμενον εἶναι μιμητικὴν τοῦτο προστιθέναι περιττόν, καὶ
 τὸ κατὰ πάσης τοὺς αὐτοὺς ἐφαρμόττειν λόγους ὑπολαμβάνοντα
πρὸς τὴν μιμητικὴν ἀποτείνεσθαι μόνην ἄλογον.
λείπεται ἄρα τοσοῦτον φάναι τῆς ποιητικῆς εὐθύνεσθαι
μόνον, ὅσον περὶ τὴν μίμησιν τὴν πᾶσαν ἔχει σπουδήν.
ἐπεὶ κἀν τοῖς ἐφεξῆς οὑτωσί πως προάγει τὸν ἔλεγχον· ὁ
 ποιητὴς μιμητής· πᾶς μιμητὴς τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας·
ὁ ἄρα ποιητὴς τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας. διὸ καὶ ἐξ ἀρχῆς
ὡρίσατο, τί ποτέ ἐστι μίμησις, λέγων· τὸν τοῦ τρίτου
ἄρα γεννήματος ἀπὸ τῆς φύσεως μιμητὴν καλεῖς
[p. 597e], καὶ συνάγων ἀμφοτέρας τὰς προτάσεις οὑτωσί
 πως φησίν· τοῦτ’ ἄρα ἔσται καὶ ὁ τραγῳδιοποιός,
 2 παραδεκτέον in Pl. Α2 M, τέα Α1Π 4 ὑμᾶς Pl.] ἡμᾶσ 
 5 τοὺς τῆς Pl. 6 ἅπαντας Pl. 


 
εἴπερ μιμητής ἐστιν, τρίτος ἀπὸ βασιλέως καὶ τῆς
ἀληθείας πεφυκὼς καὶ οἱ ἄλλοι πάντες μιμηταί.
εἶτ’ ἐπὶ τούτοις δείκνυσιν, ὡς οὐδὲ πάσης μιμήσεως ἐπιλαμβάνεται,
ἀλλὰ τῆς φανταστικῆς , καὶ συνάγει· πόρρω
ἄρα τοῦ ἀληθοῦς ἡ μιμητική ἐστιν [p. 598b], καὶ 
ὅτι ὁ κατὰ ταύτην μιμητὴς οὐδὲ ὀρθοδοξάσει περὶ ὧν
ἂν μιμῆται πρὸς κάλλος ἢ πονηρίαν συλλογίζεται
[p. 602a]. Τί οὖν ταῦτα πρὸς τὴν καθ’ Ὅμηρον ποιητικήν;
πρὸς μὲν γὰρ τὴν τραγικὴν ποίησιν καὶ κωμικὴν
ἱκανά· τούτων γὰρ τὸ ὅλον μίμησίς ἐστιν πρὸς τὴν τῶν 
ἀκουόντων ἐξειργασμένη ψυχαγωγίαν· πρὸς δὲ τὴν Ὁμήρου |
ποιητικὴν τὴν ἀπὸ θεῶν ὡρμημένην καὶ τῶν ὄντων ἐκφαίνουσαν f. 113 r. 
τὴν φύσιν οὐδὲν ἂν προσήκοι. καὶ πῶς γὰρ ἂν
ἡ διὰ συμβόλων τὰ θεῖα ἀφερμηνεύουσα μιμητικὴ προσαγορεύοιτο;
τὰ γὰρ σύμβολα τούτων, ὧν ἐστι σύμβολα, μιμήματα 
οὐκ ἔστιν· τὰ μὲν γὰρ ἐναντία τῶν ἐναντίων οὐκ ἄν
ποτε μιμήματα γένοιτο, τοῦ καλοῦ τὸ αἰσχρόν, καὶ τοῦ κατὰ
φύσιν τὸ παρὰ φύσιν· ἡ δὲ συμβολικὴ θεωρία καὶ διὰ
τῶν ἐναντιωτάτων τὴν τῶν πραγμάτων ἐνδείκνυται φύσιν.
εἴ τις ἄρα ποιητὴς ἔνθους ἐστὶν καὶ διὰ συνθημάτων δηλοῖ 
τὴν περὶ τῶν ὄντων ἀλήθειαν, ἢ ἢ τις ἐπιστήμῃ χρώμενος
αὐτὴν ἡμῖν ἐκφαίνει τὴν τάξιν τῶν πραγμάτων, οὗτος
οὔτε μιμητής ἐστιν οὔτε ἐλέγχεσθαι δύναται διὰ τῶν
προκειμένων ἀποδείξεων. Σκοπεῖτε δέ, εἰ βούλεσθε, καὶ τῶν λόγων ἕκαστον ἐφ’ 
ἑαυτοῦ θεωροῦντες· ὁ ποιητὴς μιμητής· ὁ μιμητὴς τρίτος
ἀπὸ τῆς ἀληθείας· ὁ ποιητὴς ἄρα τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας>.
ἀλλ’ οὐχ ὁ πρώτιστος ποιητὴς φαῖμεν ἂν τοιοῦτος.
οὐδὲ ὁ τῶν ποιητῶν ὡς φὴς θειότατος, ἀλλ’ ᾗ μὲν κάτο
 1 τρίτος τις Pl. 2 πάντες οἱ ἄλλοι Pl. 4 post συνάγει
λέγων add. m3 aut rec. 6 ὁ κατὰ ταύτην ex κατ’ αὐτὴν m3
οὐδὲ] οὔτε οὔτε ἄρα εἴσεται οὔτε ὀρθὰ δοξάσει Pl.) 13 προσήκει
18 τὸ b] τὰ 19 ἐνδείκνυνται 27 add. b
29 ὥς φησι b 


 
χος ταῖς Μούσαις, αὐτοῖς σύνεστι τοῖς οὖσιν καὶ θεᾶται
τὴν περὶ τῶν ὄντων ἀλήθειαν, ᾑ δὲ μιμητής, τρίτος ἐστὶν
ἀπὸ τῆς ἀληθείας. δεῖ δὲ ἕκαστον ἐκ τοῦ κρατίστου χαρακτηρίζειν,
ὧν [μὲν] ἐνεργεῖ, καὶ οὐκ ἐκ του τελευταίου·
 καὶ Πλάτωνα μιμητὴν ἂν οὕτως τις ἀποφήνειε καὶ τρίτον
ἀπὸ τῆς ἀληθείας. ἔστι γὰρ ἐν τοῖς διαλόγοις [ἡ]
τῶν διαλεγομένων συμπινόντων , ἔστι δὲ καὶ πολεμούντων
καὶ εἰρηνευόντων μίμησις, ὠς ἐν Τιμαίῳ καὶ ἐν Κριτίᾳ
 τεθεάμεθα· ἀλλὰ τοῦτο μὲν πάρεργον, τὸ δὲ ἐξαίρετον ἀγαθὸν
 f. 113v. τοῦ Πλάτωνος ἡ φιλόσοφός | ἐστι θεωρία. καὶ
Ὁμήρου τοίνυν ὁ μὲν ἐνθεασμὸς τὸ πρώτιστόν ἐστιν ἀγαθὸν
ἐν τῇ ποιήσει, τὸ δὲ μιμητικὸν ἔσχατον· τοῖς δὲ τραγῳδιοποιοῖς
τοῦτο προηγουμένως ἐσπούδασται καὶ τὸ ὅλον
αὐτοῖς ἡ μίμησις δύναται. ἀλλ’ εἰ καὶ μιμεῖσθαι, φησίν
 [p. 599a], Ὅμηρος ἱκανὸς καὶ πρὸς τῷ παραδείγματι τὸν
νοῦν ἔχειν καὶ ποιεῖν ταῦτα ἃ μιμεῖται, πῶς οὐκ ἄτοπον
αὐτὸν ἐπὶ τῇ δημιουργίᾳ τῶν εἰδώλων ἑαυτὸν τάξαι καὶ
τοῦτο προστήσασθαι τοῦ βίου τέλος; ἀλλ’ οὐδὲ ἡμεῖς συγχωρήσομεν
τέλος εἶναι τοῦ βίου τῷ θείῳ ποιητῆ τὴν μίμησιν,
 ἀλλὰ πάρεργον, καὶ δεύτερον, ἀλλ’ οὐ πρῶτον, καὶ
μιμεῖσθαι μὲν αὐτὸν πολλὰ ὧν οὐ δύναται ποιεῖν διὰ τὸ
ψιλὴν . αὐτὸν πεῖραν λαβεῖν τῶν μιμημάτων , μιμεῖσθαι δὲ
αὖ καὶ ὅσα οἷός τε ποιεῖν ἦν. καὶ γὰρ ναυπηγοῦντα τὸν
Ὀδυσσέα καὶ ἡνιοχοῦντα ἄλλον μιμεῖται, <εἰ> καὶ οὐ
 ἡνιοχεῖν ἠδύνατο καὶ ναυπηγεῖν· γνωστικῶς γὰρ εἶχεν
ταῦτα καὶ οὐ χειρουργικῶς· ἀλλὰ καὶ συμβουλεύοντα καὶ
περὶ τῶν δικαίων εἰσηγούμενον· ταῦτα δὲ οὐ μιμεῖσθαι μόνον,
ἀλλὰ καὶ ποιεῖν ἱκανὸς ἦν. 4 μὶν exp. m1 et m3 8 εἰρηνευόντων η ex ι, ευ ex ου,
ο ss.)] ἠ et εμ ss. m3 (voluit ἠρεμούντων) 24 ἄλλον] an
Ἀντίλοχον (cf. Ψ 402)? Θݲ Τίνa ἂν τις ἀπολογ;σαιτο πρὸς τοὺς
ἐλέγχοντας λόγους ὡς οὐκ ὄντα τὸν Ὅμηρον ἀνθρώπων
παιδευτικὸν οὐδὲ ὅλως πολιτικόν. Ἐνταῦθα δὴ λοιπὸν ἐπιρρεῖ παντοίων ἐρωτήσεων πλῆθος,
τίνας ἐπαίδευσεν Ὅμηρος, εἴπερ μὴ μιμητὴς μόνον, 
ἀλλὰ καὶ δημιουργὸς παιδείας ἀληθοῦς, τίσι τῶν πόλεων
ἔθετο νόμους, τίς πόλεμος δι’ ἐκεῖνον ἐπράχθη καλῶς, τίνες
ἰδίᾳ τῆς Ὁμήρου παιδείας ἀπολελαύκασιν. πρὸς δὴ ταῦτα
πάντα καὶ τὰ τοιαῦτα | φήσομεν, ὅτι καὶ τὸ μῆκος τοῦ f. 114r. 
χρόνου τὴν ἐν ταῖς διαδοχαῖς τῶν ἀνθρώπων μνήμην 
ἀφῄρηται, καὶ τὸ μὴ εἶναι κατ’ ἐκείνους τοὺς καιροὺς 
ἄνδρας ἱστορεῖν τὰ τοιαῦτα δεινοὺς τῆς διὰ τούτων ἡμᾶς
διδασκαλίας ἀπεστέρησεν , ὧν Ὅμηρος ἰδίᾳ τε καὶ κοινῇ
ταῖς πόλεσιν εἰς παιδείαν καὶ εὐνομίαν συνετέλεσεν. ἐπεὶ
ὅτι γε τῶν πόλεών τινες ἐν τοῖς ὕστερον χρόνοις διαμφισβητήσασαι 
πρὸς ἀλλήλας Ὁμήρῳ δικαστῇ καὶ τοῖς Ὁμήρου
γράμμασιν ἐχρήσαντο τῶν δικαίων, ἐκ τῆς ἱστορίας παρειλήφαμεν.
τί οὖν θαυμαστόν, εἰ καὶ ζῶντα νομοθέτην τινὲς
προεστήσαντο καὶ ἰδίᾳ διδάσκαλον ἐποιήσαντο καὶ ταῖς ἐκείνου
συμβουλαῖς ὥσπερ ἐπῳδαῖς ἐχρήσαντο; ταῦτα δὴ ἠγνόνται 
τοῖς ὕστερον. καὶ γὰρ ὅτι Πυθαγόρας πολλοὺς ἐπαίδευσεν
καὶ ὅτι Λυκοῦργος Λακεδαιμονίοις ἐνομοθέτησεν ἢ
Σόλων Ἀθηναίοις , ἐκ τῶν πολυστίχων ἡμεῖς ἔγνωμεν συγγραμμάτων,
ὅσοι τῶν χρόνων ἐκείνων ἀπελείφθημεν. ἀλλ’ ὅ
γε μιμητής , φησίν, οὔτε δόξαν ὀρθὴν ἔχει περὶ ἐκείνων ἃ 
μιμεῖται, ὥσπερ ὁ δημιουργός οὐ γὰρ σύνεστιν τῷ χρησομένῳ),
οὔτε ἐπιστήμην· οὐ γάρ ἐστιν ὁ χρησόμενος. τρεῖς
γὰρ αὗται τέχναι νοείσθωσαν περὶ τὸν χαλινόν, εἰ τύχοι, ἡ
χρησομένη, ἡ ποιήσουσα, ἡ μιμησομένη· δῆλον οὖν ὡς ἣ
 26 cf. Pl. 602a. 601c 28 εἰτύχοι· puncta a m2 | ἡ ter
m2 (om. Pl.) 


 
μὲν ἐπιστήμην ἔχει τῆς τοῦ χαλινοῦ χρείας, ἣ δὲ δόξαν
ὀρθήν, ὑπ᾿ ἐκείνης διδασκομένη ποῖον εἶναι δεῖ τὸν χαλινόν,
ἣ δὲ οὐδέτερα τούτων· γράφει γὰρ ὁ ζωγράφος χαλινὸν
οὔτε ἱππέως Με χαλινοποιοῦ παρόντος. ταῦτα καὶ
 ἡμεῖς ἀληθῆ φήσομεν ἐπὶ τῶν μιμητῶν μόνον· εἰ δέ τις |
 f. 114v. τοῦτο μὲν προστήσαιτο ὡς πάρεργον, ἄλλην δὲ ἐπιστήμην
ἔχοι καὶ γνῶσιν τῶν πραγμάτων, πῶς οὐκ ἀνάγκη τοῦτον
καὶ ὧν μιμεῖται τὸ κάλλος εἰδέναι καὶ τὴν πονηρίαν;
δηλοῖ δέ που τοῦτο καὶ αὐτὸς ὁ θεῖος ποιητής, πανταχοῦ
 τοῖς πραττομένοις τὴν ἑαυτοῦ κρίσιν ἐπιφέρων , ὅτι καλὰ
καὶ ὅτι αἰσχρά, τῷ δὲ φρένας ἄφρονι πεῖθεν, καὶ νήπιος
λέγων, καὶ φρεσὶ γὰρ κέχρητο ἀγαθῇσιν καὶ ὅσα
τοιαῦτα, ταῖς πράξεσιν τὸ κάλλος καὶ τὴν μοχθηρίαν ἀφορίζων.
ἀλλ᾿ ὁ μιμητής, φησίν, καὶ εἰδωλοποιὸς οὗτος ποιητὴς
 πρὸς τὸ παθητικὸν τῆς ψυχῆς ἀποτείνεται καὶ τούτου
προκαλεῖται τὰς κινήσεις· καὶ ἡμεῖς συμφήσομεν, εἰ τὴν τραγῳδίαν
λέγοι καὶ τὴν κωμῳδίαν καὶ τὴν ἐν ταύταις μίμησιν.
εἰ δὲ τὴν Ὁμήρου ποίησιν, τὸ μέγιστον αὐτῆς ἔργον εἰς τὴν
τοῦ νοῦ καὶ τῆς διανοίας ἡμῶν τελείωσιν ἀποκεῖσθαι διατεινόμεθα,
 καὶ οὐχ ἡμεῖς μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ὁ Πλάτων,
ὅταν λέγῃ [lon. p. 533e] τῷ ποιητῇ τῷ κατόχῳ ταῖς Μούσαις
καὶ τοὺς ἀκούοντας συνενθουσιᾶν καὶ συνεπαίρεσθαι πρὸς
τὴν θείαν μανίαν. εἰ μὲν οὖν τὸ παθητικόν ἐστι τὸ ἐνθουσιάζον,
πρὸς τοῦτο καὶ Ὅμηρος προσεχέτω τὴν ενέργειαν· εἰ δὲ
 νοῦς ἢ τοῦ νοῦ θειότερον, πολλοῦ ἂν δέοιμεν ταὐτὸν ἐκ τῆς
Ὁμήρου ποιήσεως πάσχειν, ὅπερ ἐκ τῆς τραγικῆς μιμήσεως.
ὅταν οὖν ὁ Σωκράτης λέγῃ σαφῶς· ὁ δὴ μιμητικὸς
ποιητὴς οὐ πρὸς τὸ λογιστικὸν τῆς ψυχῆς πέφυκεν,
εἰ μέλλει εὐδοκιμήσειν ἐν τοῖς πολλοῖς, ἀλλὰ πρὸς
 τὸ ἀγανακτητικὸν καὶ ποικίλον ἦθος [p. 605a], ἀπανοὐδετέρα
 3 6 nempe ἄλλῃ 7 ἔχει 11 cf. Δ 104
16 etc. ξ 421 π 898 13 ἀφορί
603e sqq. 18 possis 〈κατὰ〉 τὸ
γ 146 etc. ξ 421 π 898 13 ἀφορίζοντα Raderm. 14 cf. 


 
τησόμεθα λέγοντες· ἀλλ’ ὁ ἐνθουσιαστικὸς πρὸς τὸ θεῖον |
τῆς ψυχῆς ποιεῖται τοὺς λόγους, ὅταν δὲ καὶ κολάζῃ τὰ f. 115r. 
πάθη διὰ τῶν ἐπιπλήξεων, πῶς ἂν φήσειέν τις αὐτὸν προκαλεῖσθαι
καὶ τρέφειν τὸ παθητικόν; τοσαῦτα μὲν πρὸς τὰς
Σωκρατικὰς ἐφόδους ὑπὲρ Ὁμήρου δικαιολογούμεθα καὶ τῆς 
ἐνθέου ποιήσεως. Ιݲ Διὰ ποίας αἰτίας ὁ Πλάτων ἐλεγχειν εἵλετο τὸν
Ὅμηρον ὡς μὴ ὄντα παιδευτικὸν ἀνθρώπων ἱκανόν. Πάλιν δὲ ἐπὶ θάτερα μεταβάντες αὐτὸ τοῦτο ζητήσωμεν,
διὰ ποίαν οὖν αἰτίαν ὁ Πλάτων τοιαῦτα περὶ Ὁμήρου καὶ 
ποιητικῆς εἵλετο λέγειν· οὔτε γὰρ ἐλάνθανεν αὐτὸν τὰ παρ’
ἡμῶν ῥηθέντα καὶ ὅσα αὐτὸς ἐν ἄλλοις ἀνέγραψεν, οὔτε
διὰ πάθος πεποίηται τὴν σύστασιν τῶν εἰρημένων λόγων·
οὐ γὰρ θέμις αὐτῷ. τί οὖν τὸ αἴτιον, προσθῶμεν τοῖς
ἔμπροσθεν. δοκεῖ δή μοι τὴν τῶν καθ’ ἑαυτὸν ἀνθρώπων 
περὶ φιλοσοφίαν καὶ τοὺς τῆς ἐπιστήμης λόγους ὀλιγωρίαν
πολλὴν καὶ ἀμήχανον οὖσαν ὁρῶν, τῶν μὲν ἀχρηστίαν πάντων
τῶν περὶ αὐτὴν ἐσχολακότων καταψηφιζομένων, τῶν
δὲ καὶ φευκτὸν εἶναι τὸν ἐν φιλοσοφίᾳ βίον ἡγουμένων,
ποιητικὴν δὲ πέρα τοῦ μέτρου θαυμαζόντων καὶ τὴν μίμησιν 
αὐτῆς ζηλούντων καὶ μόνην πρὸς τὴν παιδείαν ἐξαρκεῖν
οἰομένων, τοὺς ἀγῶνας ἐνστήσασθαι τούτους, ἐν οἷς ἐπιδείκνυσιν
τὸ μὲν ποιητικὸν καὶ μιμητικὸν γένος πόρρω πη
τῆς ἀληθείας πλανώμενον, τὴν δὲ ἀληθῆ σωτηρίαν τῶν ψυχῶν
φιλοσοφίαν παρεχομένην. κατὰ γὰρ τὴν ἀγαθοειδῆ 
ταύτην βούλησιν καὶ τοὺς σοφιστὰς ἐλέγχει καὶ τοὺς | δημαγωγούς,
ὡς οὐδὲν πρὸς ἀρετὴν συντελεῖν δυναμένους.
 9 ζητήσεωσ, corr. m3 10 de οὖν cf. in Tim. 141e. 142a.d
pap. mus. Brit. 41, 10 Geopon. 153, 22 lustin. nov. 257, 29
24 ἀληθῆ] ἀλήθειαν 26 ἐλέγχειν, corr. b 


 
οὕτως οὖν οἶμαι καὶ τοὺς ποιητὰς εὐθύνει, διαφερόντως
μὲν τοὺς τῆς τραγῳδίας δημιουργούς , καὶ ὅσοι μιμηταὶ
ψυχαγωγίαν τινὰ μεμηχανημένοι τῶν ἀκουόντων, ἀλλ’ οὐκ
ὠφέλειαν πρὸς ἀρετήν, καὶ γοητεύοντες τοὺς πολλούς, ἀλλ
 οὐ παιδεύοντες· Ὅμηρον δὲ ὡς ἀρχηγὸν τῆς τοιαύτης Μούσης
καὶ τοῖς τραγῳδιοποιοῖς τὰ σπέρματα τῆς μιμήσεως
παρασχόμενον ἀξιοῖ τῶν ὁμοίων ἐλέγχων, ἀπάγων τοὺς πολλοὺς
τῆς περὶ τὴν ποίησιν πτοίας, οἳ τῆς ἀληθινῆς παιδείας
ἀμελήσαντες περὶ τοὺς ποιητὰς ὡς πάντων ἐπιγνώμονας
 διέτριβον. ὅτι δὲ ἀπὸ ταύτης ὁ Πλάτων τῆς προαιρέσεως
πάντας καταβέβληται τοὺς περὶ ποιητῶν λόγους,
ἐκ τῶν γεγραμμένων δῆλον· οὐκοῦν, ἦν δὲ ἐγώ, μετὰ
ταῦτα σκεπτέον τήν τε τραγῳδίαν καὶ τὸν ἡγεμόνα
αὐτῆς Ὅμηρον, ἐπειδή τινων ἀκούομεν, ὅτι οὗτοι
 πάσας μὲν τέχνας ἐπίστανται, πάντα δὲ τὰ ἀνθρώπεια
 τὰ πρὸς ἀρετὴν καὶ κακίαν, καὶ τά γε θεῖα.
ἀνάγκη γὰρ τὸν ἀγαθὸν ποιητήν, εἰ μέλλοι περὶ
ὧν ἂν ποι, καλῶς ποιήσειν, εἰδότα ἄρα ποιεῖν, ἢ
μὴ οἷόν τε εἶναι εὖ ποιεῖν. δεῖ δὴ ἐπισκέψασθαι,
 πότερον μιμηταῖς τούτοις οὗτοι ἐντυχόντες ἐξηπάτηνται
καὶ τὰ ἔργα αὐτῶν ὁρῶντες οὐκ αἰσθάνονται
τριττὰ ἀπέχοντα τοῦ ὄντος καὶ ῥᾴδια ποιεῖν
μὴ εἰδότι τὴν ἀλήθειαν. φαντάσματα γάρ, ἀλλ’ οὐκ
ὄντα ποιοῦσιν· ἢ τι καὶ λέγουσιν καὶ τῷ εντι οἱ
 ἀγαθοὶ ποιηταὶ ἴσασιν περὶ ὧν δοκοῦσι τοῖς πολλοῖς
εὖ λέγειν [p. 598d sqq.]. αὐτὸς γὰρ ἐν τοῖσδε τοῖς]
 f. 116 r. ῥήμασιν λέγει τὴν αἰτίαν σαφῶς, δι᾿ ἣν τὸν κατὰ τυ
ποιητικῆς ταύτης ἐνεστήσατο λόγον, διότι δὴ τοὺς πολλοὺς
ἑαλωκότας ὑπὸ τῆς μιμήσεως ἑώρα καὶ πάντων ἐπιστή-
 11 γρ. ποιητῶν im. m2] τούτων m1 12 ante ἦν δὴ, exp.
m2 | μετὰ τοῦτο ἐπισκεπτέον Pl. 17 μέλλει Pl. 19 εὖ om.
Pl. 22 τρίτα 26 ad εὖ λέγειν im. συνάγειν m2 29 ἑώρα]
ἑ M. m3 | πάντωσ m3 


 
μονας οἰομένους εἶναι τοὺς πάντα χρήματα μιμουμένους
καὶ εἰδωλοποιούς. παιδευτικῶς ἄρα τῶν πολλῶν καὶ διορθωτικῶς
τῆς ἀτόπου φαντασίας καὶ προτρεπτικῶς εἰς τὴν
φιλόσοφον ζωὴν τούς τε τραγῳδιοποιοὺς κοινοὺς παιδευτὰς
ὑπὸ τῶν τότε καλουμένους ὡς οὐδὲν ὑγιὲς ἐπεσκεμμένους 
διήλεγξεν, καὶ τῆς πρὸς Ὅμηρον ὑφῆκεν αἰδοῦς καὶ συντάξας
αὐτὸν τοῖς τραγικοῖς ὡς μιμητὴν ἐν τοῖς λόγοις ηὔθυνεν.
οὐ δὴ θαυμαστόν ἐστιν ἔτι, πῶς ὁ αὐτὸς καὶ θεῖος
ποιητὴς ἐστι καὶ τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας. ὡς μὲν γὰρ
κάτοχος ταῖς Μούσαις θεῖός ἐστιν, ὡς δὲ μιμήσεως ἐφαψάμενος 
τρίτος ἀπὸ τῆς ἀληθείας. ὧδέ πως καὶ πρὸς τὰ
μέγιστα τῶν δογμάτων αὐτῷ χρῆται μάρτυρι καὶ τῆς πολιτείας
ἐκβάλλει. ὡς μὲν γὰρ ἐπιστήμων τὴν αὐτὴν
ἔχει τῷ Πλάτωνι περὶ τῶν ὄντων γνῶσιν, ὡς δὲ τοῖς τραγῳδιοποιοῖς
ἔχων τι κοινὸν τῆς εὐνομουμένης ἐκβάλλεται 
πόλεως· εἰ γὰρ τὴν ἡδυσμένην, φησὶν ὁ Σωκράτης,
παραδέξει Μοῦσαν ἐν μέλεσιν ἢ ἔπεσιν, ἡδονή σοι
καὶ λύπη ἐν τῇ πόλει βασιλεύσετον [607a]. ὅτι δὲ
καὶ Ὅμηρον, καθόσον ἐστὶν ἐν τῇ ποιήσει τῆς τραγῳδίας
τις ἀρχή, συμπεριλαμβάνει τοῖς ἐλέγχοις καὶ ὁ προηγούμενος 
λόγος εἰς τὴν τοιαύτην τείνει μίμησιν, διὰ πάντων ὡς εἰ-
πεῖν [τῶν ἐκ] τῶν τοῦ Σωκράτους ῥημάτων ἐστὶν
ἔοικεν γάρ, φησίν, Ὅμηρος τῶν | καλῶν πάντων f.
τούτων τῶν τραγικῶν διδάσκαλος καὶ ἡγεμὼν
γενέσθαι. ἀλλ’ οὐ γὰρ πρό γε τῆς ἀληθείας τιμητέος
τέος ἀνήρ [p. 595c]. καὶ ἑξῆς· τοῦτο ἄρα ἐστὶ καὶ ὁ
τραγῶδιοποιός, εἴπερ μιμητής ἐστι, τρίτος ἀπὸ τοῦ
βασιλέως καὶ τῆς ἀληθείας πεφυκώς [p. 597e]. οὗ
μὲν γὰρ τὴν αἰτίαν εἶπεν, δι’ ἣν καὶ πρὸς Ὅμηρον ἂν αἱ-
 17 Μοῦσαν παραδέξει Pl. | παραδέξει ε post δ ex ο, acc.
et exp. m2) 21 λόγοσ m2] τόπος m1 21 ὡσ εἰπεῖν τῶν
del. m2 quae ἐκ scripsit ir. 28 πέφυκεν 29 εἶπον | ἀναι-
ρεῖται diremi, fort. del. ἀν 


 
ρεῖται παρρησιάζεσθαι διὰ λόγων· οὗ δὲ ὡς
περὶ τραγῳδίας ἀγωνιζόμενος αὐτὸν διαφερόντως τὸν τραγῳδιοποιὸν
μνήμης ἠξίωσεν ὡς τρίτον ἀπὸ τῆς ἀληθείας.
καὶ ἔοικεν οὐδὲν ἄλλο κατασκευάζειν ἐν τούτοις ὁ Πλάτων
 ἢ τοῦτο, ὃ καὶ Σωκράτης αὐτῷ πρῶτον ἐντυχὼν περὶ τραγῳδίαν
σπουδάζοντι καὶ ἀποδείξας, ὡς οὐδὲν ἀγαθὸν ὑπάρχει
τοῖς ἀνθρώποις, ἀπέτρεψεν τῆς τοιαύτης μιμήσεως, καὶ τρότινὰ
τοὺς Σωκρατικοὺς ἐκείνους ἀναγράφειν λόγους, ἐν
οἶς ἀπέφαινεν οὔτε παιδευτικὴν οὖσαν οὔτε ὠφέλιμον τὴν
 τραγῳδίαν, ἀλλὰ τρίτην ἀπὸ τῆς ἀληθείας, καὶ οὔτε ἐπιστήμης
οὔτε ὀρθῆς δόξης μετέχουσαν περὶ ὧν μιμεῖται πραγμάτων
οὐδὲ τῆς διανοίας ἡμῶν, ἀλλὰ τῆς ἀλογίας στοχαζομένην.
ταῦτα δέ, εἰ καὶ ἔστι πως παρ’ Ὁμήρῳ συνῃρημένως
καὶ ἀρχοειδῶς, ἀλλὰ μὴ διὰ ταῦτα τὴν Ὁμήρου ποίησιν
 αἰτιώμεθα. οὐδὲ γὰρ Πλάτωνα διὶ τὴν ἐν τῇ λογογραφίᾳ
καλλιέπειαν αἰτιατέον καὶ τὴν περὶ τὴν λέξιν ἐπιμέλειαν, εἰ
καὶ ἄλλοι περὶ ταύτην διαφερόντως ἐσπούδασαν, τὰς τελευταίας
ἐνεργείας μιμούμενοι τοῦ Πλάτωνος, οὐδὲ αὐτὸν τὸν
 δημιουργὸν τῶν θνητῶν ἕνεκα πραγμάτων καὶ τῆς περὶ τὴν
 f. 117r. γένεσιν | κακίας, ἐπειδήπερ αἱ μερισταὶ ψυχαὶ καλινδοῦνται
περὶ αὐτήν. ταῦτα, ὦ φίλοι ἑταῖροι, μνήμῃ κεχαρίσθω
τῆς τοῦ καθηγεμόνος ἡμῶν συνουσίας, ἐμοὶ μὲν
ὄντα ῥητὰ πρὸς ὑμᾶς, ὑμῖν δὲ ἄρρητα πρὸς τοὺς πολλούς. 5 cf. Apul. de Plat. I 2 Olympiod. vit. 3 ex. 6 possia
παρέχει 12 οὐδὲ] οὔτε | ἀλογίασ] λο ss. m2 aut m3
20 ἐπειδήπερ] περ ss. m3 ΠΡΟΚΛΟΥ ΔΙΑΔΟΧΟΥ ΠΕΡΙ
ΤΩΝ EN ΤΩΙ ΤΕΤΑΡΤΩΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΑΠΟΔΕΙΞΕΩΝ ΤΟΥ TPIA EINAI MOPIA ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ
KAI ΤΕΤΤΑΠΑΣ ΤΑΣ EN ΑΥΤΟΙΣ ΑΡΤΕΑΣ. Τὸν περὶ τῶν ἀρετῶν λόγον πῶς διέθηκεν ὁ ἐν Πολιτείᾳ
Σωκράτης , περί τε τῶν πολιτικῶν γενῶν καὶ τῶν
ψυχικῶν μερῶν χωρὶς διαλεχθείς, μάθοιμεν ἂν αὐτὸ τοῦτο
πρῶτον ζητήσαντες παρ’ ἡμῖν αὐτοῖς, τί ποτέ ἐστιν ἀρετῆς
ἴδιον ἁπάσης· λέγω δὲ ἀρετὴν οὐ τὴν ὁμωνύμως καὶ ἐπὶ 
τῶν ἀψύχων εἰωθυῖαν τάττεσθαι, καθάπερ φασὶ σκεύους
ἀρετὴν καὶ τοιούτων τινῶν, ἀλλὰ τὴν κυρίως ὀνομαζομένην.
ταύτην οὖν ζωτικὴν μὲν εἶναι πάντως φήσομεν περὶ αὐτήν,
καὶ οὕτως ὡς τελειωτικὴν ἦς ἐστι ζωῆς, τοῦ εὖ αἰτίαν,
ἀλλ᾿ οὐ τοῦ εἶναι τοῖς ἔχουσιν. διττῆς δὲ τῆς ζωῆς οὔσης, 
τῆς μὲν γνωστικῆς , τῆς δὲ ὀρεκτικῆς, εἶναι καὶ αὐτὴν τοῦ
τε ὀρεκτικοῦ τινα τελείωσιν καὶ τοῦ γνωστικοῦ τῆς ζωῆς
εἴδους. διὸ καὶ μὴ μίαν εἶναι δεῖν τὴν ἀρετὴν μηδὲ πλείους
μιᾶς, ὁμοειδεῖς δὲ πάσας, [οὐκ] οὕτω διῃρημένης τῆς
ὡς τὰ ὁμοιομερῆ διαιρεῖται ἀπ᾿ ἀλλήλων, τῷ ποσῷ διαφέροντα 
μόνον, ἀλλὰ καὶ πλείους | καὶ ἀνομοίας. ἀνάγκη f. 117v.
γὰρ ὡς ἂν ἔχῃ τὰ ὑποκείμενα , καὶ τὰς τελειότητας αὐτῶν
οὕτως ἔχειν, ὡς τῶν μὲν εἴδει διαφόρων καὶ τὰς ἀρετὰς
εἴδει διαφέρειν, τῶν δὲ ὁμοειδῶν μίαν εἶναι καὶ τὴν ἀρε-
τὴν κατ᾿ εἶδος. μία γὰρ τελειότης μιᾶς οὐσίας, εἴτε ταὐτὸν 
εἴη τοῦ τε εἶναι αἴτιον καὶ τοῦ εὖ εἶναι τοῖς οὖσιν (οἷον
 1 cf. Pl. IV 427d—445e 13 περὶ αὐτήν] an
19 οὐχ ss. 


 
γὰρ τὸ εἶναι δίδωσι, τοιοῦτον δώσει καὶ τὸ εὖ εἶναι), εἴτε
ἕτερον· ἀνάλογον γὰρ θατέρῳ δώσει θάτερον τῷ τὸ εἶναι
διδόντι τὸ τοῦ εὖ χορηγόν, τῆς ἑκάστων ἀξίας δήπου στοχαζόμενον.
ἀνάγκη δ’ οὖν μὴ μίαν εἶναι τὴν ἀρετήν, ὧν
 οὐκ ἔστιν ἡ οὐσία μία. καὶ διὰ ταῦτα ἄρα καὶ ὁ Σωκράτης
ἴν τε τῇ πόλει διεστήσατο τὰ τρία γένη, φυλακικὸν ἐπικουρικὸν
θητικόν, πρὶν ἐπιδείξῃ τὰ διαφέροντα γένη τῶν
ἀρετῶν τίνα ποτέ ἐστιν ἐν τῇ ἀρίστῃ πολιτείᾳ, καὶ πρὶν τὰς
 ἐν μιᾷ ψυχῇ κατὰ τὸ ἀνάλογον ἀρετὰς καταδήσηται , τὰ
 μέρη τῆς ψηχῆς ἐπέδειξεν τὰ τρία κατ᾿ οὐσίαν ἀλλήλων
διαφέροντα, λόγον θυμὸν ἐπιθυμίαν, εἰδὼς ταῖς τῶν ὑποκειμένων
διαφοραῖς συνεξαλλαττομένας αὐτῶν τὰς τελειότητας,
καὶ διὰ τοῦτο πλείους ἀρετὰς ἀνομοειδεῖς οὔσας. Ταῦτα μὲν νὖν ὡς ἔφην προειλῆφθαι δεῖ· προσκείσθω
 δὲ εἰ βούλει τούτοις κἀκεῖνα ῥᾴω ποιήσοντα τὴν τῶν προκειμένων
ἡμῖν ἔφοδον, ἄλλην μὲν ἑκάστου τελειότητα καὶ
ἐνέργειαν εἶναι καθ᾿ αὁτὸ θεωρουμένου τῶν ὄντων, ἄλλην
δὲ κατὰ τὴν πρὸς ἄλλο σχέσιν, καὶ οὕτως ἄλλην, ὡς ἡ
ἑκάστου ὕπαρξις ἄλλη τῆς τοῦ αὐτοῦ πρὸς ἄλλο σχέσεώς
 ἐστιν. οὐ γὰρ ταὐτὸν ἀνθρώπου τελειότης καὶ ἀνθρώπου
 f. 117ar. δεσπότου, καθάπερ | οὐδ’ ἄνθρωπος καὶ δεσπότης ταὐτόν,
οὐδὲ ταὐτὸν ψυχὴν ἁπλῶς ὁρᾶν καὶ ψυχὴν σώματος
ἄρχουσαν. δῆλον δὲ τοῦτο καὶ ἐξ ὧν αὐτὸς ἐν Τιμαίῳ λέγει
(p. 87e · τὴν γὰρ ἀσκήσεσιν χρωμένην ψυχὴν συντονωτέραις
 τοῦ σώματος μὴ εἶναι ὡς σώματος ἄρχουσαν ἐπαινετήν,
φθείρουσαν τὸ ἀρχόμενον· καίτοι γε τὸ ψυχῆς ἔργον ποιεῖ
τὰ ἑαυτῆς ἀσκοῦσα, καὶ εἰ τὸ ζῷον ἐξ ἀσυμμέτρων πρὸς
ἄλληλα φαίνοιτο συνεστός. οὐκ ἔστιν δ’ οὖν ταὐτὸν τὴν
καθ᾿ αὑτὸ τελειότητα ἑκάστου σκοπεῖν καὶ τὴν σχετικήν·
 οὐδ᾿ ἄρα τὴν αὐτοπραγίαν ὡσαύτως ληψόμεθα τὴν ὡς αὐ-
 1 εἴτε ex? m2 10 cf. IV 435c sqq. 14 ὡς] ἴσωσ
19 an del. τοῦ? 26 τὸ post γε ss. m3 


 
τοῦ καθ’ αὑτὸ λαμβάνοντες καὶ τὴν ὡς ἄρχοντος ἢ ἀρχομένου.
τὸ μὲν γὰρ ἄρχον καὶ ἀρχόμενον σχέσεις τινές εἰσιν·
κωλύει δὲ οὐδὲν πράττειν μέν τι τὸ αὐτό, μὴ ὡς ἄρχον
δὲ ἢ ὡς ἀρχόμενον, ἀλλ’ ὡς ἔχον οὐσίαν τινὰ καθ’ αὑτὸ
καὶ ἐνέργειαν τῇ οὐσίᾳ συμβαίνουσαν ἣν ἔλαχεν. οἷον τὸ 
λογικὸν τὸ ἐν ἡμῖν καθαρτικῶς ζῶν <καὶ> θεωρητικῶς
τὸ μὲν οἰκεῖον ἔργον πράττει, πεφυκὸς οὕτω ζῆν κατὰ
τὴν αὐτοῦ οὐσίαν, οὐ μέντοι τὸ τοῦ ἄρχοντος τῶν ἀλόγων
μορίων, οὐδὲν ἐκείνοις συμβαλλόμενον ἐν τῷ πρὸς ἑαυτὸ
ἐνεργεῖν. ὀρθῶς γοῦν καὶ τοῦτο δέδειχεν ὁ Σωκράτης, πᾶσαν 
ἀρχικὴν τέχνην τῷ ἀρχομένῳ τὸ ἀγαθὸν ἐκπορίζειν· ὥσθ
ὅταν τὸ λογικὸν ἑαυτῷ μόνον τὸ ἀγαθὸν ἐκπορίζῃ καθαῖρον
ἑαυτὸ καὶ ζητοῦν ἑαυτό, τὴν τοῦ ἄρχοντας οὐκ ἔχει ζωήν.
οὕτω τοίνυν οὐδ᾿ ὅταν ὁ θυμὸς τὰ θυμοῦ πράττῃ, κινούμενος
ὡς ὄρεξις μόνον τιμωρητικὴ τῶν προσπεσόντων λυπηρῶν, 
οὐ σώζει τὴν ἀρχομένου | πρὸς τὸν λόγον σχέσιν,
ἀλλὰ τὸ μὲν τοῦ θυμοῦ πράττει μόνον τοῦτο γὰρ
ἔργον θυμοῦ τὸ ἀντιλυπήσεως ὀρέγεσθαι), οὐχ ὡς λόγου δὲ
ἐνεργεῖ κατήκοος· κατὰ τὰ αὐτὰ δὲ καὶ τὸ ἐπιθυμητικὸν
ἀπλήστως ὀρεγόμενον ἡδονῆς κατὰ τὴν αὐτοῦ φύσιν ζῇ 
τοῦτο γὰρ ἔργον ἐπιθυμίας, ἡδέος ἐρᾶν οὐ τινός, ἀλλὰ
παντός), οὐχ ὡς ἀρχόμενον δὲ ὑπὸ τοῦ μετρεῖν αὐτοῦ τεταγμένου
τὴν ὄρεξιν, ὥσθ’ ἕκαστον τῶν τριῶν εἶδος πράττειν
ἂν εἴποις κατὰ τοῦτον τὸν τρόπον, ὅταν τὸ οἰκεῖον πράττῃ
μόνον ὡς τῶν λοιπῶν οὐδὲ τὴν ἀρχὴν αὐτῷ συντεταγμένων. 
ἐπειδὴ δὲ συνέζευκται πάντα ἀλλήλοις καὶ μίαν συμπληροῖ
ζωήν, δεῖ σκοπεῖν αὐτῶν πάντων καὶ τὴν σχετικὴν ἐνέργειαν,
καὶ οὕτως ὁρᾶν τήν τε ἀρετὴν ἑκάστου καὶ τὴν κακίαν,
καὶ ταύτην ὁρίζεσθαι πολιτικὴν ἀρετὴν ἕξιν οὖσαν τελειωτικὴν
τῆς σχετικῆς τῶν τῆς ψυχῆς μορίων ζωῆς, τὴν δὲ 
 10 cf. Pl. rp. I 341d 14 οὕτω] εἰ ir. 15 τιμωρικὴ,
corr. b 20 αὐτοῦ b] αὐτὴν 23 ὥσθ᾿ 111 m3] ὡσ καθ’ m1
27 ζωὴν — πάντων καὶ im. m3 29 ὁρίζεσθαι ex ὁριζόμεθα m3 


 
ἐναντίαν ταύτης κακίαν ἕξιν διαφθείρουσαν τὴν κατὰ φύσιν
αὐτῶν πρὸς ἄλληλα ζωτικὴν σχέσιν, ἐντεῦθεν δὲ ὁρμηθέντας
ὁρᾶν καὶ ἐν τοῖς πολιτικοῖς γένεσιν ἑκάστου τὴν
ζωὴν οὖσαν διπλῆν, τὴν μὲν καθ’ αὑτό, τὴν δὲ κατὰ σχέσιν,
 καὶ πάλιν ἐπὶ τούτων τὴν ἀρετὴν καὶ τὴν κακίαν
ὡσαύτως. ἴστω γὰρ ὁ φύλαξ τοιοῦτος, τὰ ὄντα θεώμενος
καὶ ἑαυτῷ ζῶν καὶ μέχρι τἀγαθοῦ ταῖς νοεραῖς ἀναγόμενος
περιωπαῖς. οὗτος τοίνυν ὡς μὲν ἄνθρωπος ἐνεργεῖ τὴν
ἑαυτῷ προσήκουσαν ἐνέργειαν, τὴν δὲ ἀρχικὴν ἀφῆκε ζωήν·
 διὸ καὶ ὁ Σωκράτης οὐκ ἐᾷ μένειν αὐτὸν ἐπ᾿ ἐκείνης, ἀλλὰ
κατάγει πάλιν εἰς τὴν πρόνοιαν τῆς πόλεως, ἵν᾿ ᾖ φύλαξ
 f. 118r. ὡς ἀληθῶς καὶ ἐν σχέσει, τὴν ἄσχετον καταλιπὼν | ἐκείνην
ζωήν. ἴστω δὲ αὖ ὁ ἐπίκουρος, διότι κύριός ἐστι τῶν
ὅπλων, τῶν μὲν ἀρχόντων μηδένα λόγον ποιούμενος, ὁρμῶν
 δὲ ὡς ἔτυχεν κατὰ πάντων καὶ τῇ δυνάμει χρώμενος ἀμέτρως.
ὡς μὲν ὁπλίτης δή που καὶ οὗτος ἐκπληροῖ τὴν πρέπουσαν
ἐνέργειαν τούτου γὰρ τὸ πολεμεῖν), ὡς δὲ ἀρχόμενος
οὐκέτι· δεῖν γὰρ τὸν ἀρχόμενον εἰς τὴν τοῦ ἄρχοντος
διάνοιαν βλέπειν. ἐκείνῳ τοίνυν ἑπόμενος σῴζει τὴν οἰκείαν
 τῷ ἀρχομένῳ ἀρετήν, κατεξανιστάμενος δὲ τοῦ ἄρχοντος
διέφθειρεν τὴν σχετικὴν ἀρετήν. ἔστω δὴ οὖν καὶ <ὁ>
χρηματιστὴς τελευταῖος αὐτὸς καθ’ ἑαυτὸν ζῶν καὶ περὶ
χρηματισμὸν διατρίβων, ὠνούμενος ἢ πιπράσκων καὶ εἰς
μόνον τετραμμένος <τὸ> αὔξειν τὰ χρήματα. τὸ μὲν
 ἔργον δή που πράττει καὶ οὗτος, καθόσον ἔστιν ὃ λέγεται,
χρηματιστής, οὔπω δὲ τὴν ἀρχομένου κακίαν ἢ ἀρετὴν ἔχει·
εἰ δὲ μέρος γένοιτο πολιτικοῦ συντάγματος καὶ ἔχοι τὴν
ἀρχομένου τάξιν, ἐν τούτῳ σχετικῶς μὲν ἤδη ζῇ, κατὰ δὲ
ταύτην τὴν σχέσιν ἑπόμενος μὲν τοῖς ἄρχουσιν καὶ κατὰ
 τὴν ἐκείνων βούλησιν χρηματιζόμενος, ὡς ἂν ὁρίζωσιν ἐκεῖ-
 10 cf. Pl. VII 520a 11 κατάγειν 24 add. b 28 ἐν
ss. m3 (possis οὕτω) | ζῆ
Proclus, ed. Kroll. 


 
νοι τόν τε τρόπον τοῦ χρηματισμοῦ καὶ τὸ μέτρον, ἕξει την
οἰκείαν ἀρετὴν τῷ ἀρχομένῳ χρηματιστῇ, πλημμελῶν δὲ εἰς
τοὺς ἄρχοντας καὶ μὴ φυλάττων τὰ ἐκείνων δόγματα μοχθηρὸς
ἔσται χρηματιστὴς ὡς ἀρχόμενος. ἔστιν ἄρα καὶ ἐν τοῖς
πολιτικοῖς γένεσιν διττὸν τὸ οἰκεῖον ἔργον, τὸ μὲν καθ’ 
αὑτό, τὸ δὲ κατὰ σχέσιν, ὡς ἐν τοῖς μέρεσιν τῆς ψυχῆς.
εἰ δέ ἐστιν ἐν ἀμφοτέροις | καὶ ἄρχοντα καὶ ἀρχόμενα f. 118v. 
καὶ ἀρεταὶ καὶ κακίαι, τοῦτο δεῖ κατιδεῖν, ὅπως ἔχουσιν αἱ
τῶν ἑτέρων ἀρεταὶ καὶ κακίαι πρὸς τὰς τῶν ἑτέρων, καὶ
κατιδόντας λέγειν τὰς τῶν ψυχικῶν μερῶν τῶν ἐν τοῖς 
πολιτικοῖς γένεσιν ἀρετῶν ἢ κακιῶν [ὡς] οἷον
προυπάρχειν. εἴσω μὲν γὰρ ἑκάτεραι ἐνεργοῦσαι τὰ μέρη
τῶν ψυχῶν χεῖρον ἢ βέλτιον διατιθέασιν, ἔξω δὲ προϊοῦσαι
καὶ εἰς πράξεις χωροῦσαι τὰ πολιτικὰ γένη κοσμοῦσιν ἢ
ἀκοσμίας ἀναπιμπλᾶσιν. διὸ καὶ ὁ Σωκράτης ὀρθῶς ἀπὸ 
τῶν ἐν μιᾷ ψυχῇ ποιεῖται τὴν μετάβασιν ἐπὶ τὰς ἐν ταῖς
ὅλαις πόλεσιν, ὡς εἰς γνωριμώτερα μεταβαίνων· καὶ γὰρ
ἁπάσας τὰς ἔνδον ἕξεις οὐκ ἄλλως γνῶναι δυνατὸν τῶν 
ψυχῶν καὶ τὰς ἔνδον μενούσας ἐνεργείας ἢ ἀπὸ τῶν ἔξω
προϊουσῶν ἐνεργειῶν. Τοῦτο μὲν οὖν φανερόν· ὁ γὰρ φύλαξ 
ἄρχων τῶν ἐπικούρων ἔξω ἐνεργεῖ μιμούμενος τὸν ἔνδον
λόγον ἄρχοντα τοῦ θυμοῦ, καὶ ὁ ἐπίκουρος ὡσαύτως
ἄρχει τοῦ χρηματιστικοῦ γένους, μιμούμενος ἐν τῇ ἔξω
ἐνεργείᾳ τὴν ἔνδον ἀρχὴν τοῦ θυμοῦ κατὰ τῆς ἐπιθυμίας.
σχέσεις μὲν οὖν αἱ ἀρχαὶ πᾶσαι, καὶ αἱ ψυχικαὶ καὶ αἱ 
πολιτικαί, μιμήσεις δὲ αἱ ἔξω τῶν ἔνδον καὶ ἐνέργειαι
δεύτεραι πρωτουργῶν ἐκείνων οὐσῶν, καὶ ἡ ὡς ἀληθῶς
πολιτικὴ περὶ ἐκείνας , ἀρχόντων οὖσα καὶ ἀρχομένων κοσμητική,
, πρώτως ἑκατέρων ὄντων, ὥσπερ ἡ τῶν πολιτικῶν
γενῶν ὡς εἰκόνων οὖσα καὶ αὐτὴ ἐκείνης εἰκών. μᾶλλον 
 8 τούτωι, corr. b 11 ὡσ exp. m3 30 ut rei publicae
partes imaginem exhibent partium animae, sic illarum ars
huius arti respondet; malim ὡς <τῶν ἐκείνων> | αὕτη 


 
δὲ μία μὲν ἕξις οὖσα, διπλᾶς δὲ ἐνεργείας ἔχουσα, τῶν
 f. 199r. μὲν ἔνδον ἀρχόντων καὶ ἀρχομένων, τὰς δὲ τῶν | ἔξω
κοσμητικάς. Διωρισμένων δὲ τούτων σκοπῶμεν ἤδη, πῶς ταῖς ἀρεταῖς
 δώσομεν πάροδον πάσαις τέτταρσιν οὔσαις, καὶ αὐτὸ
δὴ τοῦτο ποιήσομεν τρανὲς τοῖς ποθοῦσι μαθεῖν, ὅτι τέτταρες.
τριῶν δὴ μερῶν ὄντων ἐντεῦθεν γὰρ ἡμῖν ἀρκτέον),
τάξιν δὲ οὐκ ἴσην ἐχόντων, ἀλλὰ τοῦ μὲν ὄντος νῷ συγγενοῦς,
τοῦ δὲ φύσει τῷ σώματι προσήκοντος , τοῦ δὲ ἀμφοτέρων
 ἐν μέσῳ ταχθέντος , ἄρχον μέν ἐστι δήπου μόνον
κατὰ φύσιν τὸ τῷ νῷ συγγενές· νῷ δὲ ἄρα συγγενές ἐστι
λόγος, ὃς καὶ αὐτὸν πέφυκεν γινώσκειν τὸν νοῦν. ἀρχόμενον
δὲ μόνον κατὰ τὴν οἰκείαν τάξιν τὸ τῷ σώματι
προσῆκον· τοιοῦτον δὲ τὸ ἐπιθυμητικόν, τῶν σωματικῶν
 χρειῶν ἐπιθυμοῦν, ὡς ὁ λόγος τῶν νοερῶν ἀγαθῶν· ἅμα
δὲ ἄρχον καὶ ἀρχόμενον τὸ θυμοειδές, διότι μὲν ἄλογόν
ἐστιν (ὑπάρχει γοῦν καὶ τοῖς ἀλόγοις ζῴοις καὶ
ἐστιν ἄμοιρον, ὡς τὸ ἐπιθυμητικόν) , ἄρχεσθαι καὶ αὐτὸ
κατὰ φύσιν δεόμενον ὑπὸ τοῦ τῷ νῷ συγγενοῦς, διότι δὲ
 ἀεὶ τῷ λόγῳ παρίσταται μαχομένης ἐπιθυμίας πρὸς αὐτόν,
συγγενέστερον ὂν λόγῳ, μᾶλλον ἐκείνης ἄρχειν ὀφεῖλον, τῆς
ἐπιθυμίας πορρωτέρω του λόγου τεταγμένης καὶ τῷ σώματι
διαφερόντως συμπασχούσης. καὶ γὰρ ἣ μὲν περιπτύσσεται
τὸ σῶμα καὶ οὐκ ἄν ποτε πρόοιτο πράττουσα τὰ ἑαυτῆς, ὃ
 δὲ περιπτύει πολλάκις τὸ σῶμα καὶ τὴν μετ’ αὐτοῦ ζωήν,
ἄλλο τι ποθῶν ὀρεκτόν, ὃ μή ἐστιν σώματος. τριῶν οὖν
ὄντων τούτων, καὶ τοῦ μὲν ἄρχειν ὀφείλοντος μόνως, ὡς
νοῦς, τοῦ δὲ ἄρχεσθαι μόνως, ὡς σῶμα, του δὲ ἄρχειν ἅμα
 f. 119v. καὶ ἄρχεσθαι κατὰ τὴν | ἐν μέσῳ τῶν ἄκρων τάξιν, δύο
 1 δὲ prius ss. m3 2 debebat τὰς μὲν τῶν ἔνδον
15 ὁ ss. m3 17 ὑπάρχειν exp. m3? 19 cf. Pl.
440a sqq. 21 συγγενέστεροσ ὢν — ὀφείλων (ω ex ο),
titubavit Proclus 


 
μέν ἐστιν δήπου τὰ ἄρχοντα, τὸ μὲν πρώτως, τὸ δὲ δευτέρως,
δύο δὲ κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον τὰ ἀρχόμενα. δεῖ δὴ
οὖν τὸ μὲν [ἓν] μόνως ἄρχον μίαν ἔχειν ἀρετὴν τῆς
σχέσεως τελειωτικήν , τὸ δὲ ἄρχον μὲν δευτέρως, ἀρχόμενον
δὲ πρώτως τῶν δύο σχέσεων ἔχειν διττὰς ἀρετὰς 
τελειωτικάς (ὡς γὰρ τῶν διαφερουσῶν ὑπάρξεων
αἱ τελειώσεις, οὕτω καὶ τῶν σχέσεων), τὸ δὲ μόνως
ἀρχόμενον μίαν ἔχει τελειωτικὴν ἀρετήν. ὁ μὲν δὴ λόγος,
ὃς δέδεικται μόνως ἄρχειν ὀφείλων, ἀρετὴν ἀρχικὴν ἔχει τὴν
φρόνησιν, καθ’ ἣν ἑαυτῷ καὶ τοῖς ἄλλοις ὁρίζει τὰ μέτρα 
τῶν πράξεων· ἡ δὲ ἐπιθυμία μόνως οὖσα ἀρχόμενον ἀρετὴν
ἔχει τὴν σωφροσύνην , καθ’ ἣν μετρεῖ τὰς ἑαυτῆς ὀρέξεις
ἐπιστρεφομένη πρὸς τὸν λόγον, καὶ αὐτὸ τοῦτο τὸ ὀρεχθῆναι
λόγου λαβοῦσα παρὰ τοῦ λόγου διὰ τῶν συνειθισμένων
καὶ τῆς παιδείας. ὁ δὲ θυμός, ὃν ἄρχεσθαι καὶ ἄρχειν 
ἐδείκνυμεν κατὰ φύσιν, ἕξει μὲν ὡς ἄρχων ἀνδρείαν, δι᾿ ἣν
ταπεινώσει τὸ ἐπιθυμητικὸν καὶ ἄτρωτον ἑαυτὸν φυλάξει
τῶν ἀπ᾿ αὐτοῦ πληγῶν, ἕξει δὲ καὶ σωφροσύνην ὡς ἀρχόμενος,
καθ’ ὅσον καὶ αὐτὸς ὀρέγεται τῶν ἀπὸ τοῦ λόγου
μέτρων παιδευθείς. εἰ δὲ δὴ καὶ ὁ λόγος, ὡς ἀμφοῖν ἄρχων 
καὶ αἴτιος τῆς πρὸς ἑαυτὸν ἐπιστροφῆς καὶ τοῦ πειθηνίοις
γενέσθαι, τοῦ μέτρου περιέχει τὴν ἀρχὴν ὃ δέδωκεν
ἐκείνοις, εἴη ἂν ἡ σωφροσύνη, ἀρξαμένη μὲν ἀπὸ τοῦ λόγου,
τελευτῶσα δὲ εἰς τὴν ἐπιθυμίαν διὰ μέσου τοῦ θυμοῦ,
καὶ οὕτως ἁρμονία διὰ πασῶν ἐκ τριῶν ὅρων οὖσα, λόγου 
θυμοῦ ἐπιθυμίας. ὧν ὁ θυμὸς | μέσος ὢν ὡδὶ μὲν f. 120r. 
ποιεῖ τὴν διὰ τεσσάρων, ὡδὶ δὲ τὴν διὰ πέντε συμφωνίαν,
τὴν μὲν τοῦ λόγου πρὸς τὸν θυμὸν διὰ πέντε, τὴν δὲ τοῦ
 3 exp. m3 | τησ ss. m3 8 nempe ἔχειν 14 συνειθισμένων]
ειθι et μέν ex? m3 (an συνεθισμῶν?) 21 ἑαυτὸν
ex αὐτὸν m3 | τοῦ add. m3 aut rec. | πιθηνίοισ (noli ους)
23 ἂν m3] πᾶν possis ἂν 〈κοινὴ〉 26 cf. Pl. 431e | ὢν ὦν)
ss. m3 27 ποιεῖ ex οἴει m3 


 
θυμοῦ πρὸς τὴν ἐπιθυμίαν διὰ τεσσάρων. ταύτην γοῦν
ἐκάλουν οἱ Πυθαγόρειοι συλλαβὴν ὡς οὐ τελέαν οὖσαν
συμφωνίαν, τὴν δὲ διὰ πέντε μᾶλλον ἢ ταύτην εἶναι συμφωνίαν·
ὥσπερ δὴ καὶ τὸν θυμὸν μᾶλλον πρὸς τὸν λόγον
 ἔχειν δοτέον συμφωνίαν ἢ τὴν ἐπιθυμίαν πρὸς τὸν θυμόν,
εἰ καὶ ἐλάσσων ἡ τούτων διάστασις, πλείων δὲ ἡ ἐκείνων·
τὰ μὲν γὰρ ὀρέξεις μόνον ἄμφω, τὰ δὲ λόγος καὶ ὄρεξις,
ἀλλ᾿ οὖν πλείων ἡ συμφωνία θυμοῦ πρὸς λόγον, εἰ καὶ
πλείων ἡ διάστασις, ἢ ἐπιθυμίας πρὸς θυμόν, εἰ καὶ ἐλάσσων.
 ὡς γὰρ εἴρηται καὶ πρότερον, φιλεῖ γοῦν συντάττειν
ἑαυτὸν τῷ λόγῳ κατὰ φύσιν ὁ θυμὸς καὶ μᾶλλον εἶναι
σύμμαχος ἐκείνῳ ἢ τῇ ἐπιθυμίᾳ μαχομένων ἐκείνων· διὸ
τὴν μᾶλλον συμφωνίαν τῷ θυμῷ πρὸς τὸν λόγον δοτέον
ἢ τῇ ἐπιθυμίᾳ πρὸς τὸν θυμόν· διὰ πασῶν δὲ τὴν ἐκ
 πάντων ῥητέον, ἣν ἐκεῖνοι πάλιν πασῶν συμφωνιῶν κατακορεστάτην
ὠνόμαζον. καὶ γὰρ ὡς ἀληθῶς ἐστιν αὕτη συμφωνία·
μόνη γὰρ ἐκ πασῶν ἔχει τοῦτο τὸ ἴδιον , ὅπερ ὁ
Τίμαιός φησιν, τὸ τῶν ὀξυτέρων φθόγγων τὰς κινήσεις
ἀποπαυομένας καταλαμβάνειν τὰς τῶν βαρυτέρων, καὶ καταλαμβανούσας
 ἀρχὴν τέλει συνάπτειν καὶ μίαν ἀποφαίνειν
κίνησιν ἠρέμα ἀπολήγουσαν ἀπὸ τοῦ ὀξέος ἐπὶ τὸ βαρύτερον.
μόνη δ’ οὖν αὕτη πασῶν συμφωνιῶν τοῦτο λαχοῦσα
πρέπουσα ἂν εἴη τῇ μιᾷ τῆς ψυχῆς ἁρμονίᾳ, δι’ ὅλων διηκούσῃ
 f. 120v. τῶν μερῶν αὐτῆς καὶ συνειρούσῃ | ταῖς κινήσεσι
 τῶν ἀνωτέρω τὰς τῶν κατωτέρω, καὶ ταῖς ὑφέσεσιν ἐκείνων
τὰς τούτων ἐπιτάσεις συμφυῶς ἑναρμοζούσῃ, καὶ ὄντως
μίαν ἐκ πολλῶν ποιούσῃ τὴν ζωήν. Ταῦτα μὲν οὖν παρεξέβημεν ἐνδεικνύμενοι, πῶς ἁρμονίαν
 διὰ πασῶν ὁ Σωκράτης εἶπεν τὴν σωφροσύνην.
 2 πυθαγόριοι, corr. m3 cf. Boeckli PHilolaos 68 6 ἡ
poit δὲ 88. m2? 10 cf. p. 211, 19 | γουν ortum esse poteat
ex συν (ὥσπερ pro ὡς γὰρ Raderm.) 18 cf. Tim. 80a
20 ἀποφαίνει, corr. m3 22 οὖν ex ἧν m3 


 
εἰ δὲ φρόνησις μὲν ἀρετὴ μόνως ἄρχοντος, σωφροσύνη δὲ
ἀρετὴ τοῦ ἀρχομένου, ἄμφω δὲ σωφροσύνη καὶ ἀνδρεία τοῦ
ἄρχοντος ἅμα καὶ ἀρχομένου, δῆλον τὸ λοιπὸν ἡ δικαιοσύνη
πάντων οὖσα, τοῦ μὲν ὡς ἄρχοντος, τοῦ δὲ ὡς ἀρχομένου,
τοῦ δὲ ὡς καὶ ἄρχοντος καὶ ἀρχομένου, ὅπως ἂν ἕκαστον 
ἐνεργῇ κατὰ τὴν αὐτοῦ τάξιν, τὸ μὲν ὡς ἄρχον, τὸ δὲ ὡς
ἀρχόμενον, τὸ δὲ ὡς τὸ συναμφότερον. ταῦτα μὲν οὖν δῆλά
πως γέγονεν· ἐκεῖνο δ’ ἄν τις ἐπιστήσας ζητήσειεν, πῶς ὁ
θυμὸς καὶ ἄρχον ὢν καὶ ἀρχόμενον πρὸς τὴν μὲν ἐπιθυμίαν
ὡς ἀρχόμενον ἔχει τινὰ κοινὴν ἀρετήν, μετέχων τι σωωροσύνης, 
πρὸς δὲ τὸν λόγον ὡς ἄρχον οὐκέτ᾿ ἔχει κοινήν,
ἀλλ᾿ ἰδίαν ἀρετὴν τὴν ἀνδρείαν, καὶ ζητήσας ἐννοήσειεν,
ὡς ἄρα ὅπερ εἴπομεν ἐστὶν ἀληθές, τὸ πλείονα τὴν ἀπόστασιν
εἶναι τοῦ θυμοῦ πρὸς τὸν λόγον κατ᾿ οὐσίαν ἢ τῆς
ἐπιθυμίας πρὸς τὸν θυμόν· καίτοι γε μαχομένων λόγου καὶ 
ἐπιθυμίας οὐδέποτε τῆς ἐπιθυμίας ἐστὶ σύμμαχος, ἀλλὰ τῷ
λόγῳ παρίσταται· πάσχει δὲ τοῦτο διὰ τὴν κατὰ τῆς ἐπιθυμίας
αὐθάδειαν, δι’ ἣν καὶ πρὸς αὐτὸν πολλάκις ἀπαυθαδίζεται
τὸν λόγον, οὐ διὰ συγγένειαν τὴν πρὸς αὐτόν.
Με διὰ τοῦτο πρὸς μὲν ταύτην ὡς ἀρχόμενος ἀρετὴν ἔχει 
κοινήν, πρὸς δὲ ἐκεῖνον | ὡς ἄρχων διαφέρουσαν· τὸ γὰρ f. 121r. 
ἀρχικὸν αὐτοῦ τε καὶ τοῦ λόγου πάντῃ διέστηκεν, τὸ μὲν
ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἀρχόμενον τῆς ἀρχῆς ἑαυτοῦ γὰρ ἄρχει πρῶτον
ὁ λόγος καὶ ἑαυτὸν κοσμεῖ πρὸ τῶν ἄλλων καὶ τὴν
οἰκείαν ὄρεξιν οὐκ ἐᾷ μένειν ἀμφίβολον καὶ φέρεσθαι πρὸς 
τὸ χεῖρον, ἔπειθ’ οὑτωσὶ καὶ τὰς τῶν ἀλόγων ὀρέξεις μετρεῖ
καὶ ἐπανάγει πρὸς τὴν ἑαυτοῦ κρίσιν καὶ ὄρεξιν), τὸ
δὲ οὐκ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἀρχόμενον, ἀλλὰ τῷ χείρονι μόνῳ ἄνω-
 1 nempe Ε; μόνως 4 δὲ ὡσ ex? 5 τοῦ δὲ
ὡς ex του m2, im. γρ. τοῦ μόνως αρχ. (i. e. ἄρχοντος) τοῦ
μόνως ἀρχομένου· τοῦ καὶ ἄρχοντος (sc. καὶ ἀρχομένου) m3 haud
male | ἑκάστου m1, corr. m3 11 ἄρχων, corr. b 21 ἄρχον,
corr. b 


 
θεν ἐπιστατοῦν· οὐ γὰρ ἑαυτοῦ δύναταί ποτε τὸ ἄλογον
κρατεῖν οὐδὲ ὁρίζειν ἑαυτὸ καὶ ἐπιστρέφειν εἰς ἑαυτό. ὅτι
δὲ θυμὸς ἐπιθυμίᾳ συγγενέστερον ἢ λόγῳ κατὰ Πλάτωνα,
δῆλον· ἄμφω γὰρ τῶν αὐτῶν πατέρων, λόγος δὲ ἄλλου
 πατρός· ἄμφω θνητὰ καὶ μετ’ ἀλλήλων ὄντα ἢ μὴ ὄντα,
λόγος δὲ ἀθάνατον· ἄμφω ἄδεκτα γνώσεως, λόγος δὲ φύσει
γνωστικός. διότι μὲν οὖν τὸ ἄρχεσθαι τῷ θυμῷ κοινὸν
καὶ ἐπιθυμίᾳ καθ᾿ ὃ γὰρ ἄλογα ἄμφω καὶ παρ’ ἑτέρου
κοσμεῖσθαι δεόμενα, ἄρχεται), κοινὴν ἀρετὴν ἔχει τὴν ἐπιστρέφουσαν
 αὐτὰ πρὸς τὴν τοῦ ἄρχοντος ὄρεξιν. καθ’ ὅτι
δὲ τὸ ἄρχειν διαφέρον ἐπὶ τε λόγου καὶ θυμοῦ τὸν εἰρημένον
τρόπον, διάφορον ἐσχήκατον ὡς ἄρχοντε τὴν ἀρχικὴν
ἀρετήν, τὸ μὲν γνωστικήν λόγος γὰρ ἦν), τὸ δὲ ζωτικήν·
ὄρεξις γάρ. ὅπου μὲν οὖν ὄρεξις ὀρέξεως κρατεῖ, τῆς ἄτρωτον
 φυλαττούσης ἀρετῆς τὴν ὄρεξιν χρεία, ὅπου δὲ λόγος
ὀρέξεως, τῆς κρίνειν τὸν λόγον ὀρθῶς παρασκευαζούσης.
καὶ διὰ τοῦτο φρόνησις μὲν ἀρετὴ ἀρχικὴ λόγου, παρ’ ᾧ
τὸ γιγνώσκειν καὶ τὸ κρίνειν ὀρθῶς τὸ ἄρχειν τῶν κρίσιν
 f 121v. οὐκ ἐχόντων, ἀνδρεία | δὲ ἀρετὴ ἀρχικὴ θυμοῦ, παρ’ ᾧ
 τὸ ζωτικὸν μόνον, παρ’ ᾧ ἡ κρίσις μὲν οὐκ ἔστιν, ὄρεξις
δὲ κράτος ἔχειν ἐθέλουσα κατὰ Ε; του χείρονος ὀρέξεως,
καὶ κατεξανισταμένης αὐτῆς οὐκ ἀνεχομένη τῶν ὑπὲρ αὐτὴν
ὀρέξεων. εἰ δ’ ὅπερ εἴρηταί μοι καὶ πρότερον, καὶ ἡ
διάστασις τῶν ἄνω πλείων ἢ τῶν κάτω καὶ ἡ ἀρμονία μείζων,
 οὐδὲν θαυμαστόν· ἡ γὰρ ἔκλυσις τῆς ζωῆς ἀμυδροῖ
τὴν ἁρμονίαν· ἐν γὰρ τοῖς μᾶλλον ζῶσιν μᾶλλόν ἐστιν, ἐν
δὲ τοῖς ἧττον δῆλον ὡς ἧττον. Ὅτι μὲν οὖν αἱ ἀρεταὶ τέτταρες μόνον καὶ τί ἔργον
ἑκάστης, εἴπομεν· ὅπως δὲ καὶ ἐν τοῖς πολιτικοῖς γένεσιν
 1 ἄλογον ex ἀγαθὸν m3 2 ἑαυτὸν 10 καθ’ ὅτι θ
ir. m3 uv,)] καθὸ b 12 διάφορον] διαφορὰν m1 διαφέρον
m3 | ἄρχοντα m1, corr. m3 14 post τῆς ὡσ ss. m3 18 an
ὀρθῶς Ε;? 23 ἡ ss. m3 


 
αὐτὰς τακτέον, ἢδη φανερόν. δῆλον γὰρ ὡς ἐν μὲν τῷ
ἄρχοντι πάσης τῆς πόλεως καὶ προβουλευομένῳ μάλιστα τὴν
φρόνησιν θετέον τίνος γὰρ ἄλλου τῷ βουλευομένῳ χρεία
μᾶλλον ἢ φρονήσεως; ἦς ἔργον ὁρᾶν τὸ ἐν πάσῃ πράξει
ἀγαθὸν καὶ κακόν), ἐν δὲ τῷ πολεμοῦντι καὶ φρουρητικῷ 
γένει τὴν ἀνδρείαν. τούτους γὰρ ἀνδρείους ἡ φήμη καλεῖ,
τοὺς ὑπομενητικοὺς τῶν κινδύνων, τοὺς ἀνανταγωνίστους
τοῖς ἀντιπάλοις, τοὺς τὸν θάνατον περιπτύοντας. ὅπως μὲν
οὖν κρατῶσι πάντων τῶν κατεξανίστασθαι τῆς πολιτείας
ἐπιχειρούντων, ἀνδρείους αὐτοὺς εἶναι προσῆκον · τὰ δὲ μέτρα 
τῶν ἐνεργειῶν ἀπὸ τῶν ὡς ἀληθῶς ἀρχόντων παρα-
δέχεσθαι καὶ ταύτῃ σωφρονεῖν, εἰς τὴν ἐκείνων βλέποντας
προαίρεσιν. ἐν δὲ τῷ τελευταίῳ καὶ τῶν ἀναγκαίων πάν-
των ἐκποριστικῷ τὴν σωφροσύνην μόνως, ἵνα μὴ ἐπαιρόμενον
τῇ περιουσίᾳ τῶν ἀναγκαίων ἀρκεῖν ἑαυτῷ πρὸς τὸ 
εὔδαιμον ὑπολάβῃ καὶ τῶν ἀρχόντων ὀλιγωρήσῃ διὰ τὴν | ἐν f. 122r. 
τοῖς ἀναγκαίοις εὐπορίαν φαντασίαν τοῦ ἀγαθοῦ παρεχομένην.
δεῖ γοῦν αὐτὸ σωφρονεῖν , ὑποστελλόμενον τοῖς ἄρχουσιν
καὶ ὑπ᾿ ἐκείνων κοσμούμενον καὶ πειθαρχοῦν ἐκείωοις,
ὡς ἐν τῷ παντί φησιν ὁ Τίμαιος [p. 48a] ἕπεσθαι 
τῷ νῷ τὴν ἀνάγκην. πάντων δὲ οὑτωσὶ τὴν οἰκείαν ἀρετὴν
ἀπειληφότων, καὶ τοῦ μὲν φρονοῦντος, τοῦ δὲ ἀνδριζομένου,
τοῦ δὲ σωφρονοῦντος, ἤδη γνώριμον τὸ τῆς δικαιοσύνης
ἔργον. ἕκαστον γὰρ ἐν τῇ συντάξει τῇ πρὸς ἄλληλα παρασκευάζει
τὸ ἑαυτοῦ μόνον πράττειν, καὶ μὴ δι’ ἀλλοτριοπραγίαν 
ὑφαρπάζειν τὰ τῶν ἄλλων ἐξαίρετα, ζῆν δὲ ἕκαστον
ἐφ’ ᾧ τέτακται παρὰ τῆς πολιτικῆς ἐπιστήμης· ὡς μὴ τὸν
φύλακα στρατεύεσθαι ἐπιχειρεῖν ἢ γεωργεῖν, εἰς ἀναξίαν
ἑαυτοῦ μεταπίπτοντα ζωήν, μηδὲ τὸν ἐπίκουρον ἢ θητεύειν
ἢ προβουλεύειν, μηδὲ τὸν χρηματιστὴν ἐπικουρεῖν, διότι τὰ 
 6 ἀνδρίαν m3 14 μόνως] μὲν ὡσ 15 ἀρκεῖν] ἄρχειν
21 πάντωσ, corr. m3 25 μόνου, corr. b 


 
ὅπλα παρασκευάζει τοῖς ἐπικουρήσουσιν, ἢ γνώμην εἰσφέρειν,
διότι τἀναγκαῖα ποΘι τοῖς τὰς γνώμας εἰσφέρειν ὀφείλουσιν.
ὥστε καὶ ἐν τοῖς πολιτικοῖς γένεσιν αἱ ἀρεταὶ
πᾶσαι τὸν αὐτὸν λόγον ἔχουσαι πρὸς ἀλλήλας εἰσίν, ὃν ἐν
 ἑκάστῃ τῶν ψυχῶν. Τούτων τοίνυν εὖ κειμένων κατίδωμεν, ὅπῃ μέτεισιν ὁ
Σωκράτης τὸν περὶ αὐτῶν λόγον. ἀνάπαλιν μὲν οὖν ἀπὸ
τῶν ἐν τοῖς πολιτικοῖς γένεσιν ἀρετῶν ἄρχεται, καθάπερ
 εἶπεν [p. 368d], ὡς ἐν μείζοσι γράμμασιν τὰ διὰ τῶν ἐλασσόνων
 γεγραμμένα θεάσασθαι βουλόμενος. τῷ γὰρ ὄγκῳ μιᾶς
ψυχῆς μείζων ἡ πόλις, Ε; καὶ εἰκόνες εἰσὶν αἱ τῆς ὅλης
πόλεως ἀρεταὶ τῶν τῆς μιᾶς ψυχῆς, κἀνταῦθα δήπου τοῦ
 f. 122v. λόγου κρατοῦν|τος, ὅς φησιν τὰ ἀμερέστερα τῇ δυνάμει
κρατεῖν τῶν εἰς πλείονα μερισμὸν ὑποφερομένων, καὶ τὰ
 ἐλάττω κατ᾿ ἀριθμὸν ὑπερφέρειν τῇ δυνάμει τῶν πλειόνων
κατὰ τὸ ποσόν. ἐν δ’ οὖν τοῖς πολιτικοῖς γένεσιν ἰδεῖν
ἐθέλων προτέροις ἁπάσας αὐτὰ πρῶτον ἐν τάξει τὰ γένη τὰ
πολιτικὰ ὑφίστησιν· λέγω δὲ ἐν τάξει, διότι πρῶτον ἔλαβεν
ἀνθρώπους περὶ τὰ ἀναγκαῖα μόνα διατρίβοντας, ἀπολέμους,
 ἀπείρους παιδείας, κατὰ φύσιν ζῶντας, ἐλαχίστοις ἀρκουμένους,
σωφρονικῶς διαιτωμένους· δεύτερον δὲ ἐπαύξων τὸ
πολίχνιον διὰ τοὺς ἔξωθεν πολεμίους εἰς ἀνάγκην περιήγαγεν
κατάλογον στρατιωτικὸν ἐπεισαγαγεῖν. τούτου δὲ
εἰσαχθέντος ἀναγκαῖον ἐπέδειξεν λοιπὸν τὸν παιδευτικὸν λόγον,
 ἐξαναστήσας ἀπὸ τῆς φυσικῆς ζωῆς τὸν βίον ἐπὶ τὴν
ἀμυντικήν· ἢ πῶς ἐκεῖνοι σωθήσονται χωρὶς ἐπικούρων,
ἔχοντες ἐνίοτε τοὺς παροικοῦντας ἀδίκους; δεῖν οὖν τῶν
 1 παρασκευάζοι, corr. b 9 εἶπον, corr m3 10 οἴκω ι
ι prius ir., corr. m1) 11 μεῖζον ἢ πόλεσι ι ir.) καὶ
15 ἐλάσσω. ττ ss. m1 17 malim πρότερον | ἁπάσας non
aptom, expectamus αὐτὰς 〈ὁποστάσας〉 aut τὰς ἀρετὰς
18 cf. II 369a sqq. 21 cf. 872 e sqq. 23 κατάλογον] τὸν
λόγον | cf. 376c sqq. 24 τὸν 88. m3 


 
προπολεμησόντων ὑπὲρ τῶν γεωργησόντων· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν
ἄμφω πράξειν. καὶ γὰρ ἄλλη μὲν ἐπιτηδειότης πρὸς
γεωργίαν, ἄλλη δὲ πρὸς στρατείαν· ὡς δὲ αἱ ἐπιτηδειότητες
διαφέρουσιν, διοίσουσιν καὶ αἱ τελειότητες· καὶ δεῖ κατὰ
τὴν αὐτοῦ φύσιν ἕκαστον τελειοῦν, εἰ μὴ μέλλοι κίβδηλον 
ἕξειν τὴν ζωὴν παρὰ τὴν αὐτοῦ φύσιν ἀγόμενος. καὶ πρὸς
τούτῳ τοὺς καιροὺς οὐ παραλείψουσιν τῶν οἰκείων ἔργων,
ὅπερ ἂν γένοιτο, εἰ ὁ αὐτὸς εἴη στρατιώτης εἰ τύχοι καὶ
γεωργός, καὶ ὅταν δέῃ γεωργῆσαι στρατεύεσθαι ἀναγκαζόμε-| 
νος πολέμου περιεστῶτος, καὶ ὅταν στρατεύεσθαι φυτεύων f. 123r. 
ἢ ἀροτριῶν καὶ τὴν γῆν ἐργαζόμενος ἀντὶ τοῦ πολεμεῖν
ὑπὲρ τῆς γῆς, καὶ τὰ ὄργανα τὰ γεωργικὰ φέρων ἀντὶ τῶν
πολεμίων, τὴν σμινύην ἀντὶ τῆς ἀσπίδος, ὡς εἰ μὴ γεωργήσειεν
ἄπορος τῶν ἀναγκαίων ἐσόμενος. εἰ οὖν ἄλλον μὲν
εἶναι δεῖ τὸν ἐπίκουρον, ἄλλον δὲ τὸν τῶν ἀναγκαίων φροντιστήν, 
δύο τούτω γένεε πολιτικὼ θετέον, ἐπικουρικὸν καὶ
χρηματιστικόν, τὸ μὲν ποριστικὸν τῶν ἀναγκαίων, τὸ δὲ
φρουρητικὸν ἑαυτοῦ τε καὶ ἐκείνου. δεῖν οὖν τούτῳ παιδείας,
οὐκ ἐκείνῳ· καὶ γὰρ ἦθος τοῦτο ἔχειν χρὴ διαφέρον,
οὐκ ἐκεῖνο· καὶ ὁποῖον τὸ ἦθος, ἐπεκδιηγησάμενος διττὸν 
τούτου τελειωτικὸν τοῦ γένους εἶδος τῆς παιδείας ἐδίδαξεν,
τὸ μὲν εἰς ψυχὴν τεῖνον τῶν ἀνδρῶν, τὸ δὲ εἰς σῶμα.
καὶ γὰρ σώματος ἐρρωμένου δεῖ πρὸς τοὺς πόνους τοὺς
ἀναγκαίους τοῖς στρατευσομένοις. τρίτῳ δὲ † ὅμως φασὶν τὴν
πόλιν ἐπαυξάνων αὐτῶν τῶν ἐπικούρων τοὺς φύσει διαφερούσῃ 
χρωμένους τῶν ἄλλων καὶ μειζόνως πεπαιδευμένους
ἐκλεξάμενος καθίστησι τὸ λοιπὸν ἐκ τούτων γένος. ὡς δὲ
 4 διοίσουσιν im. m3 recte opinor; cf. tamen Sonny anal.
152 Long. IV 26,4 Heliod. 10, 29 6 ἀγόμενον m3 8 εἴη]
εἷσ ἦι 13 πολεμικῶν Wendl. | σμινύην m3] σμίννυν m1 μινν
ex?) 16 γένε, corr. m3 18 τούτων 19 ἐκείνων 20 cf.
376e 24 στρατευσαμένοισ | cf. Ill 412b sqq. 25 διαφερούσηι
ηι ir.)] ό supra ε ss. m3 (voluit διαφόρῳ?) 26 μειζόνων m1,
corr. m3 27 καθίστησι m3] καθηγήσει 


 
ἐμαυτὸν πείθω, δοκεῖ μοι δύο τρόπων ὄντων παιδείας, τοῦ
μὲν κατὰ μουσικήν, τοῦ δὲ κατὰ γυμναστικήν, τούτους
μάλιστα νομίσαι πρὸς τὴν ἁπάντων ἀρχὴν ἐπιτηδείους
τοὺς φύσιν τε πρὸς μουσικὴν ἐπιτηδειοτέραν λαχόντας καὶ
 μᾶλλον τῶν ἄλλων ἐν αὐτῇ τεθραμμένους. αὕτη γὰρ καὶ
ἐμφρονεστέρους ἀποτελεῖ διδάσκουσα περὶ θεῶν περὶ δαιμόνωνν
περὶ ἡρώων περὶ ἀνθρώπων τὰ σπουδαιότατα, ἀλλ
οὐχ ἡ γυμναστική. τεκμήριον δὲ οὗ λέγω τὸ καὶ τὴν ὅλην
 λύεσθαι πολιτείαν οὐ διὰ γυμναστικῆς ἀμέλειαν, ἀλλὰ μουσι-|
 f. 123v. κῆς, ὡς αὐτός φησιν ὁ τῶν Μουσῶν ἱερὸς λόγος [VIII
546d], τῶν ἀρχόντων διὰ μουσικῆς ἀμέλειαν ἀναξίων ὄντων
Ε; πατέρων. ὥστε τοὺς πρὸς ταύτην πεφυκότας
καὶ μουσικοὺς μᾶλλον εἰ φαῖμεν αὐτὸν ἐκλέγεσθαι καὶ φύλακας
καθιστάνειν, οὐκ ἂν ἀπὸ γνώμης αὐτῷ λέγοιμεν, εἰ
καὶ αὐτὸς τοσοῦτον μόνον εἶπεν [III 412c], αὐτῶν τούτων
φυλοκρινεῖν τοὺς ἀρίστους πρὸς τὸ πάντων ἄρχειν, κατὰ τί
δὲ ἀρίστους, οὐ προσέθηκεν. ταῦτ’ οὖν τὰ τρία γένη καταστησάμενος
πληρώματα τυ πόλεως εὗρεν, ὃν ἤδη προείπομεν
τρόπον, κατὰ τί σοφὴν ἂν εἴποιμεν τὴν ἐκ τούτων
 πόλιν, κατὰ τί ἀνδρείαν, κατὰ τί σώφρονα, κατὰ τί δικαίαν,
τοῦ μὲν φυλακικοῦ διὰ τὸ μουσικώτατον εἶναι τὸ γένος
ἐπιστήμην ἔχοντος τῶν ἀγαθῶν καὶ κακῶν ἐδιδάχθη γὰρ
ὑπὸ τῆς μουσικῆς, ἃ δὴ προείπομεν, πῶς δεῖ φρονεῖν περὶ
τῶν κρειττόνων ἡμῶν, πῶς περὶ τῆς ἀνθρωπίνης εὐδαιμονίας·
 διὸ καἰ τοὺς ποιητὰς ἠνάγκαζεν, ὅσα πρὸς τούτους
τείνει τοὺς τύπους, ποιεῖν. εἰ δὲ καὶ τῶν μαθημάτων αὐτῷ
καὶ διαλεκτικῆς μεταδοτέον, ἔτι μειζόνως ἂν εἴη σοφὸν
καὶ ἐπιστῆμον), τοῦ δὲ ἐπικουρικοῦ διὰ τὸ ζῆν ἐν ὅπλοις
καὶ γυμνασίοις δὲ καὶ μελέταις τῶν πολεμικῶν δνδρείου
 μάλιστα ὄντος τούτοις γοῦν διαφερόντως προσήκειν τὴν
 6 διδάσκαλουσα (acc. m3, supra α secundum et tertium
ras.) 16 τησ post αὐτὸσ 28 cf. p. 66, 16 sqq. 26 αὐτῷ]
αὐτῶν 27 καὶ Ε; b 


 
ἀρετὴν ταύτην ἅπαντας ὁμολογήσειν τοὺς καὶ τὴν τυχοῦσαν
περὶ ἀνδρείας ἔχοντας ἔννοιαν), τοῦ δὲ χρηματιστικοῦ
σωφρονεῖν ὀφείλοντος· ἡ γὰρ τῶν ἀναγκαίων εὐπορία ταύτης
μάλιστα δεῖται τῆς ἀρετῆς, ὡν ἡ πλησμονὴ μεθίστησιν
εἰς τὴν ἀκόλαστον ζωήν, τῶν δὲ τριῶν ἅμα γεν·ῶν ἐν τῇ 
πρὸς ἄλληλα κοινωνίᾳ | ἀρχῆς τε πέρι καὶ τοῦ ἄρχεσθαι f. 124r. 
τὴν αὐτοπραγίαν φυλαττόντων , ἣν ἐπέδειξεν οὖσαν τὴν
δικαιοσύνην· πάντες γὰρ ἄνθρωποι τὸ μὴ τῶν ἀλλοτρίων
ἐρᾶν φασιν εἶναι δικαιοπραγεῖν, καὶ οἱ ἐπαινέται δικαιοσύνης
καὶ οἱ κατήγοροι· διὸ καὶ κακίζουσιν αὐτήν, ὡς δέον 
ὂν τὰ πάντων ἔχειν τὰ οἰκεῖα μόνα στέργουσαν. καὶ μέχρι
μὲν τούτου παραλαμβάνων τὴν δικαιοσύνην ὡς πόλεως
οἰκιστὴς οὐκ ἀδικεῖ τοὺς κατηγόρους αὐτῆς. καὶ γὰρ ἐκεῖνοί
φασιν αὐτὴν εἶναι νόμῳ καλὸν καὶ ὡς ἀναγκαίαν τιμᾶσθαι,
φευγόντων τὸ ἀδικεῖσθαι τῶν τὰ νόμιμα τιθέντων· 
τοῦτο γὰρ ἔσχατον εἶναι κακῶν, τὸ δὲ ἀδικεῖν μέγιστον
ἀγαθόν, τὸ δὲ δίκαιον ἀμφοῖν μέσον, οὔτε ἀγαθὸν οὔτε
κακόν, ἀλλ’ ἀναγκαῖον. ὅπερ οὖν εἴπομεν, κἂν ὡς πλήρωμα
τῶν ἀγαθῶν παραλαμβάνῃ τὴν δικαιοσύνην, οὐκ
ἀδικεῖ τοὺς ψέξοντας αὐτήν· νόμῳ γὰρ εἶναι δέδοκται 
καλόν. ἤδη δὲ καταπειρῶν τοῦ καὶ αὐτὴν ὄντως ἀγαθὸν
εἶανι καὶ φύσει καλόν, ἀλλ’ οὐ νόμῳ μόνον, προσέθηκεν
[p, 433b], ὅτι καὶ ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς αὕτη δίδωσι τὸ 
κράτος· ἑκάστη γὰρ αὐτοπραγεῖ διὰ ταύτην, καὶ οὐδεμία
ἐκείνων οὕτως σώζει τὴν πόλιν ὡς αὕτη. δέδεικται γοῦν 
ὅτι ἡ ἐναλλαγὴ τῶν ἐπιτηδευμάτων, τοῦ φυλακικοῦ τοῦ
ἐπικουρικοῦ τοῦ χρηματιστικοῦ , τελεώτατός ἐστι τῆς πολιτείας
ὄλεθρος. εἰ οὖν αὕτη ταῖς ἄλλαις ἀρεταῖς ἐστιν ἐνά-
 4 ἀρετῆσ im. m3 6 τοῦ ex τοὺς m3 10 κολάζουσιν
m1, κακι ss. m2 | ὡσ ss. m2 12 ὡς] ὁ τῆς Wendl. 14 post
τιμᾶσθαι καὶ ss. m. rec. 17 ἀγαθον m1, acc. m3 21 καταπειρῶν
scripsi dubitanter] κατασπείρων 22 προέθηκεν, corr.
m3 25 cf. 434a sqq. 28 cf. 433e 


 
μιλλος, ἃς ὁμολογοῦσι καὶ οἱ κατήγοροι τῆς δικαιοσύνης
εἶναι τῇ φύσει καλάς, οἷον τὴν φρόνησιν ταύτης γὰρ ἀντέχονται
κατὰ φύσιν πάντες· οἱ γοῦν φρόνησιν ψέγοντες ἢ
 f. 124v. ἐμ|φρόνως ψέγουσι, καὶ οὐ ψεκτὸν ἡ φρόνησις ὀρθῶς
 ψέγουσα, ἢ ἀφρόνως, καὶ οὐ ψεκτὸν ἡ φρόνησις οὐκ ὀρθῶς
ψεγομένη), πᾶσα ἀνάγκη τὴν δικαιοσύνην εἶναι φύσει
καὶ αὐτὴν ἀγαθόν, ἀλλ᾿ οὐ νόμῳ μόνον, ὡς καὶ
φρονησιν. Ταῦτα ὁ Σωκράτης περὶ τῶν ἐν πολιτικοῖς γένεσιν ἀρετῶν
 διανύσας μέτεισιν ἐπὶ τὰς τῶν ψυχικῶν μορίων, ἃς
εἶανι πρὸ τούτων εἴπομεν, καὶ μεταχειρίζεται τριχῇ τὸν περὶ
ἐκείνων πάντα λόγον. Πρῶτον μὲν γὰρ ἐπιδείκνυσιν , ὅτι
οὐκ ἀλλαχόθεν αἱ διαφορότητες αὗται τῶν ἀνθρώπων εἰσὶν αἱ
κατὰ τὴν ζωὴν οὔτε ἐν μιᾷ πόλει μόνῃ θεωρούμεναι ταγμάτων
 ἄλλων καὶ ἄλλων οὔτε ἐν ὅλοις ἔθνεσιν, ἢ ἀπὸ τῆς
ψυχικῆς διαφόρου ζωῆς. οὐ γὰρ ἀπὸ δρυός, φησίν [VIII
544d], οὐδ’ ἀπὸ πέτρης τοῦτο δέ ἐστιν, οὐκ ἀπὸ τῆς
ἐσχάτης φύσεως, ἧς ἡ δρῦς εἰκών, οὐδὲ ἀπὸ τοῦ ἀψύχου
καὶ στερεοῦ σώματος καθὸ σῶμα, τοῦτο γὰρ ἡ πέτρα δηλοῖ)
Ἕλληνες μὶν εἰς φρόνησιν ἐπιτηδειότεροι, ὡς τὸ ὅλον ἔθνος
εἰπεῖν, θυμοειδέστεροι δὲ Θρᾷκες, χρηματιστικώτεροι δὲ Φοίνικες,
καὶ τούτων ἑκάτεροι κατὰ τὸ ὅλον ἔθνος, ἀλλ’ ἀπὸ τῆς
ψυχῆς, παρ’ οἷς μὲν λόγου, παρ’ οἷς δὲ θυμοῦ, παρ’ οἷς δὲ
ἐπιθυμίας ἀρχόντων. ὃ γὰρ ζῶσιν ἕκαστοι, τοῦτο εἰσίν, κεν
 πάντα ἔχωσιν ζῶντες, κατὰ τὸ πρόχειρον αὐτοῖς ἐκεῖθεν χαρακτηρίζονται,
καὶ τὸ ὅλον ἔθνος ἢ λογοειδὲς ἢ θυμοειδὲς
ὀνομάζεται κατὰ τὸ ζῶν ἐν αὐτῷ μάλιστα μέρος τῆς ψυχῆς.
ἢ οὖν ἀπὸ τοῦ σώματος ἔχουσι τὰς διαφορὰς ταύτας ἢ ἀπὸ
 f. 125r. τῆς ψυχῆς. ἀλλ᾿ οὐκ ἀπὸ τοῦ σώματος· θερμοὶ | γὰρ ἢ
 5 ψευκτὸν 10 cf. 434d 11 τριχῆ 12 alterum 228, 
tertium 227, 27 | cf. 435e 18 εἰσὶν αἰ] εἰσι m1 εἰσιν ἢ m3
22 του post καὶ exp. m3, eadem acc. posuit in τούτων
25 ἐκεῖθεν non sannm, an κριθὲν? 27 τῆσ ψυχῆσ im. m3 


 
ψυχροὶ καὶ λευκοὶ καὶ μέλανες ἀπὸ τοῦ σώματος, οὐχὶ ἔμφρονες
ἢ ἀνδρεῖοι ἢ σώφρονες ἢ τὰ ἐναντία τούτων· ἀπὸ
τῆς ψυχῆς ἄρα τὴν ἐν τούτοις ἂν ἔχοιεν ἐξαλλαγήν. τοῦτο
τοίνυν πρῶτον ἔδειξεν· ἴσως δ᾿ ἄν τινες φαῖεν καὶ τὰς ἐν
τούτοις διαφορὰς εἶναι σωματοειδεῖς· ἕπεσθαι γὰρ ταῖς 
κράσεσιν τοῦ σώματος , εἶναι δὲ ταύτας διαφόρους τῶν
ἐθνῶν, <οὐ> τὰς δυνάμεις τῆς ψυχῆς. οὐ μὴν ἀλλ’ εἰ
ταῦτα λέγοιεν, δῆλον ὅτι συγχωρήσουσιν τὰς μὲν διαφορὰς
εἶναι ταύτας ἀπὸ ψυχῆς, ἐκείνην δὲ ἑπομένην ταῖς κράσεσιν
τῶν σωμάτων ἀναβλαστάνειν ταύτας τὰς διαφοράς. μένει 
τοίνυν ὁ τοῦ Σωκράτους λόγος, καὶ ἀπὸ ψυχῆς αἱ ζωαὶ
αὗται, κἂν ῥίζαν ἔχωσιν τὴν κρᾶσιν. δεῖ δὲ καὶ τούτω
αὐτῷ ἐξ ἀρχῆς ἐφιστάνειν , μὴ οὐ δέῃ τὴν ψυχὴν ἀπάγειν
εἰς τὴν σώματος φύσιν. ἐν γὰρ τοῖς ἀπαιδεύτοις αἱ δυνάμεις
αὐτῆς ἕπονται ταῖς κράσεσιν, ἡ δὲ φύσις τῷ μὲν δουλεύειν 
προσέταξεν , ὡς αὐτὸς εἶπεν ἐν Φαίδωνι [p. 79e],
τῇ δὲ ἄρχειν, πρὸς τῷ καὶ μηδὲ πᾶν τὸ ἐπιθυμητικὸν
συμπάσχειν κράσεσιν ἢ τὸ θυμοειδές· οὔκουν τὸ φιλοχρήματον
οὐδὲ τὸ φιλότιμον δουλεύει κράσεσιν, ἀλλ’ εἴπερ ἄρα
τὸ φιλήδονον θατέρου καὶ τὸ ὀργίλον τοῦ λοιποῦ. παρὰ 
δὲ τοῖς πεπαιδευμένοις καὶ ταῦτα κρατεῖ τῆς κράσεως, ἢ
ὥστε μηδὲ πλήττεσθαι τὴν ἀρχήν , ἢ ὥστε πληττόμενα τὴν
πληγὴν ἄπρακτον ἐᾶν. τοῦτο μὲν οὖν, ὅπερ ἔφην, ὁ Σωκράτης
ἐγύμνασε πρῶτον, δεικνὺς ὅτι ἐν αὐταῖς εἰσιν αἱ
διαφοραὶ τῶν εἰδῶν τούτων τῆς ζωῆς ταῖς ψυχαῖς, οὐ μόνον 
δι᾿ ὧν εἴπομεν, ἀλλὰ καὶ τῷ τὸ πλῆθος ἐκ τῶν κα|θ᾿ f. 125v. 
ἕκαστα εἶναι τῶν τοιωσδὶ ζώντων τὸ ἄθροισμα λέγεται τοιονδὶ
κατὰ τὴν κοινὴν ὁμοζωίαν. ἐκ γὰρ τῶν ἐμφρόνως ζώντων
τὸ ἔμφρον πλῆθος, εἴτε ἕν τι πλῆθος εἴη πόλεως εἴτε ἔθνος,
εἰ] καὶ ἐκ τῶν θυμοειδῶς τὸ θυμοειδές, καὶ ἐκ τῶν 
 9 ἐν ψυχαῖσ m1 απο et ῆσ ss. m3 13 καὐτῶι | δέοι |
fort. ἀνάγειν 22 μήτε 23 ἐᾶ α ex αι) m1, ι ss. m2?, ν
ex ι m3 27 τῶν ex ὧν m3 


 
χρηματιστικῶς τὸ χρηματιστικόν. — Δεύτερον δὲ ἐπὶ τούτῳ
δείκνυσιν ἀναγκαῖον πρὸς τὸ προκείμενον, ὅτι οὐχ ἴν ἐστιν
ἐν τῇ ψυχῇ τὸ λογικὸν τὸ θυμικὸν τὸ ἐπιθυμητικόν. τοῦτο
γὰρ ἀναγκαῖον, ἵνα δειχθῇ τὰ τρία ἐκεῖνα τοῖς τρισὶν τούτοις
 ἀνάλογον, καὶ ὡς ἐκεῖνα καὶ ταῦτα διαφέροντα ἀλλήλων
τοῖς αὐτοῖς ὅροις τῆς ζωῆς. δεύτερον δ’ οὖν τοῦτο δείκνυσιν
προλαβὼν ὁμολόγημα τοιόνδε· τὸ αὐτὸ κατὰ τὸ αὐτὸ
πρὸς πρὸς τὸ αὐτὸ τάναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν ἀδύνατον,
ἀλλὰ τὸ αὐτὸ μέν, κατ’ ἄλλο δὲ καὶ ἄλλο. καὶ γὰρ θερμαίνεσθαι
 καὶ ψύχεσθαι, καὶ ἑστάναι δὲ καὶ κινεῖσθαι, καὶ
θερμαίνειν καὶ ψύχειν δυνατόν, † καὶ ὃ κατὰ τὸ αὐτὸ μέν,
οὐ πρὸς ταὐτὸν δέ, πρὸς δὲ ἄλλο καὶ ἄλλο ποιεῖν τἀναντία
δυνατὸν καὶ πάσχειν. τὸ γὰρ αὐτὸ καὶ φωτίζεσθαι καὶ
σκοτίζεσθαι πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο δυνατόν, ὑπὸ τοῦδε μὲν
 φωτιζόμενον, ὑπὸ τοῦδε δὲ σκοτιζόμενον, καὶ αὐξητικὸν εἶναι
κατὰ τὸ αὐτὸ καὶ φθίσεως ποιητικὸν πρὸς ἄλλο καὶ ἄλλο.
τοιοῦτον γάρ ἐστιν εἰ τύχοι τὸ τρέφον μὲν τοδὶ τὸ μόριον
καὶ αὖξον, ἄλλο δὲ τῷ τοῦτο τρέφειν φθίνειν ποιοῦν διὰ
τὴν ἐναντίωσιν αὐτῶν· τὸ γάρ τῳ ξυνενεγκόν, φησίν τις,
 ἄλλο τοῦτο ἔβλαψεν. ἀλλὰ ταὐτὸν λέγω καὶ τὸ] κατὰ τὸ
αὐτὸ καὶ τὸ] πρὸς τὸ αὐτὸ ποιητικὸν ἢ παθητικὸν εἶναι
τῶν ἐναντίων ἀδύνατον. τούτου δὲ ὁμολογηθέντος λαμβάνει
 f. 126r. τὰς τῶν ἐγκρατῶν | καὶ ἀκρατῶν ζωάς, ἐν αἷς ὁ λόγος
μάχεται καὶ ὁ θυμός, ἢ ὁ λόγος καὶ ἡ ἐπιθυμία, ἢ ὁ θυμὸς
 καὶ ἡ ἐπιθυμία· ταῦτα μὲν ἐν τοῖς πολεμοῦσιν γενωαίως
διὰ φιλοτιμίαν, καὶ τῆς ἐπιθυμίας σθενούσης διὰ
λιμόν, καὶ τοῦ μὲν λέγοντος μενετέον, τῆς δὲ βοώσης ἀναχωρητέον·
τὰ δὲ πρὸ τούτων ἐν τοῖς νοσοῦσι, τοῦ μὲν λόγου
παραγγέλλοντος εἰ πυρεταίνοι τὸ σῶμα μὴ πιεῖν, τῆς
 δὲ ἐπιθυμίας εἰς τὸ πιεῖν παρακαλούσης , καὶ μαχομένων
 1 χρηματιστικῶς b] χρηματιστικῶν | cf. 436a sqq. 11 ὂ
(fuit ὂν un.) κατὰ aegre toleratur, latetne ὅλως? 13 φωτίζεσθαι
b] γυμνάζεσθαι 26 cf. 439a sqq. 26 στενούσησ 

 
ἀλλήλοις· τὰ δὲ πρὸ ἀμφοτέρων ἐν τοῖς ὑβριζομένοις μέν,
ἀνεχομένοις δέ, κἂν ὁ θυμὸς ἐρεθίζηται, οἶον ἐποίησεν
Ὅμηρος τὸν Ὀδυσςέα πάσχοντα πάθος ἐν οἶς φησιν·
 τέτλαθι δή, κραδίη· καὶ κύντερον ἄλλο ποτ’ ἔτλης [υ 18]. 
συνελόντες οὖν εἴπωμεν, λόγον καὶ θυμὸν ἅμα τὰ ἐναντία
πάσχειν πρὸς ταἀτόν, οἶον τὸ ὑβρίσαν, τοῦ μὲν λέγοντος
τιμωρητέον, τοῦ δὲ λέγοντος οὐδαμῶς. οὐκ ἄρα ταὐτόν 
ἐστι λόγος καὶ θυμός· ταὐτὸν γὰρ κατὰ ταὐτὸν πρὸς τὸ
αὐτὸ τὰναντία πάσχειν ἢ ποιεῖν ἀμήχανον. πάλιν λόγος 
καὶ ἀπιθυμία τὰναντία βοῶσιν ἐν οἶς εἴπομεν τοῖς πυρεταίνουσιν
πρὸς ταἀτὸ τὸ πιεῖν· τὸ δὲ αὐτὸ κατὰ τὸ αὐτὸ
πρὸς τὸ αὐτὸ τἀναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν ἀμήχανον· οὐκ
ἄρα λόγος καὶ ἐπιθυμία ταὐτόν. πάλιν θυμὸς καὶ ἐπιθυμία
πρὸς τὸ αὐτὸ τὰς ἐναντίας ἀφιᾶσι φωνὰς ἐν τοῖς πολεμοῦσιν 
καὶ λιμώττουσιν· τὸ δὲ αὐτὸ κατὰ τὸ αὐτὸ πρὸς τὸ
αὐτὸ τἀναντία ποιεῖν ἢ πάσχειν ἀμήχανον· οὐκ ἄρα θυμὸς
καὶ ἐπιθυμία ταὐτόν. διαφέρει οὖν τὰ τρία ἀλλήλων κατ’
οὐσίαν. ὅτι μὲν οὖν συνέπλεξεν ἐν τῷ ὁμολογήματι τὸ 
ποιεῖν καὶ πάσχειν, ἄρρη|τον αὐτὸ ποιῶν, δῆλον· ἴσως f. 126v. 
γὰρ ἄν τις εἴποι τὰς ἀλόγους κινήσεις ἐνεργείας εἶναί τινας,
ἴσως δὲ ἄν τις πάθη· καὶ ἤδη τινῶν ἤκουσα κ λεγόντων
ἐμμέτρως μὲν κινουμένων ἐνεργείας εἶναι τὰς κινήσεις, ἀμέ-
τρως δὲ πάθη. ὅπως δ’ οὖν ἂν ἔχῃ τὸ ὁμολόημα, περι-
λαμβάνει τὰς κινήσεις αὐτῶν. ὥστε εἴ τις λέγοι τὸ μὲν 
ποιεῖν τὸ δὲ πάσχειν καὶ εἶναι ταῦτα μαχόμενα, δῆλός ἐστιν
πολλῷ μᾶλλον αὐτὰ διϊστὰς ἀπ’ ἀλλήλων. τὸ γὰρ ἐναντίον
ποίημα πάθους αἴτιόν ἐστιν ἐναντίου· ὥστ’ εἴ τι πάθος
ἐναντίον ἔχει ποίημά τι τινός, ἔσται καὶ τῷ ἀπ’ ἐκείνου
 4 cf. 441b 6 λόγος (σ ir.) καὶ θυμὸσ 7 πάσχειν
12 ταὐτὸ] αὐτὸ | πιεῖν] ο post π eras. m3 20 ἄρρητον] ρρη
ir. cf. 436b 22 ἤδη] ἤ ss. m3 25 ὥστε εἴ τις] ὡσ εἴ τις
τὲ 27 sq. haec recte habere non praesto 

 
πάθει ἐναντίον. εἰ οὖν μὴ ἔστιν ταὐτὸν τῷ πάσχοντι τὸ
ἐναντίον, μειζόνως διέστηκεν κατ᾿ οὐσίαν τοῦ ποιοῦντος τὸ
ἐναντίον οὖ αὐτὸ πάσχει πάθους. τί δ’ ἂν εἴποιμεν περὶ
τοῦ φιλοχρημάτου καὶ φιληδόνου, πότερον καὶ ταῦτα τῇ
 οὐσίᾳ διαφέρειν ἢ ὁμοούσια εἶναι, δυνάμεις δὲ διαφόρους
ὀρεκτικὰς ὑπάρχειν; ὅτι γὰρ καὶ ταῦτα ἀλλήλοις μάχεται,
δηλοῦσιν οἱ φιλάργυροι καὶ λίχνοι, διὰ μὲν τὴν λιχνείαν
ὁρμῶντες, ὅσα τὸ πάθος αὐτῶν ἐκπληροῖ, τοῦτο πορίζειν
ἑαυτοῖς, διὰ δὲ τὴν φιλαργυρίαν τοὐναντίον βοῶντες· οὐκ
 ὠνητέον, δεινὴν τὴν τοῦ ἀργυρίου λέγοντες δαπάνην καὶ
λιμοκτονοῦντες τῷ φιλοχρημάτῳ τὸ φιλήδονον, ἢ ἀνάπαλιν
τῷ φιληδόνῳ τὸ φιλοχρήματον ἀνιῶντες. εἰ μὲν οὖν καὶ
ταῦτα διαφέρει κατ’ οὐσίαν, τί μὴ τέτταρα τὰ μέρη ποιοῦμεν
τῆς ψυχῆς; εἰ δὲ μαχόμενα καὶ τἀναντία πάσχοντα μὴ
 διαφέρει κατ’ οὐσίαν, οὐδὲ τὰ ἄλλα διαφέρειν ἀνάγκη διὰ
τὸ τὰ ἐναντία πάσχειν. ταῦτα δὲ ἀποροῦντες λελήθαμεν |
 f. 127r. ἡμᾶς αὐτοὺς οὐ συνιέντες τοῦ Σωκράτους πολυκέφαλον
ὀνομάζοντος θηρίον τὴν ἐπιθυμίαν ΙΧ 588c], ὡς ἂν ἄλογον
ζωὴν οὖσαν μίαν καὶ πολλήν, ἅτε τῷ σώματι γειτνιῶσαν,
 ὃ δὴ ἐστιν πολὺ καὶ μεριστόν, ὥσπερ τὸ λογικὸν
νῷ συγγενὲς ὂν μᾶλλον ἀμέριστον ἢ ἄλλο τι τῶν μερῶν τῶν
ψυχικῶν. ἔστιν δ’ οὖν τὸ ἐπιθυμητικὸν ἕν τε ὂν καὶ πολλὰ
κατ᾿ οὐσίαν, καὶ διὰ τοῦτο καὶ δυνάμεις ἔχον μαχομένας
ἀπὸ οὐσιῶν διαφερουσῶν ὡρμημένας, ἵνα καὶ ταύτῃ συμφύηται
 τῷ σώματι· καὶ γὰρ τοῦτο ἐξ ἐναντίων ὑφέστηκεν.
’ν μὲν οὖν ἐστιν καθ᾿ ὅσον μίαν ὄρεξιν ἔχει τὴν φιλοσώματον,
καθ᾿ ὃ καὶ διαφέρει τῶν λογικῶν. οὔτε γὰρ τὸ θυμοειδὲς
φιλοσώματον, νίκης ὀρεγόμενον καὶ τιμῆς καὶ διὰ
ταῦτα τὸ σῶμα προϊέμενον πολλάκις καὶ ὑπερορῶν τῆς μετ’
αὐτοῦ ζωῆς· οὔτε τὸ λογικόν, οὐ τὸ ὀρεκτόν ἐστι τὸ ὄντως
ἀγαθόν, μόνον δὲ τὸ ἐπιθυμητικὸν φιλοσώματον, κεν ἡδονῆς
 8 ταῦτα Wendl. 23 καὶ ante διὰ ss. m3 29 μετ’ ἀταὐ|τοῦ
Proclus, ed. Kroll. 


 
ὀρέγηται κἂν χρημάτων· πάντα γὰρ ταῦτα σωματικά. καὶ
γὰρ τὰ χρήματα, φησὶν αὐτὸς ἐν Φαίδωνι [p. 66c], διὰ
τὸ σῶμα ἀναγκαζόμεθα κτᾶσθαι, δουλεύοντες τῷ σώματι
καὶ ταῖς τοῦ σώματος ἐπιθυμίαις, καὶ ὅ γε φιλοχρήματος
οὐκ ἂν ἑκὼν εἶναι σώματος καταφρονήσειεν , εἰ καὶ 
ποτὲ αὐτῷ συμβαίνει διὰ φιλοχρηματίαν ἀποθνήσκειν. ὥστε
τὸ ἐπιθυμητικὸν ἁπλῶς φιλοσώματον ὂν καὶ ταύτῃ ἕν, φιλοχρήματον
δὲ καὶ φιλήδονον καὶ ταύτῃ οὐχ ἕν. διὸ καὶ ὁ
Πλάτων οὐχὶ πολλὰ εἶναι αὐτὸ ζῷά φησιν, ἀλλ’ ‘ὲν μὲν
ζῷον, πολυκέφαλον δὲ καὶ ζῶν ἄλλοτε κατ’ ἄλλην τῶν κεφαλῶν, 
ἀεὶ δὲ φιλοσω|μάτως. καὶ ταύτῃ, καθάπερ εἴπομεν, f. 127 v. 
μεν, τρίτον ἐστίν, ὡς τὸ λογικὸν πρῶτον νοῦ ὀρεγόμενον,
ὡς τὸ θυμοειδὲς μέσον δυνάμεως· μέση γὰρ νοῦ καὶ ὑπάρξεως
ἡ δύναμις. καὶ ταύτης μὲν ἥκει καὶ εἰς τὸ τρίτον ἡ
ἔμφασις, καὶ διὰ τοῦτο ἐρᾷ σώματος, ὃ μετέχει μόνης ἐκείνης· 
τῆς δὲ δυνάμεως εἰς τὸ πρὸ αὐτῆς, καὶ διὰ τοῦτο
ὀρέγεται δυνάμεως· νοῦ δὲ εἰς τὸ πρώτιστον, καὶ διὰ τοῦτο
ἐφίεται τοῦ νοεῖν, ἐκείνου κρατοῦντος κἀνταῦθα τοῦ λόγου
τοῦ τὰς τῶν πρώτων ἐμφάσεις διὰ πλειόνων χωρεῖν δεικνύντος
καὶ ὀρεκτὰ εἶναι τὰ ἀνωτέρω πλείοσιν ἢ <τὰ> κατωτέρω.
φιλοσώματον οὖν τὸ ἔσχατον τῆς ψυχῆς καὶ τούτου
μόνου ὀρεγόμενον, τοῦ σώζειν τὸ σῶμα. ἐπειδὴ δὲ τὸ σῶμα
διττόν, τὸ μὲν ἐν ᾧ ἐστιν, τὸ δὲ ᾧ τοῦτο σώζει μὴ δυνάμενον
ἀφ’ ἑαυτοῦ σώζεσθαι, διὰ ταῦτα δυοειδεῖς ὀρέξεις
ἔχει, τὴν μὲν τῆς εἰς τὸ κατὰ φύσιν ἀγωγῆς τοῦ ἐν ᾧ ἐστιν 
καὶ κατ᾿ αὐτὴν γίνεται φιλήδονον, πάσης ἡδονῆς εἰς φύσιν
οὔσης ἀγωγῆς), τὴν δὲ τῆς περιποιήσεως ὧν ἐστιν ἐνδεὲς
 7 ὂν fort. del. 9 αὐτοζῶια, corr. b 10 ζῶον] ζ ir.
m3, supra ον ras. 11 δὲ exp. m3 12 νοῦν 14 ταύτης
sc. ὑπάρξεως cuius solius particeps est corpus 16 ταύτησ
ex αὐτῆσ m3, malim τούτου (sc. corporis) 18 fort. νοεῖν
ἐκεῖνο, κρατοῦντος 19 sc. hyparxin sequuntur dynamis et
mens 20 suppl. b 22 τὸ σώζειν | post σῶμα ον exp. m3? 


 
τὸ ἐν ᾧ ἐστιν· καὶ κατὰ ταύτην γίνεται φιλοχρήματον, πάσης
τῆς τῶν χρημάτων περιποιήσεως τῆς τοῦ σώματος ἕνεκα
ρεραπείας ἀγαπωμένης. ὅσον μὲν οὖν ἐπὶ τούτοις, συμφωνεῖν
ἴδει τὰς δυνάμεις ταύτας ἀλλήλαις ἀεί, λέγω δὲ τοῦτο
 τῷ τὴν μὲν σώζειν ὀρέγεσθαι τὸ ἐν ᾧ ἐστιν, τὴν δὲ τῶν
ἀναγκαίων ὀρέγεσθαι πρὸς τὴν τούτου σωτηρίαν. ἐπειδὴ
δὲ ἢ μὲν ἀντὶ τοῦ σώζειν τὸ κατὰ φύσιν τοῦ παρακολουθήματος
ὀρέγεται τυ εἰς τὸ κατὰ φύσιν ὁδοῦ τοῦ ἐν ᾧ
 ἐστιν ἀπόλλυσιν γοῦν διὰ τὴν φιληδονίαν αὐτὸ καὶ λω-
 f. 128r. βᾶται | μυρίαν λώβην), ἣ δὲ οὐχ ὡς ἄλλου ἕνεκα τὰ
τὴν χρείαν ἐκπληροῦντα τούτῳ τὴν ἀναγκαίαν διώκει, ἀλλ’
ὡς προηγούμενα ἀγαθά, διέστησαν ἀλλήλων ἑκατέρα τὸ ἕνεκά
του θεμένη τέλος, ἃ δὴ ὑλικὰ ὄντα μάχεται ἀλλήλοις, διότι
τὰ ἕτερα συντελεῖ τῇ ἑαυτῶν φθίσει πρὸς τὴν τῶν ἑτέρων
 αὔξησιν. καὶ γὰρ ἡ τῆς ἡδονῆς ἀπέραντος ὄρεξις δεῖται
τῆς τῶν χρημάτων δαπάνης, ἅτε διὰ σωμάτων γιγνομένης
προσθήκης , ὧν ἡ εὐπορία διὰ τῆς τῶν χρημάτων ἐλαττώσεως,
καὶ ἡ τῶν χρημάτων αὔξησις δεῖται <τῆς> τῶν
 ἡδονὰς τῷ σώματι ποιούντων ἐλαττώσεως. ἐνταῦθα τοίνυν
 ἐν τῇ περὶ τὰ ἕνεκά του σπουδῇ ὡς προηγούμενα ἀγαθὰ
διέστησαν ἀλλήλων αἱ τῆς ἐπιθυμίας ὀρέξεις, οὐκέθ’ ἑνὸς
οὖσαι τοῦ τὸ σῶμα κατὰ φύσιν ἔχειν, ἀλλὰ δυεῖν, ὧν ἡ
τοῦ ἑτέρου πλησμονὴ διὰ τὴν τοῦ λοιποῦ γίνεται πάντως
ἔνδειαν. ἐπειδὴ τοίνυν τὸ κατὰ φύσιν αὐτῶν τέλος ἕν, διὰ
 ταῦτα ψυχῆς ’ν αὐτὸ μόριον ἔθετο, κἂν ᾖ πολυκέφαλον, ὁ
Σωκράτης, ὅπερ οὐκ εἶχεν ὡς ἐδείξαμεν ἐπὶ τοῦ λόγου καὶ
τοῦ θυμοῦ, καὶ ἐπ᾿ αὐτῶν καὶ τῆς ἐπιθυμίας. Ἀλλὰ τούτων
διαλυθέντων καὶ τῶν τῆς ψυχῆς μερῶν κατ’ οὐσίαν
 4 τοῦτο] τούτωι 8 ὀρέγεσθαι, corr. b 13 θε|μένη]
supra ε prius acc. erag. et η ir. (fuitne θέμεναι?) 16 γιγνομένων
ης sc, ἡδονῆς) 18 add. b 19 fort. περιποιούντων 
 21 αἱ] ἡ ὅρεξις ι ir.) 24 ἒν ss. m2 


 
διακριθέντων τὸ τρίτον τῷ σωτῆρι, φασίν, σκόπει πῶς καὶ
ἐν ταύτῃ θήσεται τὰς τέτταρας ἀρετάς· καὶ τοῦτο οὐκέτι
χαλεπόν. εἰ μὲν οὖν γνωρίμως ἠβούλετο τοῖς πολλοῖς λέγειν,
εἶπεν ἂν τοῦ μὲν λόγου τὴν φρόνησιν ἀρετὴν· εἶναι, τοῦ
δὲ θυμοῦ τὴν ἀνδρείαν, τοῦ δὲ φιλοχρημάτου τῆς ἐπιθυμίας 
τὴν δικαιοσύνην, τοῦ δὲ φιληδόνου λοιποῦ τὴν σωφροσύνην.
νῦν δέ δέδοκται | γὰρ αὐτῷ τὸν ἄβατον τοῖς f. 128 v 
πολλοῖς τρόπον διατάττεσθαι περὶ αὐτῶν καὶ τὰ ἀνάλογον
ταῖς ἀρεταῖς τῶν ἐν τῇ πόλει γενῶν κατατείνειν) τὴν μὲν
φρόνησιν ἕξιν τελειωτικὴν τοῦ μόνως ἐν τῇ ψυχῇ τῶν λοιπῶν 
ἄρχειν ὀφείλοντος ἀποφαίνει, τὴν δὲ ἀνδρείαν ἕξιν
τελειωτικὴν τοῦ δευτέρως ἄρχοντος ἐν αὐτῇ· καὶ δύο ταύτας
ἀρχικὰς ἀρετὰς θέμενος τῶν δύο ἀρχικῶν μορίων τὰς
λοιπὰς εἶναί φησιν τὴν μὲν σωφροσύνην ἕξιν εἰς ὁμόνοιαν
ἄγουσαν τὰ ἀρχόμενα τοῖς ἄρχουσιν περὶ αὐτοῦ τοῦ ἄρχειν, 
τὸ μὲν ἔσχατον τοῖς δυσί, τὸ δὲ μέσον τῷ πρὸ αὐτοῦ ἑνί,
τὴν δὲ δικαιοσύνην ἕξιν ἑκάστῳ τῶν μορίων τῶν ἀρχόντων
καὶ ἀρχομένων διορίζουσαν τὸ οἰκεῖον ἔργον. δεῖ γὰρ ὁμολογήσαντα
ἀλλήλοις τὰ μὲν ἄρχεσθαι, τὰ δὲ ἄρχειν, πράττειν
τὰ μὲν ὅσα ἄρχουσιν προσήκει, τὰ δὲ ὅσα ἀρχομένοις. καὶ 
γὰρ τὸ ἄρχειν καὶ τὸ ἄρχεσθαι ἐν εἴδει τινὶ θεωρεῖται ζωῆς,
ὅπερ ἡ δικαιοσύνη προξενεῖ, τῷ μὲν ἔργον ἀπονέμουσα τὸ
πρέπον ἄρχοντι μόνον, ὑπὲρ τῶν ἀρχομένων βουλεύεσθαι,
τῷ δὲ τὸ ἄρχοντι καὶ ἀρχομένῳ, τὸ ἕπεσθαι μὲν ἐκείνῳ,
κρατεῖν δὲ τοῦ μετ’ αὐτό, τῷ δὲ τὸ οἰκεῖον ἀρχομένῳ μόνως, 
ὑπεστάλθαι τοῖς ἄρχουσιν καὶ τὴν ἐκείνων κρίσιν
ἐκπληροῦν. Ἀλλὰ τὸν μὲν περὶ τῶν ἀρετῶν τῶν πολιτικῶν λόγον
 1 σωτῆρι m1 ρίτηι (i. e. σωρίτῃ) ss. m3, im. σωτηρι
2 μηκέτι m1 οὐ ss. m2 14 ὁμόνοιαν m2 uv. (cf. Pl. 432a)]
ὁμολογίαν 18 ὁρίζουσαν, δι ss. nescio quae manus δεῖν m3 
 19 πράττεινσιν (ειν ex ου), corr. m3 uv. (possis 
 24 τῶι ἄρχοντι, corr. b 


 
οὑτωσὶ διέθηκεν ὁ Σωκράτης· καὶ δῆλον γέγονεν, ὅτι ἀνάγκη
καὶ τοιαύτας εἶναι καὶ τοσαύτας αὐτάς. ἓν δὲ λείπεται πιέσαι
μόνον, πόθεν ἂν γένοιτο δῆλον ὅτι τρία μόνα τὰ δεκτικὰ
 τούτων ἐστὶν μόρια τῆς ψυχῆς. τὸ μὲν γὰρ ἀλλήλων αὐτὰ
 f. 129 r. κατ’ οὐ|σίαν διαφέρειν ἔδειξεν ὁ Σωκράτης, τὸ δὲ ταῦτ’
εἶναι μόνα καὶ μήτε πλείω μήτε ἐλάττω δεῖταί τινος σκέψεως,
ἴνα γνῶμεν, ὅτι καὶ ἀρεταὶ τοσαῦται καὶ οὔτε πλείους
οὔτε ἐλάττους εἰσίν· πλειόνων γὰρ ὄντων δεησόμεθα
καὶ ἄλλων ἀρετῶν. εἰλήφθω τοίνυν, ὅτι δύο τινῶν ὄντων
 καὶ ἰδιότητας εναντίας ἐχόντων τρεῖς δύο γίγνονται μεσότητες,
ὥσπερ ἐπὶ τῶν στοιχείων ἐδιδάχθημεν, ἑκατέρας δύο μὲν
<ἐκ> τοῦ ἐγγυτέρω κειμένου λαμβανούσης, μίαν δὲ ἐκ
λοιποῦ τοῦ πορρωτέρου· τούτου δὲ ληφθέντος ἴδωμεν, τίνες
αἱ τοῦ λόγου καὶ τοῦ σώματος ἰδιότητες. οὐκοῦν ὁ λόγος
 ἀμερής ἐστιν, τὸ δὲ σῶμα πολυμερές, καὶ ὁ μὲν λόγος ὀρεκτικόν,
τὸ δὲ σῶμα ἀνόρεκτον, καὶ ὁ μὲν λόγος νοητικόν, τὸ
δὲ σῶμα ἀνόητον· καὶ εἴληπται ταῦτα τὸ μὲν ἀπὸ τῆς οὐσίας
τοῦ λόγου, τὸ δὲ ἀπὸ τῆς ζωῆς, τὸ δὲ ἀπὸ τῆς γνώσεως·
ἦν γὰρ τριφυής, ὂν ζωὴ νοῦς. τούτων οὖν ταύτῃ
 διῃρημένων ὁ θυμὸς ἀμερὴς μέν (ἔστι γὰρ ἁπλοῦς τυ
φύσει καὶ μίαν διὰ τοῦτο πολιτείαν παρεχόμενος) καὶ
ὀρεκτικὸν ἅμα, ἔχων ὄρεξιν δυνάμεως· οὐ μέντοι νοητικόν,
ἀλλὰ τῷ σώματι ταύτῃ προσέοικεν. ἡ δὲ ἐπιθυμία πολυμερὲς
μέν, ὡς καὶ τὸ σῶμα, καὶ πολυειδές (διὸ καὶ
 λέγεται θηρίον καὶ εἰς πλείους συντελεῖ πολιτείας), ὀρεκτικὸν
δὲ οὐ τῶν αὐτῶν καὶ γνώσεως ἄμοιρον. ἀνάγκη ἄρα
τὸν μὲν θυμὸν εἶναι τῷ λόγω προσεχῆ, τὴν δὲ ἐπιθυμίαν
τῷ σώματι, δύο κοινωνοῦντα ἰδιώμασι, τὸν μὲν τῷ λόγῳ,
 3 πιέσαι exp. m3 (m2?) | γένοιτο πόθεν ἂν] ἂν ss. et transposuit
m3 (possis μόνον, πόθεν δῆλον ὅτι) 5 ταῦ|τ᾿ ] ταῦ ir.
m3 10 γίγνεται, corr. m3 12 cf. Tim. 32b 12 ἐγγυτέρωι 
 19 ὂν m3] ἓν 22 ἔχον, corr. b 24 πολυειδὴσ, corr, b 
 26 fort, οὐ 〈μέντοι〉 


 
τὴν δὲ τῷ σώματι, ὧν ἑκάτερον εἶχεν ἰδίᾳ τριῶν· καὶ γὰρ
ἀλλήλοις κατὰ δύο κοινωνεῖ, τό τε ὀρεκτικὸν καὶ τὸ ἀνό|ητον,
διαφέροντα καθ’ ἓν τὸ ἀμερὲς καὶ πολυμερές. οὐκ f. 129 v. 
ἄρα ἔστιν τι μόριον ἄλλο μεταξὺ σώματος καὶ ψυχῆς πλὴν
τούτων. Καίτοι γε δόξειεν ἂν ὁ Σωκράτης μὴ ταῦτα μόνον 
ἀπολείπειν, ἐν οἷς φησιν [p. 443d] εὖ ἕξειν ἕκαστον ἡμῶν,
ὅταν ἕκαστον τῶν τριῶν παρέχηται τὰ ἑαυτοῦ πρᾶττον καὶ
συναρμόσηται ταῦτα ἀλλήλοις διὰ τῆς σωφροσύνης, καὶ εἴ
τινα ἄλλα μεταξὺ τούτων ἐστίν· τοῦτο γὰρ ἄν που δόξειεν,
ὡς εἶπον, μὴ ταῦτα μόνα ἀπολιπεῖν. καὶ τί ἂν εἴη 
μήτε τιμῆς ὀρεγόμενον ἐν ἡμῖν μήτε χρημάτων, μεταξὺ δὲ
ὂν τούτων; [καὶ μήτε ὀρεγόμενον μήτε τιμῆς, μεταξὺ δὲ
καὶ τούτων] μήποτε οὖν ἐκεῖνο ἐνδεικνύμενος ὁ
τοῦτο προσέρριψεν τοῖς περὶ τῶν τριῶν λόγοις, ὡς ἄρα οἱ
βίοι τῶν ψυχῶν οὐκ εἰσὶν ἀμιγεῖς (οἷον ὁ μὲν κατὰ λόγον
λέγω πρὸς τοὺς λοιποὺς ἄμικτος, ὁ δὲ κατὰ θυμὸν ἐν οὐδενὶ
πρὸς τοὺς ἄκρους κοινωνῶν, ὁ δὲ κατ’ ἐπιθυμίαν
μόνην οὐδ’ οὗτος τοῖς πρὸ αὐτοῦ συγκεραννύμενος), ἀλλά
τινες καὶ μέσοι τούτων ἄρα εἰσίν, ὁμοῦ μὲν εἰ τύχοι κατὰ
λόγον, ὁμοῦ δὲ κατὰ θυμόν, φιλομαθεῖς καὶ φιλότιμοί τινες, 
ὁμοῦ δὲ κατὰ θυμὸν καὶ κατ᾿ ἐπιθυμίαν, φιλότιμοι καὶ
φιλοχρήματοί τινες ὄντες, καὶ ἢ τὰς τιμὰς διώκοντες, ἵνα
χρήματα ἀθροίσωσιν, ἢ τὰ χρήματα περιβαλλόμενοι, ἴνα διὰ
ταῦτα τίμιοι γένωνται τοῖς τοὺς πλουσίους θαυμάζουσιν·
ὥσπερ καὶ οἱ πρὸ τούτων ἢ τὰς μαθήσεις διώκοντες, ἴνα 
ἔντιμοι γένωνται μαθημάτων θύλακον ἔχοντες, ἢ τὴν τιμὴν
διώκοντες, ἴνα τιμηθέντες ὑπὸ τῶν τὰ μαθήματα ἐχόντων
μετάσχωσιν αὐτῶν. ταῦτ᾿ οὖν | ἐστιν τὰ μεταξὺ λόγου f. 130 r. 
καὶ θυμοῦ καὶ αὖ θυμοῦ καὶ ἐπιθυμίας εἴδη τῆς ζωῆς,
οὐχὶ ἄλλα μόρια ψυχῆς, ἀλλ’ ἐκ τῆς τούτων μίζεως γινό- 
 3 καὶ πολυμερέσ im. m3 8 ταῦτα ex πάντα m3 uv.
10 εἶπεν 12 del. m3 17 ὁυδὲ ex οὐδὲ 26 cf. Theaet. 161a 


 
μενα ποικίλα ἀντὶ ἁπλῶν. ἐκείνων γὰρ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ
ἕκαστον ἦν ἁπλοῦν, τὸ μὲν φιλομαθὲς μόνως πάσης τιμῆς
ὑπερορῶν, πάντων τῶν σωματικῶν περιπτύον, εἰς ἓν δὲ
 συντεταμένον, τὴν γνῶσιν τῆς ἀληθείας· τὸ δὲ φιλότιμον
 ἄγροικον εἶναι βουλόμενον καὶ τοῦ σώματος καταφρονοῦν
ὡς σκιᾶς, ἑνὸς δὲ μόνου τῆς τιμῆς ἀπλήστως ἔχον· τὸ δὲ
ἐπιθυμοῦν τοῦ σώματος μόνου κηδόμενον καὶ τῶν σώματος,
τιμὰς δὲ ἐκείνας καὶ μαθήσεις λήρους ὑπολαμβάνον εἶναι.
τῶν οὖν ἁπλῶν τοιούτων ὄντων ἀμίκτων τὰς ἐκ τούτων
 συμμιγεῖς ζωὰς τῶν ψυχῶν μεταξὺ τούτων ὁ Σωκράτης
εἶπεν, ἃς δεῖν πάσας μετὰ τῶν ἀμίκτων ἁρμόσαι διὰ τῆς
ἀπίστης ἁρμονίας, ἴν ᾐ μέτρον καὶ τῆς τῶν μαθημάτων
ὀρέξεως καὶ τῆς τῶν τιμῶν καὶ τῆς τῶν σωμάτων ἐπιμελείας,
κἂν τῶν ἑτέρων διὰ τὰ ἕτερα γίνηταί τις ὄρεξις, ἵνα ἐμμελῆς
 ᾖ καὶ αὕτη καὶ μὴ διαφωνοῦσα πρὸς τὸν λόγον. οὐ
μορίων οὖν ἄλλων οἰητέον αὐτὸν ἐνδείκνυσθαι φύσεις τῶν
εἰς πολιτικὴν ἀρετὴν τελούντων, ἀλλὰ μῖξιν αὐτῶν τούτων
καὶ γένεσιν ποικιλωτέρων εἰδῶν ἀνδράσιν πολιτικοῖς πρέπουσαν,
[ἢ] οἷς προσῆκεν ἄλλα ἀντ’ ἄλλων αἱρεῖσθαι
 καὶ ἄλλα ἀντ᾿ ἄλλων ἀποικονομεῖσθαι μετὰ φρονήσεως· τὸ
γὰρ πάντων † ἰδεῖν, ἀμιγῶν συμμιγῶν ἁπλῶν ποικίλων, ἄλλης
ἐστὶ δήπου καὶ οὐ πολιτικῆς ἀρετῆς. εἰ μὴ ἄρα τριῶν ὄν-
 f. 130 v. των, ὧν παρέλαβεν, λόγου | καὶ θυμοῦ κατὰ τὸ ὀργιστικόν,
καὶ ἐπιθυμίας κατὰ τὸ φιλοσώματον (κατὰ ταῦτα
 τὴν στάσιν λαβὼν ἔδειξε τὴν πάντων διαφοράν), καὶ μεταξὺ
τούτων ἐνεδείξατό πως εἶναι τῶν μὲν τὸ φιλότιμον θυμοειδὲς
μέν τι ὄν, ἀλλ᾿ οὐχὶ κατὰ τὸ ὀργιστικόν (θραύεται
 3 genetivus aegre excusatur 5 ἄγριον (ι ir. et 2
eras. post ι) m1 οικ ss. m2? 7 τῶν <τοῦ> b 8 δὲ ir. 
 9 τοιούτων] fort. τούτων 19 ἢ ss. | ἀντ᾿ ] μετ’ 21 δεῖν
(= δεῖσθαι) inducere ausus non sum 28 λόγου 〈κατὰ τὸ νοητικὸν>
Wendl. 26 στάσιν ex τάσιν m3 | cf. 221, 9 | καὶ ss.
fort. perperam 27 μέν exp. m3 | θραύεται] nempe πραύνεται 


 
πολλάκις διὰ τὸ φιλότιμον τὸ κινούμενον εἰς ὀργὴν), τῶν
δὲ τὸ φιλοχρήματον· καὶ γὰρ τοῦτο μάχεται πολλάκις πρὸς
τὸ φιλήδονον· καὶ κρείττω ταῦτα ἐκείνων, εἴπερ ἐκεῖνα μὲν
συναλλοιοῦται ταῖς σωματικαῖς κράσεσιν, ταῦτα δὲ οὐδὲν
δεῖται κράσεως, ἐν πάσαις ἡλικίαις ἐνοχλοῦντα τὰς ψυχάς. 
οὐχ ὅτι τοίνυν λόγου καὶ θυμοῦ καὶ ἐπιθυμίας ἄλλα ἄττα
μεταξύ, διὰ τοῦτο ἔφατο χρῆναι καὶ τὰ εἰρημένα συναρμόσασθαι,
καὶ εἴ τινα αὐτῶν εἴη μεταξύ· οὐδὲ γάρ ἐστιν
ἀληθές, ὅτι τῶν ληφθέντων εἰς τὴν παραβολήν ἐστιν ἕτερα
μεταξὺ ταῦτα τὸ φιλότιμον καὶ φιλοχρήματον. ἦν γὰρ τὰ 
ληφθέντα τὶ τοῦ θυμοειδοῦς καὶ τὶ τοῦ ἐπιθυμητικοῦ καὶ
οὐχ ὅλον ἑκάτερον· τούτων οὖν δεῖν τὰ μεταξὺ μετὰ τῶν
ληφθέντων εἰς μίαν ἀναγαγεῖν ἁρμονίαν τὸν ὅλην μέλλοντα
κοσμεῖν τὴν ἑαυτοῦ ψυχήν. Τόδε οὖν δῆλον ἐκ τῶν ἀποδεδειγμένων, ὡς οὔτε μία 
ἡ ψυχὴ οὔτε εἰς πλείω διαιρουμένη τῶν εἰρημένων, πλὴν
ὅτι τὸ αἰσθητικὸν τούτων ἐστὶν πάντων ἕτερον· τοῦ μὲν
λόγου, διότι καὶ ἄλογόν ἐστιν καὶ ἀλόγοις ὑπάρχει ζωαῖς,
τῶν δὲ ἀλόγων δύο μερῶν, διότι ταῦτα μὲν ὀρεκτικά, γνωστικὸν
δὲ τὸ αἰσθητικόν. καὶ τοῦτο μὲν ὑπάρχει καὶ οἷς 
τὸ ὀρεκτικὸν οὐ πάρεστιν, ὥσπερ τοῖς οὐρανίοις, τὸ δὲ
ὀρεκτικὸν ἐξ ἀνάγκης δεῖται | αἰσθήσεως· μετὰ αἰσθήσεων f. 131r.
γὰρ αἱ ὀρέξεις. διὸ καὶ τὸ ζῴδιον οὐ τῷ ὀρεκτικῷ χαρακτηρίζουσιν,
ἀλλὰ τῷ αἰσθητικῷ· τοῦτο γὰρ πᾶσιν ὑπάρχει
ζῴοις. καὶ τὰ φυτὰ γοῦν ὁ Τίμαιος [p. 77b] αἰσθήσεως 
μετέχειν τῆς τῶν ἡδέων καὶ ἀλγεινῶν λέγων ζῷα καλεῖν
ἠξίωσεν καὶ δέδειχεν ὄντα ζῷα· πᾶν γὰρ ζῷον εἶναι τὸ
ζωῆς μετέχον. τοῦτο μὲν οὖν, ὅπερ ἔφην, ἄλλο τι τῶν
 7 καὶ τὰ ex κατὰ m3 8 εἴη] ἐν ἧι m1, ειν ss. m3 quae
quid voluerit dubium 9 ἀληθές] ἀλλ’ | λειφθέντων (ει
ex ι), corr. b | ἔστιν] στιν exp. m3 12 δεῖ b 13 ὅλον,
η ss. m3 16 ἡ b] om. m1 ἦν ss. m3 23 χαρακτηρίζουσα,
ιν ss. m3 


 
τριῶν ὂν ὑπόκειται πᾶσι· καὶ γὰρ τῷ λογικῷ, καθόσον καὶ
αἱ τούτου ἀναμνήσεις δι’ αἰσθήσεώς εἰσιν, καὶ τοῖς ἀλόγοις,
καθόσον καὶ αἱ τούτων κινήσεις μετ᾿ αἰσθήσεώς εἰσιν. τὸ
δὲ αὖ φανταστικὸν ζητητέον, εἰ ταὐτὸν τῷ αἰσθητικῷ πάντως
 θετέον· ἔξω μὲν γὰρ ἐνεργοῦν, ὡς ἂν δόξειεν, ἐστὶν
αἰσθητικόν, κατέχον δὲ ὧν εἶδεν ἢ ἤκουσεν ἢ ἄλλην τινὰ
αἴσθησιν ἔλαβεν τοὺς τύπους μνημονευτικόν. τοῦτο δὴ τὸ
φανταστικόν. οὐ μὴν ἀλλ’ ὅ γε ἐν τῷ Φιλήβῳ [p. 39b]
Σωκράτης τὸν ζῳγράφον ἐν ἡμῖν ἕτερον λέγων εἶναι του
 γραμματέως τοῦ διὰ τῶν αἰσθήσεων γράφοντος ἐν τῇ ψυχῇ
μιμήματα τῶν παθημάτων, ὧν αἱ αἰσθήσεις ἀπαγγέλλουσιν,
οὐκέτι τοῦτον ἐνεργοῦντα μετὰ τῆς αἰσθήσεως, ἀλλ’ αὐτὸν
καθ᾿ αὑτὸν ἀνακινοῦντα τοὺς ἀπ᾿ ἐκείνων τύπους ἐνδείκνυται
τὸν ζῳργάφον κατὰ τὸ φανταστικὸν τάττων, τὸν δὲ
 γραμματιστὴν κατὰ τὴν κοινὴν αἴσθησιν, ἕτερα εἶναι ταῦτα
κατ’ οὐσίαν ἀλλήλων. ἐπεὶ καὶ τὸ ἐν Θεαιτήτῳ [p. 191c]
κήρινον ἐκμαγεῖον σαφῶς διίστησι τῆς αἰσθήσεως, ἐν ᾧ τὰς
σφραγῖδας ἀπομάττεσθαι τῶν αἰσθητῶν. εἴτε δὲ κατ’
 διέστηκεν ταῦτα ἀλλήλων, εἴτε ἴν ἐστιν καὶ πολλὰ τοῦτο
 f. 131 v. τῆς φύσεως τὸ εἶδος, ἐκεῖνο | φανερόν, ὅτι τὸ μνημονεῦον
καὶ τὸ αἰσθανόμενον ἕτερον, κἂν περὶ μίαν
ἡ τούτων ὑπόστασις διαιρῆται, τῆς μιᾶς πλῆθος οὐσιῶδες
ἐχούσης, καὶ ὡς τὸ μνημονευτικὸν ἐγγυτέρω λόγου μᾶλλον
ἢ τὸ αἰσθητικόν· δέχεται γὰρ καὶ τοὺς ἀπ’ ἐκείνου τύπους,
 ὥσπερ ἀπὸ τῆς αἰσθήσεως. ταῦτα καὶ περὶ τούτων, ἵν’
ἔχωμεν ὡς ἄρα, κἂν ἄλλα μόρια ᾖ τῆς ἀλόγου ψυχῆς, περὶ
τούτων εἴρηται νῦν τῶν πρὸς τὴν πολιτικὴν ἀρετὴν χρησίμων
καὶ τῶν παιδευομένων ὑπ᾿ αὐτῆς. Οἶδα δὲ ἔγωγε τὸν Πορφύριον ἐν τοῖς συμμίκτοις
 1 ὂν ss. m2 | πᾶσιν 4 ante εἰ est ον 6 εἶδεν ex
ἴδεν m3 17 κήρινον] κρίνον 22 διαιρῆιται (ηι
24 τοῦ αἰσθητκοῦ ex τὸ αἰσθητικὸν 26 nempe εἰ δῶμεν 
 29 cf. Porph. ap. Stob. I 861, 14 


 
ἱστοροῦντα προβλήμασι Μηδίου πρὸς Λογγῖνον συνουσίαν
τινὰ περὶ τῶν μορίων τῆς ψυχῆς, ἣν οὐκ ἄξιον παραδραμεῖν.
τοῦ γὰρ Μηδίου τὴν ψυχὴν ὀκταμερῆ ποιοῦντος καὶ
διαιροῦντος εἰς τὸ ἡγεμονικόν, εἰς τὰς πέντε αἰσθήσεις,
εἰς τὸ σπερματικόν, καὶ ἐπὶ πᾶσιν εἰς τὸ φωνητικόν, τὸν 
Λογγῖνον φάναι· τί οὖν τὸ μίαν τὴν ψυχὴν ποιοῦν εἰς
ὀκτὼ διῃρημένην; τὸν δὲ Μήδιον ἀντερωτῆσαι· τί δὲ τὸ
μίαν ποιοῦν τὴν ψυχὴν κατὰ Πλάτωνα τριμερῆ οὖσαν;
τοῦτο δὴ οὖν ἡμεῖς ἀξιώσωμεν λόγου τινός. ὅτι μὲν γὰρ
οὐχ ἡ αὐτὴ ζήτησις τοῖς τε ἀπὸ τῆς στοᾶς ὀκταμερῆ ποιοῦσιν 
αὐτὴν καὶ Πλάτωνι τριμερῆ, δῆλον. οἱ μὲν γὰρ σωματικὰς
ἀποδιαλήψεις ποιοῦνται τῶν μερῶν (διὸ εἰκότως
ἄπορον θήσουσιν, ποῦ τὸ ἕν, καθ᾿ ὃ μία <ἡ> ψυχή,
τῶν ὀκτὼ μερῶν καὶ συνεχείας οὐκ οὔσης), Πλάτων
δὲ ἀσώματον λέγων, τῶν ἀσωμάτων ἀσυγχύτως ἡνωμένων, 
οὐ τὴν αὐτὴν ἂν ἔχοι φροντίδα περὶ τῆς κατὰ τὴν τριμέρειαν
ἑνώσεως. οὐ μὴν | ἀλλὰ καὶ ἕτερον τρόπον εὐοδεῖν f. 132 r.
τῷ Πλάτωνι τὸν λόγον δυνατόν, λέγοντι τὸν μὲν λόγον
ἄλλης οὐσίας εἶναι θειοτέρας, τὸ δὲ ἄλογον ἄλλης καὶ πολλῷ 
λειπομένης, καὶ τὸν μὲν συνέχειν καὶ κοσμεῖν, τὸ δὲ συνέχεσθαι 
καὶ κοσμεῖσθαι. καθάπερ οὖν τὸ εἶδος τῇ ὕλῃ
συγγενόμενον ἐπάγει τὸ ἕν, καὶ οὐδὲν ἄλλου δεόμεθα ταῦτα
ἀλλήλοις ἑνοῦντος, κατὰ τὰ αὐτὰ δὴ καὶ ὁ λόγος εἴδους
ἔχων τάξιν αὐτὸς ἑνίζει τὴν ἄλογον ζωὴν καὶ οὐ δεῖ τρίτου
τινὸς ἄμφω συνδέοντος. εἰ δὲ καὶ τὸ μὲν οἱ νέοι θεοὶ 
παράγουσιν τῷ Πλάτωνι, τὸν δὲ ὁ εἷς δημιουργὸς προαίτιος
ὤν, ὧν ἐκεῖνοι παράγουσιν, οὐκ ἂν ἀπορήσαις ἔτι τῆς ἑνιζούσης
τῷ λόγῳ τὸ ἄλογον οὐσίας. ὁ γὰρ τοῦ μὲν αἴτιος
ὤν, τοῦ δὲ προαίτιος αὐτὸς εἷς ὢν δίδωσιν καὶ τούτοις
τὴν πρὸς ἄλληλα συνέχειαν καὶ ἕνωσιν. 7 τὸ μήδιον, ss. νδὲ (ν a m1, δὲ a m3 uv.) 14 οὐκ
m3 22 possis <τοῦ> ταῦτα 25 cf. Tim. 41a sqq. Ἀλλὰ τοῦτο μὲν τοιαύτην ἂν ἔχοι πρὸς τὸν γ.ενναῖον
Μήδιον ἀπόκρισιν τοῖς ὑπὲρ Πλάτωνος λέγουσιν. ἐκεῖνο δὲ
προσθέντες τοῖς εἰρημένοις αὐτοῦ περιγράψωμεν τὸν λόγον,
ὡς ἄρα καὶ ὄρεξίς ἐστιν ἐν τῇ λογικῇ ψυχῇ καὶ γνῶσις,
 καὶ ἡ ὄρεξις ἣ μὲν τοῦ ὄντος, ἣ δὲ τῆς γενέσεως, δι᾿ ἣν
ἄνεισίν τε εἰς τὸ ὂν καὶ πίπτει πάλιν εἰς γένεσιν· ἣ μὲν
οὖν ἐστι φιλόσοφος, ἣ δὲ φιλογένεσις. καὶ ἡ γνῶσις ὡσαύτως,
ἣ μὲν κατὰ τὸν ταὐτοῦ κύκλον τῶν νοητῶν, ἣ δὲ
κατὰ τὸν θατέρου τῶν αἰσθητῶν, δι’ ἃς καὶ ἀνάγει ἑαυτὴν
 εἰς τὴν ἐκείνων θέαν καὶ διερευνᾶται τὴν τῶν αἰσθητῶν
φύσιν. τούτων οὖν εἰκόνες εἰσὶν αἱ ἄλογοι δυνάμεις, αἱ
μὲν ὀρεκτικαὶ τῶν ὀρέξεων, αἱ δὲ γνωστικαὶ τῶν γνώσεων·
 f. 132 v. ἡ μὲν | φανταστικὴ τῆς νοητικῆς, ἡ δὲ αἰσθητικὴ τῆς
δοξαστικῆς, καὶ ἡ μὲν θυμοειδὴς τῆς ἀναγωγοῦ ὀρέξεως, ἡ
 δ’ ἐπιθυμητικὴ τῆς γενεσιουργοῦ. καὶ γὰρ αὕτη περιέπει
τὸ σῶμα, καθάπερ ἡ φιλογένεσις ὄρεξις τὴν γένεσιν, καὶ ὁ
θυμὸς ὑπερορᾷ μὲν σώματος, εἰς ἀσώματον δὲ ἀγαθὸν
βλέπει τὴν τιμήν· καὶ ἡ μὲν φαντασία νόησις οὖσα μορφωτικὴ
νοητῶν ἐθέλει γνῶσις εἶναί τινων, ἡ δὲ αἴσθησις περὶ
 ταὐτὸν ἔχει τῇ δόξῃ τὸ γενητόν, δόξῃ μετ’ αἰσθήσεως ὄν
ἀλόγου δοξαστόν. 3 αὐτοῦ „hic’’ 10 ἐκείνων sc. intelligibilium 18 ante
λέπει και exp. 20 ἔχει cf. [Menand.] rhet. 80, 25. 96, 29
urs. Lyd. de ost. 98, 13 ΠΕΡΙ ΤΩΝ EN ΤΩΙ ΠΕΜΠΤΩΙ ΤΗΣ
ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΛΕΙΚΝΥΝΤΩΝ ΛΟΓΩΝ ΚΟΙΝΑΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑΣ ΑΡΕΤΑΣ KAI
THN ΠΑΙΔΕΙΑΝ ΑΝΔΡΩΝ. Τὴν ἀρετὴν τὴν πολιτικὴν οὐκ ἀνδράσι μόνοις, ἀλλὰ 
καὶ γυναιξὶ κοινὴν ἐν τῷ πέμπτῳ τῆς Πολιτείας Σωκράτης
ἐπιδεῖξαι βουλόμενος ἀναγκαίως πρὸ τῆς ἀρετῆς τὴν παιδείαν
τὴν αὐτὴν ἀνδρῶν εἶναί φησι καὶ γυναικῶν, ὅσην
καὶ οἵαν ἀφώρισεν, τὴν διὰ μουσικῆς καὶ τὴν διὰ γυμαναστικῆς.
τῆς δὲ αὖ παιδείας πολλῷ πρότερον τὴν φύσιν 
ὁμοειδῆ τῶν γενῶν ἀμφοτέρων οὖσαν ἐπιδείκνυσιν· μὴ γὰρ
τούτου πιεσθέντος οὔτ᾿ ἂν οἱ περὶ τῆς παιδείας λόγοι τὸ
πιστὸν ἔχοιεν οὔτ᾿ ἂν οἱ περὶ τῆς ἀρετῆς. καὶ γὰρ ἀνάγκη
τῇ μὲν φύσει τὴν παιδείαν ἑπομένην εἶναι, τῇ δὲ παιδείᾳ
τὴν ἀρετήν, τὴν μὲν τελειοῦσαν τὴν φύσιν, τὴν δὲ τέλος 
οὖσαν τῆς παιδείας. καί μοι δοκεῖ κἀν τούτοις ὁ Πλάτων
γνῶναί τε καὶ καταδήσασθαι τἀληθές, τὸ μὲν ἄρρεν καὶ
θῆλυ τῷ εἴδει τὰ αὐτὰ θέμενος, τὰ δὲ ὁμοειδῆ, καθάπερ
τὸ εἶδος ἕν, καὶ τὴν ἀ|ρετὴν μίαν ἔχειν διορίσας. εἴτε f. 133 r. 
γὰρ νοῦς τὸ πρῶτον ὀρεκτόν, αὐτὸς ἑκάστῳ τὸ εἶναι καὶ τὸ 
εὖ εἶναι διδούς, οἷς μίαν δίδωσιν οὐσίαν, τούτοις δήπου
καὶ τελειότητα δίδωσι μίαν, εἴτε τὸ μὲν ἀγαθὸν ἐπέκεινα
τοῦ νοῦ, τῶν δὲ εἰδῶν ὁ νοῦς αἴτιος, συντρέχειν ἀνάγκη
τὰς δόσεις αὐτῶν, καὶ τῇ τῶν εἰδῶν διανομῇ τὴν ἐκ τἀγατὴν
 5 πολιτικὴν] in utroque ν σ ss. m3 10 cf. V 453b sqq. 
 12 πιθέντοσ sed post ι ras. a m3, in qua εσ fuisse potest;
πεισθέντος b 


 
θοῦ τελειότητα διανέμεσθαι κατ᾿ ἀξίαν, ὡς τῶν μὲν ἑτέρων
κατ’ εἶδος καὶ τὸ εὖ διαφέρειν, τῶν δὲ κατ᾿ οὐσίαν ὁμοειδῶν
καὶ τὴν ἀρετὴν ὁμοειδῆ πάντων ὑπάρχειν. Πλάτων
μὲν οὖν, ὅπερ ἔφην, κἀνταῦθα τῇ τάξει τῶν ὄντων συμβαινούσας
 ἀφῆκεν φωνάς· τῶν δὲ μετ᾿ αὐτὸν οἳ μὲν ὁμοειδῆ
λέγοντες εἶναι τὸ ἄρρεν καὶ θῆλυ καὶ τὸν ἄνθρωπον ἄτομον
εἶδος καλοῦντες διασπῶσι τὰς ἀρετάς, ἄλλας μὲν ἀνδρός,
ἄλλας δὲ γυναικὸς τιθέμενοι, καθάπερ οἱ ἐκ τοῦ περιπάτου
φασίν. οἳ δὲ τὴν μὲν ἀρετὴν κοινὴν [μὲν] αὐτῶν
 (καὶ οὐδέν γε τοῦτο θαυμαστόν, ὅπου καὶ θεοῦ καὶ
μίαν εἶναι διατείνονται τὴν ἀρετήν), ἕτερα δὲ κατ
εἶδος τὸ θῆλυ καὶ ἄρρεν εἶναι, καθάπερ ἄνθρωπον καὶ
θεόν, ὥσπερ οἱ ἀπὸ τῆς στοᾶς. δεῖ δὲ τοῖς εἰρημένοις
ἑπομένους οἷα περὶ τῆς ἑκάστων ὑπάρξεως ταυτότητός
 τε πέρι καὶ ἑτερότητος, τοιαῦτα καὶ περὶ τῆς τελειότητος
ὁμοιότητός τε πέρι καὶ ἀνομοιότητος ὑπειληφέναι. καὶ γὰρ
ἐπὶ πάντων ὡς εἰπεῖν ὁρῶμεν ταῖς φύσεσιν τὰς κατὰ φύσιν
ἐνεργείας ἀκολουθούσας, ἐπὶ μὲν τῶν ἁπλῶν παντὶ πυρὶ
 τὴν ἐπὶ τὸ ἄνω φοράν, καὶ πάσῃ γῇ τὴν ἐπὶ τὸ κάτω, καὶ
 f. 133 133v. ἐπὶ τῶν μέσων ὡσαύτως· ἐπὶ δὲ τῶν συν|θέτων
ζῴων ἕκαστον, ὡς ἔχει μίαν ἰδέαν ἐκ τῆς φύσεως, οὕτω
καὶ ἰδιότητα μίαν ἔχον ζωῆς, εἰ καὶ τὰ καὶ μᾶλλον τῶν
καθ᾿ ἕκαστα, τὰ δὲ ἧττον ἔχει τὸ κοινόν. λέοντες μὲν γὰρ
ἀνδρικοὶ πάντες, σωφρονικοὶ οἱ βόες, ἔμφρονες δὲ αἱ γέρανοι,
 καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων ὁ αὐτὸς λόγος, εἰ καὶ ὡς εἰπομεν ἔνι
καὶ ἐν τούτοις ἐπίτασίς τις καὶ ἄνεσις. καὶ τοῦτο δήπου
τεκμήριον αὐτὸ τῆς κατ’ εἶδος ὁμοιότητος ἐν ταῖς ἐνεργείαις·
ἐν γὰρ τοῖς ὁμοειδέσιν ὑπάρχει τὸ μᾶλλον καὶ ἧττον. οὕτω
δὴ οὖν καὶ ἄνθρωποι πάντες ὁμοειδεῖς ὄντες καὶ τὰς τελειότητας
 ἵζουσι τὰς αὐτὰς καὶ τὰς φυσικὰς ἐνεργείας, ὥσπερ
 1 τῶν b] τὸν 9 del. b 19 πάσησ γῆσ 26 ἔνι (νι
ss.) ex εἰ m3 27 exciditne aliquid ante ἐν ταῖς? velut τὸ
σιεστηκὸς 


 
καὶ τὰς φύσεις. ταύτας δὲ ὅτι τὰς αὐτὰς κατ᾿ εἶδος ἔχουσιν,
δηλοῖ τό τε τίκτειν μετ’ ἀλλήλων κατὰ φύσιν, καὶ οὐχ
ὡς τὰ κοινογενῆ, καθάπερ ἵππον καὶ ὄνον, καὶ τὸ τὴν 
διαφορὰν αὐτῶν περὶ τὸ σῶμα εἶναι κατὰ τὰ ὄργανα τῆς
παιδογονίας, βίους δὲ τοὺς αὐτοὺς ἀμφοτέρων, σώφρονας 
ἀκολάστους, δειλοὺς ἀνδρείους, ἔμφρονας ἀνοήτους, καὶ τὸ
μεταβολὰς εἶναι κατὰ μόνα τὰ εἰρημένα μόρια τῆς μετασχηματίσεως
γενομένης, τοῦ τε ἄρρενος εἰς ἄλληλα καὶ θήλεος,
ὡς ἐκ τῆς ἱστορίας γνώριμον ἤδη γέγονεν, τῶν ἀνομοειδῶν
εἰς ἄλληλα μὴ μεταβαλλόντων ἄνευ φθορᾶς. Ταῦτα δ’ οὖν ὁ Σωκράτης εἰδὼς καὶ τὰς ἀρετὰς εἶναι
κοινὰς τῶν τε ἀνδρῶν καὶ τῶν γυναικῶν ἐθέλων ἀποφῆναι,
καὶ μὴ μόνον φύλακας εἶναι χρῆναί τινας, ἀλλὰ καὶ τὰς
συστοίχους αὐτοῖς φυλακίδας, μηδὲ ἐπικούρους ἄνδρας μόνους,
ἀλλὰ καὶ γυναῖκας ὁπλίζειν, δείκνυσιν ἐξ ἀνάγκης, 
ὅτι δυνα|τὰ νομοθετεῖ καὶ ὅτι, ἐπειδὰν κρατήσῃ, τοῖς f. 134r. 
πεισθεῖσιν ὠφέλιμα. δύο γὰρ οὗτοι σκοποὶ πάσης εἰσὶ τῆς
πολιτικῆς ἐπιστήμης, ὃ μὲν τὸ δυνατόν, ὃ δὲ τὸ ὠφέλιμον
δεικνὺς τῶν προσταττομένων· οὔτε γὰρ εὐχαῖς ὅμοια δεῖ
γράφειν τὸν νοῦν ἔχοντα νομοθέτην, οὔτ᾿ εἰ καὶ δυνατὰ 
λέγοι, πρὸς ἄλλο τι βλέποντα γράφειν ἢ τὸ ὠφέλιμον. καὶ
ταῦτα εἰκότως· καὶ γὰρ ἡ νομοθετικὴ νοῦς τίς ἐστι μερικός,
διὸ καὶ αὐτὸς τὸν νόμον ὡρίσατο νοῦ διανομήν [leg. IV
714a]. εἰ δὲ νοῦς ἐστιν, τρίτην μὲν ἔχει τάξιν ἀπὸ τοῦ
ἀγαθοῦ, δευτέραν δὲ ἀπὸ τῆς δυνάμεως. καὶ γὰρ πᾶς νοῦς 
δυνάμεως δεῖται, ἵνα τὸ οἰκεῖον ἐκπληροῖ πάντως· οὐχ ὅπου
δὲ δύναμις, ἐκεῖ καὶ νοῦς· ὥστ’ ἐπέκεινα τοῦ νοῦ κατὰ
φύσιν ἡ δύναμις. καὶ εἰς ταῦτα ἄρα βλέπων καὶ ὁ Σωκράτης
πάσας ἐπιστήμας καὶ πάσας τέχνας δυνάμεις τινὰς εἶναι
διορίζεται, ἀλλ’ οὐκ ἀνάπαλιν· δυνάμεως γάρ φησιν οὔτε 
 3 κοινογενῆ cf. polit. 265d 8 θήλεος] ο ex ω 9 ὡσ
ss. m3 | cf. Phleg. mir. 4—9 15 cf. 458b 19 cf.
24 cf. Zeller V3 801 


 
χρόαν οὔτε σχῆμα ὁρᾶν, ἀλλ᾿ ἀφ’ ὧν ἐργάζονται ἢ ἐφ’ οἶς
τετάχαται τὰς διαφορὰς αὐτῶν ἐξευρίσκειν [p. 477c], ἀφ’
ὧν μὲν ἐργάζονται, τὰς ποιητικάς, ἐφ’ οἷσ δὲ τετάχαται,
τὰς γνωστικάς. πᾶσα δ’ οὖν γνῶσις ἀπὸ δυνάμεως, οὐ
 πᾶσα δὲ δύναμις γνωστικὴ πάντως εἰσὶ γοῦν καὶ ὀρεκτικαὶ
δυνάμεις καὶ ἄλλαι φυσικαὶ ζῴων ἢ φυτῶν ἤ ἀψύχων),
ὥστε ὑπὲρ νοῦν ἡ δύναμις. πάλιν δὲ αὖ τῆς δυνάμεως
ἐπέκεινα τὸ ἀγαθόν· ἅπασα γὰρ δύναμις αὐτὴ καθ’ αὑτὴν
ἀγαθόν. εἰ δέ τις εἴη βλαβερὰ λεγομένη δὲ ὅμως δύναμις,
 ἀδυναθία μειζόνως οὖσα φαντάζεταί τισιν εἶναι δύναμις· τί
γὰρ ἄλλο δυνάμεως ἴδιον ἤ τὸ σώζειν τὸ ἔχον αὐτήν; εἰ δὲ
 f. 134 v. βλαβερὰ τίς ἐστιν Ι δύναμις, οὐδ’ ἂν δύναμις εἴη, τοὐναντίον
δρῶσα τῇ τῆς δυνάμεως χρείᾳ. πᾶσα μὲν οὖν δύναμις
ἀγαθόν, οὐ πᾶν δὲ τὸ ἀγαθὸν δύναμις, εἴπερ καὶ ἄλλα
 ἀγαθά ἐστιν οὐκ ὄνrα δυνάμεις, ὅπου καὶ ἕξεις ἀγαθάς
τινας λέγομεν, καὶ ἐνεργείας πρὸ ἕξεων, καὶ αὐτὸ τὸ εἷναι
πρὸ δυνάμεως ὂν ἀγαθόν. εἰ δὲ ταῦτα ὁρθῶς εἴπομεν καὶ
τὸ προρρηθὲν ἀληθέσ, τὸ τὴν νομοθετικὴν ἐπιστήμην νοῦν
τινα μερικὸν εἶναι, διότι καὶ ὁ νόμος ὡς εἴρηται νοῦ διανομὴ
 κατ' αὐτόν ἐστιν, ἐν τῇ τρίτῃ σειρᾷ τῶν πάντων
οὖσα, βλέπειν εἰς τὰς πρὸ αὐτῆς ὀφείλει, τήν τε τῆς δυνάμεως
λέγω καὶ τὴν τοῦ ἀγαθοῦ. σειραὶ γάρ εἰσιν καὶ τούτων,
καὶ ἄλλαι ἀπ' ἄλλων δυνάμεις προΐασιν καὶ ἀγαθότητες
ὡσαύτως. εἰ δὲ εἰς ἐκείνας βλέπει, τό τε δυνατὸν ὀφείλει
 πανταχοῦ σκοπεῖν εἰς αἵρεσιν καὶ τὸ ὠφέλιμον εἰς τεῦξιν·
αἱροῦνται γὰρ ἕκαστοι τὰ δυνατά, τυγχάνειν δ’ ἐφίενται
τῶν ὠφελιμωτάτων. Τούτων οὐν ὄντων δύο σκοπῶν, τὸ δυνατὸν πρότερον
ὁ Σωκράτης ἡμῖν ἐπιδεικνὺς τοῦ γυναικίου δόγματος ἀπὸ
 τῶν κυνῶν ὑπομιμνῄσκει τὴν εἰς τὸ φυλάττειν τὴν πόλιν
 16 πρὸ ἕξεων] ἀπὸ ἓξεων cf, Aristot. eth. Nic. Β 1103b 21 
 17 ταν͂τα 88, m3 20 τρίτῃ i, e. νοερᾷ 23 δυνάμεων 
 29 γυναικείον] ει ex ι m3 


 
ὁμοιότητα πρὸς τοὺς ἄνδρας τῶν γυναικῶν [p. 451d]. τοῦτο
γὰρ δὴ τὸ ζῷον εἰκόνα φύσεως ἐποιήσατο φυλακτικῆς, ταύτην
ἔχον τὴν δύναμιν κατὰ φύσιν, ὡς ἄλλα τῶν ζώων
ἄλλην, τὰ μὲν τοῦ μέλλοντος προορατικήν, τὰ δὲ τὴν οἰκονομικήν,
τὰ δὲ τὴν ἀμυντικήν. τῆς δὲ δυνάμεως ταύτης
ἴδιον πρᾶον μὲν εἶναι τοῖς οἰκείοις, χαλεπὸν δὲ τοῖς ἀλλοτρίοις,
ὃ δὴ διαφερόντως ὑπάρχει τοῖς Ι κυσίν, ὥσπερ f. 135r. 
δὴ καὶ τὸ ἀγρυπνητικόν καθεύδοντα γὰρ ἄλλου φύλακος
ἀνάγκη δεῖσθαί τινος) καὶ τὸ ὀξὺ καὶ τὸ εὐαίσθητον· ὁ γὰρ
τούτοις ἐλλείπων οὐ προσιόντας γνώσεται τοὺς ἀλλοτρίους, 
οὐ χαιρήσει καὶ ἀποσκευάσεται πρὸ τοῦ παθεῖν, τὸ μὲν διὰ
δυσαισθησίαν, τὸ δὲ δι' ἀργίαν. καὶ ἐοίκασιν ἄρα διὰ
ταῦτα καὶ οἱ τὰ θεῖα σοφοὶ ταύτην κατιδόντες τῶν κυνῶν
τὴν ἰδιότητα τὴν φυλακτικὴν τοῖς φρουρητικοῖς αὐτοὺς οἰκείους
θεοῖς ὑπολαβεῖν καὶ κυνοπροσώπους αὐτοὺς ἐν τοῖς 
εἴδεσι ποιεῖν, ὡς τὸν Ἄνουβιν Αἰγύπτιοι τὸν τοῦ Ὀσίριδος
φρουρόν. τὸν δ’ οὖν κύνα τοῖς φύλαξιν ἀνθρώποις καὶ
αὐτὸς * * διὰ τὴν κατὰ φύσιν πρὸς τὸ φυλακικὸν δαιμόνιον
γένος συγγένειαν [II 376a]. ἐντεῦθεν ὁρμηθεὶς ἀποδείκνυσιν
οὐ τῷ ἄρρενι μόνον τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ τῷ θήλει 
τὴν φυλακὴν τῆς πόλεως οἰκείαν· καὶ γὰρ τοὺς κύνας οὐ
μεῖον τοὺς θήλεις ἢ τοὺς ἄρρενας εἶναι τῶν ἀγελῶν φυλακικούς,
οὐκ ἐκ παραδείγματος ἐπιβαλλόμενος ἀσθενὴς γὰρ
ὁ τοιόσδε τῆς ἐπιβολῆς τρόπος καὶ οὐ διαλεκτικός) οὐδὲ ὡς
ἐπαγωγῇ χρώμενος ἐκ γὰρ ἑνὸς ἐπαγωγὴν ποιεῖν ἀδύνατον), 
ἀλλ’ ὡς ἐκ τοῦ ἥττονος ἐπιχειρῶν· ὥστ’ εἷναι τὸν λόγον τοιοῦτον.
εἰ τοῖς ἧττον ἀνθρώπων ὀφείλουσιν τὴν κατὰ φύσιν
ὁμοιότητα κεκτῆσθαι διὰ τὴν ὕφεσιν τῆς ζωῆς ὑπάρχει τὸ
ὅμοιον ἐν τῇ φύσει, πολλῷ μᾶλλον ἀνθρώποις κρείττονα
 4 fort. μὲν <τὴν> τοῦ 11 αἱρήσει? Ι cf. Pl. II
μὲν ἂν ἴδῃ ἀγνῶτα, χαλεπαίνει, οὐδὲν δὲ κακὸν προπεπονθώς 
 16 ὀσίριδος, ει exp. et ι ss. m2 18 excidit verbum
quale παρεικάζει Ι cf. de or. chald. 45 


 
καὶ τρανεστέραν ἔχουσι ζωήν. ἐν γὰρ τοῖς κατ'
ὑπερέχουσιν, συστοίχοις δὲ ἀλλήλοις μᾶλλον ἡ κοινωνία τῆς
 f. 135v. φύσεώς ἐστιν ἢ ἐν τοῖς κα | ταδεεστέροις. ὅσῳ γοῦν ἕκαστα
τῇ φύσει λείmται τῶν πρὸ αὐτῶν, τοσούτῳ μᾶλλον καὶ τῆς
 ὁμοιότητος ἀποδεῖ τῆς πρὸς ἄλληλα, τῆς δὲ ἀνομοιότητος
μετέχει πλείονος. ἀλλὰ μὴν τὸ ἡγούμενον· οἱ γοῦν κύνες
ἐγνπάτω μὲν ὄντες ἀνθρώπων καὶ συζῶντες αὐτοῖς, ὐφειμένοι
δὲ διὰ τὴν τοῦ λόγου στἐρησιν, οὐ μόνον οἱ ἄρρενες
 ἀλλὰ καὶ οἱ θήλεις, τὴν ἰδιότητα ταύτην εἰλήχασιν εἰλήχασιν, ἣν
 κυνῶν φαμέν. φαμέν. πολλῷ ἄρα μᾶλλον οἱ ἄνθρωποι, ὧν
διὰ τὴν λογικὴν φύσιν κοινὴν οὖσαν τὸ προνοητικὸν τῶν
ἀνθρώπων ἴδιον καὶ τὸ σωστικόν, ἕξουσιν ταύτην φύσιν
πάντες τὴν τὸ συγγενὲς σώζειν ὀφείλουσαν, εἰ καὶ οἳ μὲν
μᾶλλον, δὲ ἧττον. καὶ καὶ γὰρ τοῦτο προσέθηκεν δαιμονίως
 εἰς πίστιν τῆς ὁμοειδοῦς οὐσίας τῶν ἀνθρώπων· τὸ γὰρ
μᾶλλον καὶ ἦττον ἐν τοῖς ὁμοειδέσιν καὶ Ἀριστοτέλης εἶναί
φησιν, ἐν λευκοῖς ἐν μέλαδιν ἐν θερμοῖς ἐν ψυχροῖς. τὸ δὲ
μηδ’ ὅλως ταὐτοῦ μέτοχον εἴδους οὐ λέγεται μᾶλλον ἢ ἧττον
μετέχειν, ἀλλ’ ὃ ἂν ᾖ ταὐτὸν μετ' ἐπιτάσεως ἤ ἀνέσεως.
 εἰ δ’ οὖν καὶ οἳ μὲν μᾶλλον, οἳ δὲ ἧττον τῆς ἀνθρώπῳ
προσηκούσης τελειότητος μετέχουσίν, ἀλλ’ ἡ φύσις κοινὴ καὶ
τῶν ἀρρένων ἐστὶ καὶ τῶν θηλειῶν, καὶ κοινὰ πάντα ἀμφοτέροις
τὰ ἐπιτηδεύμarα, τὸ ἄρχειν τὸ ἐπικουρεῖν τὸ τεχνικῶς
ζῆν. ὥστε σκοπητέον, τίνες καὶ ἐν γυναιξὶ φυλακικαὶ
 φύσεις εἰσίν, καὶ παιδευτέον καὶ ταύτας ὡς τοὺς ἄνδρας.
ἡ γὰρ φυσικὴ ἐπιτηδειότης ἀτελής, ἡ δὲ παιδεία πρὸς τὸ
τέλειον ἄγει τὴν φύσιν. κἂν ἀσθενέστερον rj τὸ θῆλυ πρὸς
 f. 136r. ταῦτα μᾶλλον ἤ τὸ ἄρρεν, ὡς | ὅλον εἰπεῖν, οὐ διοισόμεθα·
δεῖ γὰρ οὐκ εἰς τὰ ὄργανα βλέπειν, ἀλλ’ εἰς τὰ εἰδη
 τῆς ζωῆς. καὶ καὶ τὴν ἐν τοῖς όργάνοις του θήλεος
 12 an τοιαύτην? 19 ὃ ss. m2 20 ἀνθρώπῳ] ωι ex ων 
 27 cf. Pl. 455e ἐπὶ πᾶσι δὲ ἀσθενέστερον γυνὴ ἀνδρὸς
PROCLUS, ed. Kroll. 


 
δύναμιν ἔδειξεν ὅλα γυναικῶν ἔθνη παμπόλλην οὖσαν, Ἀμαξόνας
λέγω τὰς διὰ τὴν ῥώμην καὶ Ἄρεως εἶναι ῥηθείσας
ὀπαδοὺς καὶ τιμηθείσας μετὰ τὴν ἧτταν Ἀθήνῃσιν ὡς
Ἀρεïκάς· Σαυρομάτιδας οὐ μεῖον τῶν ἀνδρῶν πολεμικὰς
καὶ τολμώσας ἐν τοῖς δεινοῖς· Λυσιτανῶν δὲ ἀκήκοα τὴν 
πολιτείαν ἱστουργίαν μὲν ἀποδιδόναι καὶ ταλασίαν τοῖς ἀνδράσιν,
πολέμους δὲ καὶ ἀγῶνας ταῖς γυναιξίν. οὕτως ὁμαλὴ
γέγονεν ἡ τῶν ἀνθρώπων φύσις πρὸς ἀρετὴν ἐκ τῆς
δημιουργίας. Ὁ μὲν δὴ λόγος τοιοῦτός ἐστιν, δι’ οὗ τὴν φύσιν κοινὴν 
οὖσαν ἐν πᾶσι τοῖς ἐπιτηδεύμασιν ἐπιδείκνυσιν ἀνδρῶν
καὶ γυναικῶν· δύο δὲ πρὸς τὴν δόξαν ταύτην κινήσας
ἀπαντήσεις ἀμφοτέρας μεταχειρίζεται τὸν ἐπιστημονικὸν τρόπον.
ἴστι δὲ ἣ μὲν τῶν ἀπαντήσεων ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς
ἄδοξόν τι περιάγουσα τὴν θέσιν, εἰωθὸς τοῦτο τοῖς περὶ 
τὰς ἀντιλογίας διατρίβουσι καὶ τὸ ἴνδοξον θηρῶσιν ἐν τοῖς
λόγοις, ἣ δὲ ἀπὸ τῶν ἡμετέρων ὁμολογημάτων ὁρμωμένη
δοκοῦσα μείζω τὴν ἰσχὺν ἔχειν καὶ περιτρεπτικὴ τῶν λόγων
αὐτῶν πρὸς αὐτούς. ἡ μὲν ἀπὸ τοῦ ἔθους εἰς τὸ ἄδοξον
ἄγουσα ἀπάντησίς ἐστιν τοιάδε τις. εἰ δεῖ τὰς γυναῖκας 
φυλακικὰς γίνεσθαι, δεῖ γυμνάζεσθαι καὶ μὴ μουσικεύεσθαι
μόνον. εἰ δὲ γυμνάζεσθαι, δεῖ καὶ ἀποδύεσθαι ἐν τοῖς
γυμνασίοις ὡς τοὺς ἄνδρας καὶ τἆλλα πάντα ὑπομένειν,
ὅσα καὶ ἐκείνους, οἷον πηδᾶν Ι ἱππάζεσθαι τρέχειν· ταῦτα ταῦτα f. 136 v. 
δὲ αἰσχρὰ πάντα γυναιξὶν τὸ ἔθος εἶναί φησιν, ὃ δὴ κρατεῖ 
νῦν ἐν ταῖς πόλεσιν. τὸ δὲ αἰσχρὸν καὶ ἄσχημον ἄδοξον·
οὐκ ἄρα γυμναστέον τὰς γυναῖκας· οὐκ ἄρα φυλακίδας
πόλεως τακτέον. ἡ δὲ λοιπὴ τοιαύτη· κεῖται διὰ τῶν
ἔμπροσθεν λόγων, ἕκαστον ἴν τι χρῆναι ἐπιτηδεύειν, ὃ κατὰ
 4 cf. Pl. leg. VII 804e Strab. III 165 Herod. E 35 7 ὁμαλὴ]
οὐ χωλὴ 18 an περιτρεπτικὴν? 19 cf. Pl. 452a 21 μουσικεύεσθαι]
supra κεύ m3 ss. οσ’ σ (voluit μουσικὰς ἴσεσθαι)
22 γυναζεσθαι, μ et acc. ss. m. rec. 28 cf. Pl. 453b 


 
φύσιν ἐστὶν ἑκάστοις· εἰ δὲ τοῦτο ὁρθόν, ἀνάγκη τὰς διαφερούσας
φύσεις διάφορα ἐπιτηδεύειν. εἰ οὖν αἱ ἀνδρὸς
καὶ γυναικὸς φύσεις διαφέρουσιν ἀλλήλων, αἱ δὲ διαφέρουσαι
φύσεις διαφέροντα ἐπιτηδεύουσιν, ἡ ἄρα ἀνδρὸς καὶ ἡ
 γυναικὸς φύσις διαφέρωπα ἐπιτηδεύσουσιν. εἰ ἄρα ἡ ἁνδρὸς
φύσις φυλακική, ἡ γυναικὸς οὐ φυλακική· ἄμφω γὰρ
λέγειν ἅμa ἀδύνατον, καὶ τὰς φύσεις εἶναι διαφόρους καὶ
τὰς ἐπιτηδεύσεις τὰς αὐτάς. ὥστ’ ἢ τὰ πρότερα ψευδῶς
διωρίζομεν ἢ τὰ νῦν ψευδῶς δείκνυμεν. Αἱ μὲν οὖν ἀπανἀμφοτέρας,
τήσεις τοιόνδε παρ’ αὐτῷ τρόπον προήχθησαν· λύει δὲ
ἀμφοτέρας, τὴν μὲν προτέραν συλλογιζομένην οὕτως· τὸ
γυμνάζεσθαι τὰς γυναῖκας, ἢ παραποδυομένας τοῖς ἀνδράσιν
ἢ ἰππαξομένας ἢ ἄλλο τι τοιοῦτο μελετώσας, παρὰ τὸ
κοινὸν ἔθος ἐστί· πᾶν τὸ παρὰ <τὸ> κοινὸν ἔθος
 καὶ αἰσχρόν, καὶ τὸ συμβαῖνον δῆλον — ταύτην δ’ οὖν
οὑτωσὶ λύει, τὴν μείξω πρότασιν σαλεύσας. τὸ γὰρ ἔθος
διττόν, ἢ οὗ λόγος πατήρ, ἤ οὗ πάθος αἴτιον· καὶ τὸ
αἰσχρὸν διττόν, ἢ τὸ τοῖς νοῦν ἔχουσιν τοιοῦτον φανταξόμενον,
ἢ τὸ τοῖς ἀνοήτοις· καὶ τὸ ἄδοξον ὡσαύτως καὶ
 ἑπομίνως τούτοις διττόν, ἤ τὸ τοῖς πολλοῖς, ἢ τὸ τοῖς
 f. 137 r. περιττοῖς. Ι εἰ μὲν οὖν του ἴθους ἡγεμὼν εἴη λόγος, κἄν
ἄσχημον εἷναι δοκῇ τοῖς ἀνοήτοις κἄν ἄδοξον παρὰ τοῖς
πολλοῖς, εἰσακτέον αὐτὸ πάντως εἰς τὰς πόλεις·ἱστᾶι γὰρ
καὶ τοῦτο χρόνῳ πᾶσιν ἀρέσκον. εἰ δὲ πάθος αἴτιον, κἄν
 καλὸν εἶναι φαίνηται τοῖς νοῦν οὐκ ἴχουσι κεν ἴνδοξον ῃ
διὰ χρόνον γεγονὸς παρὰ τοῖς πολλοῖς, ἐκβλητέον αὐτὸ τῶν
πόλεων. ἠ γὰρ νομοθετικὴ οὐ τῶν πολλῶν στοχάζεται τῆς
κρίσεως, ἀλλὰ τῶν ὁλίγων, οὐόὲ εἰς δόξας ὁρᾷ τῶν ἀνοήτων,
ἀλλ' εἰς τὰς τῶν νοῦν ἐχόντων. καὶ τὰ ἄδοξα οὖν
 παρὰ τοῖς πολλοῖς νομοθετήσει πρὸς τὰ ἴνδοξα βλέπουσά
 4 ἠ post καὶ exp. m3? 10 possis παρ’ αὐτοῦ 14 add. b 
 28 ἀνοήτων b] ὄντων 


 
παρὰ τοῖς ὀλίγοις. εἰ γὰρ ἔδει τοῖς πονηροῖς ἔθεσι δουλεύειν,
οὐδέποτ’ ἂν ἐγένετο μεταβολή, τῶν χειρόνων τῶν
προτέρων ἀεὶ κρατούντων. συλλογιστέον οὖν οὕτως· τινὰ
ἴθη οὐ συνᾴδει ἀλλήλοις· τὰ κατὰ λόγον συνᾴδει ἀλλήλοις·
οὐ πάντα ἄρα τὰ ἴθη κατὰ λόγον. ἐπεὶ οὖν οὐ πάντα 
κατὰ λόγον, ἐκεῖνα ἐκλεκτέον, οὐχ ὅσα κατὰ φαντασίαν ἐστὶν
καλά, ὅσα διὰ διὰ τὴν τοῦ λόγου κρίσιν. τὴν μὲν οὖν
προτέραν οὕτως ἴλυσεν ἀπάντησιν, καὶ ἀπὸ τῆς ἱστορίας
ὑπομνήσας, ὅτι πολλὰ τῶν ἐθῶν αἰσχρὰ πρότερον νομιξόμενα
προἰ·όντος τοῦ χρόνου οὐκέτ’ ἔδοξαν εἶναι τοιαῦτα, 
καθάπερ ἐν Λακεδαίμονι τὸ ἄνευ διαζώματος θεῖν. Τὴν
δὲ δευτέραν συλλογιζομένην οὕτως· ἀνδρὸς φύσεις καὶ γυναιχὸς
διάφοροί εἰσιν· αἱ διάφοροι φύσεις διάφορα ἐπιτηδεύειν
ὀφείλουσιν, λύει τὸ διάφορον διελὼν ὁσαχῶς λέγεται,
καὶ ὡς τὸ μὲν πῇ τὸ δὲ ἁπλῶς, καὶ ὡς οὐ καθ’ ὃ 
διαφέρουσιν, κατὰ τοῦτο τὰ αὐτὰ ἐπιτηδεύειν Ι αὐταῖς f. 137 v. 
προσάπτομεν, ἀλλὰ καθ' ὃ μὴ διαφέρουσιν. ἔστιν μὲν γάρ
τις αὐτῶν διαφορὰ κατὰ τὴν τῶν ὀργάνων τῶν παιδοποιῶν
θέσιν καὶ διάπλασιν, καὶ κατ' αὐτὴν ἄλλα μὲν ἀνδράσιν
ἄλλα δὲ γυναξίν ἐπιτηδευτέον, τοῖς μὲν ὅπως ἂν εὔρωστα 
σπείρωσιν καὶ μὴ ἀδρανῆ καὶ ἐξίτηλα διά τε τροφῆς 
καὶ κινήσεως καὶ γὰρ τῶν σπερμάτων τὰ μέν ἐστιν ἄγονα,
ὅσα ὑδατώδη, τὰ δὲ γόνιμα, ὅσα εὐπαγῆ καὶ χαλαζώδη,
φησὶν Ἀριστοτέλης [hist. an. VII 1. 582a 19]), *** καὶ
τῶν κυουσῶν γυναικῶν ἐστιν ἴδια ἐπιτηδεύματα, οἶα προσέταξεν 
ἐν Νόμοις Πλάτων, γυμνασίαν καὶ δίαιταν ἄνοινον
καὶ εἴ τι τούτοις ὅμοιον. ταύτῃ μὲν οὖν διαφέρουσιν·
ταῖς δὲ τῶν ψυχῶν δυνάμεσιν οὐ διαφέρουσιν, καθ' ἃς δεῖ
τὰ αὐτὰ αὐτοὺς ἐπιτηδεύειν, εἰ καὶ ἀσθενέστερον ἐπιτηδεύπαυροτέρων
 3 possis 7 cf. Pl. 452c 13 cf. Pl. 454b 
 16 aut <τὸ> τὰ αὐτὰ aut (et id melius)
23 cf. Pl. legg. III 674b VI 775bc. 789ae 24 lac. statuit
Raderm. 26 ἄοινον b 


 
σουσιν ὡς τὸ ὅλον αἱ γυναῖκες· ἐπεὶ ὅτι πολλαὶ καὶ τούτων
εἰς ἅπασαν παιδείαν ἀνδρῶν εἰσί τινων ἐρρωμενέστεραι,
δῆλον. οὐχ ᾗ δ’ οὖν διαφέρουσι, ταύτῃ κοινὰ τὰ ἐπιτηδεύματα
αὐταῖς ἀφορίζομεν , ἀλλ' ᾗ κοινὴν ἴχουσι φύσιν· καὶ
 σαφῆ τὸν παραλογισμὸν ἐποίησε τῷ πῇ καὶ ἁπλῶς χρησάμενος
ὡς μηδενὶ διαφέρουσιν, τὸν φαλακρὸν καὶ τὸν κομήτην
παραλαβὼν ὡς φύσιν ἴχοντας διάφορον καὶ οὐκ ὀφείλοντας
τὰ αὐτὰ ἐπιτηδεύειν. ἴστι γάρ τι καὶ ἐν τούτοις
διάφορον, ἀλλ' οὐκ ἐκεῖνο τὸ ποιοῦν τὰς ἐπιτηδεύσεις διαμερούσας.
 ὅλως δὲ ἐν τοῖς συνθέτοις πᾶσιν ἴνεστίν τι πάντως
καὶ ταὐτὸν καὶ ἕτερον, καὶ οὐ δεῖ τὸ πῇ ἕτερον ἁπλῶς
ἕτερον λέγειν, οὐδὲ τὸ πῇ ταὐτὸν ἁπλῶς ταὐτόν. Αἱ μὲν οὖν ἀπαντήσεις οὕτως ὐπ' αὐτοῦ διελύθησαν·
 f. 138 r. ὧν λυθεισῶν συνάγει δεῖν μὲν τῶν Ι τε ἀνδρῶν εἶναι
 καὶ τῶν γυναικῶν τὰ αὐτὰ ἐπιτηδεύματα, δεῖν δὲ ταῖς
γυναιξὶν ὠς ἀσθενεστέραις διδόναι μὲν ὄργανα τὰ κουφότερα,
τερα, προστάττειν δὲ ἔργα, ὅσα μὴ παντάπασιν ἐπίπονα, διὰ
τὴν τῆς φύσεως ὕφεσιν ἐν ἅπασιν, οἷς γυνὴ καὶ ἀνὴρ ἐπιτηδεύετον.
καὶ γὰρ ἐν τοῖς ὁμολογουμένοις εἶναι γυναικείοις
 ἴργοις ἐρρωμενίστερον ἀνὴρ ἐνεργεῖ γυναικός, ὡς ἐν τῷ
ὑφαίνειν, ὡς ἐν τῷ ταλασιουργεῖν, ὡς ἐν τῷ ποπανοποιεῖν·
ἔνθα καὶ τὸ ἴθος ἡμᾶς ἐδίδαξε τὸ Ἀττικόν, ὡς ἄρα γυναῖκες
ἦσαν οὐχ αἱ ἀλετρίσες μόνον, ἀλλὰ xal αἱ ποπανοποιοί,
μιμούμεναι τὰς φύσεις τὰς πλαττούσας ὅσα τοῖς θεοῖς ἀνιᾶσιν
 ζῷα καὶ φυτά. διὰ πάντων δ’ οὖν τούτων τῶν γυναικείων
ἴργων οἱ ἄνδρες εἰς τὸ τὰ αὐτὰ ποιεῖν εἰσιν μᾶλλον
ἐρρωμένοι τῶν γυναικῶν· ὥστ' οὐδὲν θαυμαστόν, εἰ καὶ ἐν
τῷ ὁπλιτεύειν καὶ ἐν τῷ τρέχειν ἤ ἐν τῷ ἀγρυπνεῖν. ἀλλὰ
 6 Plato cum calvam et capillatum idem munus suscipere
potse negat, sic utitur τῷ πῇ et τῷ ἀπλῶς διαφέροντι, tainquam
nihil differant 14 cf. cf. Pl. 457a 18 ψύσεωσ im add. m3,
quae etiam acc. fecit in τῆσ 19 γυναικείοισ] ει ex ι m3
22 cf. Pl. 455c 24 ἀνίασιν, corr. b 25 γυναικείων] ει m3 


 
προστακτέον αὐταῖς κοινωνεῖν καὶ τούτων τῶν ἐπιτηδευμάτων,
τὴν ὕφεσιν τῆς φύσεως σοφιζομένους τοῖς ἐλαφροτέροις
τῶν ἔργων. καὶ ἴοικεν καὶ τοῦτο τῷ θήλει ὑπάρχειν κατὰ
τὴν πρὸς τὰ θεῖα ἀναλογίαν ὑπάρχειν], τὰς ἑαυτῶν φύσεις
ἀνατείνοντα καὶ μέχρι τῶν ἐσχάτων, ἐν οἷς τῶν συστοίχων 
τὰ θήλεα τῶν ἀρρένων ἐστὶν ὑφειμένα ταῖς δυνάμεσιν, διότι
δὲ συντέτακται ἀλλήλοις διὸ καὶ λέγεται σύστοιχα), κοινὰς
ἔχει τὰς ἀναγωγοὺς ἐπὶ τὰ σφῶν αὐτῶν αἴτια δυνάμεις. ὃ
δὴ καὶ ἐνταῦθα ὂν εἰκονικῶς κοινὰς ἀπέφηνε τὰς ἀρετάς·
ὥσπερ ἐκεῖ τῷ γεννᾶν διαφέρουσιν, τὸ μὲν ἄρρεν ἄλλως 
τὴν ἕνωσιν Ι διδὸν τοῖς ἀπογεννωμένοις, τὸ δὲ θῆλυ f. 138 v 
τρόπον ἕτερον μερίζον καὶ πληθύον τὰ κοινὰ αὐτῶν ἀποτελέσματα,
κατὰ τὸν αὐτὸν καὶ ἐνταῦθα λόγον ἡ διαφορότης
ὑπάρχει τῷ θήλει πρὸς τὸ ἄρρεν ἐν ταῖς γονίμοις τῶν
ὁμοίων ἐνεργείαις· εἰ καὶ ἐπιπονώτερον καὶ τοῦτο ἐργάζεται 
τὸ θῆλυ, τὸ δ’ ἄρρεν οὐ μόνον μετὰ ἀπονίας, ἀλλὰ καὶ
μεθ’ ἡδονῆς, εἰκόνες καὶ ταῦτα τῶν θείων, ἐν οἷς τὸ μὲν
διὰ περιουσίαν δυνάμεως μετὰ πλείονος ἐνεργεῖ ῥᾳστώνης,
ἀπόλυτον ὂν καὶ ἄφετον τῆς προόδου τῶν δευτέρων, τὸ δὲ
μετὰ ἐλάσσονος μὲν τῆς ἐξῃρημένης ὑπεροχῆς, πλείονος δὲ 
τῆς πρὸς τὰ γεννώμενα συμπαθείας. Ἀλλὰ τούτων μὲν ἅδην. τὸ δὲ δεύτερον, ὅτι καὶ Βέλτιστον
πρὸς τῷ δυνατῷ τὸ γυναικεῖον δρᾶμα, κατεσκεύασεν
συνδρομώτερον, καὶ ἔστιν ὁ λόγος δυνάμει τοιοῦτος. εἰ τὸ
πλείους ἀγαθοὺς εἶναι πολιτείᾳ λυσιτελέστερον ἢ τὸ ἐλάσσους, 
καὶ τὸ παιδεύεσθαι μὴ ἄνδρας μόνον ἀλλὰ καὶ γυναῖκας
λυσιτελέστεὸον. ἀλλὰ μὴν ἐκεῖνο πᾶς ἂν ὁμολογήσειεν· ὅσῳ
γὰρ πλείους οἱ ἀγαθοί, τοσούτῳ κρείσσων ἡ ζωὴ τῆς πόλεως.
 2 φύσεως] πόλεωσ 4 del. b 5 dici solet μέχρι καὶ 
 8 ἴχειν 10 ἄλλως corruptum ἐν ἄλλῳ 252, 15 cft. W.) 
 15 praestat fortasse ἐνεργείαις, εἰ καὶ . . . ἡδονῆς. <καὶ>
εἰκόνες . . . 22 cf. 239, 28 23 cf. Pl. 451c Ι γυναικεῖον]
εῖ ex ι m3 24 nempe συντομώτερον 


 
ὥσπερ γὰρ καὶ τὸ πᾶν εὔδαιμον, διότι τὸ μὲν πλεῖστον
αὐτοῦ ξῇ θείως, τὰ δὲ κατὰ τὴν θνητὴν φύσιν καὶ τόνδε
τὸν τόπον πάνσμικρον ὄντα περιπολεῖ καὶ διὰ τοῦτο καρατεῖται
ὑπὸ τῶν ἀμεινόνων, πλειόνων καὶ δυνατωτέρων ὄντων.
 τὸ ἄρα ἑπόμενον ἀληθέστατον, ὅτι τὸ παιδεύεσθαι καὶ τὰς
γυναῖκας λυσιτελέστερον ἢ μόνους τοὺς ἄνδρας· ἔσται γὰρ
τὸ ἥμισυ τῆς πόλεως ἀπαίδευτον τῶν ἀνδρῶν μόνων εἰς
 f. 139 r. ἀρετὴν ἀγομέΙνων, τῶν δὲ γυναικῶν ἀμελουμένων. ἐπεὶ
καὶ ὅσῳ τὸ θῆλυ γένος ἀσθενέστερον ὂν ἐπιρρεπέστερόν
 ἐστιν εἰς τὸ ἐμπαθές, τοσούδῳ μᾶλλον τῆς περὶ αὐτὸ παιδείας
τῷ νομοθέτῃ φροντιστέον, διὰ τῆς ὀρθῆς ὰρθῆς ἀγωγῆς
ἀνέλκοντι πρὸς τὸ ἄριστον καὶ τοῦτο καὶ ἀμυνομένῳ τὴν
ἀσθένειαν τῆς φύσεως τῇ δυνάμει τῆς τῆς ἀρετῆς. ἔσται γὰρ
καὶ ἡ ὅλη πόλις ἑαυτῇ σύμφωνος μᾶλλον ἐξ ἀγαθῶν οὖσα
 πάντων ἢ ἐξ ἀγαθῶν καὶ μὴ ἀγαθῶν. καὶ γὰρ ὁ τοῦδε
τοῦ παντὸς πατήρ, <ὃν> ὁ νομοθέτης καὶ ἁπλῶς ὁ
ὄντως ὄντως ἀπεικονίζεται, τὸ πᾶν ὑπέστησεν ἀγαθὰ
μὲν πάντα, φλαῦρον δὲ μηδὲν εἶναι βουλόμενος κατὰ δύναμιν.
διὸ καὶ πάντa κεκόσμηται κατὰ τὴν ἐκείνου βούλησιν,
 θεοί τε καὶ θεαὶ τῶν ὅλων προεστᾶσιν καὶ δαίμονες καὶ
δαιμονίδες. εἰ οὖν, ὡς αὐτός φησιν [IX 592b], οὐράνιόν
ἐστιν τὸ τῆς πολιτείας ταύτης εἶδος, μιμείσθω τὰς δύο τῶν
κρειττόνων συστοιχίας, διακεκοσμημένων τῶν τε ἀνδρῶν καὶ
τῶν γυναιχῦν τοῖς καλλίστοις τῆς παιδείας ὅροις. τοῦτο
 γὰρ ὡς ἀληθῶς ὠφελιμώτατον τοῖς μέρεσιν, μιμεῖσθαι τὸ
ὅλον, καὶ ταῖς ἀνθρωπίναις πολιτείαις, ἀπεικάζεσθαι ταῖς
θείαις. εἰ δὲ δή τις ἴροιτο, πῶς εἰ κοινὰ τὰ ἐπιτηδεύματα
τῶν τε ἀὸρἐνων xai τῶν θηλειῶν καὶ οἱ αὐτοὶ τῆς παιγὰρ
 1 melms abesset Ι τόδε | πᾶν (unde τόδε τὸ πᾶν b) 
 2 dele καὶ aut scribe κατὰ 10 ἐστι et post ι ras. octo
litt. 12 ἀμυνουένςι] μυνο ex? et ε ex υ m2? 16 add. b 
 17 cf. Tim. 30a 26 τὰς όνθρωπίνασ πολιτείας, sed ter
inter α et σ raa. 28 θήλεων, corr. m3 


 
δείας ὅροι, τὰς ἐκ τοῦ νοητοῦ ψυχὰς κακυνθείσας ἐν τοῖς
πρώτοις βίοις εἰς γυναῖκας ἄγομεν ἐν τοῖς ἑξῆς, ὡς ἂν τῆς
ἀρετῆς οὐκ οὔσης κοινῆς, ἀλλὰ τῆς κακίας γυναιξὶ πρεπούσης,
ἀποκρινόμεθα πρὸς τὸν ταῦτα διερωτῶντα τὴν τάξιν 
τῆς προόδου τὸν Πλάτωνα πα|ριστάνοντα τῶν ἀπὸ τοῦ f. 139v. 
νοητοῦ προϊουσῶν εἰς τὸν τῇδε τόπον ψυχῶν ἐκεῖνσ διατάττεσθαι
περὶ τῶν βίων, οὐχ ὡς ἀφαιρούμενον τὰς γυναῖκας 
τῆς κατ᾿ ἀρετὴν ὁμοίας τοῖς ἀνδράσι ζωῆς, ἀλλ᾿ ὡς
εἰδότα τὴν ὕφεσιν τοῦ θήλεος γένους πρὸς τὸ ἀρρεν κἀν
τοῖς τῆς ἀρετῆς ἐπιτηδεύμασι κοινοῖς ἀμφοτέρων οὖσιν. 
οὐ γὰρ πᾶσα ὕφεσις εἶδος οἶδεν ἐξαλλάττειν, ἀλλ᾿ ἥτις ἂν
μηδέποτε ἐν τῷ ἑτέρῳ δεικνύῃ ταὐτὸν εἶδος, <ὁ> ἦν ἐν τῷ
κρείττονι. νῦν δὲ τὸ τῆς ἀρετῆς εἶδος ἔν τισι θήλεσιν γένοιτο
ἂν τοιοῦτον οἷον ἐν τοῖς ἄρρεσιν, ὥστ᾿ εἶναί τινων
ἀνδρῶν γυναῖκας μειζόνως ζώσας κατ᾿ ἀρετὴν τὴν αὐτῶν 
τῶν ἀνδρῶν. εἰ δὲ μηδέποτε τὸ θῆλυ τὴν ὁμοίαν ἀρετὴν
εἶχεν τῷ ἄρρενι, δῆλον ἂν ἦν ὡς κατ᾿ εἶδος ἐξήλλακτο τὸ
τῆς ἀρετῆς εἶδος ἐν τούτοις. οὔκουν τὴν ἀνθρωπίνην ἀρετὴν
γενέσθαι ποτὲ κρείττονα τῆς δαιμονίας δυνατὸν διὰ
τὴν ἀμφοτέρων ἐξαλλαγὴν κατ᾿ εἶδος, οὐδέ τι τῶν ἀλόγων 
ζῆσαι τὴν ἀνθρωπίνην ἀρετὴν διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν. ἡ μὲν
οὖν κατ᾿ εἶδος τῆς ἀρετῆς * * * ἀνέπεισε τὸν Σωκράτη
κοινὴν ποιῆσαι τὴν παιδείαν· ταύτην δὲ εὗρεν λαβὼν ἀπὸ
τῶν πραγμάτων, ὅτι τινὲς γυναῖκες ζῶσι τὴν ἀνδρῶν ἀρετήν.
καὶ τοῦτο Τιμαίῳ γνώριμον καὶ εὐπαράδεκτον, εἰδότι 
τοὺς βίους τῶν Πυθαγορείων γυναικῶν, τῆς Θεανοῦς, τῆς
Τιμύχας, τῆς Διοτίμας αὐτῆς. ἡ δὲ ὕφεσις τῆς ἐν ταῖς
γυναιξὶν ἐπιτηδειότητος πρὸς πᾶσαν ἐπιτήδευσιν ἀνέπεισεν
καὶ αὐτὸν καὶ τὸν Τίμαιον ἐν δευτέροις βίοις ἄγειν εἰς 
γυναικὸς φύσιν | τὴν ψυχήν [p. 42b]. οὐ γὰρ διὰ δύνα- f. 140r 
 1 cf. Tim. 42b 12 add. b 13 τισι b] τινι 14 οἷον]
εἶδοσ 22 κοινωνία suppl. b, malim ὁμοιότης 26 πυθαγορείων]
ει ex ι m3 | cf. Diag. L. VIII 42 Jambl. vit. Pyth. 132. 146. 192 

 
μιν ἡ κάθοδος, ἀλλὰ διὰ ἀδυναμίαν· ἡ οὖν] γὰρ μᾶλλον
ἀδυναμίαι ποιεῖ τὸ μᾶλλον ἀσθενές. ὅτι δὲ εἰς τὴν ἐκάστων
ἐπιτηδεḿητα δεῖ βλέπωπα τὸν νομοθέτην ἤ μεταδιδόναι
τισὶ παιδείας ἤ μή, δηλοῖ καὶ τῶν θητῶν τοὺς δι’ εὐφυΐαν
 ὑποχρύσους ἀνάγων εἰς τὴν ἄνω πόλιν, καὶ τῶν ἄνω τοὺς
δι’ ἀφυΐαν ὑποχάλκους καταπέμπων ΙΙΙ 415c]. οὐ
γένος ἐστὶ θητῶν καὶ φυλάκων ὠς ἵππων καὶ ἀνθρώπων
διωρισμένον, <ὧν> αἱ φύσεις οὐκ ἂν ὑπομείναιεν
ἀλλ' ἑκάστων ἐπιτηδειότης ἢ τοῖσδε τὴν ψυχὴν ἢ τοῖσδε
 συντάττει τοῖς γένεσιν. οὕτως οὖν καὶ γυναῖκές εἰσιν τῆς
ἀνδρῶν ἄξιαι παιδείας καὶ ἀρετῆς, ἐξαναστᾶσαί τινα τρόπον
ἀπὸ τῆς θηλmφεποῦς ἀδυναμίας, καὶ ἄνδρες εἰς τὴν ἐκείνων
ἀδυναμίαν ἐκmσόντες. καὶ δεῖ μὴ τὸ γένος βλέπειν,
ἀλλὰ τὴν ἑκατέρου τοῖν γενοῖν δύναμιν ἢ ἀδυναμίαν καὶ
 ταύτῃ τὴν παιδείαν ὁρίζειν. εἰ δὲ καὶ αἱ αὐταὶ ψυχαὶ
γίγνονται καὶ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν ἀλλάττουσαι τοὺς βίους,
αἱ δὲ ἀρεταὶ ψυχῶν εἰσιν οὐ σωμάτων, τίς μηχανὴ διὰ τὰ
σώματα ποιεῖν αὐτῶν τὰς τελειότητας διαφερούσας, ἀλλὰ μὴ
διὰ τὰς ψυχὰς τὰς αὐτάς; ὡς αὐτό γε τοῦτο τεκμήριον
 ἰκανὸν τοῦ κοινὰς εἶναι τὰς ἀρετάς, τὸ κοινὰς εἶναι πολλῷ
πρότερον ἀμφοτέρων τὰς ψυχάς. μὴ τοίνυν μηδὲ ἐκεῖνον
ἀποδεχώμεθα τὸν λόγον, ὅς ἂν λέηῃ ταῖς ποιαῖς τῶν σωμάτων
κράσεσιν ἓπεσθαι τὰς δυνάμεις τῶν ψυχῶν, ταύταις
 δὲ τὰς ἀρετάς, καὶ διὰ τοῦτο τὴν γυναικὸς ἄλλην ἀρετὴν
 f. 140 v. εἶναι καὶ τὴν ἀνδρὸς | ἄλλην. πρῶτον μὲν γάρ, εἰ ταῦτα
κρατοίη, καὶ τὴν ὑγείαν ἄλλην τῷ εἴδει ποιήσομεν ἀνδρὸς
καὶ γυναικὸς καίτοι μίαν οὖσαν, ὡς δηλοῖ καὶ μία τέχνη
ταύτης τε οὖσα καὶ ἐκείνης ἀποτελεστική, καίτοι τῆς ἵππων
θεραπευτικῆς καὶ τῆς ἀνθρώπων ἄλλης οὔσης. ἴπειτα καὶ
 1 ἀλλ]ὰ usque ad ἡ οὖν im. m3 qnae etiam ἀλλ. fecit ex
ου Ι γὰρ exp. m3 7 γένος] ἑνόσ 8 διωρισμένων ἐπάλλαξιν]
ε ex? ὐπάλλαξιν b) 9 nempe ἀλλ’ <ἡ> 14 ἑκατέρω
ras. post ω ι?) 


 
αὐτῶν τῶν ἀνδρῶν τὰς ἀρετὰς κατ’ εἶδος διαφέρειν ἐροῦμεν
τῶν κράσεων διαφερουσῶν· εἰ δὲ αὗται τῷ καθέκαστα διαφέρουσιν
διὰ τὰς κράσεις, ὁ αὐτὸς καὶ ἐπ' ἐκείνων λόγος
ἔσται. πρὸς δὲ τούτοις οὐδὲ τὸ ἐξ ἀρχῆς ὁμολογήσομεν εἶναι
ἀληθές. οὐ γὰρ ταῖς σωματικαῖς ποιότησιν ἀκολουθεῖν τὰς 
τῶν ψυχῶν διαφόρους ζωάς, ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἐπὶ τῶν ἀπαιδεύτων
τὸ ἦθος μόνον κρατεῖν κατά τινας ὀρέξεις ἐνύλους,
εἶναι δἐ τινας καὶ αὐτῆς τῆς ἀλόγου ψυχῆς δυνάμεις οὐχ
ἑπομένας κράσεσιν οὐδὲ ποιαῖς ἡλικίαις, ὥσπερ τὴν φιλότιμον
καὶ φιλοχρήματον. εἰ δὲ μὴ αὗται, σχολῇ ἂν αἱ 
προαιρετικαὶ δυνάμεις ἀκολουθοῖεν κράσεσι σωμάτων καὶ αἱ
τούτων κρείττους. 7 ἦθοσ ex voc. a ν incipiente corr. m2 (m3?), in μόνον
10 μὴ] possis μηδὲ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΟΥ ΑΣΙΝΑΙΟΥ ΛΟΓΩΝ
ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΩΝ ΤΗΝ ΑΥΤΗΝ ΑΠΕΤΗΝ
ΑΝΔΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΟΣ, ΚΑΙ ΩΝ Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
 EIHEN ESETASIS. Ὁ μὲν Σωκράτης δυσὶν ἐχρήσατο λόγοις, δι’ ὧν τὸ τὴν
αὐτὴν εἶναι παιδείαν καὶ ἀρετὴν ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς οἴεται
σαλεύεσθαι, τῷ μὲν εἰς ἄδοξόν τι περιάγοντι τὸ δόγμα
καὶ γὰρ αἱ ἀπὸ τῶν ἀδόξων ἐπιχειρήσεις ἀνατρεπτικὴν
 ἔχουσι δύναμιν, ὡς αἱ ἀπὸ τῶν ἐνδόξων πνθαναὶ πρὸς τὰς
 f. 141 r. θέσεις εἰσὶ τῶν Ι ζητουμένων), τῷ δὲ ἀπὸ ὁμολογήματος,
δι᾿ οὗ καὶ τὴν δικαιοσύνην ἥτις ἐστὶν ἐπέδειξεν καὶ πᾶσαν
διεκόσμησεν τὴν πολιτείαν. ὁ μὲν οὖν πρότερος λόγος
ἐστίν· εἰ αἱ αὐταὶ ἀρεταὶ καὶ γυναικῶν αἴπερ ἀνδρῶν, καὶ
 παιδείαν ἀνάγκη τὴν αὐτὴν εἷναι, πρόδρομον οὖσαν τῶν
ἀρετῶν. εἰ δὲ παιδείαν τὴν αὐτήν, καὶ μουσικεύσονται καὶ
γυμνάσονται ἡμῖν αἱ γυναῖκες· εἰ δὲ ταῦτα, γυμνώσονται,
καθάπερ οἱ ἄνδρες, ἐν τοῖς γυμνασίοις. τοῦτο δὲ ἄδοξον·
οὐκ ἄρα γυμνάσονται· οὐκ ἄρα τὴν αὐτὴν παιδεύσονται
 παιδεέαν· οὐκ ἄρα τὴν αὐτὴν ἕζουσιν τοῖς ἀνδράσιν ἀρετήν.
τοῦτον δὲ ἐπιρραπίζει τὸν λόγον πολιτικῶς. ἀξιοῖ γὰρ
μὴ εἰς τὸ ἄδοξον εἷναι δοκοῦν βλέπειν τὸν ἴχοντα νοῶν,
ἀλλὰ εἰς τὸ ἀγαθόν, κεν ᾖ παρὰ τοῖς πολλοῖς μὴ εὐδοκιμοῦν.
γευσάμενοι γὰρ οἱ ἅνθρωποι τῆς ὠφελείας μεταβάλλουσι
 τὰς δόζας, καὶ φανήσεται αὐτοις ἔνδοξον τὸ πρὸ
 6 cf. Mason. ap. Stob. ΙΙ 286, 26 sqq. 16 sc. ἀνάγκη
εἶναι 28 παρὰ τοῖς πολλοῖς im. m3 


 
τοῦ φαινόμενον ἄδοξον. ὁ δὲ ἀπὸ τοῦ ὁμολογήματος λόγος·
εἰ τὰς διαφόρους φύσεις δεῖ διάφορα ἐπιτηδεύειν τοῦτο
γὰρ ἦν, ὃ μάλιστα διεκόσμει τὴν πόλιν καὶ ὁδὸν παρεῖχεν 
εἰς τὴν τῆς δικαιοσύνης εὕρεσίν), διαφέρουσι δὲ αἱ φύσεις
τῶν ἀρρένων καὶ θηλειῶν, διαφέροι ἂν αὐτῶν καὶ τὰ ἐπιτηδεύματα. 
εἰ δὲ τοῦτο, παιδεία δ’ ἦν διὰ μουσικῆς καὶ
γυμναστικῆς τῶν ἀνδρῶν, ταῖς ἄρα γυναιξὶ τούτων οὐ μεταδοτέον
ἄν. εἰ δὲ μὴ δεῖ παιδεύεσθαι τὰς γυναῖκας, οὐδὲ
ἀρετῶν αὐταῖς μεταδοτέον ὧν τοῖς ἀνδράσιν. τοῦτον δ’ αὖ
πάλιν ἤλεγξε τὸν λόγον ἀπὸ τῆς ὁμωνυμίας. τὸ γὰρ ταὐτὸν 
καὶ τὸ ἕτερον ἢ πῇ ἢ ἁπλῶς λέγεται· Ι τοῖς μὲν οὖν f. 141 v. 
ἁπλῶς ἑτέροις οὐδὲν ἀποδιδόναι προσήκει ταὐτόν, τοῖς δὲ
πῇ ταὐτ’ ἔχουσιν, καθ’ ὃ μὲν ταὐτά, ταὐτὸν ἔργον ὁριστέον,
καθ᾿ ὃ δ’ ἕτερα, ὁμοίως ἕτερον. ἀνὴρ οὖν καὶ γυνή, καθ’
ὃ μὲν ἕτερα, διοίσει τοῖς ἔργοις, τὸ μὲν ἐν ἄλλῳ γεννῶν, 
τὸ δὲ ἐν ἐαυτᾷ κατὰ γὰρ ταῦτα διαφέρετον), καθ’ ὃ δὲ
εἴχετον ζωὴν λογικὴν καὶ ἄλογον, ὧν τὸ μὲν ἄρχειν πέφυκεν,
τὸ δὲ ἄρχεσθαι, καὶ ἔργον ἂν ταὐτὸν ἔχοιεν, τῷ μὲν ἄρχειν,
τῷ δὲ ἄρχεσθαι· ταῦτα δὲ ἦν ἴδια τῶν ἀρετῶν. εἰ οὖν
ταῦτα κοινὰ αὐτοῖς, καὶ καὶ αἱ ἀρεταὶ δήπου κοιναὶ ἂν εἶεν
αὐτοῖς. ταῦτα μὲν ὁ Σωκράτης. καὶ ἐπιστατέον, ὅτι κἀνταῦθα
μόνος ἑαυτῷ σύμφωνος, τῶν μὲν ἀπὸ τῆς στοᾶς
κατ᾿ εἶδος διαφέρειν οἰομένων τὸ θῆλυ καὶ τὸ ἄρρεν, ἀμφοῖν
δὲ ὅμως εἶναι τὴν αὐτὴν ἀρετήν, τῶν δὲ ἐκ τοῦ περιπάτου
κατ’ εἶδος μὲν εἶναι τὰ αὐτά, τὰς δὲ ἀρετὰς αὐτῶν εἶναι μὴ 
τὰς αὐτάς· αὐτὸς λέγων καὶ κατ᾿ εἶδος ταὐτὰ εἶναι καὶ τὴν ἀρετὴν
αὐτῶν τὴν αὐτήν, δι᾿ ἐκεῖνο τὸ ἀξίωμα τὸ ταῖς οὐσίαις
τὰς τελειότητας εἶναι συστοίχους, ταῖς αὐταῖς τὰς αὐτάς,
ταῖς ἑτέραις τὰς ἑτέρας. νοῦς γὰρ ὁ καὶ τὰς οὐσίας διδοὺς
τοῖς εἴδεσιν καὶ τὰς τελειότητας· οἵαν οὖν δίδωσιν οὐσίαν,
τοιαύτην καὶ τελειότητα τῇ οὐσίᾳ συζυγοῦσαν. 5 διαφέροι] supra οι ss. αν m2 δὴ b) 8 aut dele ἄν
aut adde ἂν <εἴη> 13 ταῦτ’ 18 ἴχοι ἐν τῶι 23 θῆλυὑ Τούτων δὲ εὖ κειμένων δεῖ μεμνῆσθαι καὶ ὧν ὁ μέγας
Θεόδωρος συνεξηυπόρησεν, πρῶτον μὲν ἐρmῶν, εἰ μηδεμίαν α> 
ὅλως ἀρετὴν ἀποδώσομεν ταῖς θηλείαις ἤ τινὰ ἀποδώσομεν,
δώσομεν, καὶ εἰ τοῦτο, εἰ τὴν αὐτὴν ἣν καὶ τοῖς ἄρρεσιν
 ἢ ἑτέραν, ὡς λέγουσιν, τοῖς μὲν τὴν ἀνδρείαν, ταῖς δὲ τὴν
 f. 142 r. σωφροσύνην. εἰ μὲν γὰρ | μηδεμίαν, κολοβὸν ποιήσομεν
τὴν πόλιν ἐξ ἴσων σπουδαίων καὶ ἀσπούδων αὐτὴν ποιοῦντες
καὶ τὰ γεννώμενα ἐκ τούτων ὁμοίως εὐφυῆ καὶ ἀφυῆ
πρὸς παιδείαν. εἰ δὲ τινά, πάλιν ἑκάτερον ἔσται κολοβὸν
 τὸ γένος καὶ ἡμιτελές, οὐκ ἔχον οὐδ’ ἣν ἔχει ἀρετὴν τελείαν.
εἰ γὰρ ἦν τελεία, αἱ αἱ ἄλλαι ἂν ἀντηκολούθουν, ὥσπερ
καὶ αὐτοί φασιν οἱ ἐκ τοῦ περιπάτου τὰς τελείας ἀντακολουθεῖν
ἀλλήλαις. εἰ δὲ πάσας ἑκατέροις δοτέον, ἔχομεν
τὸ ζητούμενον. δεύτερον δὲ καὶ ἀπ᾿ αὐτῶν ἐπιχειρῶν τῶν β> 
 πραγμάτων. δῆλον γὰρ τὰ διάφορα γἐνη τῶν ἀνθρώπων
κατὰ τὰς διαφόρους πολιτείας, ὅτι τὸ ἄρρεν καὶ τὸ θῆλυ
ταὐτἀ ἀποδαωσιν. καὶ γὰρ Ἀμαζόνες ἀνδρικαὶ καὶ Σαυρομάτιδες
ὡς Θρᾷκες, παρὰ δὲ Λυσιτανοῖς, ὥς φασι,
μὲν αἱ γυναῖκες καὶ πολιτεύονται καὶ πάντα πράττουσιν,
 ὅσα παρ᾿ Ἕλλησιν οἱ ἄνδρες, καὶ ἱστοποιοῦσιν καὶ
ταλασιουργοῦσιν οἱ ἄνδρες καὶ πάντα πράττουσιν, ὅσα παρ’
Ἕλλησιν αἱ γυναῖκες. εἰ οὖν ταν͂τα διωμολόγηται, μηδὲν
οἰώμεθα διαμέρειν πρὸς ἀρετῆς κτῆσιν τοῦ θήλεος τὸ ἄρρεν,
μηδὲ τοῖς ἴθεσιν ταῦτα διορίζωμεν, ἀλλὰ ταῖς φύσεσιν, ἃς
 τὰς αὐτὰς οὔσας δείκνυσιν ἡ τῶν αὐτῶν ἔργων ἐπιτήδευσις,
εἰ καὶ ἐν ἄλλοις καὶ ἄλλοις τόποις. τρίτον τοίνυν καὶ τὸν γ> 
θεολογικὸν τρόπον ἀξιῶν ἐκεῖνος ὁρᾶν, ὅτι καὶ ἡ τῶν τὰ
θεῖα σομῶν μήμη τὴν αὐτὴν θεὸν ἱστουργόν τε εἶναί
φησιν καὶ ἐργάνην ὑμνεῖ διαφεψόντως ἐν μέσοις τοῖς ἱεροῖς
 4 εἰ τὴν b] ἢ τὴν 16 δηλο~υν (acc, a m3) unde recte
δῆλον b 16 κατὰ] καὶ 18 ὡς Θρᾷκες suspectum
24 διορίζομεν 28 θεὸν ex οἷον m3 29 μίσοις τοῖς] nempe 


 
καὶ ἐνόπλιον παραδίδωσιν καὶ στρατηγι|κήν, καὶ ἀπὸ f. 142 v. 
ταύτης ἀναβὰς ἐπὶ πᾶν τὸ θεῖον γένος ἐρωτᾷ, πότερον καὶ
ἐν ἐκείνῳ τὴν αὐτὴν ἀρετὴν οὐ δοτέον τῷ ἄρρενι καὶ θήλει
τῶν θεῶν. ἢ τοῦτό γε συγχωρητέον· εἰ γὰρ ἄτοπον θεόν
τινα λέγειν ἀρετῆς καὶ ἡστινοσοῦν ἄμοιρον, ἀνάγκη πάντας 
καὶ πάσας ἀρετὴν ἅπασαν ἔχειν· τὸ γὰρ καθ᾿ ἡντιναοῦν
ἐλλεῖπον οὐκ εὔδαιμον, θεὸς δὲ πᾶς εὐδαίμων. εἰ οὖν ἐκεῖ
τὸ ἄρρεν καὶ θῆλυ πάσης ἑκάτερον ἀρετῆς μέτοχον, δῆλον
δήπουθεν ὅτι κατὰ τὸ ἀνάλογον καὶ παρ᾿ ἡμῖν τὰ γένη
 δݲ ταῦτα τὴν αὐτὴν ἕξει τοῖς ἐκεῖ γένεσιν ἀρετήν. τέταρτον
τοίνυν φυσικῶς ἐπιχειρῶν ἀξιοῖ σκοπεῖν, εἰ τὰ ὄργανα, ἐξ
ὧν τὸ ἄρρεν καὶ θῆλυ συμπέπηγεν, πρὸς τὸ αὐτὸ ἔργον
ἑκατέρῳ πέπηγεν, οἷον ὀφθαλμοὶ πρὸς τὸ ὁρᾶν καὶ ὦτα
πρὸς τὸ ἀκούειν καὶ ἐγκέφαλος πρὸς τὸ αἰσθάνεσθαι καὶ
σκέλη πρὸς τὸ βαδίζειν καὶ τῶν ἄλλων ἕκαστα τῶν κοινῶν.
εἰ δὲ ἐν τῷ σώματι πάντα τὰ κοινὰ τῶν αὐτῶν ἕνεκα γέγονεν
ἐπ᾿ ἀμφοῖν, τίς μηχανὴ μὴ καὶ τὰ τῆς ψυχῆς μέρη
κοινὰ ὄντα τῶν αὐτῶν ἴργων ἕνεκα ἐν αὐτοῖς ὑποστῆναι;
εἰ δὲ καὶ ταῦτα τῶν αὐτῶν ἕνεκα, καὶ αἱ τελειότητες αὐτῶν
αἱ αὐταὶ δήπουθέν εἰσιν, αἳ καὶ τὰ ἴργα τέλεια ποιοῦσιν. 
καὶ γὰρ ἐπὶ τῶν σωματικῶν, ἐπειδὴ τὸ ὁρᾶν κοινόν, καὶ ἡ
ὀξυωπία κοινή, καὶ ἐπειδὴ τὸ ἀκούειν, καὶ ἡ ὀξυηκοΐα.
ὥστ’ ἐπειδὴ καὶ ὁ λόγος κοινός, καὶ τὸ κατὰ λόγον ζῆν
κοινόν, ὥστε καὶ τὸ φρονεῖν κοινόν· καὶ ἐπειδὴ τὸ ἐπιθυμητικόν
κοινόν, καὶ τὸ τεταγμένως ἐπιθυμεῖν, Ι ὥστε f.143r 
καὶ τὸ σωφρονεῖν κοινόν· καὶ ἐπειδὴ τὸ θυμοῦσθαι κοινόν,
καὶ τὸ ἀνδρίζεσθαι. οὐ γὰρ δὴ θυμὸν μὲν δέδωκεν, ἀεὶ
δὲ ἀλόγως ζῶντα ταῖς θηλείαις· μάτην γὰρ ἂν αὐτὸν ὑπὸ
 εݲ τῷ λόγῳ ζῶντα ἐποίησεν. πέμπτον δὴ οὖν ἄλλον
προστίθησιν, Αἰγυπτίων τινὸς προφήτου τόνδε τὸν λόγον
 10 ἀρετὴν im. m3 12 θῆλυν (acc. a m3) 26 καὶ ἐπ.
τ. θ. κοινὸν im. m3 


 
ἀκοῦσαι λέγων, ὡς ἄρα καὶ τῶν εἰς ἄνθρωπον ἰουσῶν ψυχῦν
ἔρρωσαί τινες καὶ εἰς τὸ θῆλυ φῦλον ἔνθεοι. καὶ δὴ
καὶ Ἑλένην εἶναι] τοιαύτην εἷναι, οὐ μεῖον τῶν ἀδελφῶν
αὐτῆς τῶν Διοσκούρων θείαν, καὶ τὴν ψυχὴν καὶ τὸ
 σῶμα τῶν Ἀφροδίτης ὡρῶν ἔμπλεων· καὶ ἴνα, φάναι τὸν
προφŕιτην, μὴ μακρολογῶ, καὶ ταύτην Ἀφροδίτην γενέσθαι
τινά, καὶ ἥκουσαν ἐξ οὐρανοῦ τὸν μὲν βάρβαρον ἐξαπατῆσαι
ὡς ἔχοντα ἥν οὐκ ἦχεν, ἐλθοῦσαν δ’ εἰς Αἴγυπτον τῶν
πρώτων ἱερῶν μετασχεῖν. καὶ ταῦτα ἀπομνημονεύεσθαι παρ’
 αὐτοῖς· τοὺς δὲ παρ’ Ἕλλησιν θεατρικοὺς ἄνδρας ἄλλους
ἄλλα δυσφημεῖν εἰς αὐτήν, οὐδὲν εἰδότας τῶν ἀληθῶν.
ταῶτα μὲν ὁ Αἰγύπτιος καὶ ὁ Θεόδωρος ἐκεῖνον ὐποκρινόμενος.
εἰ δέ ἐστιν ἀληθὲς τὸ καὶ εἰς θηλείας ἰέναι ψυχὰς
 θεοειδεῖς, τίς μηχανὴ μὴ καὶ τὰς ἀρετὰς αὐταῖς εἷναι κοιωάς;
 ἢ μαντικὰς μὲν γενέσθαι γυναῖκας ὡς καὶ ἄνδρας
κατόχους τοῖς μαντῴοις θεοῖς ὡς τὰς προφήτιδας δώσομεν,
καὶ τελεστικὰς ἄλλας, ὡς τὴν Διοτίμαν τὴν Πλάτωνος, ὡς
τὴν Θεοξέναν τῶν βαρβάρων, ὡς τὴν Βερενίκην, ἄλλην
ταὺτην μαγείας διδάσκαλον, σωφροσύνην δὲ καὶ ἀνδρείαν
 καὶ φρόνησιν αὐτῶν ἀφαιρήσομεν; καὶ πῶς ἐτύγχανον θείων
 f. 143 v. μὲν ὄψεων, θείων Τε Ι ἐπιπνοιῶν; ἄνευ γὰρ ἀρετῆς
θεὸς ἀνθρώποις οὐκ ἄν ποτε παραγένοιτο· τὸ γοῦν ὅμοιον
πανταχοῦ τῷ ὁμοίῳ συνεῖναι φιλεῖν ἅπαντες ἂν φαῖμεν·
ὥστε καὶ τὸ πάσης ἀρετῆς μετἐχον τῷ ζῶντι κατ’ ἀρετήν. Τοσαῦτα καὶ ἀφ’ ὧν ὁ μέγας Θεόδωρος γέγραφεν
συνεισφέρειν δεῖ τοῖς Σωκράτους λόγοις ὑπὲρ τῆς τῶν
γυναικῶν ὁμοίας ἀνδράσι παιδείας, δι᾿ ἧς ἡ πρὸς τὴν τελείαν
ἐστὶν ἐστὶν καὶ ἀνδράσι καὶ γυναιξὶν ὁδός. δύο δὲ
ἄντων ἄλλων ἐν τούτοις ἀπόρων Πλατωνικῶν, ἑνὸς
 πῶς, εἰ τῆς ὁμοίας ἀρετῆς τὸ θῆλυ δεκτικόν, οὐδεμίαν
 3 καὶ post δὴ ss. m3 Ι εἶναι exp. m3 16 μαντὁοισ
19 ἀνδρίαν, corr. b 23 φαμέν 27 τελείαν] παιδ ss. m3 
 28 ἀρετὴν] σ supra ν ss. m3 


 
ψυχὴν ἀπὸ τοῦ νοητοῦ κατιοῦσαν ἄγει εἰς τὸ θῆλυ γένος,
ἑτέρου δέ, πῶς οὐχὶ καὶ ἐν Νόμοις ἐπιτρέπει καὶ γυναιξὶ
τὴν νομοφυλακικὴν ἀρχὴν ὡς ἐνταῦθα τὴν φυλακικήν, πρὸς
μὲν τὸ πρότερον λεκτέον, ὅτι τὴν ὕφεσιν ἐθέλων σημῆναι
τοῦ γένους παρὰ τὸ γένος τὴν νεοτελῆ ψυχὴν εἰς ἀνδρῶν 
ἄγει γενέσεις, εἶτ᾿ εἰς γυναικῶν. οὐ γὰρ ἐπειδὴ τῆς ὁμοίας
εἰσὶν ἀρετῆς μετέχειν δυνάμεναι, διὰ τοῦτο καὶ ὡσαύτως
μετέχουσιν, ἀλλὰ ἐρρωμενέστερον οἱ ἄνδρες, ὥσπερ καὶ τῶν
ἐπιτηδευμάτων ἀντιλαμβάνονται καὶ ὅσα δοκεῖ γυναικῶν
εἷναι μᾶλλον ἢ ἀνδρῶν, καθάπερ λέγει καὶ αὐτός [p. 455c]. 
φύσει οὖν <αἱ> ἀρρενωποὶ ψυχαὶ τῶν θηλυπρεπῶν
διὸ τῇ ἄνω ζωῇ τῶν ψυχῶν αὗται προσεχεῖς. αἱ δὲ
κάθοδοι διὰ τῶν προσεχῶν εἰς τὰ πορρώτερον γίνεσθαι
φιλοῦσιν, ὥστ’ εἰκότως εἰς ταύτας πρότερον τὰς ἀρρενουμένας
ἐκείνων τῶν θηλυνομένων. πρὸς δὲ τὸ δεύτερον, 
ὅτι ἐν Νόμοις ἤδη λαμβάνει βεβιωκότας ἀνθρώπους ἐν
ἄλλαις πολιτείαις, Ι εἰ καὶ ἀδιαστρόφους μείναντας, καὶ καὶ f. 144 r. 
οὐ τὰς ἀκροτάτας φύσεις ἔχοντας, ὥσπερ ἐνταῦθα, φύντας
εὐθὺς ἐκ τοῦ παντὸς ὑποδέχεται καὶ παιδεύει. διὸ τινὰς
μὲν ἀρχὰς ἐπιτρέπει κἀκεῖ ταῖς γυναιξίν, οὐ μέντοι τὴν 
ἀκροτάτην τῶν ἀρχῶν, ἀλλὰ μόνοις ἀνδράσιν, ὡς ἔχουσιν
αὐτὸ τοῦτο ὅπερ ἔφαμεν, τὸ τῇ φύσει καὶ ἐρρωμενέστερον
καὶ ὑψηλοφρονέστερον. καὶ γὰρ ἡ ἄλλη διάθεσις τῆς πολιτείας
οὐχ ὁμοία τῆς τε ἐν Νόμοις καὶ τῆς ὑπὸ τοῦ Σωκράτους
διακοσμουμένης, οὐδὲ ἡ διὰ πάντων κοινωνία χώραω
ἔχειν ἔδοξεν καὶ ἐπ᾿ ἐκείνης, ἣν ὁ Σωκράτης ἐπὶ
ταύτης ἐνέκρινεν, οὐδὲ τὸ εἶδος τῆς ζωῆς ταὐrὸν τῶν ἐν
ταύτῃ κἀκείνῃ ζώντων· ὥστ᾿ εἰκότως ἀγαπᾷ τὴν μεγίστην
ἀρχὴν ἀνδράσιν ἐπιτρέπων μόνοις διακοσμεῖν ἐκείνην, ταύτης
τοσοῦτον ὑφειμένην, ὅσον τῆς διὰ πάντων κοινωνίας
 18 si recte distinxi, τοὺς requiritur pro τὰς 30
ὐφειμένησ 


 
ἀπολείπεται τὸ μεριστὸν εἶδος τῆς πολιτείας. καὶ γὰρ
συμπαθέστερον φύσει τὸ θῆλυ περὶ τὸ ἴδιον τοῦ ἄρρενος·
οὐκ ἦν ovv ἀσφαλὲς μερισμὸν εἰσαγαγόντα καὶ χρημάτων
καὶ παίδων καὶ εἰς γυναῖκας ἄγειν τὴν τῶν ὅλων ἀρχήν,
 ὐπ᾿ αὐτῆς τῆς φύσεως ἠναγκασμένας τοῖς ἰδίοις συμπάσχειν
ἀντὶ τῶν κοινῶν καὶ τοῖς μέρεσιν ἀντὶ τῶν ὅλων. 3 ἀσφαλείασ, corr. m3